Articulus Primus.

Quae fuerint Severi patria et vitia: a quo et quomodo Caesar ac deinde Imperator creatus sit, quove mortis genere, post obsessam Romam a suis desertus, vitam finierit, et de Severiano ejus filio.

Observatum a nobis fuit quomodo Galerius Severum Illyriciorum, ut ait Aurelius Victor, indigenam, Diocletiano Caesarem creandum proposuerit. Verum is ipsemet Diocletianus illum primo quidem rejecit, utpote saltatorem, inquit Cecilius, temulentum, ebriosum, cui nox pro die, et dies pro nocte. Nec immerito sane. Nam is, teste Anonymo Valesiano, erat ignobilis et moribus et natalibus, ebriosus, et hoc Galerio amicus. 0973C Nemo itaque mirabitur si Galerius vir, uti vidimus, improbissimus, hunc sibi simillimum et amicum habere et Caesarem creari voluerit.

Qualemcumque tamen Diocletiano rationem attulit, ut nuncupationi ejus assentiretur. Palam enim et asseveranter dixit illum imperio esse dignum; quoniam militibus fideliter praebuit, id est, ut quidam arbitrantur, fideliter praebuit argentum et stipendia, aut alia, quae Galerius ipse militibus distribuenda illi tradiderat. Sed ubi, quaeso, hoc verbum praebuit, ita solum invenies. Nonnulli igitur rescribendum volunt praefuit, faciliori quidem, ac meliori sensu, sed sine auctoritate. Quidquid sit, Galerius, huic rationi plane diffisus, continenter adjecit se eumdem Severum ad Maximianum Herculium jam misisse, ut ab illo purpura 0973D Caesaris indueretur. Quod quidem Mediolani factum est. Quapropter cum Diocletianus hoc impedire amplius non posset, purpuram, uti diximus, et imperium Nicomediae deposuit, ac Severum illum atque Maximinum fecit Caesares. Narrat autem Eutropius (lib. X Brev.) , sicut et alii, tunc Galerium Italiam Severo regendam dedisse; hisque suffragatus est Socrates (lib. I Histor. eccles. cap. 2) , qui tamen in hoc ab Eutropio discrepat, quod hic dixerit Galerium in Italiam abiisse, Eutropius vero eum remansisse in Illyrico.

At Galerius postquam Diocletianum, si auctori nostro (Cecil. cap. 20) fides habeatur, et Maximianum Herculium imperio cedere coegit, in mente tum habuerat, 0974A exactis vicennalibus suis, sive post vicesimum imperii sui annum, Severum pro se substituere imperatorem. Sed ubi laureata, uti diximus, Constantini, cui pater moriens imperium tradiderat, imago allata fuit, tunc serio cogitavit eumdem Severum imperatorem Augustumque renuntiare, atque cum anteponere Constantino, utpote aetate minori. At ei haec in animo habenti nuntiatum est Maxentium praetorianorum militum, sicuti vidimus, factione appellatum fuisse imperatorem. Quamobrem Severo, confestim accersito, suis cohortationibus persuadet, ut recipiat imperium, et ad Maxentium, Romae commorantem, expugnandum proficiscatur.

Galerii itaque voluntati Severus sine mora paruit, et cum exercitu accessit ad urbis illius muros. Sed 0974B ibi a militibus suis, uti Cecilius noster et incertus etiam panegyrici Constantino dicti auctor testificantur, desertus est, atque Herculio adveniente, sese dedit in fugam, ac cum paucis Ravennae inclusit. Veritus tamen ne eidem Herculio traderetur, vestemque et purpuram, inquit Cecilius (c. 26) (vel sicut in codice manuscripto habetur, vestemque purpuream) eidem, a quo acceperat, remisit, Herculio videlicet, qui illum, ut paulo ante dictum est, hac Caesaris purpura revera induerat. Verum turpi illa abdicatione nihil potuit aliud impetrare, nisi ut, venis incisis, leniter moreretur. Atque hunc Cecilius in modum perhibet Severum vitam cum imperio amisisse. Quid vero ea de re alii scriptum reliquerint, nunc, si placet, videamus.

Primum ergo Eutropius narrat Severum Caesarem 0974C a Galerio missum, ut Romam et ibi Maxentium obsideret, sed suorum scelere desertum, Ravennam confugisse, ubi interfectus est. At Zozimus nulla Romanae obsidionis mentione facta, scribit eumdem Severum Caesarem a Galerio missum, ut Maxentio bellum inferret. Mediolano itaque, uti ille ait, cum Maurorum ordinibus profectus est. Sed eum accedentem Maxentius, qui majorem militum partem pecunia corruperat, cum facile vicisset, Ravennam bene munitam et magna alimentorum copia abundantem aufugit. Illuc vero cito accurrit Herculius, qui ubi cognovit inde Severum vi non posse ejici, illi sacramentis circumvento persuasit, ut inde Romam migraret. Sed in itinere, eoque in loco, quem Tres Tabernas vocant, positis a Maxentio insidiis captum, βρόχῳ τὸν 0974D τράχηλον ἀρτήσας, ἀνεῖλεν, inserta laqueo cervice necavit.

Neque multum ab hac opinione recedit anonymus Valesianus, qui suam hisce verbis exposuit: Cum Severus adversus Maxentium jussu Galerii duxisset exercitum, «desertus a suis, fugit Ravennam. Pro Maxentio filio evocatus illuc venit Herculius, qui per perjurium Severum deceptum custodiae tradidit, et captivi habitu in Urbem perduxit, et in villa publica Appiae viae, tricesimo milliario, ad Tres videlicet Tabernas, custodiri fecit. Postea cum Galerius Italiam peteret, ille jugulatus est.» Videsne quantum isti a Cecilio, dissentiant?

Magis itaque ipsi favere videtur Aurelius Victor, 0975A qui ait Galerium Armentarium, statim atque rescivit Maxentium factum esse Imperatorem, Severo Caesari, qui casu ad Urbem erat, praecepisse, ut in illum arma propere ferret. Verum «circum muros,» inquit, «cum (ille) ageret, desertus a suis, quos praemiorum illecebris» Maxentius «traduxerat, fugiens obsessusque Ravennae obiit.» In ipsius tamen Epitome scripto traditum legimus: «Severus ab Herculio Maximiano Romae ad Tres Tabernas extinguitur, funusque ejus Galieni sepulcro infertur, quod ab Urbe abest per viam Appiam millibus novem.» At qua, inquies, ratione Aurelius Victor eum Ravennae obiisse asserit, qui in ejusdem Epitome dicitur ad Tres Tabernas, tricesimo ab urbe milliario dissitas, occisus? Numquid hujus Epitomes scriptor ipsummet Aurelium, auctorem 0975B suum, corrigendum esse censuit? Nemini forsitan illud a vero prorsus abhorrere videbitur. Non enim semel ejusmodi compendiorum scriptores ea emendare conati sunt, in quibus auctores suos errasse existimabant.

Variae porro hae opiniones inde forsitan exortae videntur, quod Severus, ab Herculio dolose ac perjurio Ravenna excitus, clam et mutato habitu ad Tres Tabernas, ubi paratae erant insidiae, perductus est. Atque id quidem quia paucis cognitum fuerat, alii eum Ravennae, alii alibi interfectum putaverunt. Neque alio fortassis ex fonte manavit altera scriptorum de mortis illius genere dissensio.

Caeterum Severus filium reliquit, cui Severiano nomen fuisse perhibetur. Aetate vero jam robusta et 0975C adulta erat, cum Licinius Maximinum, eo, quod infra enarrabimus, praelio vicit ac profligavit. Severianus tamen hunc ex acie fugientem secutus est. At victor Licinius illum post ejusdem Maximini mortem capite damnavit, tamquam de sumenda, inquit Cecilius, purpura cogitasset, Licinii itaque mandato sistitur judicibus publicis, et lata ab eis sententia, illi tamquam laesae majestatis affectataeque purpurae convicto, caput abscissum est. Sed pergratum nobis facient, qui alios, praeter Cecilium, hujusce historiae confirmatores protulerint.