In Caput XXXIX.

0459B Postremo, nefas esse illius nominis ac loci feminam, sine more, sine exemplo, maritum alterum experiri. Haec dicebat Valeria, vel revera ignoratione rei, vel simulatione, ut Maximinus insolentia exempli a consilio suo averteretur. Similium enim nuptiarum vetus exemplum ante annos 142 suppetebat in Lucilla Augusta, M. Antonini Philosophi, id est, M. Aurelii filia, L. Veri imp. vidua, teste Capitolino in M. Antonino philosopho cap. 20 his verbis: Proficiscens ad bellum Germanicum, filiam suam, non decurso luctus tempore, grandaevo Equitis Romani filio, Claudio Pompeiano dedit, genere Antiochensi, nec satis nobili, quem postea bis consulem fecit, cum filia ejus esset Augusta, et Augustae filia.

Id contigit, inquam, ante annos 142, siquidem tot esse a luctu Lucillae a luctum Valeriae, ita ostenditur.

Gal. Maximianus ipso cos. VIII obiit, mense maio, cap. 21, adeoque Valeria anno Ch. 311, facta est vidua.

0459C L. Verus vivendi finem fecit media hyeme, ut testatur Galenus lib. de Praecognit. cap. 10, Hyems illa fuit, quae finem anni Ch. 169 et initium 170 occupavit.

In praesentia non dissero, an ante finem anni 169, an post initium insequentis L. Verus obierit: quamquam existimo, id contigisse sub finem anni 169 utrovis enim modo consequens est, inde ad mensem maium supradicti anni Ch. 311, quo obiit Maximianus, annum 142 decurrere.

L. Verum obiisse sub finem anni 169 vel ad summum vitam produxisse usque ad initium anni insequentis, agnoscere est ex initio et fine ejus imperii.

M. Aurelius et L. Verus ambo, novo exemplo, imperium adepti sunt post demortuum Antoninum Pium, qui anno Ch. 161 e vivis excessit; et quidem, juxta Tertullianum Apologet. cap. 25 et Dionem pag. 814, die 17 martii.

Quo dato, cum L. Verus decimum Imperii annum non attigerit, obiisse ipsum necesse est ante 17 diem 0459D mensis martii anni Ch. 178. Secus enim decimum Imperii annum attigisset.

Non attigisse autem nisi nonum annum, duobus potissimum argumentis conficitur, quae breviter expediam.

Primum suppeditant numismata, tam Graeca, quam Latina, quorum nulla omnino ultra L. Θ id est, annum 9 vel ultra Tr. P. 9 exhibent.

Alterum habetur in Chronico Paschali, ubi ad primum CCXXXVII Olymp. annum, Indict. VI. Conss. Aproniano et Paulo, legitur Lucius Aurelius Commodus mortuus esse, ἄρξας ἔτη θ, cum imperasset annos 9.

Neque vero ideo rejiciendum est auctoris istius Chronici testimonium, quod biennio citius, quam par est, anno nempe Christi 168, L. Veri obitum consignet; sibi enim ipsi in hoc anachronismo constat, quippe qui initium imperii ejusdem L. Veri in annum 0460A Christi 159 retroagat: quae duo ex Indictionum numeris in hoc Chronico accurate appositis palam fiunt; sicut et alius, isque perpetuus, in figendis Olympiadibus ejusdem auctoris biennii prochronismus, uti a me supra notatum, pag. 151.

Si quis vero a me quaerat, undenam ergo apud Capitolinum in L. Vero dicatur L. Verus imperasse cum fratre (M. Aurelio) annis undecim, responsum accipiet, vocabulum undecim ibi natum fuisse ex duabus litteris numeralibus XI quae fuerint transpositae ex aliis duabus IX, quibus novem significatur, ita ut ex τῷ XI τὸ undecim plene deinde scriptum universa Capitolini exemplaria, quae in nostras manus hactenus pervenerunt, inundaverit.

Porro mirum nemini esse debet, apud Victorem Epitomatorem, Cassiodorum atque Eutropium similiter legi undecim. Ii enim omnes, corrupto semel fonte, idem virus hauserunt.

Apud Cedrenum facilior est ejusdem erroris correctio, ubi legitur pag. 250 edit. Regiae, anni 1647: 0460B Μάρκος Ἀντωνῖνος ἐβασίλευσεν ἔτη ιθ′, μετὰ μὲν Βήρου (male Σεβήριου) τοῦ γαμβροῦ αὐτοῦ ἔτη ι′ καὶ μῆνας θ′· Marcus Antoninus imperavit annos 19, cum Vero quidem (male Severo) genero suo, annos 10 et menses 9. Loco enim ἔτη ι′, καὶ μῆνας θ′, vel legendum est simpliciter, ἔτη θ′, annos 9, vel η′ post ἔτη reponendum est, pro ι′, id est, 8 pro 10, quoniam mutatum fuerit τὸ η′, in ι′, prono lapsu tum ex figurae similitudine, tum ex eadem utriusque litterae apud nonnullos pronuntiatione. Unde L. Verus, qui medio martio anni Christi 161 imperare coepit, obierit juxta Cedrenum anno 169 antequam, medii decembris interventu, 10 mensem anni delibasset.

Maneat itaque, L. Verum nonnisi 9 annos imperasse, et vivendi finem fecisse anno Christi 169 exeunte, vel 170 ineunte: unde ad 311, quo Maximinus Valeriae nuptias post Gal. Maximiani obitum ambivit, annus 142 fuit in decursu.

Addam quoniam id quoque confert ad instituendam 0460C L. Veri chronologiam, corrigendum esse praeterea Capitolinum cap. 2 in L. Vero, ubi legitur: Vixit annis quadraginta, duobus minus, id est, triginta octo; quod optime convenit cum anno nativitatis L. Veri in praetura patris sui, 18 kalendas januarias, apud Capitol., cap. 1. Sed de hoc alias.

Neque vero possum praetermittere asserendae correctioni litterarum XI in IX egregium exemplum, quod vir clarissimus Joannes Harduinus in Nummis antiquis illustratis, Lutetiae anno 1684 editis, pag. 316, voce ΜΑΣΣΑ profert ex Plinio, apud quem lib. XVIII, sect. 69, permutatis annorum numeris, jubet legi, Urbis an. DXVI, pro DXIV.

Permulta non modo similium transpositionum, sed etiam litterarum numeralium male acceptarum, ac deinde ipsorum numerorum plene scriptorum exempla ex Graecis Latinisque auctoribus congessi, quae aliquando loco haud alieno sum exhibiturus.

Inter illa unum est, si quod aliud insigne, apud Fl. Josephum, Antiquit. lib. XVII, cap. 10, pag. Gr. L. 0460D 600, E. v. 9, ubi Herodis funus dicitur Hierichunte processisse Herodium usque σταδία ὄκτω, per stadia octo; cum in loco parallelo, lib. I de Bello cap. 21, p. 774, v. 3, a fine, legatur id factum σταδίους διακοσίους, per stadia ducenta.

Hujus utriusque loci conciliatio in devia abduxit tres auctores alias sagacissimos, Wilheimum Langium lib. II de Annis Christi, cap. 18, pag. 350 edit. Lugd. Batav. 1649; Jac. Usserium, Annal. parte posteriore, anno per. Jul. 4711, pag. 536 edit. Londin. 1654; et Christ. Noldium, Historiae Idumeae pag. 71 edit. Franequerae; quorum confutandis sententiis longiorem operam olim impendi. In praesentia tantummodo dicam, male in Antiquitatibus legi ὀκτω, quod ex η′, numeri octonarii indice, plene scriptum; cum τὸ η′ ex σ′, ducenarii numeri nota perperam efficta, vel lecta, exaratum esset. Observandum enim, in libris Antiquitatum numeros compendiose per litteras 0461A numerales fere universim exprimi, secus ac in libris de Bello, ubi numeri ipsi integri scribuntur.

Accedit in illa Herodianae pompae funebris recensione, in libris de Bello, eamdem litteram η male legi pro σ nempe pag. 744, v. 6, a fine, in vocabulo Προῆγε, id est, Praecedebat, loco Πρόσγε, id est, Praeterea. Sic enim locus se habet.

Προῆγε δὲ ἡ λοιπὴ δύναμις; Praecedebat autem reliquus exercitus. Quod est plane contra seriem narrationis, ut legenti patebit, et contra id, quod huic loco respondet in Antiquitatibus, pag. 600, E. v. 6, his verbis:

Τούτων δὲ κατόπιν ἤδη πᾶς ὁ στρατός, Post eos autem universus exercitus.