Exordium Praeceptorum.

0065B 57 I. Qui rudis in collectam sanctorum ingreditur, et quem per ordinem janitor ab ostio monasterii introduxerit, et sedere fecerit in conventu fratrum, non ei licebit sedendi locum vel ordinem commutare, donec eum transferat Totihioc, id est, praepositus domus suae, ad locum qui ei rite debetur.

II. Sedebit autem cum omni decore et mansuetudine; pelliculamque super humerum geret: ex latere et inferiori parte subdens natibus; et vestimentum, id est, tunicam lineam absque manicis, quam Levitonarium vocant, diligenter astringens, ita ut genua operiat.

III. Cumque audierit vocem tubae ad collectam vocantis, statim egrediatur cellulam suam, de scripturis aliquid meditans usque ad ostium conventiculi.

0065C IV. Et quando in loco collectae coeperit ambulare, ut ad locum sedendi standique perveniat, ne vel parum damni in monasterio ex alterius veniat negligentia.

V. Sin autem nocte signum insonuerit, ne steterit ad focum, quem propter calefacienda corpora, et repellendum frigus ex more succenditur: nec otiosus in collecta sedebit, sed funiculos in mattarum stramina manu celeri praeparabit; absque infirmitate duntaxat corpusculi, cui cessandi tribuitur venia.

VI. Cumque major, vel stans prior in gradu, manu percusserit, de Scripturis quidpiam volvens memoriter, ut oratio finiatur, nullus consurget tardius, sed omnes pariter levabunt.

0066B VII. Nemo aspiciat alterum torquentem funiculum, vel orantem; sed in suo defixis luminibus opere sit intentus.

VIII. Haec enim praecepta vitalia a nostris majoribus tradita. Si acciderit ut psallendi tempore, vel orandi, aut in medio lectionis aliquis loquatur, aut rideat, 58 illico solvat cingulum, et inclinata cervice manibusque ad inferiora depressis, stabit ante altare, et a principe monasterii increpabitur. Hoc idem faciet et in conventu fratrum, cum ad vescendum pariter convenerint.

IX. Quando ad collectam tubae clangor increpuerit per diem, qui ad unam orationem tardius venerit, superioris increpationis ordine corripietur (( Al. increpabitur)), et stabit in loco convivii.

X. Nocte vero, quoniam corporis infirmitati plus 0066C aliquid conceditur, qui post tres orationes venerit, eodem et in collecta et in vescendo ordine corripietur.

XI. Quando in collecta orant fratres, nemo egredietur absque jussione majorum, nisi interrogaverit, concessumque ei fuerit exire pro naturae necessitate.

XII. Nullus dividet juncos ad texendos funiculos praeter eum qui ministrat hebdomadae; et si ille justo opere detentus est, majoris imperium praestolabitur.

XIII. De hebdomadariis unius domus non eligentur qui stent in gradu, et conventu omnium de Scripturis aliquid replicent: sed omnes juxta sedendi et standi ordinem memoriter repetent quae 0067A sibi fuerint imperata. E quibus si quis oblitus quid haesitaverit in dicendo, negligentiae et oblivionis correptionem sustinebit.

XIV. In die dominica, vel oblationis tempore nullus deerit de hebdomadariis, sedens in loco Ebiymii, psallentique respondens, ex una duntaxat domo, quae in majori servit hebdomade. Altera est etiam minor hebdomas, quae per singulas domos a paucioribus exhibetur.

XV. At si major est numerus necessarius, de eadem tribu alii vocabuntur a Praeposito domus, qui ministrat hebdomadae: et absque jussione ejus nullus 59 de altera domo ejusdem tribus ad psallendum veniet, et penitus non licebit in alterius hebdomade, et de alia venire domo, nisi forte ejusdem tribus 0067B sit.

XVI. Vocatur autem una tribus, habens tres vel quatuor domos, pro numero et frequentia monasterii: quas nos familias, vel populos unius gentis possimus appellare.

XVII. In die dominica et collecta, in qua offerenda est oblatio, absque praeposito domus, et majoribus monasterii, qui alicujus nominis sunt, nemo psallendi habeat potestatem.

XVIII. Psallente autem quolibet de majoribus, id est, dicente responsorium, si quis defuerit, statim ante altare poenitentiae, et increpationis ordinem sustinebit.

XIX. De collecta in qua offerenda est oblatio, qui sine praecepto majoris exierit, statim increpabitur.

0067C XX. Mane per singulas domos finitis orationibus non statim ad suas cellulas revertentur: sed conferent inter se quae Praepositos audierint disputantes, et sic intrabunt cubilia sua.

XXI. Disputatio autem a Praepositis domorum per singulas hebdomadas tertio fiet: et in ipsa disputatione sedentes, sive stantes fratres suum ordinem non mutabunt, juxta domorum ordinem et hominum singulorum.

XXII. Si quis dormitaverit sedens, Praeposito domus, vel monasterii principe disputante, statim surgere compelletur: et tamdiu stabit, donec ei jubeatur ut sedeat.

XXIII. Quando signum insonuerit, ut conveniant 0067D et audiant praecepta majorum, nullus remanebit: nec succendetur focus antequam disputatio compleatur. Qui unum ex his praeterierit, praedictae correptioni subjacebit.

XXIV. Qui hebdomadarius est, non habebit potestatem absque praecepto principis monasterii dare cuiquam funiculos, vel aliorum quid vasorum: et nisi ille jusserit, signum dare non poterit, ut ad collectam meridianam, vel ad vespertinam sex orationum congregentur.

0068A XXV. Post orationes matutinas minister hebdomadis, cui hoc opus fuerit injunctum, interrogabit principem monasterii de singulis rebus, quas necessarias putat; et quanti exire debeant operari (( Fort. operarii)) in agrum. Et juxta illius jussionem 60 circumibit singulas domos, et discet quid unusquisque habeat necessarium. Codicem si ad legendum petierint, accipiant; et finita hebdomade, propter eos qui succedunt in ministerium, suo restituant loco.

XXVI. Si mattas operabuntur, interrogatur minister ad vesperum Praepositos domorum singularum, quibus juncorum singulis domibus necessarium sit; et sic infundet juncos, et mane per ordinem unicuique tribuet. Et si mane viderit aliis quoque 0068B juncis opus esse, infundet eos, et ad singulas domos perferet tamdiu, donec signum vescendi increpet.

XXVII. Praepositus domus, qui implet hebdomadam, et alius qui venturam suscipiet, principesque monasterii habebunt curam videndi quid operis praetermissum sit vel neglectum; et executi facient mattas, quae super pavimentum in collecta expandi solent: numerabuntque funiculos, quos per singulas hebdomadas torserunt, et eorum summam describent in buxis, et servabunt, usque ad tempus annuae congregationis, quando reddenda est ratio, et peccata omnibus dimittuntur.

XXVIII. Dimissa collecta, singuli egredientes usque ad cellulas suas, vel usque ad vescendi locum, de Scripturis aliquid meditabuntur; nullusque habebit 0068C opertum caput meditationis tempore.

XXIX. Cum autem ad vescendum venerint, sedebunt per ordinem statutis locis, et operient capita.

XXX. Statimque cum tibi a majore fuerit imperatum, ut de alia mensa ad aliam transire debeas, in nullo penitus contradices. Nec audeas ante Praepositum domus tuae manum in mensam extendere: nec circumspicias alios vescentes.

XXXI. Unusquisque Praepositorum docebit in domo sua, quomodo debeant cum disciplina et mansuetudine comedere. Quod si quis vel locutus fuerit, vel riserit in vescendo, aget poenitentiam, et in eodem loco protinus increpabitur: stabitque, donec alius surgat de vescentibus.

XXXII. Si quis ad comedendum tardius venerit, 0068D excepto majoris imperio, similiter aget poenitentiam, aut ad domum jejunus revertetur.

XXXIII. Si aliquid necessarium fuerit in mensa, nemo audebit loqui, sed 61 ministrantibus signum sonitu dabit.

XXXIV. Si egressus fueris a cibo, non loquaris in redeundo, donec ad locum tuum pervenias.

XXXV. Ministri absque his, quae in commune fratribus praeparata sunt, nihil aliud comedant, nec mutatos cibos sibi audeant praeparare.

0069A XXXVI. Qui percutit ad vescendum et congregat fratres, meditetur aliquid in percutiendo.

XXXVII. Qui ante fores convivii egredientibus erogat fratribus tragematia, in tribuendo meditetur aliquid de Scripturis.

XXXVIII. Qui suscipit ea quae dantur, non in cucullo, sed in pelle accipiat; neque gustabit ante de his quae acceperit, donec ad domum perveniat.

XXXIX. Ipse autem, qui caeteris dividet, suam partem a Praeposito accipiet. Quod et caeteri ministri faciant, accipientes ab alio, et nil sibi suo arbitrio vindicantes. Ea quae acceperint, per triduum eis sufficient: et si cui residuum fuerit, reportabit ad Praepositum domus, et ille reponet in cellario, donec misceatur cum aliis, et cunctis fratribus praebeatur.

0069B XL. Nemo plus alteri dabit, quam alter acceperit; quod si obtenditur infirmitas, Praepositus domus perget ad ministros aegrotantium, et ab his quae necessaria sunt accipiet.

XLI. Si de ipsis ministris aliquis languerit, non habebit licentiam introeundi in coquinam vel cellarium, et sibi aliquid auferendi: sed caeteri ministri, id quod ei necessarium viderint, dabunt: nec permittetur coquere sibi quod desideraverit, sed Praepositi domorum quae necessaria viderint ei, ab aliis ministris accipient.

XLII. Nullus introeat locum aegrotantium, qui non aegrotat. Qui aegrotaverit, a Praeposito domus ducetur in triclinium aegrotantium: et si opus habuerit palliolo, aut tunica, aut caeteris, quae ad operiendum, 0069C vel ad vescendum necessaria sunt, ipse Praepositus accipiat a ministris, et dabit aegrotantibus. Nec poterit languidus ingredi cellam vescentium, et comedere quae desiderat, nisi a ministro, qui huic rei praepositus est, ducatur ad vescendum.

62 XLIII. Non ei licebit de his quae acceperit in loco aegrotantium, ferre ad cellam suam, ne pomum quidem.

XLIV. Qui pulmentaria coquunt, ipsi vicissim ministrantibus et vescentibus ministrabunt.

XLV. Vinum et liquamen absque loco aegrotantium nullus contingat.

XLVI. Si aliquis eorum qui peregre mittuntur, in itinere, vel in navi aegrotaverit, et habuerit necessitatem sive desiderium comedendi liquamen de piscibus, 0069D vel aliarum rerum, quae in monasterio comedere consueverunt, non manducabit cum fratribus caeteris, sed separatim: et dabitur ei a ministris ad omnem abundantiam, ne in ullo frater languidus contristetur.

XLVII. Aegrotantem absque concessione majoris nullus audeat visitare; nec propinquus quidem atque germanus sine imperio Praepositi domus ingrediendi habebunt potestatem.

0070A XLVIII. Si unum ex his ab aliquo fuerit praetermissum atque neglectum, increpatione solita emendabitur.

XLIX. Si quis accesserit ad ostium monasterii volens saeculo renuntiare, et fratrum aggregari numero, non habebit intrandi libertatem, sed prius nuntiabitur Patri monasterii, et manebit paucis diebus foris ante januam, et docebitur orationem Dominicam ac psalmos, quantos poterit ediscere: et diligenter sui experimentum dabit, ne forte mali quidpiam fecerit et turbatus ad horam timore discesserit, aut sub aliqua potestate sit: et utrum possit renuntiare parentibus suis, et propriam contemnere facultatem. Si enim viderint aptum ad orationem et ad omnia, tunc docebitur et reliquas monasterii disciplinas, quas 0070B servare debeat et facere, quibusque servire, sive in collecta omnium fratrum, sive in domo cui tradendus est, sive in vescendi ordine; ut instructus, atque perfectus in omni opere bono, fratribus copuletur. Tunc nudabunt eum vestimentis saecularibus, et induent habitu monachorum, tradentque ostiario, ut orationis tempore adducat cum in conspectum omnium fratrum: sedebitque in loco, in quo ei praeceptum fuerit. Vestimenta autem, quae secum detulerat, accipient qui huic rei 63 praepositi sunt, et inferent in repositorium, et erunt in potestate principis monasterii.

L. Nemo manens in monasterio suscipiendi quempiam ad vescendum habeat potestatem; sed mittet eum ad ostium xenodochii, ut suscipiatur ab his qui 0070C huic rei praepositi sunt.

LI. Quando ad ostium monasterii aliqui venerint, si clerici fuerint aut monachi, majori honore suscipiantur: lavabuntque pedes eorum, juxta (( Al. servabunt)) Evangelii praeceptum, et deducent ad locum xenodochii, praebebuntque omnia quae apta sunt usui monachorum. Quod si voluerint orationis tempore atque collectae venire ad conventum fratrum, et (( Al. si)) ejusdem fidei fuerint, janitor vel minister xenodochii nuntiabit Patri monasterii, et sic deducentur ad orandum. Si homines saeculares, aut debiles, aut vasa infirmiora, id est, mulierculae venerint ad ostium, et orandum, suscipient singulos in diversis locis, juxta ordinem propositi et sexus sui; praecipueque feminas majori honore et diligentia 0070D curabunt, cum omni timore Dei, et locum separatum ab omni virorum vicinia eis tribuent, ut nulla sit occasio blasphemandi. Quod si ad vesperam venerint, abigere eas nefas est; sed accipient, ut diximus, separatum locum et clausum cum omni disciplina atque cautela: ut grex fratrum libere suo officio serviat, et nulli detur offendiculum detrahendi.

LII. Si quis ante ostium steterit monasterii, dicens se velle videre fratrem suum vel propinquum, janitor 0071A nuntiabit Patri monasterii, et ille accitum interrogabit Praepositum domus, utrumnam apud eum sit; et permittente eo, accipiet comitem egressionis suae, cujus fides probata est, et sic mittetur ad fratrem videndum, vel ad proximum. Si forte ei aliquid attulerit ciborum, quibus in monasterio vesci licitum est, suscipere ipse non poterit, sed vocabit janitorem, et ille allata accipiet, quae si talia fuerint (( Al. quae)), ut cum pane vescenda sint, nihil eorum is cui allata sunt, accipiet: sed cuncta ad loca aegrotantium deferentur. Si vero sint tragematia, vel poma, dabit ei janitor ex his comedere quae poterit; et caetera ad cellam languentium deportabit. Ipse autem nihil ex his quae allata sunt gustare 64 poterit, sed reddere ei qui attulit, sive lapsania, 0071B quod genus herbarum est viliorum, sive panes, sive olera praemordica. Eos autem cibos, quos allatos a parentibus vel propinquis diximus tales esse qui comedi cum pane debeant, is cui allati sunt deducetur a Praeposito domus ad cellam aegrotantium, et ibi semel tantum ex his comedet: caetera autem erunt in manu ministri aegrotantium. Ipse quoque minister de his comedere non poterit.

LIII. Si fuerit nuntiatum, quod de propinquis eorum atque cognatis qui in monasterio commorantur, aliquis aegrotet, janitor primum nuntiabit Patri monasterii, et ille accitum interrogabit Praepositum domus. Videbuntque virum, cujus fides et disciplina probata sit, et mittent cum eo, ut visitet aegrotantem, tantumque accipiet viatici, quantum Praepositus 0071C domus ejus decreverit.

LIV. Quod si necessitas impulerit, ut foris maneat, et vescatur in paterna sive propinquorum domo, nequaquam hoc faciat; sed manebit vel in Dominico, vel in monasterio ejusdem fidei. Et si eis affines vel cognati praeparaverint cibos, et apposuerint, non accipient omnino, nec vescentur nisi his, quae in monasterio comedere consueverunt. Non gustabunt liquamen, nec vinum bibent, nec aliud quidpiam, quorum edendi consuetudinem non habent. Si a parentibus quidpiam acceperint, tantum comedent quantum in via sufficiat; caetera quae remanserint, dabunt Praeposito domus suae, et ille deportabit ea in cellam languentium.

LV. Si propinquus alicujus, aut consanguineus mortuus fuerit, prosequendi funus non habebit licentiam 0071D (( Al. potestatem)), nisi Pater monasterii praeceperit.

LVI. Nullus solus foras mittatur ad aliquod negotium, nisi juncto ei altero.

LVII. Quando autem reversi fuerint in monasterium, si viderint ante ostium quaerentem aliquem suorum affinium de his, qui in monasterio commorantur, non audebunt ire ad eum, et nuntiare, vel vocare. Et omnino quidquid foris gesserint, et audierint, in monasterio narrare non poterunt.

0072A LVIII. Si signum datum fuerit, ut egrediantur ad opus, Praepositus antecedet eos; et nullus in monasterio remanebit, nisi is cui Pater praeceperit. Et 65 hi qui pergunt, non interrogabunt quo vadant.

LIX. Cumque universae domus in unum fuerint congregatae, prioris domus Praepositus omnes antecedet, et pergent juxta ordinem domorum et hominum singulorum. Nec loquentur mutuo, sed unusquisque de Scripturis aliquid meditabitur. Si forte eis aliquis occurrerit, et voluerit cum aliquo eorum loqui, janitor monasterii, qui huic operi delegatus fuerit, occurret, et respondebit ei, eoque utentur nuntio. Si janitor coram non fuerit, Praepositus domus, vel alius cui hoc fuerit injunctum, occurrentibus respondebit.

0072B LX. Operantes nihil loquentur saeculare; sed aut meditabuntur ea quae scripta sunt, aut certe silebunt.

LXI. Nemo palliolum lineum tollet secum vadens ad operandum, nisi forte concessione majoris: ipsoque palliolo in monasterio ambulans post collectam nullus utetur.

LXII. Operans non sedebit sine majoris imperio.

LXIII. Ductores fratrum in itinere, si necessarium habuerint aliquem mittere, sine Praepositi jussione non poterunt. Quod si ipse qui ductor est, cogeretur (( Al. cogitur)) necessitate ire ad aliquem locum, officium suum ei qui post se est in ordine, delegabit.

LXIV. Missi fratres, vel foris constituti, si absque 0072C monasterio vescentur, hebdomadarius qui eos sequitur, dabit cibos, absque coctione pulmenti; et ipse aquam circumferet et juxta vitrum: nullusque surgendi, vel hauriendi, vel bibendi habebit potestatem.

LXV. Quando revertuntur in monasterium, nemo ex ordine remanebit.

LXVI. Cum ad domus suas pervenerunt, ferramenta quibus opus fecerunt, et gallicas tradent ei, qui secundus est post Praepositum domus; et ille inferet ea vespere in cellulam separatam, ibique concludet. Omnia autem ferramenta, hebdomade completa, reportabuntur in unam domum: et rursus qui succedunt hebdomade, singulis domibus noverint quid destribuant.

LXVII. Levitonarium et quidquid in veste est 0072D monachorum, nemo lavet in die dominica, praeter nautas et pistrinarios.

LXVIII. Nec vadant ad lavandum 66 nisi omnibus unum signum insonuerit; sequenturque Praepositum suum, et lavabunt taciti cum disciplina.

LXIX. Nemo Iavet retractis in altum vestibus plus quam statutum est; cumque laverint, omnes pariter revertentur. Si quis remanserit eo tempore quo ibitur ad lavandum, vel in praesenti non fuerit, commonebit Praepositum suum, et ille mittet cum eo 0073A alterum: et sic loto vestimento revertentur domum.

LXX. Vesperi sicca levitonaria tollent, et dabunt secundo, id est ei qui post Praepositum est, et ille reponet ea in cellula.

LXXI. Quod si sicca non fuerint, altera die expandentur ad solem, donec siccentur: nec dimittentur in ardore solis plus quam in horam tertiam; cumque collecta fuerint, leviter mollientur.

LXXII. Nec tenebunt ea singuli apud se, sed dabunt, ut reponantur in cellam usque ad sabbatum.

LXXIII. Nullus de horto tollat olera, nisi ab hortulano acceperit.

LXXIV. Palmarum folia, ex quibus texuntur sportae, nemo suo jure tollet, absque eo cui palmae creditae sunt.

0073B LXXV. Nullus uvas aut spicas adhuc immaturas comedere audeat praeter ordinem disciplinae: et omnino de omnibus quae in agro sunt, vel in pomariis, nemo comedat separatim, antequam cunctis fratribus pariter exhibeantur.

LXXVI. Qui coquet ( Al. coquent), antequam fratres comedant, non gustabit ( Al. audebunt edere).

LXXVII. Qui super palmas est non comedet de fructibus earum, nisi prius fratres comederint.

LXXVIII. Si jussi fuerint palmarum fructus colligere, praepositus colligentium dabit in eodem loco singulis ad vescendum modica: et cum ad monasterium venerint, inter caeteros fratres partes suas accipient. Si autem invenerint sub arboribus poma cecidisse, comedere non audebunt, sed reperta in 0073C transitu juxta radices arborum collocabunt. Ipse quoque, qui caeteris colligentibus distribuit, gustare non poterit; sed portabit ad dispensatorem, qui cum caeteris dederit fratribus, et ipsi tribuat partem suam.

LXXIX. Nullus in cellula sua reponat aliquid ad vescendum, absque his quae a dispensatore acceperit.

LXXX. De parvulis autem panibus, qui dantur domorum Praepositis, ut his eos distribuant, qui nolunt in commune 67 vesci cum caeteris, et quasi majori abstinentiae se dedicant, ita observare debebunt, ut nulli dent juxta gratiam, ne proficiscenti quidem peregre. Nec ponantur in medium: sed quando comedere volunt, cum disciplina dabuntur in cellulis, et cum his nihil aliud comedent, nisi salem tantum. 0073D Praeter monasterii autem coquinam nullus coquendi cibos potestatem habeat. Et si quando foris vadant, hoc est in agros ad operandum, accipiant olera sale acetoque condita, et in longos usus aestatis tempore praeparata.

LXXXI. Nemo in domo et in cellula sua habeat 0074A praeter ea quae in commune monasterii lege praecepta sunt: non tunicam laneam, non pallium, non pellem intonsis arietum lanis molliorem; non paucos nummos, non pulvillum quidem ad caput, aut aliud variae supellectilis: exceptis his, quae a Patre monasterii per domorum Praepositos dividentur, id est, armatura sua, levitonariis duobus, et uno attrito ex usu, sabano ( Scil. linteo) longiore quod collo humerisque circumdat; pellicula quae pendet ex latere, gallicis et cucullis duobus, zona et bacello. Praeter haec quidquid inveneris, absque contradictione auferes.

LXXXII. Nullus habeat separatim mordacem parvulam ( Leg. pavulam) ad evellendas spinas, si forte calcaverit, absque Praeposito domus et secundo: 0074B pendeatque in fenestra in qua codices collocantur.

LXXXIII. Si quis de altera domo transfertur in alteram, exceptis his quae supra diximus, secum transferre nihil poterit.

LXXXIV. Nullus neque exeundi in agrum, neque ambulandi in monasterio, neque extra murum monasterii foras habeat facultatem, nisi interrogaverit Praepositum, et ille concesserit.

LXXXV. Cavendum ne quis de domo in alteram domum verba transferat, nec de monasterio in monasterium, nec de monasterio in agrum, nec de agro in monasterium.

LXXXVI. Si quis ambulaverit in via, vel navigaverit, aut operatus fuerit foris, non loquatur in monasterio quae ibi geri viderit.

0074C 68 LXXXVII. Nemo dormiens supponat, nisi reclinet in cellula sua, quae ei fuerit mancipata. Nec in cella, nec in domatibus, in quibus vitandorum aestuum causa nocte requiescunt, nec in agris cum ad dormiendum se collocaverit, alteri non loquetur, postquam obdormierit. Si post somnum noctu evigilaverit, oret; si sitire coeperit, jejunii autem instat dies, bibere non audebit.

LXXXVIII. Praeter psiathium, id est, mattam, in loco cellulae ad dormiendum nihil aliud omnino substernet.

LXXXIX. Cellulam alterius, nisi prius ad ostium percusserit, introire illicitum est.

XC. Ad cibum non pergent nisi generali sonitu convocentur; nec ambulabunt in monasterio priusquam 0074D commune signum intonuerit.

XCI. Absque cucullo et pellicula nemo ambulet in monasterio, nec pergat ad collectam, nec ad vescendum.

XCII. Vespere ad ungendas et molliendas ab opere manus oleo, absque altero ire non poterit. 0075A Totum autem corpus nemo unguet, nisi causa infirmitatis; nec lavabitur aqua nudo corpore, nisi languor perspicuus sit.

XCIII. Nullus lavare alterum poterit, aut ungere, nisi ei fuerit imperatum.

XCIV. Nemo alteri loquatur in tenebris: nullus in psiathio cum altero dormiat: manum alterius nemo teneat; sed sive steterit, sive ambulaverit, sive sederit, uno cubito distet ab altero.

XCV. Spinam de pede alterius, excepto domus Praeposito, et secundo, et alio cui jussum fuerit, nemo audebit evellere.

CXVI. Nullus attondeat caput absque majoris arbitrio.

XCVII. Mutare de his quae a Praeposito acceperit, 0075B cum altero non audebit: nec accipiet melius, et dabit deterius: aut e contrario dans melius, et deterius accipiens. Et in vestimento et in habitu suo nihil novi praeter caeteros causa decoris inveniet.

XCVIII. Omnes pelles ligatae erunt, et pendebunt ex humeris.

XCIX. Cuculli singulorum habebunt et monasterii signa et domus.

69 C. Nemo vadens ad collectam aut ad vescendum dimittat codicem non ligatum. Codices qui in fenestra, id est intrinsecus parietis reponuntur ad vesperum, erunt sub manu secundi, qui numerabit eos, et ex more concludet.

CI. Nullus vadat ad collectam vel ad vescendum habens galliculas in pedibus, vel palliolo lineo invittatus, 0075C sive in monasterio, sive in agris.

CII. Qui vestimentum suum plus quam usque ad meridiem, quando fratres convocantur ad cibum, in sole esse permiserit, negligentiae increpabitur.

CIII. Et si unum de his quae supradicta sunt, contemptum praeterierit, correptione simili corrigetur.

CIV. Galliculas, et si quid aliud jungendum est vel componendum, absque eo cui hoc ministerium delegatur a Praeposito domus, facere nullus audebit.

CV. Si quis fratrum laesus fuerit aut percussus, et tamen lectulo non discumbet (( Al. decumbit)), sed deambulat invalidus, et aliqua re indigebit, vestimento videlicet, vel palliolo, et caeteris utensilibus, Praepositus domus ejus vadet ad eos, quibus fratrum vesticulae commissae sunt, et accipiet et dabit. 0075D Cumque sanus fuerit, reportabit absque ulla mora.

CVI. Nemo ab altero accipiet quidpiam, nisi Praepositus jusserit.

CVII. Clausa cella nullus dormiat, nec habebit cubiculum quod claudi possit, nisi forte aetati alicujus vel infirmitati Pater monasterii concesserit.

CVIII. In villam nullus vadat nisi missus, exceptis armentariis, et bubulcis, et agricolis.

0076A CIX. Sub nudum dorsum asini duo pariter non sedebunt, nec super tegmine plaustri.

CX. Si asino sedens venerit aliquis, excepta infirmitate, desiliet ante fores monasterii, et sic asinum praecedens, funiculo ducet ad manum.

CXI. Ad tabernulas (( Al. officinas)) diversarum artium soli pergent Praepositi, ut accipiant quod necessarium est.

CXII. Ipsi (( Al. ipse)) quoque ante meridiem, quando fratres ad vescendum vocantur, ire non poterunt, nisi forte quaevis incumbat necessitas, et consilio Patris monasterii mittet hebdomadarius, ut deferat quod necesse est. Et omnino absque 70 jussione majoris in alteram cellam nullus audebit introire.

CXIII. Commendatum etiam aliquid a germano 0076B fratre nullus accipiet.

CXIV. Nihil in cella sua absque Praepositi jussione quispiam condet, nec poma quidem vilissima, et caetera hujusmodi.

CXV. Si Praepositus domus alterius quoquam profectus fuerit, alius Praepositus dux erit ejusdem gentis, et tribus geret curam proficiscentis, et ejus utetur potestatibus, ac sollicite omnia faciet: doctrinamque duorum jejuniorum ita dividet, ut unam in sua domo, alteram in proficiscentis exerceat.

CXVI. Quando farinam conspergunt aqua, et massam subigunt, nemo loquatur alteri. Mane quoque quando tabulis ad furnum vel ad clibanos deportant panes, simile habebunt silentium, et tantum de Psalmis et de Scripturis aliquid decantabunt (( Al. meditabuntur)), 0076C donec opus impleatur. Si quid necessarium habuerint, non loquentur, sed signum dabunt his qui possunt afferre, quibus indigent.

CXVII. Quando ad miscendam farinam vocati fuerint, nullus resideat in loco panes coquentium; exceptis his qui coctioni sufficient, et quibus jussum est, nemo residebit.

CXVIII. In navibus quoque similis disciplina est. Nemo autem a terra solvet funiculum absque jussione Patris, ne lembum quidem.

CXIX. In loco sentinae et interiore parte navis, caeteris fratribus super transtra et tabulata quiescentibus, nullus dormiat, et saeculares homines dormire secum in navi nemo patietur. Vasa infirmiora cum caeteris eis non navigabunt; nisi forte Pater monasterii 0076D praeceperit (( Al. praecepit)).

CXX. Nullus in domo sua audebit focum facere, nisi in commune omnibus succendatur.

CXXI. Qui una oratione de sex orationibus vespertinis tardius venerit, vel qui mussitaverit, et locutus fuerit ad alterum vel subriserit in reliquis orationibus, constituto ordine aget poenitentiam.

CXXII. Quando domi sedebunt, non eis liceat loqui 0077A aliquid saeculare; sed si quid Praepositus de Scripturis docuerit, vicissim inter se ruminent, et referant quae quis audierit, vel quae memoriter teneant.

71 CXXIII. Nemo quidquam operis faciet, nec scyphos plenos aqua circumferet, nec funiculum quidem torquebit, nisi Praepositus jusserit.

CXXIV. Nemo juncos infusos in aqua sibi tollet ad operandum, nisi magister hebdomadis ei dederit.

CXXV. Qui vas fictile fregerit , et juncos tertio infuderit, aget poenitentiam vespere in sex orationibus.

CXXVI. Post sex orationes quando ad dormiendum omnes separantur, nulli licebit, excepta causa necessitatis, egredi cubiculum suum.

0077B CXXVII. Si frater dormierit, omnis eum fraternitas prosequatur. Nemo permaneat absque majoris imperio, nec psallat nisi ei jussum fuerit: nec post alterum psalmum jungat alterum sine Praepositi voluntate.

CXXVIII. Duo simul tempore luctus non psallent, nec pallio circumdabuntur lino (( Forte lineo)). Nec quisquam erit qui psallenti non respondeat, sed jungetur et gradu, et voce consona.

CXXIX. Qui est infirmus, in funere habebit ministrum qui eum sustentet, et omnino ad quemcumque locum missi fuerint fratres, de hebdomadariis habebunt eos qui aegrotantibus serviant, si forte in itinere vel in agro languor obrepserit.

CXXX. Nemo ante Praepositum et ducem suum 0077C ambulet: nullus remaneat ab ordine suo.

CXXXI. Si quis aliquid perdiderit, ante altare publice corripietur. Si vero de propriis vesticulis fuerit quod perditum est, tribus hebdomadis non accipiet; et in quarta acta poenitentia dabitur ei quod amiserit.

CXXXII. Qui invenerit aliquid, per tres dies ante collectam fratrum suspendet, (( Forte ut)) et tollat qui cognoverit.

CXXXIII. Cunctis increpationibus atque doctrinis, quarum scripta est et constituta, correptio Praepositi 0078A sufficiet, et quid autem novi fuerit in delicto: referet ad principem monasterii.

72 CXXXIV. Lotum in domo nullus faciat absque eo; et omne quod novum est illius sententia disponetur.

CXXXV. Omnis correptio ita fiat, ut distincti sint qui corripiuntur; stentque in majori collecta, et in vescendi loco.

CXXXVI. Qui absque commonitione fratrum recesserit, et postea acta poenitentia venerit, non erit in ordine suo absque majoris imperio.

CXXXVII. Praepositus domus et dispensator si una nocte absque fratribus dormierit: et postea acta poenitudine ad conventum venerit fratrum, non ei permittetur, ut introeat domum, aut stet in ordine 0078B suo absque majoris imperio.

CXXXVIII. Omne quod in conventu fratrum audierunt disputatum, necessitate cogentur, ut inter se replicent, jejuniorum maxime tempore, quando a suis docentur Praepositis.

CXXXIX. Qui rudis monasterium fuerit ingressus, docebitur prius quae debeat observare: et cum doctus ad universa consenserit, dabunt ei viginti Psalmos et duas Epistolas Apostoli, aut alterius Scripturae partem. Et si litteras ignoraverit, hora prima, et tertia, et sexta vadet ad eum qui docere potest, et qui ei fuerit delegatus, et stabit ante illum, et discet studiosissime, cum omni gratiarum actione.

CXL. Postea vero scribentur ei elementa, syllabae, verba, ac nomina; et etiam nolens legere compelletur, 0078C et omnino nullus erit in monasterio, qui non discat litteras, et de Scripturis aliquid teneat: qui minimum usque ad novum Testamentum et Psalterium.

CXLI. Ad collectam, et ad psallendum et orandum nullus sibi occupationes inveniat, quibus se dicat occupatum, quasi ire non possit.

CXLII. Et si in navi fuerit, et in monasterio, et in agro, et in itinere, et in quolibet ministerio, orandi et psallendi tempora non praetermittat.