Descriptio Sanctae Sophiae

 Ἥκομεν ἐς ὑμᾶς, ἄνδρες, ἐκ τῆς ἑστίας τῆς τοῦ βασιλέως ἐς βασιλέως ἐστίαν τοῦ παμμεγίστου, τοῦ ποητοῦ τῶν ὅλων, δι' ὃν τὸ νικᾶν συμφυὲς τῶι δεσπότηι.

 ἅψεσι πέπλους. δάκρυ δὲ πενταέτηρον ἀποψήσαντες ὀπωπῆς μέλψομεν εὐφήμοις ὑπὸ χείλεσιν εὔποδας ὕμνους. οὐρανίων ὤϊξεν ἐπὶ χθονὶ κλῆιθρα πυλάων Αὐσονίων

 φάμενος τεμένεσσιν ἐπείγετο, καὶ τάχα μύθου γείτονος ἔργον ἔην ταχινώτερον· ὀρνύμενος γὰρ ὡς θέμις οὐκ ἀνέμιμνε συνέμπορον ἀσπιδιώτην χρύσεον ἀγνάμπτο

 συναγείρετο, πᾶς τε θοώκων ἀρχός, ὑποδρήσσων σθεναροῦ βασιλῆος ἐφετμαῖς καὶ Χριστῶι βασιλῆϊ χαρίσια δῶρα κομίζων, ἱκεσίοις στομάτεσσι θεουδέας ἤπυεν ὕ

 οὐ γὰρ ἐν αὐτῆι μεσσάτιον κατὰ χῶρον ἕλιξ περιδέδρ[ομεν] ἄντυξ οἷάπερ ἀντολικοῖς ἐπὶ τέρμασιν, ἧ[χι θυ]ηλῆς ἴδμονες ἀρητῆρες ἐνιδρύσαντο θοώκους ἀργυρ

 συνέκυρσαν ἐριχρύσοιο κ[αρή]νου· ἀλλὰ μέση στεφανηδὸν ἄνω[ ]ἄντυξ ἀσκαφέος χώροιο, τὸν οὐκ ἐ[ τέ]χνη. ]τύπος σταυροῖο μεσόμ[φα]λος ἔνδοθι κύκλου λεπτα

 ἀνελθών· ἡ γὰρ ὑπερτέλλουσα πρὸς ἕσπερον οὐκέτι δοιαῖς ἴση ταῖς ἑτέρηισιν, ὑπὲρ νάρηκος ἰοῦσα. Ἀλλὰ καὶ ἀμβροσίοιο πρὸς ἐσπέριον πόδα νηοῦ τέτρασιν αἰ

 χρυσόρρυτος ἀκτὶς ἀνδρομέοις ἄτλητος ἐπεσκίρτησε προσώποις. φαίη τις Φαέθοντα μεσημβρινὸν εἴαρος ὥρηι εἰσοράαν, ὅτε πᾶσαν ἐπεχρύσωσεν ἐρίπνην. καὶ γὰρ

 φέρομαι; πῆι μῦθος ἰὼν ἀχάλινος ὁδεύει; ἴσχεο τολμήεσσα μεμυκότι χείλεϊ φωνή, μηδ' ἔτι γυμνώσειας ἃ μὴ θέμις ὄμμασι λεύσσειν. μυστιπόλοι δ' ὑπὸ χερσίν

 δ' αἰθούσης παρὰ κίονας ἔνθα καὶ ἔνθα μουνοφανῆ λαμπτῆρα διακριδὸν ἄλλον ἀπ' ἄλλου ἑξείης ἀνέθηκαν· ὅλον δ' ἐπὶ μῆκος ὁδεύει τηλεπόρου νηοῖο· κύτος δ'

 κύκλους ἐς φάος ἑσπέριόν τε καὶ ὄρθριον· εἰς σὲ γὰρ ἠὼς ἀμπαύειν, πολύυμνε, καὶ ἕσπερος οἶδε μερίμνας. σοὶ λιμένες γλαυκῶπιν ἀποκρίνουσι γαλήνην πᾶσαν

 ὀργῆς, ἑδρήσσων ἀτίνακτος ἐπ' ἀφλοίσβοιο γαλήνης. πάντα μὲν ὑλαίων ἀπεσείσαο πήματα μόχθων, εὐσεβίης δ' ὀχετηγὸν ἐνηέα θυμὸν ἀνοίγων συμπαθὲς ἀνδρομέο

συνέκυρσαν ἐριχρύσοιο κ[αρή]νου· ἀλλὰ μέση στεφανηδὸν ἄνω[ ]ἄντυξ ἀσκαφέος χώροιο, τὸν οὐκ ἐ[ τέ]χνη. ]τύπος σταυροῖο μεσόμ[φα]λος ἔνδοθι κύκλου λεπταλέηι ψηφῖδι χαράσσεται, ὄφρα σαώσηι νηὸν ἀειφρούρητον ὅλου κόσμοιο σαωτήρ. σφαίρης δ' ἡμιτόμου περὶ πυθμένα πεντάκις ὀκτὼ εὐφαέων ἁψῖδας ἐτεχνήσαντο θυρέτρων, ὁππόθεν ἁβροκόμοιο σέλας πορθμεύεται ἠοῦς. Θάμβος ἔχω, τίνα μῆτιν ἐπήραρεν εὐρέϊ νηῶι ἡμέτερος σκηπτοῦχος, ὅπως δωμήτορι μόχθωι ἀνέρες, εὐτέχνοισιν ὑποδρήσσοντες ἐδέθλοις, πλίνθοις ὀπταλέηισιν ἀνεστήσαντο δεθείσας ἄντυγας ἀψίδων τε καὶ εὐρυπόρου σκέπας οἴκου. καὶ γὰρ ἀνὴρ πολύμητις, ἀνειμένος ἴδμονι τέχνηι, ἄξυλον εὐρόφοιο τέγος τεχνήσατο νηοῦ. οὐδὲ γὰρ οὐ Φοίνισσαν ὑπὲρ Λιβάνοιο κολώνην οὐδὲ μὲν Ἀλπείων σκοπέλων ἀνὰ δάσκιον ὕλην Ἀσσύριος δρυτόμος τις ἀνὴρ ἢ Κελτὸς ἀράσσων δενδροκόμοις βουπλῆγας ἐν ἄλσεσιν, οὔ τινα πεύκην, οὐκ ἐλάτην ἐνόησεν ἐπαρκέας οἶκον ἐρέψαι· οὐδὲ μὲν οὐ κυπάρισσον Ὀροντίδος ἄλσεα ∆άφνης, οὐ Πατάρων εὔδενδρος ἀνηέξησεν ἐρίπνη, ἥτις ἀπειρεσίοιο τέγος νηοῖο πυκάσσηι. καὶ γὰρ ἄναξ πολύυμνος, ἃ μὴ φύσις εὗρε καλύψαι δένδρεσι μηκεδανοῖσι, λίθων ἐκαλύψατο κύκλοις. οὕτω τετραπόροισιν ἐφ' ἁψίδεσσι καλύπτρη εὐπήληξ βαθύκολπος ἀείρεται. ἦ τάχα φαίης οὐρανὸν ἐς πολύκυκλον ἀλώμενον ὄμμα τιταίνειν. Ἀλλ' ἐπὶ [μὲν φαέθοντ]α καὶ ἕσπερον οὔτι νοήσεις ἁψίδων ὑπένερθεν, ὅλος δ' ἀναπέπτ[αται ἀ]ήρ· ἐς δὲ νότον κελάδοντα καὶ εἰς κλίσιν ἄβροχον ἄρκτων τοῖχος ἐρισθενέτης ἀνατείνεται ἄχρι γενείου ἄντυγος εὐτροχάλοιο, λέλαμπε δὲ τετράκι δοιαῖς πλησιφαὴς θυρίδεσσιν. ἐρήρεισται δ' ὅγε τοῖχος νειόθι λαϊνέοισιν ὑπ' ἴχνεσιν· ἓξ γὰρ ὑπ' αὐτῶι κίονες Αἱ[μ]ο[νι]ῆες ἴσοι χλοάοντι μαράγδωι ἀκαμάτων ξυνοχῆας ἀνεστήσαντο τενόντων, ἔνθα γυναικείων ἀναφαίνεται ἔνδια θώκων. τοὺς δὲ χαμαιπαγέες πίσυρες μεγάλοισι [κα]ρήνοις κίονες ὀχλίζουσιν ὑπ' ἀστυφέλικτον ἀνάγκην χρυσόκομοι χαρίτεσσι κατήορο[ι, ]ται Θεσσαλίδος πέτρης ἀμαρύγματα· μέσσα δὲ νηοῦ ἔνδια καλλιχόροιο διακρίνουσιν ἐδέθλων γείτονος αἰθούσης περιμήκεος. οὔ ποτε τοίους κίονας ἐτμήξαντο Μολοσσίδος ἔνδοθι γαίης, ὑψιλόφους, χαρίεντας, ἐύχλοας ἄλσεσι[ ἄνθεσι δαιδαλέοισι τεθηλότας. -Ἀλλὰ καὶ αὐτῆς αἰθούσης κατὰ μέσσον ἐρείσατο τέσσαρας ἄλλους κίονας Ἀνθέμιος πολυμήχανος ἠδὲ σὺν αὐτῶι πάνσοφον Ἰσιόδωρος ἔχων νόον· ἀμφότεροι γὰρ καλλιπόνων βουλῆισιν ὑποδρήσσοντες ἀνάκτων νηὸν ἐδωμήσαντο πελώριον· ἀλλ' ἐνὶ μέτροις μήκεος ἐγγυτέρων μὲν ὀλίζονες, ἐκ δὲ τιθήνης τῆς αὐτῆς χλοεροῖσιν ἀποστίλβουσιν ἀώτοις. ἀλλὰ γὰρ οὐ στοιχηδὸν ἐπισχερὼ εὔποδας οὗτοι πυθμένας ἐρρίζωσαν, ἐφεδρήσσουσι δὲ γαίηι ἀντίοι ἀλλήλοισι δύω δυσίν· ὧν κατὰ κόρσης τετραπόροις σειρῆισιν ἐπειλιχθεῖσα κεραίη νῶτον ὑπεστήριξε γυναικείοισιν ἐδέθλοις. ἐγγύθι δ' ἔστι πύλη βορεώτιδος ἐς κλίσιν αὔρης, λαὸν ἀπιθύνουσα πρὸς ἀχράαντα λοετρά, ἀνδρομέου βιότοιο καθάρσια, τῶν ἄπο λυγρὴ σμῶδιξ ὠλεσίθυμος ἐλαύνεται ἀμπλακιάων.

Τέτρασι δ' ἐξείης ἐπὶ κίοσιν, ἔνθα καὶ ἔνθα, ἁβροῖς, Θεσσαλικοῖσι, πρὸς ἀμφιλύκην τε καὶ ἠῶ αἰθούσης κατὰ μῆκος ἑλίσσεται ἔργα κυλίνδρων ἡμιτόμοις ἀτάλαντα διοδμήτους παρὰ τοίχους, τρητά, διαστείχουσιν ἀνειμένα· πρὸς μὲν ἀήτην ἀρκτῶιον ξυνοχῆας ἀνακλίνουσι θυρέτρων διζυγέων· νότιον δὲ ποτὶ πτερόν, ἄντα πυλάων, εὐτύκτους κενεῶνας ἐειδομένους τινὶ παστῶι· πρὸς δὲ φάος καὶ νύκτα πάλιν δύο κίονας ἄλλους Αἱμονίους δοιούς τε περικλύστου Προκονήσου, στήμονας, ὑψιλόφους, πυλέων ἄγχιστα παγέντας. ἀλλ' ἐπὶ μὲν φαέθοντα πύλη μία, πρὸς δὲ κελαινῆς νυκτὸς ἕδος δισσὴν ἐπὶ δικλίδα λαὸς ὁδεύει. ∆ήεις καὶ νοτίην βορεώτιδι πᾶσαν ὁμοίην μηκεδανὴν αἴθουσαν, ἔχει δέ τι καὶ πλέον ἥδε· τείχει γάρ τινι χῶρον ἀποκρινθέντα φυλάσσει Αὐσονίων βασιλῆϊ θεοστέπτοις ἐν ἑορταῖς. ἔνθα δ' ἐμὸς σκηπτοῦχος ἐφήμενος ἠθάδι θώκωι μυστιπόλοις βίβλοισιν ἑὴν ἐπέτασσεν ἀκουήν. Ἶσα δὲ τοῖς ὑπένερθε καὶ ὑψόθι πάντα νοήσει θηλυτέρην αἴθουσαν ἐς ἀμφοτέρας τις