Homilia VIII. De eo quod scriptum est; Magnificat anima mea Dominum, usque ad illum locum ubi ait; Timentibus efficit virtutem. Cap. I.

0235B

Ante Joannem prophetat Elizabeth, ante ortum Domini Salvatoris prophetat Maria. Et quomodo peccatum coepit a muliere, et deinceps ad virum usque pervenit: sic et principium salutis a mulieribus habuit exordium, ut caeterae quoque mulieres, sexus fragilitate deposita, imitarentur vitam, conversationemque sanctarum earum, quae vel maxime nunc in Evangelio describuntur. Videamus ergo vaticinium virginale. Magnificat, ait, anima mea Dominum, et exsultavit spiritus meus in Deo salutari 0235C meo. Duae res, anima scilicet et spiritus, duplici laude funguntur. Anima Dominum praedicat, spiritus Deum. Non quod alia laus Domini, alia Dei sit; sed quia qui Deus est, idem et Dominus est: et qui Dominus est, idem et Deus sit. Quaeritur quomodo magnificet Dominum. Si enim Dominus nec augmentum, nec decrementum, recipere potest, et quod est, est: qua ratione nunc Maria loquitur: Magnificat anima mea Dominum? Si considerem Dominum Salvatorem imaginem esse invisibilis Dei (Coloss. I) , et videam animam meam factam ad imaginem conditoris, ut imago esset imaginis, neque enim anima mea specialiter imago est Dei; sed ad similitudinem imaginis prioris effecta est: tunc videbo quoniam in exemplum eorum, qui solent imagines pingere, et 0235D uno (verbi causa) vultu regis accepto ad principalem similitudinem exprimendam artis industriam commendare, unusquisque nostrum ad imaginem Christi formans animam suam, aut majorem ei, aut minorem ponit imaginem, vel obsoletam, vel sordidam, aut claram, atque lucentem, et splendentem ad effigiem imaginis principalis. Quando igitur grandem fecero imaginem imaginis, id est, animam meam, et magnificavero eam opere, 269-270 cogitatione, sermone, tunc imago Dei grandis efficitur, et ipse Dominus, cujus imago est in nostra anima, magnificatur. Et quomodo crescit Dominus in nostra imagine, 0236A sic si peccatores fuerimus, minuitur atque decrescit. Sed nos pro imagine Salvatoris alias nobis imagines induimus: pro imagine Verbi sapientiae, justitiae, caeterarumque virtutum, diaboli formam assumimus, ut dicatur de nobis: Serpentes, generatio viperarum (Matth. XXIII) . Et leonis personam induimus, et draconis, et vulpium, quando venenati, crudeles, callidi sumus: necnon et hirci, vel porci, quando ad libidinem promptiores. Memini quondam Deuteronomium disserentem in eo loco ubi scriptum est: Ne faciatis omnem similitudinem omnis animalis (Deut. IV) , dixisse me quoniam spiritalis est in alios facere imaginem masculi, in alios feminae: illum similitudinem habere volucrum, illum reptilium, atque serpentium, et alium facere similitudinem Dei. Haec 0236B quomodo intelligantur sciet qui illa legerit. Anima itaque Mariae primum magnificat Dominum, et postea exsultat in Deo. Nisi enim antea crederemus, exsultare non possemus. Quia respexit, inquit, in humilitatem ancillae suae. In quam humilitatem Mariae respexit Dominus? Quid habebat Mater Salvatoris humile atque dejectum, quae Dei Filium gestabat in utero? Quod ergo dicit: Respexit in humilitatem ancillae suae, tale est quasi dixerit: Respexit in justitiam ancillae suae, respexit in temperantiam, respexit in fortitudinem atque sapientiam. Dignum quippe est, ut virtutes respiciat. Respondeat aliquis, et dicat: Intelligo quomodo Deus justitiam ancillae suae, sapientiamque respiciat: quomodo autem intendat humilitatem, non satis liquet. Consideret qui quaerit 0236C talia, quoniam proprie in Scripturis una de virtutibus humilitas praedicetur. Ait quippe Salvator: Discite a me quia mansuetus sum, et humilis corde, et invenietis requiem animabus vestris (Matth. XI) . Quod si vis nomen hujus audire virtutis, quomodo etiam a philosophis appellatur, ausculta eamdem esse humilitatem quam respiciat Deus, quae ab illis ἀτυφία, sive μετριότης, dicitur. Sed et nos quodam eam possumus appellare circuitu, cum aliquis non est inflatus, sed ipse se dejicit. Qui enim inflatur, cadit, secundum Apostolum, in judicium diaboli: siquidem et ille ab inflatione coepit atque superbia. Ut non, inquit, inflatus in judicium incidat diaboli (I Tim. III) . Respexit super humilitatem ancillae suae. Humilem me, inquit, et mansuetudinis sectantem dejectionisque 0236D virtutem respexit Deus. Ecce enim amodo beatam me dicunt omnes generationes. Si simpliciter intelligam omnes generationes, super credentibus illud interpretor. Si autem altius aliquid fuero scrutatus, animadvertam quanti profectus sit dicere: Quia fecit mihi magna qui est potens: quoniam omnis qui se humiliat exaltabitur (Luc. XVIII) . Respexit autem Deus in humilitatem beatae Mariae, propterea fecit illi magna qui potens est, et sanctum nomen ejus. Et misericordia ejus in generationes generationum. Misericordia Dei non in unam generationem, nec in duas, neque in tres, sed nec in quinque, 0237A verum in sempiternum extenditur in generationes generationum, timentibus potentiam ejus. Fecit virtutem in brachio suo. Licet infirmus ad Dominum accesseris, si timueris eum, audire poteris repromissionem quam tibi ob timorem tuum Dominus pollicetur. Quae est ista repromissio? Timentibus, inquit, se fecit virtutem. Virtus, sive imperium, potestas est regia. Et enim κράτος, quod nos imperium possumus appellare, ab eo dicitur quod imperet, sive sub se universa contineat. Si ergo timueris Dominum, dat tibi fortitudinem, sive imperium, dat regnum, ut factus sub Rege regum, possideas regnum coelorum, in Christo Jesu, cui est gloria et imperium in saecula saeculorum. Amen.

271-272 Homilia IX. De eo quod scriptum est: Manebat cum ea mensibus tribus, usque ad cum locum ubi ait: Et loquebatur benedicens Dominum. Cap. I.

0237B

Tam eorum quae dicta sunt, quam illorum quae facta referuntur, debet ratio esse sancto Spiritu digna, et Christi fide, ad quam credentes vocamur. Unde et nunc causa quaerenda est, quare Maria post conceptum venerit ad Elizabeth, et manserit cum ea mensibus tribus, aut quid causae fuerit, ut Lucas, qui Evangelii scribebat historiam, etiam hoc scriberet, quod manserit cum ea mensibus tribus, et postea regressa sit in domum suam. Utique debet aliqua esse ratio, quam si Dominus aperuerit cor nostrum, sequens sermo monstrabit. Si enim eo quod tantum venit Maria ad Elizabeth, et salutavit eam, exsultavit 0237C infans in gaudio, et Spiritu sancto plena Elizabeth prophetavit ea quae in Evangelio scripta sunt, et in una hora tantos profectus habuit, nostrae conjecturae relinquitur, quid in tribus mensibus Joannes profecit, assistente Maria Elizabeth. Valde quippe indignum est in puncto horae atque momento exsultare infantem, et quodammodo gaudio lascivisse, repletamque esse Spiritu sancto Elizabeth: per tres vero menses, nec Joannem, nec Elizabeth, ex vicina Matris Domini et ipsius Salvatoris praesentia profecisse. Exercebatur ergo, et quodammodo in athletico sancta matre, per tres menses urgebatur Joannes, et praeparabatur in matris utero, ut mirabiliter natus, mirabilius nutriretur. Quod enim extra consuetudinem nutritus est, non refertur scriptum, 0237D quomodo matris fuerit lactatus uberibus, quomodo in sinu gerulae constitutus, sed statim sequitur: Et erat in desertis, usque ad diem ostensionis suae ad Israel. Deinde legimus: Elizabeth autem completum est tempus ut pareret, et peperit filium. Multi putant superflue dici: Elizabeth autem completum est tempus ut pareret, et peperit filium (Marc. I) . Quae enim mulier potest parere, nisi tempus pariendi ante compleverit? Sed qui Scripturas diligentissime contemplatur, et audit populum loquentem, attendat lectioni, observans tam in veteri, quam in novo Testamento, sicubi scriptum in ortu peccatoris inveniat: 0238A Completum est tempus ut pareret, numquam omnino reperiet. Sed ubicumque justus nascitur, ibi completur dies, illic in mundum completur adventus sui. Ortus justi, plenitudinem habet: peccatoris nativitas, ut ita dicamus, vacuitatem atque inanitatem. Haec de eo quod scriptum est: Completum est tempus ut pareret. Congratulabantur matri ejus vicini, et cognati, et volebant in honorem patris puero nomen ponere, ut vocaretur Zacharias. Porro Elizabeth, sancto Spiritu suggerente, aiebat: Joannes est nomen ejus. Deinde cum illi causas justas quaererent cur Joannes potissimum vocaretur, cum in genere ipsius nullus haberet hoc nomen, interrogant patrem, qui non valens respondere (manu et litteris est locutus). Scripsit enim in pugillari, Joannes est nomen ejus: statimque ut stylus impressus 0238B est cerae, lingua, quae prius fuerat vincta, laxata est. Recepit eloquium, non humanum, quoniam ligata fuit lingua ejus; humana tamen non fuit. Vinxerat enim eam incredulitas. Statim ut soluta est, humana esse desinit, et loquebatur benedicens Deum, et prophetavit ea quae scripta sunt in Evangelio, de quibus, praebente Domino Jesu Christo, cum tempus fuerit, disseremus: cui est gloria et imperium in saecula saeculorum. Amen.

273-274 Homilia X. De eo quod scriptum est: Plenus Spiritu sancto prophetavit, usque ad eum locum ubi ait: Antecedet enim coram Domino parare vias ejus. Cap. I.

Plenus Spiritu sancto Zacharias, duas prophetias 0238C generaliter nuntiat, primam de Christo, alteram de Joanne. Quod manifeste de verbis ipsius approbatur, in quibus quasi de praesentia, et qui versaretur in mundo loquitur Salvatoris, ac dein de Joanne: Repletus enim Spiritu sancto prophetavit dicens: Benedictus Dominus Deus Israel, quia visitavit et fecit redemptionem plebis suae. Visitante enim et Deo volente redimere populum suum, mansit Maria cum Elizabeth, postquam ei locutus est angelus, mensibus tribus, ut per ineffabilem quamdam virtutem, non solum Joannem, sicut dudum diximus, sed etiam Zachariam, ut nunc Evangelicus sermo declarat, praesens Salvator instrueret. Paulatim quippe et hic per tres menses sancti Spiritus augmenta capiebat, et cum nesciret erudiebatur, et de Christo prophetavit 0238D dicens: Qui dedit redemptionem populo suo, et suscitavit cornu salutis nobis in domo David, in qua secundum carnem natus est Christus. Et vere quia fuit cornu salutis, in domo David prophetia ista concinitur. Vinea enim facta est in cornu (Isai. V) . In quo cornu? In Christo Jesu, in illo in quo nunc scribitur: Suscitavit cornu salutis nobis in domo David pueri sui, sicut locutus est per os sanctorum suorum prophetarum: salutem ex inimicis nostris. Non putemus nunc de corporalibus inimicis dici, sed de spiritalibus. Venit enim Dominus Jesus fortis in praelio, destruere omnes inimicos nostros, ut nos de insidiis 0239A eorum liberaret. De manu inimicorum nostrorum et de manu eorum qui nos oderunt. Facere misericordiam cum patribus nostris. Ego puto quod, in adventu Domini Salvatoris, et Abraham, et Isaac, et Jacob fruiti sint misericordia Dei. Neque enim credibile est, ut qui prius viderent diem illius, et laetati sunt, postea in adventu ipsius, et nativitate de Virgine, nihil utilitatis acceperint. Et quid de patriarchis loquor? Ad altiora Scripturarum auctoritatem sequens audacter ascendam, quoniam praesentia Domini Jesu et dispensatio illius non solum terrena, sed etiam coelestia juverit. Unde et Apostolus ait: Pacem faciens per sanguinem crucis suae, sive super terram, sive in coelis (Ephes. II) . Si autem in coelis et in terra praesentia Domini profuit, cur paveas dicere 0239B quod adventus illius etiam majoribus profuit, ut impleatur quod dicitur: Facere misericordiam cum patribus nostris, et recordari testamenti sancti sui, juramenti quod juravit ad Abraham patrem nostrum, ut daret nobis absque timore de manu inimicorum liberari? Crebro de hostium manu aliqui liberantur, sed non absque timore. Cum enim metus discrimen ante praecesserint, et ita de inimicorum manu quis fuerit erutus, liberatur quidem, sed non sine timore. Porro adventus Domini Jesu de manu inimicorum absque timore nos eruit. Non enim sensimus inimicos nostros, nec eos vidimus repugnantes; sed nescimus quomodo repente de faucibus eorum et insidiis erepti sumus, in puncto atque momento, et transtulit nos in haereditatem partemque justorum. 0239C Et liberati sumus de manu inimicorum sine metu, ut serviamus Deo in sanctitate et justitia coram eo omnibus diebus nostris. Et tu, puer, propheta Altissimi vocaberis. Apud memetipsum quaerens rationem quare non quasi de Joanne, sed ad Joannem ipsum dicat (( Al. dicens)): Et tu, puer, propheta Altissimi vocaberis, et reliqua, superfluum enim fuit ad non audientem loqui, et ad parvulum atque lactantem apostropham facere: hanc puto posse me reperire, quod quomodo mirabiliter Joannes natus est, et angelo 275-276 praedicante, venit in mundum, et tribus mensibus Maria juxta Elizabeth commorante, fusus est in terram, sic etiam cuncta quae super eo scripta sunt, mirabiliter facta referuntur. Quod si dubitas statim de utero matris effusum posse verba 0239D patris audire, et scire quid sit hoc quod ad se dicitur: Et tu, puer, propheta Altissimi vocaberis, considera multo fuisse mirabilius quod praecessit: Ecce ut facta est vox salutationis tuae in aures meas, exsultavit infans in gaudio in utero meo. Si enim adhuc in ventre matris conclusus audit Jesum, et audiens exsilivit, atque laetatus est, quare non credas eum jam genitum prophetiam patris audire et intelligere 0240A potuisse, dicentem ad se: Et tu, puer, propheta Excelsi vocaberis, antecedes enim coram Domino parare vias ejus? Ideo reor Zachariam festinasse, ut loqueretur ad parvulum, quia sciebat eum post paululum in eremo moraturum, nec se ejus posse praesentiam habere. Puer enim erat in desertis usque ad diem ostensionis suae ad Israel (Exod. III) . Et Moyses in desertis moratus est; sed post, et expletis jam aetatis suae annis, fugit ex Aegypto, et per alios annos pecora custodivit: Joannes vero statim ut natus est, transiit ad deserta, et qui major fuit inter natos mulierum, majori nutrimento dignus apparuit. De quo propheta loquitur: Ecce mitto angelum meum ante faciem tuam (Malac. III) . Recte angelus dicitur qui missus fuerat coram Domino, 0240B et prophetantem patrem statim ut natus est, audire potuit, et intelligere. Quamobrem nos qui tantis mirabilibus credimus, credamus pariter resurrectioni, credamus et repromissionibus quae venturae sunt, regnoque coelorum quod nobis quotidie spiritus pollicetur. Quae omnia ut scripta sunt, mirabiliter plusquam sentire possumus, accipiamus in Christo Jesu, cui est gloria et imperium in saecula saeculorum. Amen.