Articulus III.

Quibus prophetarum Oraculis Lactantius demonstret praenuntiatum fuisse sempiternum Christi, verae religionis auctoris, sacerdotium.

Satis Lactantio non fuit demonstrasse quam claris et expressis sacrorum prophetarum oraculis praenuntiatus fuerit mirabilis plane Christi ex virgine et Davidis familia ortus. Verum progreditur ulterius, et ostendit non minus luculenter ab illis praedictum fuisse sempiternum ejus sacerdotium. Primum itaque probat (Lactant. lib. IV, cap. 14) illud plane praecantatum fuisse his Psalmographi verbis: Ante Luciferum 1033A genui te. Juravit Dominus, et non poenitebit eum; tu es sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech (Psalm. CIX, 4 et 5) . Tria posteriora tamen haec verba absunt a duobus antiquissimis regiae bibliothecae manuscriptis codicibus. Atqui haec tamen a sacro vate revera de Christo dicta fuisse in sua Apostolus ad Hebraeos epistola diserte asseruit (Epist. ad. Hebr. V, 6) .

Quapropter Tertullianus sic disputat: «Quod et in ipso hic accedit: Tu es sacerdos in aeternum. Nec sacerdos autem Ezechias, nec in aevum, etsi fuisset Secundum ordinem, inquit, Melchisedech. Quid Ezechias ad Melchisedech, altissimi sacerdotem, et quidem non circumcisum, qui Abraham circumcisum, jam accepta decimarum oblatione, benedixit? At in 1033B Christum conveniet ordo Melchisedech; quoniam quidem Christus, proprius et legitimus Dei antistes, praeputiati sacerdotii pontifex, tum in nationibus constitutus, a quibus magis suscipi habebat, cognituram se quandoque circumcisionem, et Abrahae gentem, cum ultimo venerit, acceptatione et benedictione dignabitur» (Tertull. lib. V adv. Marcion., cap. 9) . Sed id adhuc fusius prosequitur Hieronymus ( Hieronym. Epist. ad Evangel.) ubi utriusque et psalmistae et Apostoli verba citavit. Ita etiam Eusebius (Euseb.lib. IV Demonstr. Evang. § 15) in sua demonstratione evangelica, sed brevius in psalmorum commentariis. Eadem est Hilarii (Hilar. tract. in Psalm. CXLIX) ac Cypriani mox citandi atque aliorum magno plane consensu interpretatio.

1033C Quamvis autem illud Davidis testimonium, Apostoli auctoritate, ut diximus, firmatum, cuilibet etiam pervicaciori sufficere debeat; Lactantius (Lact. l. IV, c. 14) , tamen id adhuc probat scriptis in primo Regum hisce verbis: Et suscitabo mihi sacerdotem fidelem, qui omnia quae sunt in corde meo faciat, et aedificabo ei domum fidelem, et transibit in conspectu meo omnibus diebus (I Reg., I, 2) . Cyprianus (Cypr. lib. I Test. adv. Judaeos § 18) quoque scribit illis et superioribus Psalmographi verbis sempiternum Christi sacerdotium praesignificari.

Tertium insuper Lactantius (Lactant. lib. IV, cap. 14) subjungit apertissimum, ut ipse ait, hoc Zachariae testimonium: Et ostendit mihi Dominus Deus Jesus (uterque regius librorum Lactantii codex antiquior, et Cyprianus (Cypr. lib. II Testimon., § 14) , Jesum) 1033D sacerdotem magnum stantem ante faciem Angeli Domini . . . . Et ecce titio ejectus ab igne, et Jesus erat indutus vestimentis sordidis, et stabat ante faciem Angeli . . . . . Si in viis meis ambulaveris . . . . . Tu judicabis domum meam . . . . . Audi itaque sacerdos magne (Zachar. cap. III, v. 1. et seqq.) . Planum itaque Lactantius noster facit eos penitus decipi, qui haec de Jesu Nave, sive Josue, aut de sacerdote Jesu, filio Josedech, dicta esse opinabantur. Neuter enim sordidatus est, neuter, ut titio ab igne ejectus, aliquid perpessus est adversi, neuter in conspectu Dei et angelorum stetit. Denique Zacharias non de rebus praeteritis, et mortuis illis hominibus, sed de aliquo homine futuro loquebatur. At quantum haec neutiquam utrique illi Jesu, tantum certe 1034A Jesu Christo prorsus conveniunt. Nam ille veste sordida, id est, carne humana indutus, tormentis et supplicio crucis, tamquam titio, igne extinctus est. Ad haec vero Zacharias de illo loquitur, qui cum in viis Dei ambulaverit, ejusque impleverit voluntatem, et judicium accipiet et imperium sempiternum. Atqui solus Christus, sublato falso deorum cultu, ac stabilita vera religione, implevit Patris sui voluntatem et mandatum, atque idcirco, et sacerdotis perpetui, ait auctor noster, dignitatem et regis summi honorem, et judicis potestatem, et Dei nomen accepit.

Justinus autem Martyr (Just. Dial. cum Tryph.) eadem Zachariae verba adversus Tryphonem urget, palamque facit divinum illum prophetam haec de Christo, non autem de Josue aut alio fuisse praelocutum. 1034B Quia vero prolixior est ejus interpretatio, ab illius verbis recitandis abstinentes, ad ejus librum omnibus facile obvium te mittimus. Interim vero audi Tertullianum (Tertullian. lib. advers. Jud. cap. 14) , qui quidem citatum Zachariae locum de duplici Christi adventu explicat, pluraque adjecit, quae Lactantii nostri explicationi plane congruunt: «Apud Zachariam, inquit, in persona ipsius, immo et in ipsius nominis sacramento, verus summus sacerdos Patris, Christus Jesus, duplici habitu in duos adventus delineatur. Primos sordidis indutus est, id est, carnis passibilis et mortalis indignitate, cum diabolus adversabatur ei, auctor scilicet Judae traditoris, qui eum etiam post baptismum tentaverat. Dehinc spoliatus pristinas sordes, exornatus podere et mitra, et cidari munda, id 1034C est, secundi adventus; quoniam gloriam et honorem adeptus demonstratur. Nec poteritis eum Josedech filium dicere, qui nulla omnino veste sordida, sed semper sacerdotali fuit exornatus, nec umquam sacerdotali munere privatus. Sed Jesus iste, Christus, Dei patris summus sacerdos, qui primo adventu suo humana forma, et passibilis venit in humilitate usque ad passionem, ipse etiam effectus hostia per omnia pro omnibus nobis, qui post resurrectionem suam indutus podere, sacerdos in aeternum Dei Patris nuncupatus est.» Et haec quidem ille pene iisdem, sed paucioribus verbis adversus Marcionem repetit (Idem lib. III advers. Marcion. cap. 7) .

Cyprianus vero (Cypr. lib. II, adv. Jud., cap. 13) isthaec de primo Christi adventu, quemadmodum auctor 1034D noster, interpretatur. Sed legendus in primis Hieronymus (Hieron. lib. I, Comment. in Zachar. cit. loc.) , qui praeclare ostendit haec Zachariae verba a Judaeis de Jesu sacerdote, filio Josedech, perperam ac falso explicari, eaque de Christo Jesu esse intelligenda. Nec minus fuse et luculenter Eusebius haec de eodem Christo dicta fuisse demonstrat (Euseb. lib. IV Demonstr. Evang., § 16) .

Verae ergo cum fuerint omnes illae non solum de mirabili prorsus Christi ortu, sed sempiterno quoque ejus sacerdotio praedictiones, suumque sortitae sint effectum; nemo sane negare umquam potest, eas divino spiritu editas, ac Christum reipsa a Deo missum, veramque esse, quam instituit religionem. Sed haec 1035A Lactantius aliis de illius morte oraculis mirum in modum confirmat. Ad ea igitur examinanda, jam si lubet, veniamus.