Caput XXXII.

Nec Caesarem se, nec tertio loco . . . Ita fere sese gerit Maximinus, uti ante fecerat Galerius ipse, quemadmodum patet ex cap. 9 et aliquo modo observare possumus Talionis legem; id est, ita eum a Maximino Caesare vexatum fuisse, uti ipse vexaverat Diocletianum et Herculium. Galerius Maximianus Augustorum primus erat, Licinius secundus; Caesaresque habebantur Constantinus, Maximinus, et Maxentius: sed coactus tandem est Galerius, uti ex fine capitis patet, quatuor imperatores numerare, ita ut quinque simul forent Augusti, Galerius, Licinius, Constantinus, Maximinus, et Maxentius. Sed quo loco Maximini nomen fuerit positum, nondum certo constat; et ille nec Caesar, nec tertio loco Augustus, nominari volebat: unde clarum utique est eum censuisse secundum locum sibi deberi, 0530B nomenque suum post Galerii nomen ponendum esse. Mortuo certe Galerio primus esse voluit, uti nos docet Euseb. IX, 10 Hist. Eccl. καὶ πρῶτον ἑαυτὸν ταῖς τιμαῖς ἀναγορεύειν· primum locum in titulis atque honoribus vindicare; recteque notat Valesius, Maximinum sese in operum Inscriptionibus publicorum statuarumque primum nominasse, quia ante Constantinum et Licinium creatus erat Caesar. Et hinc ad veram causam deveniri forte posset, cur Maximini nomen in edicto apud Euseb. VIII, 17, non reperiatur; quippe qui non tertio, sed secundo post Galerium loco nominari volebat. Quod si tamen edictum hoc promulgatum est communi titulo, uti docet Lactantius, cap. 36, id est prescriptis nominibus Galerii, Constantini, Licinii, Maximini et Maxentii omissa forte a Christianis sunt ultimorum nomina, quia non nisi parumper destiterunt eos persequi: vel illa omisere Galerius, Constantinus, et Licinius, quia non satis firma cum iis erat amicitia; 0530C et forte, quia Maxentius etiam litem de loco movebat, quippe qui ante Constantinum, Maximinum, et Licinium, a Praetorianis erat factus Imperator. Potuit etiam edictum ad Maximinum et Maxentium mitti, ut illud praeposito suo quisque nomine publicaret; et missum fuisse inde constat, quia Maximianus in Oriente, quem regebat, promulgare illud noluit, teste Eusebio IX, 1, qui potest videri.

Dispositionem suam servet . . . . Id est, quod statuit, quod decrevit, quod quasi legem praescripsit; cap. 18: Debere ipsius dispositionem in perpetuum conservari; cap. 34: Quae pro Reip. semper commodis atque utilitate disponimus. Inscr. vetus: Quae. Forma. Interdicti. Et Dispositionis. Sub. Gladii. Fericulo. Custodienda. Mandatur.

Tollit audacius cornua . . . . Majores animos sumit, audacior fit, atque superbior. Ovid. I Artis, 239.

Tunc veniunt risus: tunc pauper cornua sumit.

0530D Idem IV Trist. 9:

Jam feror in pugnas et nondum cornua sumpsi;
Nec mihi sumendi causa sit ulla velim.
Eodemque sensu Micyllo in Luciani Gallo dicuntur κέρατα εἶναι.

Filios Augustorum. Verissima puto monere Columbum; et nullus alius victus contumacia Maximini dicitur esse a Lactantio, quam Galerius Maximianus. Constantinus autem et Maxentius revera filii erant Augustorum, unde et ita appellantur ab Eutropio, x. 3, Maximinus autem Daza, novus homo; cui tamen puto hunc titulum etiam fuisse datum, quia nequaquam est verisimile, Galerium eum, quem ipse Caesarem fecerat, praeteriturum plane.

In campo Martio proxime celebrato . . . Locus hic suas difficultates habet; nec capio, quid sit celebrare campum Martium. An significat habitas militum decursiones? an vero armilustrium fuisse factum? Sed 0531A hoc celebratum non fuit in campo Martio, verum in regione Urbis XIII, ubi a P. Victore memoratur, Vicus Armilustri. Deinde armilustrium non spectavit omnem exercitum, sed tantum ancilia, quae, uti in observationibus doceo, arma vocantur. Varro, lib. V de L. Lat., Armilustrio circumisse ludentes ancilibus armatos. Praeterea, Maximinus non erat Romae, verum in Oriente, uti ex cap. 36 patet; unde discimus, alias urbes exemplo Romae etiam campos Martios habuisse. Puto igitur, milites omnes in unum fuisse collectos, vel exercitii, vel alterius rei gratia, diemque illum fuisse solemnem; et propterea Lactantium dicere, Campum Martium fuisse celebratum. Et ita fere celebrare asylum legitur in Kalendario, quod cum Ovidii Fastis editum est: Templum factum est Carmenti. Celebratur asylum; quod Ovidius, si nonnullas editiones sequimur, ita expressit: vicini lucus celebratur asyli; pro quo Heinsius rescribit Hylerni; et celebrare asylum significat, diem illum colere, quo Romulus asylum aperuit; celebrare lucum Hylerni, 0531B celebrare statum diem in honorem numinis, quod luco illi praesidebat; et in celebrando campo Martio potuerunt etiam sacrificia Marti oblata fuisse.