SUMMARIUM.

Concludit tot esse Intelligentias, quot sunt caeli. Sed male concludit, et erronee ; Quia millia millium ministrabant ei, et decies millies centena millia assistebant ei, Dan. 7. Tria objecta solvit, de quibus bene Doctor, qui in solutione tertii notat, ex Philosopho male intellecto, D. Thomam colligere, materiam esse principium individuationis, de quo 2. d. 3. q. 5 .

Quare, et substantias, et principia immobilia, et insensibilia tot rationabile existimare. Necessarium igitur dimittatur fortioribus dicere.

Postquam Philosophus inquisivit numerum mobilium et motuum caelestium, ex illis concludit numerum substantiarum immaterialium moventium. Circa quod tria facit. Primo concludit intentam conclusionem. Secundo excludit triplicem obviationem.Tertio comparat quod dixerat ad antiquorum opiniones. Secunda ibi: Si autem nullam. Tertia ibi: Tradita sunt autem. Dicit ergo, quia cum tanta, supple sit pluralitas sphaerarum et mo tuum caelestium : Rationabile est existimare tot esse substantias, scilicet immateriales, et principia immobilia, ut habet alia littera, id est, corpora caelestia, quae moventur. Dicit autem rationabile ad denotandum hoc esse conclusum rationabiliter,quia ex auctoritate aliorum, et non per necessitatem. Ideo subdit: Necessarium enim scilicet dicere dimittatur fortioribus, id est, subtilioribus quam ipse esset ad hoc investigandum. Deinde cum dicit:

Si autem nullam possibile dicere lationem non ordinatam ad astri lationem. Amplius autem omnem naturam, et omnem substantiam impassibilem, et secundum se optimum sortium, esse finem oportet existimare, nulla erit praeter has altera natura; sed hunc substantiarum numerum esse necesse est. Si enim essent aliae, moverent utique fines existentes lationis.

Excludit triplicem obviationem : Quarum secunda ponitur ibi: Sed alias quidem esse lationes. Tertia ibi : Quia autem unum caelum. Posset enim forsan aliquis dicere, quod sunt quaedam aliae substantiae separatae,

quibus non correspondent aliqui motus caelestes. Primo ergo ad hoc excludendum dicit, quod Si nullam lationem caelestem est possibile esse non ordinatam ad lationem alicujus astri; amplius autem, scilicet si oportet omnem naturam, et omnem substantiam impassibilem sortitam optimum esse secundum se, id est, quae habet suam perfectionem secundum se, et sine motu. Si omnem, inquam, talem potentiam oportet existimare esse finem, supple alicujus lationis caelestis, sequitur quod nulla est altera natura praeter has, supple substantias impassibiles et immateriales, quae sunt fines motuum caelestium ; sed necesse est hunc esse numerum substantiarum separatarum, qui est numerus motuum caelestium. Si enim essent aliae, moverent utique, ut existentes finis alicujus lationis.

Notandum, quod ista prima obviatio est cogens, et Catholica: sunt enim multae substantiae immateriales, puta Angeli, qui non sunt motores alicujus orbis, sive motus caelestis. Nec hoc est necessarium, quia possunt esse quaedam aliae substantiae separatae dignioris perfectionis, quam ut deputentur ad aliquam caelestem sphaeram. Unde, et plurimi sunt Angeli beati, juxta illud Danielis : Millia millium ministrabant ei. Deinde cum dicit:

Sed. alias quidem esse lationes impossibile praeter dictas. Hoc autem existimare ex latis rationabile. Nam si quidem ferens, lati gratia natum est, et latio omnis lati est alicujus, nulla latio sui gratia erit, nec alius alicujus lationis, sed astrorum gratia. Nam si fuerit lationis gratia, et illam alterius gratia oportebit esse. Quare quoniam non est possibile ire in infinitum,

finis erit omnis lationis latorum, aliquod divinorum corporum secundum locum.

Removet secundam dubitationem. Diceret enim aliquis forte, quod in caelo sunt aliae lationes plures a praenumeratis, quae quidem non possunt deprehendi, quatenus ex eis non accidit diversitas aliqua circa astra, quae moveri percipiuntur sensu. Hoc ergo excludens dicit, quod alias quidem esse lationes est impossibile praeter dictas, ex quibus scilicet accidit diversitas circa astrorum motum. Hoc autem existimare rationabile ex latis, id est, ex astris quae feruntur. Nam si omne ferens, puta sphaeram, natum est. gratia lati, id est, propter illud quod fertur, et omnis latio est alicujus lati, sequitur quod nulla erit latio caelestis, quae sit gratia sui, nec gratia alicujus alius lationis; sed omnes, supple, lationes sunt gratia astrorum, quae feruntur: nam si fuerit latio gratia alterius lationis, et illam oportebit esse gratia alterius lationis, et sic in infinitum. Quare quoniam non est ire in infinitum, sequitur quod finis omnis lationis erit aliquid divinorum corporum latorum, id est, quae feruntur secundum caelum, puta planetae. Corpora enim caelestia vocat divina, forte ratione incorruptibilitatis, et permanentiae aeternae.

Notandum, quod utique concedendum est, nullum esse motum caelestem, ex quo non possit percipi diversitas in aliquo astro quod movetur, licet secundum veritatem motus caelestes non sunt tales, nec illi quos Philosophus ponit qui non sunt scilicet illarum plurium sphaerarum, quos ponit in quolibet planeta, et aliquos praetermittit, qui scilicet sunt motus circulorum deferentium, et epicyclorum ut tradunt Astronomi moderni. Unde dato, quod numerus Intelligentiarum esset secundum numerum mobilium caelestium, aliter esset dicendum de numero quam Philosophus posuerit. Deinde cum dicit :

Quia autem unum caelum manifestum. Si enim plures essent cccli, ut homines, foret principium quidem circa unumquodque specie unum, numero vero multa. Sed quaecumque sunt numero multa multam materiam habent. Una enim, et eadem ratio multorum, ut hominis. Socrates vero unus. Quia autem quod quid erat esse non habet materiam primam, entelechia enim. Unum igitur, et ratione, et numero primum movens immobile ens, et motum ergo semper et continue unum solum. Unum ergo solum caelum.

Removet tertiam objectionem. Posset enim forsan aliquis dicere, quod sunt plures alii mundi, in quorum quolibet sunt plures, et tot sphaerae et motus, sicut et in isto, et ideo oportet ponere plures immateriales substantias. Hoc ergo excludens dicit: Quod autem sit unum caelum tantum manifestum est. Si enim essent plures caeli, supple numero, et in eadem specie, ut sunt plures homines , sequitur quod principium, supple primum et immobile, quod esset circa unumquodque primum caelum, fieret unum specie, numero vero multa, ita quod essent plura prima principia secundum numerum communicantia in una specie, quod ostendit esse impossibile dicens : S?d quaecumque sunt multa numero, et supple unum specie, habent materiam, per quam scilicet distinguuntur.

Multorum enim, scilicet individuorum est una, et eadem ratio specifica, ut ea quae est hominis. Socrates vero est unus, non solum, supple secundum rationem specificam, sed etiam secundum naturam individualem, sed primum supple principium, quod est quod quid erat esse, non habet materiam. Enim pro quia, supple ejus essentia est entelechia, id est, primus actus. Materia autem individualis supponit potentialitatem in natura, quam contrahit ad haecceitatem. Concludit ergo, quod primum movens est immobile, est igitur unum, et ratione, scilicet specifica, et etiam numero; ergo et motum, qui scilicet ab eo causatur semper et continue, qui est primus motus, oportet esse solum unum: ergo per consequens, Caelum erit unum solum. Notandum, quod aliqui pervertentes sensum litterae ex hoc loco sumunt argumentum, quod materia, quaeest pars essentialis, sit causa individuationis. Nam ista ratio qua concluditur unitas caeli ex unitate motoris, et unitas motoris, non tantum specie, sed numero, propter hoc quod non habet materiam, non videtur valere, nisi distinctio numeralis fieret per materiam, sed non valet, aequivocat enim de materia, .sicut saepe dictum est. Concedo enim quod non ponuntur plures motores primi, quia in primo motore non est materia, id est, non est in eo aliquod aliud, sed est de se haec sine alio contrahente, nam talis contradictio non stat cum perfecta simplicitate, et ideo quid ditas Dei est Dei. se haec. Excludit ergo Aristoteles a primo motore materiam, non solum illam, qua est altera pars essentialis compositi, sed illam quae dicitur proprietas individualis, quae est causa individuationis, non prima.