Elenchus Manuscriptorum Codicum Lactantii. Manuscripti Codices:

0093C Balliolensis Oxonii in Anglia ms. codex, complectens septem libros Divinarum Institutionum, ac librum 0094C de Ira Dei. Eo usus est Thom. Sparckius in editione Oxoniensi anni 1684.

0095A Baluzianus, seu clariss. necnon eruditissimi viri Stephani Baluzii Tutelensis ms. codex bonae notae 400 annorum. In eo sunt liber de Ira Dei incipiens a capite 8, et liber de Opificio Dei. Hic codex nunc est in Bibliotheca Regia, forma octava, numero 2967: quem videas infra.

Codex ms. Divin. Institutionum a Barthio visus, cujus tamen paucissimae sunt variantes lectiones a Barthio excerptae.

Ms. codex quo usus est Betuleius in editione, quae post mortem ejus emissa est anno 1563; parce tamen hoc ms. usus videtur Betuleius.

Bodleianus Oxonii, continens libros Divinarum Institutionum, cum Epitome, et de Ira Dei, ac de Opificio Dei, Codex optimus, quo usus est Thomas Sparkius in editione 1614. Incipiunt variae lectiones secundo tantum libro Divinarum Institutionum.

Duo Codices Caenobii S. Salvatoris Bononiensis, quorum antiquior dicitur esse mille annorum, mihi vero ex specimine 900 annor. aetatem superare non 0095B videtur; non sunt enim litterae quadratae nec capitales; sunt potius similes ms. Regio 900 annorum notato 3735. Est equidem bonae notae; et quandoque differt a caeteris, ac nonnullas habet interpolationes. Hujus antiquissimi codicis specimina ediderunt Leo Allatius in Hetruscis Antiquitatibus; clarissimus D. Bernardus de Montfaucon in Diario Italico, et in Palaeographia Graeca, atque etiam D. Nicolaus le Nourry, tom. II Apparatus ad Bibliothecam Ss. Patrum, p. 616.

Alterum exemplar Bononiense recentius est, sed priori non impar. Utrumque a Thomasio, quem Isaeus sequitur, collatum ac sapius citatum. Multo plures horumce amborum mss. codicum variantes lectiones a Latino Latinio in ora sui Lactantii notatas habuit Joan. B. le Brun, cura, et studio litterati viri Petri Hemard, Stampensis, in senatu Parisiensi advocati. Simile exemplar, idque autographum Latini Latinii habuit Lengletius ex celeberrima Sanctae Genovefae 0095C Bibliotheca. Non equidem ipse Latinius contulerat mss. Bononiensia: sed varias eorum lectiones acceperat, anno 1558, a Michaele Thoma Taxaquetio, qui alius non est a Thomasio, Lactantii editore. De hoc infra in Taxaq.

Codex D. Joannis le Beuf, Regiae Inscriptionum Academiae socii, continet solummodo duos libellos de Ira Die et de Opificio Dei. Scriptus videtur saeculo decimo quarto.

Joannis Baptistae Le Brun, Rotomagensis, ms. codex 400 annorum, complectens septem libros Div. Institutionum libros de Ira Dei, et de Opificio Dei. In hujus margine adscriptae sunt variae alterius ms. codicis lectiones ad septem libros Divin. Institutionum.

Cameracenses duo in membrana codices; unus noni aut saltem decimi saeculi, sed ita mutilus, ut nonnisi summo studio et cura legi possit. Continet septem libros Institutionum: habet fere ubique Graeca 0095D eximia litteris quadratis scripta. Alter scriptus est ineunte saeculo decimo quinto, in quo continentur libri VII Institutionum, et libelli de Ira et de Opificio Dei, vel de Formatione hominis. Adsunt Graeca, quandoque sat bene scripta, quandoque charactere vulgari latino.

Celeberrimae Academiae Cantabrigiensis Bibliothecae codex manuscriptus anno Domini Mcccclxv in venerabili Monasterio Sublacensi, ut notatur ad calcem ejusdem codicis; continetque septem libros Div. Institutionum, ac libros de Ira Dei, et de Opificio Dei: itaque ibi eo ipso anno scriptus fuit, quo prima editio Sublaci excusa est. Hunc vidit editor Cantabrigiensis. Hic codex descriptus non est ex prima Sublacensi editione, a qua multum differt, ut patet ex variis lectionibus, quas ex eo profert editor Cantabrigiensis.

Lectiones variae optimi ms. codicis a Theodoro 0096A Cantero collectae: quae Gallaeo sunt commodatae.

Codex in membrana medio saeculo decimo quinto exaratus, et sat concinne scriptus. Hunc, qua pollet humanitate, mihi commodavit R. P. Fulgentius, praefectus Bibliothecae Pp. Capucinorum Parisiensium conventus S. Honorati. Graeca in eo eleganter scripta sunt; non tamen adsunt omnibus in libris. Quo in codice leguntur libelli de Ira et de Opificio Dei.

Codex ms. antiquus et optimae notae, fere in omnibus antiquissimo Bononiensi similis, a Jo Cauci accuratissime collatus, complectens libros Div. Institutionum, de Ira Dei, et de Opificio Dei. Hujus codicis variae lectiones Gallaeo usu venerunt.

Ms. codex collegii Corporis Christi Oxonii, continens libros Div. Institutionum, de Ira Dei, et de Opificio Dei. Eo usus est, parce tamen, Thom. Sparkius.

Mss. 400 et 300 annorum codices duo eruditissimi atque urbanissimi viri Gothofredi Clermont Amstelodamensis, apud legatos Batavos in Gallia oratoris 0096B sacri, anno 1715; qui ubi audivit Parisiis a cl. viro Stephano Baluzio, Joannem B. le Brun in eo esse, ut Lactantii editionem ad mss. codices collatam et emendatam publici juris faceret, reversus Amstelodamum, duos ad usum humanissime Joan. Bapt. le Brun misit, cum editis duobus; quam ob rem ei multum debet haec nostra editio.

Bibliothecae Colbertinae ms. codex 800 annorum, n. 1297, ex quo in lucem prodiit praeclarus ille Lactantii liber de Mortibus persecutorum, clarissimi nec non eruditissimi viri Stephani Baluzii cura; quem ms. denuo accuratissime contulit Joan. B. le Brun, ac ipse in eo cum editis conferendo curam summam ac studium suum posuit Lengletius, qui animadvertit plura ab aliis praetermissa. Alii sunt codices, horum unus, qui videtur esse ann. 700, n. 2679, scriptus est Venetiis; alius 500 annor., n. 5173, scriptus in dioecesi Aniciensi; tres alii 300 annorum, scilicet n. 3573, scripti Bononiae; alteri duo, n. 4095 et n. 4495 complectentes 0096C libros Divinarum Institutionum, et libros de Ira Dei et de Opificio Dei; unus 300 item annorum scriptus Bononiae, n. 1975, continens septem dumtaxat libros Divinarum Institutionum; et alter, 300 pariter annorum n. 6210, scriptus Florentiae, continens libros de Ira Dei et de Opificio Dei. Est etiam alter, qui est, 800 annorum, n. 1336, qui nihil habet ex Lactantio, sed carmen de Phoenice sub nomine Lactantii. Atqui omnes isti codices Colbertini hodie sunt in Regia Bibliotheca: horum indicem ac aetatem mox dabimus.

Ms. codex Divinarum Institutionum, et libri de Opificio Dei Colomesio visus: cujus paucae admodum sunt variantes lectiones.

Coloniensis codex, cujus varias lectiones saepissime profert editor Coloniensis anni 1544: qua editione usus est Lengletius.

Cottoniensis Oxonii codex ms. complectens libros Div. Institutionum, primo (ut videtur) dempto, cujus 0096D nonnullas variantes lectiones apposuit Sparkius in sua Oxoniensi editione anni 1684.

Mss. codices duo, quorum variantes lectiones ad Tornesium misit Jacobus Cujacius. His Tornesius usus est in editione anni 1579.

Codex ms. Bibliothecae collegii Emmanuelensis apud Cantabrigienses anno Domini Mccccxxiv descriptus, ut ex subscriptione ad finem addita liquet, et est altero Cantabrigiensi longe emendatior. Complectitur libros Div. Institutionum, et de Ira Dei ac de Opificio Dei. Hunc contulit editor Cantabrigiensis, ejusque varias lectiones praemisit suae editioni.

Ms. codex vetustus, quo olim usus fuit Desiderius Erasmus. Illius variae lectiones paucissimae sunt, praeterquam ad librum de Opificio Dei, quem pauculis quibusdam notis illustravit Erasmus in hujus libelli editione anni 1529, et aliarum quae postea excusae sunt, 0097A tum separatim, tum in quibusdam Lactantii editionibus.

Antiquissimus codex, quo Georgius Erhardus usus est: at cujus paucissimas variantes lectiones decerpsit Gallaeus.

Cujus nomen saepius legitur in notis, is erat Petrus Francius, eloquentiae professor in illustri schola urbis Amstelodamensis, cujus Bibliotheca, non equidem numero voluminum, sed notis mss. hujus viri doctissimi unicuique libro aspersis illustrior erat. Obiit, ut puto, anno 1704, ejusque musaeum litterarium venale fuit Amstelodami anno 1705, apud Henricum Wetstein, bibliopolam. Hujus in Lactantium annotationes et conjecturas habuerat Joan. Bapt. le Brun a Domino de Clermont, Batavo.

Ecclesiae metropolitanae S. Gatiani Turonensis 300 annorum codex, cujus, ac ms. codicis Majoris Monasterii variantes lectiones ad Joan. Bapt. le Brun misit Jacobus Christophorus Garreau, vir eruditus ac religiosus, et publico bono natus.

0097B Gothanus codex ms. serenissimi Saxonum ducis est 400 circiter annorum; continetque septem libros Institutionum, ac libros de Ira Dei, et de Opificio Dei. Eo usi sunt Cellarius, Heumannus et Bunemannus.

Ms. codex Claudii Menardi, de quo sic J. F. Gronovius: Nactus in Andibus apud Claudium Menardum membranas non valde vetustas, incepi qualescumque essent conferre, et inveni quae vulgatis potiora ducerem. Plures dumtaxat locos duorum priorum librorum Div. Institutionum emendavit ex hoc manuscripto in libro Observationum in scriptores ecclesiasticos.

Quinque Guelf. aut Wolff. mss. codices Wolfenbutelenses, partim ex Bibliotheca Gudiana, sed quorum varias lectiones habere non potuit Bunem. Fortasse quispiam felicior erit.

Codex ms. Jani Guilielmi, aut saltem ab ipso collatus, non infimae vetustatis. Continet libros Divinarum Institutionum, de Ira Dei, et de Opificio Dei: 0097C quasdam varias ejus lectiones habuit Gallaeus.

Unus papyraceus Adriani Junii, scholae Amstelodamensis, in nova urbis regione rectoris. Hic codex foeda admodum manu ex optimo archetypo exaratus, commodatus fuit Gallaeo ab Hadriano Junio. At eum diligentius inspexit Thomas Crenius.

Lipsiensis Academiae tres mss. codices carthacei, 300 circiter annorum, quorum unus est optimae notae, et antiquissimis consentiens. Continent libros Divinarum Institutionum, de Ira Dei et de Opificio Dei, dempto uno, in quo desunt duo postremi. His usi sunt Cellarius atque Bunemannus.

Londinense Regium, de Ira Dei, cujus apographum habuit ex amico Bunemannus.

Ms. 500 annorum codex Majoris Monasterii, Gallice Marmoutier, ordinis S. Benedicti, S. Mauri congregationis, prope Turones.

Mertoniensis Oxonii ms. codex, cujus varias lectiones, sed nimis parce, refert Sparkius in sua Oxoniensi 0097D editione; inchoat solum tertio libro Div. Institutionum usque ad finem libri de Opificio Dei.

Ex Bibliotheca collegii Navarrici Paris. ms. codex 300 annorum, complectens libros divin. Institutionum de ira Dei, et de Opificio Dei.

Membranaceus codex Palatinus, continens libros Divinarum Institutionum, cujus varias lectiones Gallaeo suppeditavit Isaac Vossius.

Francisci Peniae Hispani, romanae rotae auditoris, ms. codex non infimae notae, complectens libros Div. Institutionum, de Ira Dei, et de Opificio Dei. Hunc Isaeus contulit: sed cujus sit aetatis non indicavit.

Mss. codices Bibliothecae Regis Christianissimi, quorum duo sunt 900 annorum optimae notae, primus n. 3735, et alter n. 3736, qui fuit olim ex Bibliothea cl. Puteani: hunc Jo. Opsopoeius contulit olim in nonnullis graecis Sibyllarum locis, et reliqua sunt a Joan. le Brun collata; unus 400 ann., n. 3976, et alter 0098A 300 an., n. 3739 optimae notae; unus 300 ann., n. 3737; alius 300 annor., n. 3741, optimae notae; unus 300 ann., n. 3740, cum eximiis picturis, in quo est etiam Epitome divinarum Institutionum; alius Mantuae descriptus anno 1428, n. 3977; alius 300 circiter annorum, n. 3738, ex bono archetypo exscriptus; alter 200 aut 250 annorum, n. 3742. Alii duo 300 circiter annorum, n. 3978 et n. 3979, continentes solummodo Lactantii libros de Ira Dei, et de Opificio Dei, seu Formatione hominis.

Hos omnes codices aeque ac Colbertinos contulit Joan. Bap. le Brun, quorum hic damns indicem, eo quo nunc exstant ordine; scilicet:

N. 1662. Codex membranaceus olim Claud. Puteani: Caecilii Firmiani Lactantii libri septem Institutionum, liber de Ira Dei, liber de Opificio Dei, Epitome div. Institutionum, codex in-folio nono saeculo exaratus.

N. 1663. Codex membranaceus: de Falsa Religione libri septem, at Divin. Institutionum sexti finis et septimi pars maxima desiderantur, nono saeculo scriptus, in-folio.

0098B N. 1664. Codex in membrana: Firmiani Lactantii de Falsa Religione libri septem, ejusdem ad Demetrian. liber de Opificio Dei: partim XII, partim XIV saeculo exaratus, in-fol.

N. 1665. Codex membranaceus: Firmiani Lactantii Institutionum divinarum libri septem: sub finem saeculi XIV scriptus, in-fol.

N. 1666. Codex chartaceus: Firmiani Lactantii Institutionum divinarum adversus gentes libri septem, liber de Opificio Dei, sive Formatione hominis, anno 1428 Mantuae scriptus, in-folio.

N. 1667. Codex chartaceus, olim Colbertinus: Lucii Caecilii Firmiani Lactantii Institutionum divinarum libri septem, anno 1463 exaratus, in-folio.

N. 1668. Codex partim membranaceus, partim chartaceus: Firmiani Lactantii Divinarum Institutionum libri septem, saeculo XV exaratus, in-folio.

N. 1669. Codex membranaceus, olim Colbertinus: Firmiani Lactantii divinarum Institutionum libri 0098C septem. Subjicitur excerptum ex S. Augustini lib. XX de Civit. Dei; de novissimo Judicio; de Ira Dei, de Opificio Dei, saeculo XV exaratus, in-folio.

N. 1670. Codex membranaceus, olim Colbertinus: Firmiani Lactantii Institutionum divinarum libri septem. Subjicitur fragmentum de extremo Judicio, liber de Ira Dei, liber de Opificio Dei, saeculo XV exaratus, in-folio.

N. 1671. Codex membranaceus, olim Puteanus; Firmiani Lactantii Institutionum Divinarum libri septem, de Ira Dei, de Opificio Dei, de Phoenice carmen, de Resurrectione carmen, Epitome divin. Institutionum, saeculo XV exaratus, in-folio.

N. 1672. Codex membranaceus: Firmiani Lactantii Institutionum divinarum libri septem, Praemittuntur poemata duo, unum de extremi judicii Die, anonymo auctore, alterum de resurrectionis Dominicae Die, Lactantio tributum. Subjicitur fragmentum de extremo Judicio e S. Augustini libro XX de Civitate 0098D Dei, liber de Ira Dei, de Opificio Dei; saeculo XV exaratus, in-folio.

N. 1673. Codex membranaceus: Firmiani Lactantii Institutionum divinarum libri septem; passim ad marginem adjectae sunt notae R. P. Joannis Mariae Brasichelli sacri Palatii Apostoloci magistri: sub finem XV saeculi scriptus, in-folio. (At notae Brasichelli quae infra sunt editae, scriptae fuerunt initio saeculi, XVII) .

N. 1674. Codex membranaceus: Firmiani Lactantii libri septem Institutionum divinarum, quarum initium desideratur, de Ira divina, de Opificio Dei, sive Formatione hominis, carmen de Phoenice, de Resurrectionis Dei die; sub finem XV saeculi exaratus, in-folio.

N. 1675. Codex chartaceus: Lactantii Firmiani Institutionum divinarum adversus Gentes libri septem, de Ira Dei, de Opificio Dei, Epitome, de Ratione 0099A libri fragmentum recentius: manu rudi scriptus, in-folio.

N. 1676. Codex chartaceus: Firmiani Lactantii liber de Ira Dei: XV saeculo exaratus, in-folio.

N. 1677. Codex membranaceus: Firmiani Lactantii liber de Ira Dei, et de Opificio Dei: saeculo XV scriptus, in-folio.

N. 1678. Codex chartaceus: Firmiani Lactantii erratorum libri tres, auctore Antonio Raudensi, theologo: scriptus saeculo XV, in-folio.

N. 1679. Codex chartaceus, olim Colbertinus: idem liber Antonii Raudensis, in-folio.

N. 1680. Codex chartaceus, olim Colbertinus: idem liber Antonii Raudensis, in-folio.

N. 2623. Codex membranaceus, olim Colbertinus: Firmiani Lactantii divinarum Institutionum libri septem, de Ira Dei, de Opificio Dei: scriptus Bononiae in Italia, anno 1436, in-4º.

N. 2624. Codex membranaceus: Firmiani Lactantii de Falsa Religione libri septem, de Ira Dei, de 0099B Opificio Deo: saeculo XV scriptus, in-4º.

N. 2625. Codex partim membranaceus, partim chartaceus, olim Colbertinus: Lactantii Firmiani Institutionum divinarum libri septem, de Ira Dei, de Opificio Dei: saeculo XV scriptus in-4º.

N. 2626. Codex membranaceus, olim Colbertinus: Lactantii Firmiani Institutionum libri septem, de Opificio Dei, seu hominis Formatione, de Ira Dei: scriptus saeculo XV, in-4º.

N. 2627. Codex membranaceus, olim Colbertinus: Lycii Caecilii liber de Mortibus persecutorum, cum scriptis aliis: partim XII, partim XI saeculo scriptus, in-4º.

N. 2967. Codex membranaceus, olim Baluzianus: liber de Ira Dei (desiderantur septem priora capita), de Opificio Dei, seu hominis Formatione: saeculo XV scriptus, in-8º.

N. 2968. Codex membranaceus, olim Colbertinus: Lactantius Firmianus, de Ira Dei, de Opificio Dei, 0099C seu hominis Formatione, scriptus anno 1439, in-8º.

Reimmannianus codex chartaceus, Bunemanno libenter communicatus, saeculi XV.

Codex unus in membrana, decimi quarti saeculi, quem habet eximia Bibliotheca eminentissimi cardinalis de Rohan, cujus principis summa humanitate copia nobis facta est. Continet solummodo septem libros Divinarum Institutionum, in quibus Graecum non legitur, sicut ea ferebant tempora.

Rostochiensis ms. codex, cujus paucae admodum sunt variantes lectiones ad libros Divinarum Institutionum. Has habuit Gallaeus ab Isaaco Vossio.

Sangermanensis codex, in membrana pariter, olim Seguierii, Franciae cancellarii, eleganter scriptus, quadringentorum fere annorum, cui desunt duae priores paginae. Continet libros septem Divinarum Institutionum; Epitomen, sed imperfectam; libros de Ira divina ac de Opificio Dei; atque tandem carmen de Phoenice, cum ista admonitione: Ista Carmina dicuntur esse Lactantii. Quandoque adsunt Graeca, 0099D eaque sat eleganter scripta.

Sorbonici duo 300 annorum, n. 271 et n. 272, in quorum priore legitur ad calcem, Scripsi ego Johannes de Maguncia . . . , an. 1448. Uterque complecitur Lactantii septem libros Divin. Institutionum, et libros de Ira Dei, et de Opificio Dei, sive de hominis Formatione.

Ms. mille annorum codex Taurinensis Sardiniae regis, ex quo eruditissimi viri Christophori Matthaei Pfaffii beneficio in lucem prodiit Parisiis, anno 1712. Divinarum Institutionum Epitome integra, paucis exceptis, cujus priora quinquaginta quinque deerant capita in praecedentibus editionibus. Hujus codicis apographum ad me misit clarissimus Pfaffius per doctiss. Johan. Gabrielem Schoefflinum. Monet Pfaffius exstare praeterea in Bibliotheca Taurinensi novem 0100A codices mss. Lactantianorum operum; verum aetatem non indicat.

Codex doctissimi viri Michaelis Thomae Taxaquetii, diligenter excussus atque examinatus ab Isaeo, qui ejus aetatem non indicavit. Continet libros Divinar. Institutionum, de Ira Dei et de Opificio Dei.

Miror saepissime a doctis appellari codicem ms. Taxaquetii, cum Taxaquetius non sit alius a Michaele Thomasio, Lactantii editore, qui Balearo-Majoricanus erat. Is, medio saeculo XVI, Bononiae juri pontificio ac civili, cum, ut ait ipse (Epistola ad Granvellen. cardin., Lactantio anni 1570 praefixa) , operam daret, vidit, non antiquissimum modo codicem Lactantii saepius decantatum, sed etiam aliud exemplar in eadem Bibliotheca S. Salvatoris Bononiensis, minus equidem antiquum, at non impar illi antiquissimo. Nicolaus Antonius, Bibliothecae Hispanae novae, t. II, in-folio, Romae, 1672, p. 117, hanc controversiunculam dirimit. Sic enim ait: Michael Thomasius Taxaquet Balearis-Majoricensis caesareo ac pontificio 0100B juri operam navavit, cum Ilerde apud Catalanos, tum Bononiae in Italia. Praeclaram ejus doctrinam eruditionemque scripta prae se ferunt; scilicet Lactantii Firmiani opera emendavit, et notulas addidit. Antuerpiae ex officina Plantiniana 1570. Alia ejus opera recenset Nicolaus Antonius: sed suspicor unde natus sit error. Latinus Latinius haec manu sua notavit, initio Lactantianae editionis, Aldinae, 1535, in qua varias lectiones Bononiensium mss. descripsit. Emendare coepi, inquit, libros hosce Lactantii ex variis lectionibus duorum codicum, quorum alter ex Bibliotheca S. Salvatoris Bononiensis litteris Longobardicis descriptus mirae vetustatis, alter itidem Bononiae ab erudito viro Michaele Thoma Taxaquetio, ex Balearium Majore insula orto, diligentissime excussus, atque examinatus est. Earum vero emendationum copiam fecit mihi Taxaquetius cum Romae esset, meque mirifice diligeret: quae est hominis humanitas. Haec porro eadem Latinii manu ad calcem Lactantianae Epitomes scripta sunt: Emendationi 0100C huic manum primam adhibui Romae, 1558, tertio kal. junii. Hinc procul dubio ansam arripuerunt Isaeus, aliique viri eruditi, secernendi Michaelem Thomam Taxaquetium a Michaele Thomasio, Lactantii editore. At error ab uno semel patratus facile ad plures dimanavit. Non igitur culpandus erat Heumannus, quod Michaelem Thomasium a Michaele Thoma Taxaquetio non distinxerit aut separaverit. Si ergo doctis occasio evenit eruditorum errata reprehendendi id sobrie, id modeste fiat, velim, nec illos umquam juveniliter exagitent.

Ms. codex septem librorum Divinarum Institutionum emptus a Tornesio, cum suam pararet editionem Lugdunensem, an. 1567 et subsequentium, quarum in margine varias quasdam ms. codicis apposuit lectiones; sed ms. aetatem non indicavit.

Duodecim Vaticani codices mss. qui Romae in Bibliotheca Vaticana asservantur: eorum lectiones passim allegantur. Horum Thomasius septem, Isaeus vero 0100D quinque adhuc alios se cum superioribus septem mss. codicibus diligenter contulisse testatur; sed cujus fuerint aetatis, illis non placuit indicare nobis, sicut nec indicavit Gallaeus eorum ms. quorum variantes lectiones collegit.

Ms. codex Abbatiae Canonicorum Regularium S. Victoris Paris. 400 circiter annorum, complectens libros Divinarum Institutionum, de Ira Dei et de Opificio Dei: quem benigne cum Joan. le Brun communicavit Domnus Vion Herovallius, canonicus regularis, et Bibliothecae San-Victorinae Parisiensis tunc praefectus.

Unus Canonicorum B. Mariae Ultrajectinae ms. codex ex optimo descriptus archetypo, continens libros Div. Institutionum, de Ira Dei, et de Opificio Dei, quo usus est Gallaeus.