Homilia XIII. De eo quod scriptum est: Et facta est multitudo exercitus coelestis, usque ad eum locum ubi ait: Invenerunt Mariam et Jesum positum in praesepe. Cap. II.

0244B

Dominus noster, atque Salvator in Bethleem, et multitudo coelestis exercitus laudat Deum, et dicit: Gloria in excelsis Deo, et super terram pax hominibus bonae voluntatis. Haec autem loquitur multitudo coelestis exercitus, quia jam defecerat praebere hominibus auxilium, et videbat se opus quod sibi creditum fuerat, implere non posse absque eo qui vere salvare poterat, et praesules quoque ipsos juvare, ut homines salvarentur. Quomodo igitur scriptum est 0244C in Evangelio, quod quidam remis sulcantes mare adversus contrarios ventos jam fessi erant, et viginti quinque, sive triginta stadiis laborantes, portum tenere non poterant, et postea Dominus supervenit, et quiescere fecit fluctus tumentes, navemque cujus hinc inde latera tundebantur, ab imminenti discrimine liberavit (Joan. VI) : sic intellige quoniam et angeli volebant quidem hominibus praebere auxilium, et eis ab aegrotationibus suis tribuere sanitatem, quia omnes sunt apparitores spiritus in ministerium missi propter eos qui consecuti sunt salutem (Hebr. I) : qui quantum in suis viribus erat, adjuvabant homines. Videbant autem multo inferiorem suam esse medicinam, quam illorum cura poscebat. Porro ut de exemplo possis intelligere quod dicimus, 0244D vide mihi urbem in qua aegrotent plurimi, et medicorum frequens adhibeatur manus: sint diversa vulnera, quotidie in emortuam carnem serpens putredo penetret: et tamen medici qui adhibiti sunt ad curandum, nequeant alia ultra invenire medicamina, et artis suae scientia magnitudinem mali vincere; cum haec in talibus nacti sint, eveniat aliquis archiater qui habeat summam in arte notitiam, et illi qui prius sanare nequiverant cernentes magistri manu putredines cessare vulnerum, non invideant, non livore crucientur, sed in laudes erumpant archiatri, 0245A et praedicent Deum qui et sibi et aegrotantibus tantae scientiae hominem miserit. In hanc ergo similitudinem et multitudo exercitus angelorum audita est dicens: Gloria in excelsis Deo, et super terram pax in hominibus bonae voluntatis. Postquam enim Dominus venit ad terram, pacem fecit per sanguinem crucis suae, sive eorum quae in terra erant, sive eorum quae in coelis (Ephes. I) . Siquidem volentes angeli ut recordarentur homines creatoris sui, cum fecissent omnia quae in suis viribus erant, ut sanarentur, et noluissent illi respicere sanitatem, cernunt eum qui sanare potuit, et glorificantes dicunt: Gloria in excelsis Deo et super terram pax. Diligens Scripturae lector inquirat quomodo Salvator loquitur: Non veni pacem mittere super terram, 0245B sed gladium (Matt. X) , 283-284 et nunc angeli in ejus nativitate decantant, super terram pax. Siquidem et in alio loco ex persona ipsius dicitur: Pacem meam do vobis, pacem relinquo vobis. Non sicut mundus iste dat pacem, ego do pacem (Joan. XIV) . Videat ergo quod inferimus, an possit solvere quaestionem. Si scriptum esset, super terram pax, et hucusque esset finita sententia, recte quaestio nasceretur. Nunc vero in eo quod additum est, hoc est, quod post pacem dicitur, in hominibus bonae voluntatis, solvit quaestionem. Pax enim quam non dat Dominus super terram, non est pax bonae voluntatis. Neque enim ait simpliciter, Non veni pacem mittere, sed cum additamento, super terram: neque econtrario dixit, Non veni pacem mittere super terram hominibus 0245C bonae voluntatis. Haec locuti sunt angeli ad pastores, qui non solum eo tempore loquebantur, sed usque hodie nisi locuti fuerint ad pastores, et sua eis opera copularint, dicitur ad eos: Nisi Dominus aedificaverit domum, in vanum laboraverunt qai aedificant eam. Nisi Dominus custodierit civitatem, in vanum laborabit qui custodit eam (Psal. CXXVII) . Si audacter expedit loqui Scripturarum sensum sequenti, per singulas Ecclesias bini sunt episcopi, alius visibilis, alius invisibilis: ille visui carnis, hic sensui patens. Et quomodo homo si commissam sibi dispensationem bene egerit, laudatur a Domino: si male, culpae et vitio subjacet; sic et angelus. Scriptum est enim in Apocalypsi Joannis: Sed habes ibi nomina pauca quae polluerunt illud, vel illud. Et 0245D rursus: Habes ibi qui doctrinam Nicolaitarum doceant (Apoc. II) : ac deinde habes illa vel illa peccata facientes, et accusantur angeli, quibus creditae sunt Ecclesiae. Si autem angelis sollicitudo est, quomodo Ecclesiae gubernentur, quid necesse est de hominibus dicere, quantum metum habeant, ut possint cum angelis laborantibus laborantes salutem 0246A consequi? Ego puto inveniri simul posse et angelum et hominem bonos Ecclesiae episcopos, et quodammodo unius operis esse participes. Quod cum ita sit, petamus omnipotentem Deum, ut angeli et homines, Ecclesiarum episcopi, adjumento sint nobis, et sciamus quoniam utrique pro nobis a Domino judicentur. Quod si illi fuerint judicati, et vitium atque peccatum non in eorum incuria, sed in nostra negligentia fuerit inventum, nos arguemur, atque plectemur. Illis enim universa facientibus, et pro nostra salute nitentibus, nos nihilominus a peccatis vacabimus. Porro frequenter evenit, ut nobis laborantibus, illi suum officium non expleant, et in culpis sint. Et factum est, inquit, cum abiissent ab eis angeli in coelos, pastores dixerunt ad invicem. 0246B Transeamus usque Bethleem, et videamus hoc verbum quod factum est, quod Dominus ostendit nobis. Venerunt festinantes, et invenerunt Mariam et Joseph et puerum. Quia festinantes venerant, et non pedetentim, neque fesso gradu, ideo invenerunt Joseph dispensatorem ortus Dominici, et Mariam quae Jesum fudit in partum, et ipsum Salvatorem jacentem in praesepio. Illud erat, de quo propheta vaticinatus est dicens: Cognovit bos possessorem suum, et asinus praesepe Domini sui: Bos animal mundum est, asinus animal immundum. Cognovit asinus praesepe Domini sui. Non populus Israel cognovit praesepe Domini sui, sed immundum animal ex gentibus. Israel vero me non cognovit, et populus meus me non intellexit (Isai. I) . Intelligentes hoc praesepe, 0246C nitamur cognoscere Dominum, et digni fieri scientia ejus, assumere quoque nativitatem et resurrectionem carnis ejus, sed et inclytum ac secundum majestatis ejus adventum, cui est gloria et imperium in saecula saeculorum. Amen.

285-286 Homilia XIV. De eo quod scriptum est: Cum autem impleti essent dies circumcisionis ejus, usque ad eum locum ubi ait: Par turturum et duos pullos columbarum. Cap. II.

Quod mortuus est Christus, pro peccato mortuus est. Non quia ipse peccaverit, neque enim peccatum fecit, nec inventus est dolus in ore ejus; sed mortuus est, ut nos qui mortui sumus, illo moriente peccatis, nequaquam peccato et vitiis viveremus (Rom. VI) . Unde scribitur: Sicut igitur commortui sumus 0246D tunc illo moriente, et consurreximus resurgenti: sic cum eo circumcisi sumus, et post circumcisionem solemni purgatione mundati. Unde non jam indigemus circumcisione carnali. Et ut scias propter nos fuisse illum circumcisum, audi Paulum manifestissime praedicantem. In quo habitat, inquit, omnis plenitudo divinitatis corporaliter, et estis in illo repleti, 0247A qui est caput omnis principatus et potestatis, in quo et circumcisi estis circumcisione sine manibus in exspoliatione corporis carnis, in circumcisione Christi, consepulti ei in baptismate, in quo et consurreximus per fidem operationis Dei, qui suscitavit eum a mortuis (Col. I) . Et mors igitur, et resurrectio, et circumcisio ejus, pro nobis factae sunt. Cum impleti, inquit, essent dies circumcidendi puerum, vocatum fuerat nomen ejus Jesus, quod vocatum est ab angelo antequam conciperetur. Vocabulum Jesu gloriosum omni adoratu, cultuque appellari, neque ab eis efferri in mundum, sed ab excellentiori quadam majorique natura. Unde signanter evangelista addidit dicens: Et vocatum est nomen ejus Jesus, quod vocatum fuerat ab angelo antequam in utero conciperetur. 0247B Dehinc sequitur: Cum jam impleti essent dies purgationis eorum secundum legem Moysi, duxerunt eum Jerosolymam. Propter purgationem, inquit, eorum. Quorum eorum? Si scriptum esset propter purgationem ejus, id est, Mariae quae pepererat, nihil quaestionis oriretur, et audacter diceremus, Mariam, quae homo erat, purgatione indiguisse post partum. Nunc vero in eo quod ait, dies purgationis eorum, non videtur unum significare, sed alterum, sive plures. Ergo Jesus purgatione indiguit, et immundus fuit, aut aliqua sorde pollutus. Temerarie forsitan videor dicere, sed Scripturarum auctoritate commotus. Vide quid in Job scriptum est: Nemo mundus a sorde, nec si unius quidem diei fuerit vita ejus (Job. XV) . Non dixit, nemo mundus a peccato, sed 0248A nemo mundus a sorde. Neque enim idipsum significant sordes 287-288 atque peccata. Et ut scias aliud sordem, aliud sonare peccatum, Isaias manifeste docet dicens: Lavabit Dominus sordem filiorum et filiarum Sion, et sanguinem mundabit de medio eorum, spiritu judicii sordem, et spiritu combustionis sanguinem (Isai IV) . Omnis anima quae humano corpore fuerit induta, habet sordes suas. Ut autem scias Jesum quoque sordidatum sentiendum secundum ignominiam crucis, non secundum ipsam quam assumpsit sanctam carnem, de qua Apostolus ait: In similitudinem carnis peccati fuisse propria voluntate, quia pro salute nostra humanum corpus assumpserat, Zachariam prophetam ausculta dicentem: Jesus erat indutus vestibus sordidis (Zach. III) . Quod quidem et 0248B adversus eos facit, qui negant Dominum nostrum humanum habuisse corpus, sed coelestibus et spiritalibus fuisse contextum. Si enim de coelestibus, et ut illi falso asserunt, de sideribus et alia quadam sublimiori spiritalique natura corpus ejus fuerit, respondeant quare potuerit spiritale corpus esse sordidum, aut quomodo hoc interpretentur quod posuimus, Jesus erat indutus vestibus sordidis. Si autem fuerint necessitate compulsi, ut suscipiant, spiritale corpus sordidum intelligi vestimentum, debent consequenter dicere quoniam illud quod in repromissionibus ponitur completum sit, id est: Seminatur corpus animale, surgit corpus spiritale (I Cor. XV) , et quod polluti et sordidi resurgamus, quod etiam cogitare piaculum est maxime eum qui scit scriptum 0249A esse: Seminatur in corruptione, surgit in incorruptione; seminatur in ignobilitate, surgit in gloria; seminatur in infirmitate, surgit in fortitudine; seminatur corpus animale, surgit corpus spiritale. Oportet ergo, ut pro Domino et Salvatore nostro, qui sordidis vestimentis fuerat indutus, et terrenum corpus assumpserat, ea offerrentur quae purgare sordes ex Lege consueverant. Quod frequenter inter fratres quaeritur, loci occasione commota retracto. Parvuli baptizantur in remissionem peccatorum. Quorum peccatorum, vel quo tempore peccaverunt? aut quomodo potest ulla lavacri in parvulis ratio subsistere, nisi juxta illum sensum de quo paulo ante diximus: Nullus mundus a sorde, nec si unius diei quidem fuerit vita ejus super terram? Et quia per baptismi 0249B sacramentum nativitatis sordes deponuntur, propterea baptizantur, et parvuli. Nisi enim quis renatus fuerit ex aqua et spiritu, non poterit intrare in regnum coelorum (Joan. III) . Cum, inquit, expleti essent dies purgationis eorum. Explentur dies et justitiae. Neque enim statim ut nata fuerit, anima purgatur, nec potest perfectam in ipso ortu consequi puritatem, sed sicut scriptum est in Lege: Si masculum peperit, septem diebus mater sedebit in sanguine immundo, ac deinde triginta tribus in sanguine puro, et ad extremum et ipse infans sedebit in sanguine purissimo (Luc. II) : sic quia lex spiritalis est, et umbram habet futurorum bonorum (Rom. VII, et Hebr. X) , possumus intelligere purgationem veram nobis evenire post tempus. Ego puto quod et post resurrectionem 0249C ex mortuis indigeamus sacramento eluente nos atque purgante, nemo enim absque sordibus resurgere poterit, nec ullam posse animam reperiri quae universis statim vitiis careat. Unde in regeneratione baptismi assumitur sacramentum, ut quomodo Jesus secundum dispensationem carnis oblatione 0250A purgatus est, ita etiam nos spiritali regeneratione purgemur. Duxerunt illum secundum legem Moysi in Jerosolymam, offerre 289-290 ante conspectum Domini. Ubi sunt qui Deum Legis negant, qui aiunt non istum, sed alium a Christo fuisse in Evangelio praedicatum? Misit Deus Filium suum factum ex muliere, factum sub Lege. Ergo putandum est, ut Filium suum bonus Deus sub Lege fecerit Creatoris, et sub inimici jure quod ipse dederat? Quin potius ideo sub Lege factus est, ut redimeret eos qui sub Lege erant (Gal. IV) , et aliae legi subjiceret, de qua dudum lectum est, Attendite, popule meus, legem meam, et reliqua. Adduxerunt ergo eum, et statuerunt ante conspectum Domini. Cujus Scripturae praecepta complentes? Nempe illius. Sicut scriptum 0250B est, inquit, in Lege Moysi, quia omne masculinum quod aperit vulvam, sanctum Domino vocabitur, et ter per annum apparebit omne masculinum in conspectu Domini Dei. Masculina quae ex eo quod vulvam matris aperuerunt sancta erant, offerebantur ante altare Domini. Omne, inquit, masculinum quod aperit vulvam. Sacratum quippiam sonat. Quemcumque enim de utero effusum marem dixeris, non sic aperit vulvam matris suae, ut Dominus Jesus, quia omnium mulierum non partus infantis, sed viri coitus vulvam reserat (Num. VIII) . Matris vero Domini eo tempore vulva reserata est, quo et partus editus, quia sanctum uterum et omni dignatione venerationis venerandum ante nativitatem Christi masculus omnino non tetigit. Audeo quid loqui, quia et in 0250C eo quod scriptum est: Spiritus Dei veniet super te, et virtus Altissimi obumbrabit te (Luc. I) , principium seminis et conceptus fuerit, et sine vulvae reseratione novus in utero foetus adoleverit. Unde et Salvator loquitur: Ego sum vermis et non homo, opprobrium hominum, et abjectio plebis (Ps. XXI) . Videbat in matris 0251A utero immunditiam corporum, visceribus ejus hinc inde vallatus, terrenae faecis patiebatur angustias, unde assimilat se vermi, et dicit: Ego sum vermis, et non homo. Ex mare quippe ac femina homo nasci solet, ego vero non ex masculo et femina secundum ritum humanum atque naturam, sed in exemplum vermis natus sum, cujus non est aliunde semen, sed in ipsis, et ex ipsis in quibus coalescit corporibus origo est. Propter quod quia omne masculinum quod aperit vulvam, sanctum Domino vocabitur, ductus est in Jerosolymam, ut appareret ante conspectum Dei, et propter illud quod sequitur, Ut daretur munus pro eo quod in Lege Domini scriptum est: Par turturum aut duos pullos columbarum (Luc. II, 24) . Turturum par, et duos pullos columbarum, 0251B pro Salvatore videmus oblatos. Ego et aves istas beatas puto quae pro ortu Domini oblatae sunt, et quomodo asinam Balaam miror, et felicitate accumulo, quia digna fuerit non solum videre angelum Dei, sed etiam ore reserato in humanum sermonem erumpere: sic multo amplius has volucres praedico, easque sustollo, quod pro Domino nostro et Salvatore oblatae sunt. Ut offerrent pro eo par turturum, aut duos pullos columbarum. Novum quid forsitan videar inferre, sed pro majestate parum dignum. Sicut nova fuit generatio Salvatoris, non ex viro et muliere, sed ex sola tantum Virgine: sic et par turturum et duo pulli columbarum non fuerunt tales quales oculis carnis aspicimus; sed quales Spiritus sanctus est, qui in specie columbae descendit et venit super 0251C Salvatorem, quando in Jordane baptizatus est (Matth. III) . Tale fuit et par turturum: non erant illae volucres ut istae quae per aerem volitant, sed divinum quiddam et humana contemplatione augustius, sub specie columbae et turturis apparebat, ut non talibus victimis qualibus omnes homines, ille qui pro toto mundo nascebatur, et pati habebat, coram Domino mundaretur, 291-292, sed ut dispensatio ejus nova omnia, ita novas quoque haberet hostias, secundum voluntatem omnipotentis Dei in Christo Jesu, cui est gloria et imperium in saecula saeculorum. Amen.