SUMMARIUM.

Tractat quomodo secundum Platonem nomen species significat ideam, seu formam separatam per se primo, et secundario compositum. Sed secundum ipsum species per se primo significat compositum.

Oportet autem non ignorare, quia aliquando latet utrum significet nomen substantiam compositam, aut actum, et formam, ut domus utrum signum communis, quia tegmentum ex lateribus, et lapidibus sic compositis, aut actus et speciei, quia tegmentum: et linea utrum dualitas in longitudine ? aut quia dualitas, et animal, utrum quia materia anima in corpore ; aut anima haec namque substantia, et actus corporis alicujus.

Postquam Philosophus probavit quod materia et forma sunt principia substantiarum sensibilium, nunc determinat de materia, et forma singillatim, et universalius quam prius. Circa quod duo facit: quia primo determinat de forma. Secundo de materia. Secunda ibi: De materiali autem substantia.

Ad evidentiam primi notandum, quod hic Philosophus inquirit de forma juxta ea quae Plato posuit de forma. Plato quidem praecipue visus est tangere principium formale rerum, posuit autem formas rerum esse ideas et numeros. Secundum hoc ergo haec pars dividitur in duas : quia primo inquirit Philosophus de forma in comparatione ad ideas, vel species. Secundo in comparatione ad numeros. Secunda ibi : Palam autem.

Ad evidentiam etiam primi notandum, quod Plato posuit quatuor de formis sive ideis. Primum est, quod nomina specierum sive idearum, significant tantum formam, et non formam cum materia. Secundum est, quod forma est aliquid praeter partes materiae, ponebat enim formas separatas. Tertium est, quod forma est ingenerabilis et incorruptibilis. Quartum est (quod idem est cum secundo) quod scilicet formae sunt a sensibilibus separatae. Secundum ergo hoc, haec pars dividitur in quatuor. Primo enim inquirit utrum nomen speciei significet solam formam, vel compositum ex materia et forma. Secundo utrum forma sit aliquid praeter partes materiales. Tertio utrum formae rerum sint ingenerabiles et incorruptibiles. Quarto utrum sint separatae a sensibilibus. Secunda ibi : Non videtur itaque. Tertia ibi: Necessarium itaque. Quarta ibi : Si autem sunt corruptibilium. Prima in tres : quia primo proponit quaestionem. Secundo subjungit Platonicam solutionem. Tertio exponit quaestionis intentionem, puta mentem Platonis. Secunda, ibi : Erit autem utique. Tertia ibi :k Sed hoc ad aliquid. Dicit ergo, quod oportet non ignorare quia aliquando supple latet aliquos utrum nomen scilicet speciei significet substantiam compositam, aut actum et formam tantum, ut hoc nomen domus utrum sit signum communis, id est, significet ipsum commune compositum, quia tegmentum ex lateribus, et lapidibus sic compositis, quia lateres, et ligna se habent ut materia, sed tegmentum, et ipse modus compositionis tegmenti est ut forma. Aut supple dictum nomen sit signum actus et speciei, id est, formae, puta quod significet tantum ipsum tegmentum; iterum utrum linea sit dualitas in longitudine, id est quod significet dualitatem in longitudine ; aut quia dualitas tantum, id est, utrum significet dualitatem tantum. Et utitur hoc exemplo modo Platonico, qui posuit numeros formas in magnitudine, ita quod linea nihil aliud sit quam dualitas in longitudine, sic quod dualitas sit forma, et longitudo materia lineae. Est ergo quaestio utrum hoc nomen linea significet tantum dualitatem quasi formam, aut dualitatem in longitudine, quasi formam in materia ; iterum hoc nomen anima quid significet, quia aut animam in corpore, id est formam in materia, aut animam, id est, formam tantum: haec namque, scilicet anima est substantia et actus substantialis, id est, forma corporis alicujus, puta corporis Physici organici. Deinde cum dicit :

Erit autem utique, et in utrisque animal, non ut una ratione dictum, sed quasi ad unum.

Ponit Platonicam solutionem quae stat in hoc, quod cum forma separata sit tota substantia rei secundum eum: ideo nomen per prius significat formam, et secundario compositum. Dicunt enim Platonici quod homo qui est compositus ex materia et forma, dicitur participatione hominis idealis, qui est forma tantum: et ideo nomen dicitur de utrisque non aequaliter, sed secundum prius et posterius, et secundum quamdam analogiam et attributionem. Et hoc est quod dicit, quod animal, id est, hoc nomen animal erit utique et in utrisque, scilicet de animali ideali quod est tantum forma, et de animali composito non una ratione dictum, sed quasi ad unum, scilicet secundum attributionem modo praeexposito. Deinde cum dicit :

Sed. haec ad aliquid aliud quidem conferunt, ad quaestionem vero substantiae sensibilis nihil; nam quod quid erat esse speciei, et actui competit, nam anima, et animae esse idem, hominis vero esse, et homo non idem, nisi et anima homo dicatur. Sic autem alicui quidem, alicui vero non.

Exponit quaestionis intentionem, ad quid scilicet tendit quaestio, et est sententia ista, quod ad propositum de substantia sensibili, de qua nunc agitur, nihil valet ista quaestio secundum mentem Platonis, quia in quibusdam, scilicet in formis simplicibus idem est quod quid est cum eo cujus est: sed non in compositis, pro quanto compositio includit materiam, quae est extra rationem quod quid est, et quidditas secundum opinionem ejus, nam quidditates ponebat puras formas: si ergo nomen solam formam significat, erit quod quid est idem cum eo cujus est, nam per nomen significatur id cujus est: si autem nomen significet compositum, non erit idem quod quid est cum eo cujus est, et hoc est quod dicit. Sed haec supple quae nunc dicta sunt ad aliquid aliud quidem differunt, ad quaestionem vero substantiae sensibilis nihil, modo praeexposito. Et subdit ad quid tendit quaestio secundum mentem Platonis ; nam quod quid erat esse, existit, scilicet idem speciei et adtui, id est formae, nam anima, et animae esse, id est, animae quidditas idem; homini vero esse, id est, quidditas hominis compositi, et homo non sunt idem, nisi et anima homo dicatur, scilicet secundum opinionem Platonis. Sic autem alicui est supple idem, quod quid est, puta ipsi principaliter formae: alicui vero non, puta composito ex materia et forma secundum opinionem Platonis. Notandum, quod istam quaestionem de significato nominis, Philosophus non prosequitur nisi Platonice, nec ipse hic exprimit suam intentionem. Unde sciendum quod ad quaestionem aliter dicendum esset secundum viam Platonis, et aliter secundum viam Aristotelis, nam secundum Platonem respondendum est, ut supra ibi : Erit autem utique. Sed secundum Aristotelem, dicendum est quod nomen speciei significat compositum ex materia et forma ; cujus ratio est, quia ratio quam significat nomen est definitio ex 4. hujus, t. c. 28. essentia autem speciei, et definitio includit materiam et formam, ut patet ex praedictis: ergo nomen significat compositum ex materia et forma. Confirmatur, quia illud est per nomen significatum quod per intellectum intelligitur, quia rebus intellectis nomina imponuntur: sed quod quid est rei est objectum intellectus, ex tertio de Anima, et quod quid est rei est compositum ex materia et forma, ex 7. hujus, et ex hoc eodem octavo; ergo nomen speciei significabit compositum.