SUMMARUM.

Arguitur dupliciter, non esse eadem principia substantiae, et aliarum omnium. Resolvit esse eadem, quod in sequentibus explicat.

Causae autem, et principia, alia aliorum sunt, ut est, aut ut non. Si quis dicat universaliter, et secundum proportionem eadem omnium.

Postquam Philosophus determinavit de principiis substantiae sensibilis, nunc inquirit de identitate principiorum : utrum scilicet sint eadem principia substantiae sensibilis, et aliorum entium, an non: quia si sic, assignatis principiis substantiae sensibilis, assignata erunt principia omnium entium aliorum. Circa quod tria facit. Primo proponit veritatem. Secundo eam pertractat et declarat. Tertio epilogat circa dicta. Secunda ibi : Dubitabit autem utique. Tertia ibi : Quaerere vero quae principia. Dicit ergo, quod causae autem, et principia sunt alia aliorum, est quidem ut est, est autem ut non, ut si quis dicat universaliter , et secundum proportionem omnium eadem. Vult dicere, quod aliorum sunt alia principia, et causae simpliciter loquendo. Tamen loquendo universaliter, et secundum proportionem sunt quodammodo eadem omnium, ut dicetur. Deinde cum dicit:

Dubitabit autem utique aliquis utrum altera, aut eadem sint principia, et elementa substantiarum, et eorum quae sunt ad aliquid, et cujuslibet Categoriarum similiter.

Exequitur pertractando et declarando veritatem propositam. Circa quod tria facit. Primo proponit unam quaestionem. Secundo arguit quaestionem. Tertio exponit veritatis solutionem. Secunda ibi : Sed inconveniens si eadem. Tertia ibi : Aut ut dicimus. Dicit ergo, quod dubitabit autem utique aliquis utrim principia et elementa sint eadem ; aul altera substantiarum, et eorum quae sunt ad aliquid, et similiter cujuslibet Cate goriarum, id est aliorum Praedicamentorum.

Notandum, quod ut dicitur ideo specialem mentionem fecit de Ad aliquid, quia relativa videntur esse magis remota a substantia quam alia Praedicamenta, quatenus habent esse debilius, nec ut plurimum inhaerent substantiae nisi mediantibus aliis generibus, puta aequale et inaequale, mediante Quantitate ; et simile et dissimile , mediante Qualitate; activum et passivum, mediante Actione et Passione, similiter de multis aliis. Tamen non nego quin relatio possit fundari immediate in substantia etiam in creaturis, paternitas enim fundatur immediate in potentia generativa patris, quae est idem essentialiter cum anima, et per consequens est substantia ; non enim potest fundari in actione generativa, quia transit et non manet, et quod non est non potest aliquid fundare ; similiter filiatio fundatur immediate in potentia passiva generandi in filio. Deinde cum dicit :

Sed. inconveniens si eadem omnium. Ex eisdem enim erunt, quae ad aliquid et substantia. Quomodo igitur hoc erit, nam extra Substantiam, et alia Praedicamenta nihil est commune. Prius autem est elementum, quam quorum est elementum. At vero neque substantia elementum est horum, quae Ad aliquid, nec horum aliquid substantiae.

Arguit ad quaestionem, probans partem negativam per duas rationes. Secunda ponitur ibi : Amplius quomodo contingit. Dicit ergo : Sed inconveniens est si eadem, supple principia sint omnium, enim pro quia, tunc ex eisdem scilicet principiis, erunt quae Ad aliquid, id est relativa, et ens substantia, quomodo igitur hoc erit, quasi diceret quod non videtur. Nam nihil esse commune extra Substantiam, et alia Praedicamenta, prius autem est elementum quam quorum est elementum. Ergo supple eadem principia talia non possunt poni extra Substantiam, et alia Praedicamenta, quia tunc esset aliquid prius, et communius Praedicamentis. At vero nec substantia est elementum eorum, quae sunt Ad aliquid, nec horum quae sunt ad aliquid sunt, scilicet elementum substantiae. Ideo supple illa principia eadem non possent poni in aliquo genere determinato.

Notandum, istam rationem in hoc stare, quod si sunt eadem principia substantiae et aliorum, aut erunt extra genus, aut in aliquo genere, puta in genere Substantiae, aut aliquo alio. Non potest esse primo modo, quia cum principium sit prius principiato, tunc aliquid esset prius Praedicamentis, puta illa principia, quae ponuntur eadem et extra genus, et per consequens aliquid esset prius Praedicamentis: quia illud quod est prius reperitur quandoque communius, ut animal homine, et hoc maxime sequitur secundum Platonicos, qui universalia ponunt principia, nihil autem videtur communitis Praedicamentis. Nec potest esse secundo modo, quia principia videntur esse homogenea cum principiatis, sed impossibile videtur, quod Substantia fit principium eorum, quae sunt Ad aliquid, aut e converso, et similiter est de aliis generibus. Deinde cum dicit :

Amplius quomodo contingit esse elementa omnium eadem? Nullum enim possibile esse elementorum cum ex elementis composito idem, ut ei quod est Ba, B, aut A.

Nec etiam intellectualium elementorum, ut unum aut ens. Insunt enim ea singulis compositorum; nihil igitur erit eorum, nec Substantia, nec Ad aliquid: sed necessarium est principia propinqua esse diversa.

Non sunt igitur omnium eadem elementa.

Ponit secundam rationem, quae stat in hoc : Principia sive elementa, differunt a principiatis, ut ostensum est 7. hujus, cap. ultimo t. c. 60. hoc idem hic reperitur : Si ergo eadem sunt elementa Substantiae et aliorum generum, sequitur quod nullum elementum erit in aliquo genere, quod videtur impossibile, quia omne quod est, necesse est in aliquo genere esse: non ergo erunt eadem omnium principia. Dicit ergo, quia amplius quomodo contingit omnium esse eadem elementa? quasi diceret, quod non videtur, nullum enim eorum elementorum est possibile esse idem cum composito ex elementis: nihil enim est sui ipsius causa, aut elementum ut ei, scilicet syllabae quae est Da, est elementum B, aut A, a quibus supple realiter distinguitur. Et subdit : quod nec etiam elementorum intellectualium, id est universalium, ut sunt unum, aut ens, sunt supple idem cum his, quae ex eis componuntur. Hoc autem adducit, quia dictum suum forte videretur falsum de Uno et de Ente, et quae a Platone principia ponuntur, quatenus quodlibet principiatum est ens et unum. Et subdit probationem dicti : quia ea, scilicet Ens et Unum insunt singulis compositorum, et tamen supple nullum compositum ex eis inest aliis, ex quo sequitur quod differant ab invicem. Concludit ergo quod nihil igitur eorum, id est, elementorum,

erit nec Substantia, nec Ad aliquid, et similiter nec in aliquo genere: sed hoc est impossibile, cviii necessarium est, scilicet quod omne quod fit, sit in aliquo genere, non igitur omnium sunt eadem principia. Deinde cum dicit :

Aut igitur dicimus est quidem ut est: est autem ut non, puta forsan sensibilium corporum ut quidem: species calidum, et alio modo frigidum privatio. Materia vero quod potentia hoc primum secundum se. Substantia vero, et haec, et quae ex his quorum sunt principia: hoc autem siquidem ex calido et frigido fit unum, ut caro et os; alterum necesse est ab illis esse quod factum est. Horum igitur eadem elementa et principia. Aliorum vero alia. Omnium autem ita quidem dicere non est, sed proportionaliter, quemadmodum si quis dicat quod principia sunt tria, species, et privatio, et materia, sed horum unumquodque alterum circa genus unumquodque ut in colore album, nigrum, superficies, in genere distinctionis temporum, ut tenebrae, lumen, aer; ex his autem dies, nox.

Exponit veritatis solutionem. Circa quod duo facit. Primo declarat quomodo sunt eadem principia omnium secundum proportionem. Secundo quomodo sunt eadem secundum universalitatem, Haec enim duo fuerunt prius proposita. Secunda ibi : Adhuc auten videre oportet. Prima in duas, secun dum duos modos, quibus ostendit omnium proportionem. Secunda ibi : Amplius autem alio modo. Prima in duas. Primo ostendit quomodo sint eadem omnium secundum proportionem. Secundo ostendit quo modo sint eadem omnium simpli citor. Secunda ibi : Adhuc praeter haec Prima in duas. Primo ostendit pro positum, quantum ad causas sive principia intrinseca. Secundo quan tum ad intrinseca et extrinseca simul. Secunda ibi : Quoniam autem non solum. Dicit ergo, quod aut, quod est nota solutionis, est quidem ut dicimus ut est, est autem ut non, quod scilicet sint eadem principia omnium, sic enim fuit dictum prius ; quod exponit dicens, puta forsan si dicatur quod principia corporum sensibilium, ut quidem species, id est forma sit calidum, et alio modo ut privatio sit frigidum. Materia enim sit supple id quod secundum se est in potentia primum ad haec quae sunt calidum et frigidum: materia enim est per se subjectum formae et privationis. Dicit autem forsan, quia usus est calido et frigido, quae sunt qualitates loco formae, et privationis substantialis, non enim curat de exemplis, ideo addit: quod haec vero, et quae sunt ex his, quorum sunt principia, sunt substantia, scilicet quod tam haec quae dicuntur principia quam principiata, quae sunt ex his, intelliguntur, quasi sint in genere Substantiae, puta si intelligatur componit gnis ex calidio quasi ex forma, et ex propria materia, et aqua ex frigido, quasi ex privatione et ex materia propria. Et subdit : Hoc autem siquidem ex calido et frigido fit unum, ut caro, aut os, id est, quod si etiam intelligatur aliquod unum peri ex.calido et frigido commixtis, ut caro, aut OS. necesse est quod factum est esse alterum ab illis, scilicet principiis, puta calido et frigido. Infert ergo quod haec igitur sunt eadem elementa et principia, aliorum vero supple sunt alia, scilicet simpliciter. Unde omnium quidem dicere q uod scilicet sint eadem principia simpliciter non est ita, sed proportionaliter, quemadmodum si quis dicat quia, sicut principia supradicta, sci licet calidum et frigidum, et mate ria sunt tria, scilicet species, et forma et privatio, et materia; ita etiam sup ple in quolibet alio genere sunt aliqua tria principia, quae se ha bent ut forma, privatio et materia Sed horum unumquodque est alterum circa unumquodque genus, ut in coloribus album, est supple sicut forma, et nigrum ut privatio, et superficies est ut materia: et similiter in tempore aer est supple materia, tenebrae ut privatio, et lumen ut forma. Ex his autem tribus nox et dies constituitur, ut ex principiis. Est ergo sententia hujus partis, quod omnium sunt eadem principia proportionaliter, et in quolibet genere est aliquid ut forma, aliud ut privatio, aliud ut materia: sed non sunt eadem simpliciter omnium quatenus in alio, et alio genere est alia et alia forma: et similiter alia materia et alia privatio, patet in exemplis datis.

Notandum, quod ex hoc modo sumunt quidam argumentum, quod accidens non sit vere forma simplex, sed forma composita ex materia et forma, cujus oppositum ostensum est 8. hujus. Nam secundum Aristotelem hic, sicut illa quae sunt in diversis generibus, sunt simpliciter diversa, ita et eorum principia propria sunt diversa simpliciter, et proportionabiliter eadem, et hoc de materia, forma et privatione, et etiam de movente, ut dicetur: ergo forma, quae est in genere accidentis, habet proprium potentiale principium componens ipsum, et non tantum subjectum et substantiam, ut videtur: quia tunc non viderentur principia generum ita esse alia, sicut sunt ipsa genera, scilicet cum subjectum sit idem omnium accidentium. Respondeo quod tenendo illud potentiale esse subjectum, et accidens esse formam simplicem intrinsece, satis salvatur Philosophus per exempla quae ponit, aer, tenebra et lumen ; unde exemplificat de subjecto pro materia. Et cum dicitur, quod subjectum non est proprium potentiale, quia tunc principia non essent ita alia sicut principiata, dicendum quod Philosophus 3. Physic. t. c. 9. distinguit inter aes inquantum aes, et inquantum potentia statua: potentiale igitur in substantiis nullius alterius generis est aliquo modo, sed tantum generis substantiae, licet per reductionem: potentiale vero in genere accidentis, consideratum ut potentiale et perfectibile, ibi est in illo genere per reductionem: quia tamen sine illa ratione perfectibilis est in se perfectum ens, scilicet substantia, ideo secundum se consideratum ponitur in alio genere. Sic faciliter, et forte ad propositum Aristotelis exponitur illud Praedicamentorum cap. de Qualitate, ad finem, quod nihil prohibet in diversis generibus numerari.