SUMMARIUM.

Refutat ponentes principia contraria omnium. Item ponentes substantias separatas esse principia, ostendens utrosque defecisse, et in quibus defecerunt. Rejicit etiam ponentes bonam esse principium quia rem non explicant.

Quaecumque vero impossibilia omnia accidunt, aut absurda aliter dicentibus. Et qualia gratiosius dicentes, in quibus minimae dubitationes oportet non latere.

Inquirit quomodo se habet bonum, et ordo in natura universi secundum opinionem alienam. Circa quod duo facit. Primo proponit intentum. Secundo exequitur de intento. Secunda ibi : Omnes enim ex contrariis. Dicit ergo, quod oportet non latere quaecumque impossibilia, aut absurda accidunt aliter dicentibus, supple de bono et ordine universi,

quam nos dixerimus ; et iterum oportet non latere qualia, scilicet dicunt gratiosius dicentes, id est, illi qui melius loquuntur, et in quibus minimae dubitationes, id est in quorum dictis dubitationes paucissimae videntur esse. Deinde cum dicit:

Omnes enim ex contrariis faciunt omnia. Neque autem quod omnia. Neque ex contrariis recte. Nec in quibuscumque contraria existunt, quoniam ex contrariis erunt, non dicunt.

Exequitur de intento. Circa quod duo facit. Primo pertractat opiniones Philosophorum naturaliter loquentium, et ponentium principia contraria. Secundo opiniones Philosophorum non naturaliter loquentium et ponentium principia et substantias separatas. Secunda ibi: Amplius si non erunt. Prima in duas. Primo proponit defectus illarum opinionum. Secundo probat quod dixerat. Secunda ibi: Impassibilia namque. Proponit ergo tres defectus, qui sequuntur illas opiniones, dicens quod omnes enim, scilicet antiqui Philosophi, faciunt, id est ponunt, omnia esse ex contrariis, scilicet principiis, et subdit primum defectum : Neque recte dicunt quod contrarium sit ex contrario, nec recte dicunt quod omnia sunt ex contrariis, et iste fuit secundus defectus. Deinde tangit tertium defectum, dicens : Nec autem recte dicunt quod omnia, scilicet sint ex contrariis in quibuscumque contraria existunt ; deficiunt enim, quia non dicunt quomodo omnia erunt ex contrariis. Deinde cum dicit :

Impassibilia enim sunt contraria ad invicem ; nobis autem solvitur hoc rationabiliter, eo quod tertium aliquid sit. Alii vero

alterum contrariorum materiam faciunt, quemadmodum quidem est inaequale aequali, aut uni multa. Solvitur autem et hoc eodem modo. Materia enim quae una nulli est contraria.

Prohat quod dixerat. Circa quod tria facit. Primo ostendit quod defecerunt ponendo res esse ex contrariis. Secundo quod defecerunt ponentes omnia esse ex contrariis. Tertio quod defecerunt non exponentes quomodo res sunt ex contrariis. Secunda ibi : Amplius omnia pravi. Tertia ibi : Omnes autem contraria dicentes. Dicit ergo quod ideo, supple non recte dicunt ponentes res esse ex contrariis. Enim pro quia, contraria, supple in se accepta, sunt impassibilia mutuo, non enim albedo patitur a nigredine, nec e converso, et tamen nisi contraria ad invicem paterentur, et sic ad materiam reducerentur, non posset fieri ex eis aliquod unum, et subdit : Nobis autem solvitur hoc rationabiliter, eo quod sit aliquod tertium, id est materia. Aliter enim utique ex uno contrario, tanquam ex materia, fit aliud contrarium, et sic unum contrarium patitur a reliquo. Et subdit: Alii vero alterum contrarium faciunt materiam, et non aliquid tertium, praeter contraria, quemadmodum qui inaequale aequali, aut uni multa. Illi enim qui posuerunt ista contraria esse principia, scilicet aequalitas et inaequalitas, aut unum et multa attribuebant aequalitatem et unitatem formae; inaequalitatem autem et multitudinem materiae ut patet de opinione Platonis in primo hujus, text. com. 54. licet Naturales Philosophi ponerent contrarium, dicentes materiam esse unam, formas autem esse diversas et contrarias. Et subdit: Hoc scilicet dictum eorum solvitur eodem modo, quia materia quae est una, nulli est contraria, sed est subjectum commune contrariorum. Deinde cum dicit :

Amplius omnia pravi participatione sunt extra unum. Nam pravum ipsum alterum elementorum.

Ostendit quomodo defecerunt in secundo ponentes omnia esse ex contrariis. Circa quod duo facit. Primo ostendit inconveniens quod sequitur. Secundo ostendit quomodo ab hac positione discordabat quorumdam positio antiquorum. Secunda ibi: Alii autem nec principia. Dicit ergo, quod amplius supple secundum eos omnia sunt participatione pravi, id est mali, extra, id est praeter unum, scilicet bonum. Namque pro quia, ipsum pravum, id est malum, dicunt esse alterum elementorum, principiorum.

Notandum, quod prima genera contrariorum, videntur esse bonum et malum, quatenus alterum contrariorum est ut habitus, et habet rationem boni, et alterum ut privatio, et habet rationem mali: ergo si omnia sunt ex contrariis, oportet quod omnia participent malo, excepto uno, scilicet bono, quod est principium. Nam malum ponitur alterum principiorum, principia autem non sunt ex se invicem. I. Physicor, text. c. 42. Omnia ergo alia erunt ex his duobus principiis, scilicet bono et malo. Sed hoc apparet esse falsum, quia in corporibus caelestibus et substantiis immaterialibus, nihil invenitur malum, neque peccatum,

neque corruptum, quantum ad eorum naturalia, ex 9. hujus t. c. 17. et circiter. Deinde cum dicit:

Aliis autem nec principia bonum et malum, quamvis in omnibus maxime quod bonum, principium.

Ostendit quomodo ab hac positione discordabat quorumdam opinio antiquorum. Circa quod duo facit. Primo facit quod dictum est. Secundo ostendit insufficientiam illorum discordantium. Secunda ibi: Alii vero hoc quidem. Dicit ergo quod alii autem nec principia supple rerum ponunt bonum et malum, quamvis scilicet secundum eos maxime, principium in omnibus quod bonum ; solum enim bonum recipiebant principium rerum, et per consequens res non esse compositas ex contrariis bono et malo. Deinde cum dicit :

Alii vero hoc quidem recte, quia principium, sed quomodocumque bonum principium non dicunt: utrum scilicet ut finis, aut movens,aut species.

Ostendit insufficientiam istorum qui sic discordabant ; et primo hoc ostendit in communi. Secundo in speciali. Secunda ibi : Inconvenienter autem. Dicit ergo, quod alii vero hoc quidem recte dicunt, quia, ipsi supple principium, ponunt esse ipsum bonum, sed non dicunt quomodo bonum est principium, utrum ut finis, aut movens, aut ut species, id est forma, et ideo defecerunt.

Notandum, quod haec tria, scilicet finis, efficiens, et forma habent rationem boni et perfecti, non autem materia, quia ratione privationis annexae semper machinatur ad malum, ex primo Physicorum t. c. 80. Et ipsa est secundum quam res potest esse et non esse, ex 7. hujus, ideo de materia non curavit Philosophus hic facere mentionem.