COMMENTARIUS

(b) De secundo articulo principali, dico tres conclusiones. Et nota, quod immediatius primo non exceditur a tertio, quia tertium praesupponit secundum, et non e contra, ideo non sequitur e converso, albedo inest substantiae, ergo quantitas necessario inest, sed non sequitur quantitas inest, ergo et albedo ; si ergo notionale esset medium positive, essentiale non posset inesse, nisi praesupposito notionali, ut medio, quod est falsum.

(c) Secunda conclusio est talis : Omni essentiali, etc.

Sed occurrunt aliquae difficultates. Primo circa hoc quod dicit, nullum notionale est immediatius positive aliquo essentiali ipsi essentiae. Hoc non videtur ex dictis Doctoris supponendo aliqua : Primo essentiale ad extra pro nunc accipitur pro respectu ad extra, ut respectus creationis, et talis respectus est necessario posterior personis, quia omnis productio ad extra, sive simpliciter, sive secundum quid de necessitate praesupponit productionem ad intra, ut extat probatum a Doctore in secundo, dist. 1. q. 1. et vide quae ibi exposui. Secundo suppono, quod proprietates hypostalicae sunt immediate in essentia divina, quae est immediatum fundamentum proprietatum personalium, ut patet a Doctore in primo, dist. 2. part. 2. q. 1. dist. 5. quaest. 2. dist. 26. et 28. Et tales proprietates sunt entitates positive, ut patet a Doctore expresse in tertio dist, 1. q. 1. licet dubitative de hoc loquatur in primo, dist. 28. an persona dicat positivum, an negationem. Tertio suppono, quod etsi essentiale ad extra sit communius notionali, quia ipsum praedicatur de omni persona, non autem notionale, si tamen accipiatur communius, a quo non convertitur subsistendi consequentia, notionale potest dici communius, quia bene sequitur, essentiale ad extra est, igitur notionale ad intra est, non e converso, ut patet. Istis praesuppositis, sequitur quod notionale sit immediatius positive aliquod essentiali ad extra ; tum etiam quia paternitas in divinis prius inest essentiae divinae, quam respectus ad extra, ut conceditur a Scoto in secundo. dist. 1. quaest. 1. si prius, ergo immediatius et positive, cum sit entitas positiva; tum quia quando aliqua duo sic se habent, quod unum est idem realiter alteri ex natura rei, et intrinsece, et aliud non est idem realiter et intrinsece, et ex natura extremorum, quod est idem, est immediatius positive illo, quod non est sic idem, patet, quia non idem realiter non potest esse immediatius eo quod est idem realiter. Sed paternitas propter infinitatem essentiae divinae est idem realiter, et ex natura propria essentiae, sed respectus ad extra, et si non possit separari ab essentia divina, saltem aliquis tamen non dicitur idem realiter essentiae, quia talis inseparabilitas non est ex natura extremorum, vel alterius extremi, sed tantum est ab extrinseco, scilicet a causa necessario causante talem respectum, ut patet a Doctore in secundo, dist. 1.

Secundo dubitatur circa secundam conclusionem, quia videtur quod essentiale ad extra sit immediatius essentiae divinae notionali, loquendo de immediate secundo modo. Tum per rationes, quas feci super secundo Doctoris dist. 1. q. 1. art. 2. probando quod productio ad extra secundum quid est prior productione ad intra, quas rationes vide. Tum, quia posito per impossibile, quod nullum notionale esset, quia et Philosophi hoc expresse negaverunt, sed posuerunt primam causam esse unum ens perfectissimum ex natura rei, et singularissimum, ut patet a Doctore in primo in pluribus locis, et tunc si poneretur tantum absolutum Dei, adhuc posset producere ad extra, etiam per impossibile circumscripta productione ad intra, ut patet a Doctore in secundo, d. 1. q. 1. art. 2. ergo talis respectus posset inesse immediatius notionalibus. Si tamen Doctor hic intendat loqui, quod sic notionale est immediatius, et prius essentiali, quod per se possibile vel impossibile, circumscripte notionali, tale essentiale non posset inesse. Respondeo praemittendo aliqua : Primo, quod per immediatius positive non intelligo illud, quod est medium inter primum et tertium, et positivum, quia ut sic, paternitas inter essentiam et essentiale ad extra dicitur immediatior, quia prius inest, probatum est in secundo, dist. 1. q. 1. art. 2. Sed voco immediatius positive, quod sic de necessitate prius inest primo positive, sic quod est simpliciter impossibile tertium inesse medio ipso non existente, et hoc, sive illud medium requiratur ut principium formale productivum respectu tertii, sic quod est omnino impossibile tertium inesse, nisi sit productum a principio formali productivo; et hoc modo intellectus divinus est immediatior actu intelligendi ipsi essentiae divinae. Sive ponatur immediatius, ut ratio formalis sic recipiendi tertium, sic est absolute impossibile tertium inesse primo, ipso secundo per possibile vel impossibile circumscripte, et sic color inest superficiei, et actus volendi inest voluntati, nam voluntas non tantum est ratio formalis producendi velle, sed est immediatum receptivum ipsius. Et si per possibile vel impossibile non esset voluntas, nullum velle posset esse in aliquo supposito ; ex his ergo patet responsio ad objectiones. Ad primam, concedo omnia illa praesupposita, t cum ultimo infertur, ergo notionale est immediatius positive, si intelligatur, quod sic sit medium inter essentiam et essentiale ad extra, quod per impossibile notionali circumscripto, tale essentiale nullo modo posset inesse essentiae divinae, negatur quia per impossibile, circumscripta omni productione ad intra, adhuc Deus posset producere aliquid ad extra, non tantum in esse secundum quid, sed etiam in esse simpliciter, ut patet a Doctore in secundo dist. 1. q. 1. Si vero intelligatur quod de facto medium, non tamen necessario requisitum, concedo, sed hoc non est contra Doctorem, quia tantum loquitur de medio primo modo, non secundo modo. Et similiter concedo, quod paternitas inest prius essentiae divinae, quam essentiale ad extra, et est entitas positiva, non tamen propter hoc dicitur immediatior positive, modo praeexposito, quia non requiritur de necessitate, ut medium positivum, ut tertium non possit inesse, tali medio non existente.

Ad aliud quando dicitur, quod paternitas est idem realiter essentiae divinae ex natura extremorum, vel alterius extremi, et quod essentiale ad extra (accipiendo ipsum pro solo respectu rationis ad extra), non est sic idem, totum concedo ; et cum infertur, illud quod est idem in primo modo est immediatius positive illo, quod idem tantum secundo modo, negatur, quia illud quod est sic idem, non dicitur immediatius, nisi requiratur ut medium necessarium modo quo praeexposui. Et hoc patet evidenter, quia risibile est idem realiter homini, et color non; non tamen dicimus risibile esse immediatius positive, quia per possibile vel impossibile, circumscripto risibili, adhuc color posset inesse homini, quia color non inest ratione risibilitatis, sed ratione corporis, mediante superficie.

Ad rationes factas pro secundo dubio, solve illas eo modo quo solutae sunt illae, quae factae sunt in secundo, dist. 1. quaest. 1. Et vide quae ibi notavi.

Ad secundam specialiter dico, concedendo, quod si per possibile, nullum esset notionale, sed tantum natura absoluta singularissima, talis natura posset habere respectum ad extra, et ille respectus esset immediate fundatus in tali natura absoluta. Et cum infertur, ergo paternitas non est immediatior negative tali essentiali, dico, quod si inesset paternitas, de necessitate esset immediatior, quia si inest de necessitate prius inest, et de necessitate plura media excludit, ut patet a Doctore in secundo ubi supra. Et si, per impossibile, non inesset talis respectus, inesset, et ex hoc apparet, quod notionale non ponitur immediatius positive, quia ipso circumscripto, essentiale tale posset inesse, et sic patet responsio.

(c) Tertia conclusio est, etc. Pro intelligentia majoris suppono aliqua. Primo, quod ratio terminorum non variatur in se, nec per hoc quod unus realiter distinguitur ab alio, nec per hoc quod unus realiter idenlificatur alteri, quia rationes formales terminorum abstrahuntur ab istis conditionibus, quod est esse idem realiter, vel distingui realiter, et quodammodo accidit eis sic esse idem, vel distingui. Posito enim quod homo realiter distinguatur a risibilitate, adhuc stat perfectissima ratio, tam hominis quam risibilitatis, sicut et modo stat cum perfecta identitate reali utriusque. Secundo praesuppono, quod si duo termini ad invicem realiter distinguantur ex rationibus terminorum, est impossibile, quod duo alii termini ejusdem rationis cum primis, ex rationibus terminorum realiter non distinguantur, aliter non essent ejusdem rationis cum primis. Et sic si in nobis intellectus et actus intelligendi ex rationibus terminorum realiter distinguuntur, in quocumque erunt, erunt realiter distincta, ex rationibus terminorum, nisi aliud addatur ; et si in aliquo erunt realiter, distincta et in alio realiter idem, sed sola ratione distincta, erit propter aliquid aliud praeter formalem rationem terminorum: et sic in nobis actus intelligendi est realiter distinctus, quia est vere productus, et ultra quia est in intellectu limitato, et formaliter finilo, cui ut sic, repugnat habere operationem propriam eamdem sibi realiter, quia omnis operatio finita et limitata necessario est accidens, et forte qualitas absoluta, ut infra patebit, quaest. 13. In divinis vero intellectus et operatio sunt idem realiter, quia intellectus est simpliciter illimitatus, et formaliter infinitus, cui ut sic, repugnat habere formaliter aliquid quod non sit realiter idem, patet, quia aliter esset perfectibilis, quod repugnat infinito intensive. Tertio praesuppono, quod quando duo termini ex rationibus formalibus sic se habent, quod unus necessario praesupponit alium, vel in ratione principii formalis productivi, sicut necessario et adaequate, est simpliciter impossibile, quod secundus terminus sit, nisi a primo, vel a supplente perfecte vicem illius primi, vel quod praesupponat in ratione principii immediate receptivi, ita quod sit impossibile secundum terminum posse in aliquo recipi, nisi immediate recipiatur in primo, vel quod alio modo praeexigat primum terminum, ubicumque similes termini, sive termini ejusdem rationis reperiuntur, de necessitate talem ordinem habebunt, quod secundus praeexiget primum, et ubi realiter distinguuntur, realiter praeexigunt, et ubi ratione tantum distinguuntur, secundus praeexigit primum secundum rationem, et simpliciter eodem modo quo distinguuntur, unus praeexigit alium,quia talis ordo consequens de necessitate entitatem extremorum, nunquam variatur per quodcumque posterius, puta per realem identitatem. Et sic patet illa major Doctoris.

(e) Qualis ordo, etc. Nec ista major invenitur habere instantiam, nisi forte in aliquo, quod non est ad propositum, et illud sufficienter excluditur per exceptionem istam si addatur in majori sic : Qualis est ordo realis, talis et rationis, nisi forte in distinctione reali, illud quod est posterius aliquo, in distinctione minori haberet verius esse illo et illo quod sibi correspondet, etc. Ista littera ab aliquibus excellentissimis Scotistis sic exponitur, nisi forte in distinctione reali id quod est posterius aliquo, (et fiat hic punctus), in distinctione minori haberet verius esse illo et illo quod sibi correspondet, id est, sicut albedo in pariete realiter distincta ab illo est posterior pariete, in distinctione minori, qua differunt in esse cognito in intellectu divino, ipsa albedo haberet verius esse simpliciter illo, videlicet pariete, ut paries existit in se, et illo quod sibi correspondet, id est, albedine realiter existente. Vel fiat punctus ibi, nisi forte in distinctione reali, punctus, illud quod est posterius aliquo in distinctione minori haberet, etc. id est, sicut albedo in distinctione minori, scilicet rationis qua differt a pariete, ut est in esse cognito, etc. Et licet propter reverentiam tanti viri non intendam contradicere, videtur tamen hic non evacuare instantiam Doctoris, quia comparatio tantum fit inter distincta realiter, et distincta ratione, id est, quod qualis ordo est inter A et B, ubi realiter distinguuntur, talis est ubi A et B tantum ratione distinguuntur. Ideo alii exponentes dixerunt quod Doctor cum dicit, nisi forte, etc. id est, quod si posset dari talis casus, ubi A et B in reali distinctione, B esset posterior A, et in minori distinctione, id est, ut tantum habent esse cognitum in intellectu divino, B haberet verius esse A in esse cognito, et etiam ipso A, in esse reali, vel ipso B, in esse reali, non curo. Exemplum esset ad propositum, quia B in esse cognito non haberet ordinem posterioris ad A ut ad prius in esse cognito, tamen B in esse realis existentiae, ut realiter distinctum ab A esset posterius ipso A. Sed casus est impossibilis, quia si B habet posterius esse in esse reali de necessitate, ubi A et B, in minori distinctione habebit simile esse. Aliqui tamen textus habent illam litteram extra litteram Doctoris, et sic non pertinebit quovis modo ad propositum.

(f) Secundo probatur major a priori: Per se ordinem intelligo, etc. Siquidem illud utrumque esse videtur habere rationem quidditativam intelligibilem, non determinando ad hoc vel illud esse, et littera sequens est clara usque ibi : secundo ad idem sic.

(g) Secundo ad idem sic, etc. Secunda ratio principalis ad probandum aliquid essentiale esse immediatius tam positive quam negative ipso notionali, et ratio stat in hoc, quia essentiae est immediatior potentia, quam actio realiter productiva, (quae dicitur realiter productiva, vel quia terminatur ad realiter ad productum, vel quia est via inter producens et productum, quae realiter distinguuntur) secundum illam potentiam: omne autem notionale est actio productiva secundum aliquam potentiam in natura divina, vel supponens illam, quia est productio alicujus suppositi, ergo.

Et quod dicit, quod omne notionale est actio productiva secundum aliquam potentiam, debet sane intelligi, quia filiatio non est actio productiva, nec spiratio passiva, nec similiter paternitas quae ut sic, ultimate abstracta non dicitur actio productiva. Dico quod actio productiva, quae in proposito accipitur tantum pro actione respectus, potest dupliciter intelligi, scilicet vel formaliter, vel consecutive. Primo modo generatio activa dicitur formaliter actio, sive productio. Secundo, generatio passiva dicitur actio productiva concomitanter, eo quod sequitur ad actionem productivam formaliter. Primo modo est secundum aliquam potentiam, id est, quod est actus alicujus potentiae, et accipit hic potentiam non formaliter pro respectu, sed fundamentaliter, puta pro intellectu vel voluntate, vel supponit illam, quia est productio alicujus suppositi, quod potest dupliciter intelligi, vel quia est actus suppositi producentis, vel quia terminatur ad aliquod suppositum productum.

Et loquitur hic Doctor dubitative, quia hic non determinat, an productio sit tantum ipsius suppositi, vel etiam possit esse ipsius memoriae foecundae. De hoc inferius. Sufficit enim quod sive sic, sive sic, de necessitate praesupponit potentiam, ut aliquod absolutum. Sequitur in littera, ibi : Vel supponens productionem. Hoc nullo modo potest referri ad actionem activam formaliter, patet, quia esset processus in infinitum, quod est inconveniens, sed debet referri ad actionem passivam, sive ad generationem passivam, vel spirationem passivam, quia omnis talis generatio vel spiratio de necessitate praesupponit actionem productivam formaliter. Dicit ergo. ex quo actio passiva praesupponit de necessitate activam formaliter, et activa formaliter de necessitate praesupponit potentiam, quae est perfectio essentialis, sequitur quod omne notionale praesupponat aliquid essentiale, ut immediatius utroque modo. Et quod dicitur de paternitate, hoc nihil est, quia ibi tantum est differentia rationis. Concretum enim et abstractum sunt penitus idem praeter omne opus intellectus, ut patet a Doctore in primo, distinct. 2. parte 2. quaest. 1. dist. 8. q. 3.

Sed occurrit dubium, primo in hoc quod dicit, quod esse quidditativum convenit rei, non determinando, neque ad esse in intellectu, neque ad esse extra intellectum, quia si intendit hoc etiam comparando ad intellectum divinum, videtur sibi contradicere, quia ipse vult in primo, d. 3. q. 4. quod omnia objecta secundaria tantum habeant esse per actum intellectus divini, ita quod ante actum illum esse habent. Hoc idem dicit dist. 36. contra Henricum, et in dist. 43. et diffuse in secundo, distinctione 1. quaest. 1. et in quodlib. q. 14.

Dico breviter, quod Doctor loquitur hic de esse quidditativo formaliter, non originative; bene verum est quod tale esse tantum originatur ab actu intellectus divini. Et hoc etiam apparet, quod esse quidditatum hominis non est esse cognitum, quia ut sic, tantum habet esse in intellectu divino, sed est esse, ut praescindit secundum intellectum a tali esse cognito.

Secundo dubitatur in hoc quod dicit, quod per se ordo aliquorum, puta posterioris et prioris, essentialiter accipitur secundum esse quidditativum extremorum. Si intelligitur, quod talis ordo includatur quidditative in extremis, hoc non potest esse, quia tunc relatio includeretur quidditative in ente absoluto. Si vero intelligitur, quod esse prius quidditative includitur in entitate, quae dicitur prior essentialiter, et similiter esse posterius, hoc non videtur, quia prius est in se quidditas talis, quam dicatur prior vel posterior. Dico ergo, quod ordo talis consequitur naturam extremorum praecise consideratorum secundum esse quidditativum, et non prout talia extrema habent esse in intellectu, vel extra intellectum.

Tertio dubitatur in hoc quod dicit, quod aliqua actio productiva, accipiendo passive, ut exposui, praesupponat productionem activam, imo magis videtur e contra. Tum, quia vult ipse in primo, dist. 3. quaest. 5. contra Henricum de illa ratitudine, quod relatio creaturae est posterior ente absoluto producto, et in tali priori comparatur causa, et in esse absoluto, et post sequitur relatio productionis, quae formaliter dicitur productio respectus. Tum quia in secundo, dist. 1. quaest. 2. expresse dicit quod ad absolutum in causa, sequitur absolutum in causato, et postea sequitur relatio causati ad causam, et e contra, imo expresse dicit in secundo, distinct. 1. quaest. 2. quod prior est respectus causati quam respectus causae.

Respondeo, quod secus est in Deo, quia ibi personae constituuntur per relationes, quia generatio actio est constitutiva Patris, ut patet a Doctore infra, quaest. 4. et in primo, dist. 28. et vide quae ibi exposui, et ideo generatio actio est prior saltem origine. Et de hoc vide quae notavi in primo in pluribus locis, praecipue dist. 1. q. 2. ibi : Pater prius origine est beatus, quam generet filium, etc.

Gulielmus Occham in prologo. quaest, principali, improbare nititur hanc propositionem, videlicet : Qualis est ordo inter distincta realiter, etc. Primo arguit, quia non semper est similis ordo in rebus, et in conceptibus correspondentibus. Exemplum, homo et albedo ordinantur sicut objectum et accidens, non tamen sic ordinantur conceptus correspondentes. Similiter homo et animal, si distinguerentur realiter, unum esset potentia, et aliud actus, et neutrum esset altero praedicabile in primo modo, sed tantum in secundo modo, nec unum esset de intellectu alterius, et tamen ubi modo non distinguuntur realiter, sed tantum ratione, non habent ordinem talem, quia unum praedicatur de altero, non secundo modo, sed primo modo. Eodem modo est de ente et Deo, quod si distinguerentur realiter, unum esset vere potentia, et aliud : ctus, et tamen non est ita modo ubi distinguuntur ratione. Similiter si Deus et Deitas distinguerentur realiter, unum esset perfectius, et aliud imperfectius, nec alterum de altero praedicaretur praedicatione dicente hoc esse hoc, et tamen isti conceptus non sic ordinantur, et ideo ex ordine rerum, vel de facto vel de possibili, non ex ordine rerum, posita positione impossibili includente contradictionem, debet accipi ordo conceptuum ; non ergo etiam in illo casu est semper consimilis ordo inter res, et conceptus vel rationes. Patet etiam falsitas illius propositionis, quia si corpus, animal, homo et iste homo distinguerentur realiter, inter ea non esset ordo secundum superius et inferius, quia sicut alias declarabitur, inter res non est ordo inferioris et superioris, et tamen inter istos conceptus est ordo inferioris et superioris. Eodem modo de ente et Deo, quia modo habent ordinem isti conceptus secundum superius et inferius, et tamen tunc non haberent talem ordinem.

Addit dicens, quod illo casu impossibili posito, natura intellectualis perfecta, et intellectus perfectus se haberent sicut subjectum et accidens, quia cum illa positio includat contradictionem, ideo non oportet quod sit consimilis ordo nunc inter conceptus ; nec oportet nunc quod unum possit esse medium concludendi aliquid de aliquo, sicut si Deus et Deitas distinguerentur realiter, vel includerent distincta realiter, unum esset pars alterius, vel subjectum alterius, et per consequens unum posset esse medium demonstrandi aliquid de reliquo, et tamem modo non est sic.

Respondeo dupliciter : Primo, quod casus illi sunt omnino impossibiles, et ideo nihil sequitur contra propositionem Doloris. Dico secundo respondendo ad singulas instantias. Cum dicit primo de homine et albedine, etc. dico, quod non intelligit mentem propositionis, quia non dicit Doctor quod qualis est ordo inter realiter distincta, talis est inter conceptus earum, sed dicit quod talis est ordo ubi sola ratione distinguuntur. Sicut dicimus qualis est ordo inter intellectum et actum intelligendi, ubi intellectus et actus intelligendi realiter distinguuntur, talis est ubi intellectus et actus intelligendi sola ratione distinguuntur, quia hic ordo sumitur ex ratione quidditativa terminorum, ut supra exposui, et hic est sensus propositionis, et non debet inferri quod talis sit inter conceptum intellectus, et conceptum actus intelligendi. Dico secundo, et quaero ab eo quid intelligit per conceptum Aut accipitur conceptus pro actu concipiendi quo aliquid concipitur, et hoc modo non est ad propositum, quia Doctor non accipit in propositione distincta ratione pro conceptibus correspondentibus rebus realiter distinctis, quia etsi albedo dependeat in esse reali, puta a pariete, tamen cognitio albedinis non dependet a cognitione parietis, ut patet. Aut accipit conceptum pro re, ut concepta, sive ut habente esse cognitum: nec etiam hoc modo intelligit Doctor, quia etsi albedo dependeat in esse reali a pariete, et nata sit realiter inesse, tamen esse cognitum albedinis, non dependet a pariete in esse cognito, nec ut sic, nata est inesse secundum rationem parieti habenti esse cognitum ; aut accipitur conceptus pro quodam idolo fabricato per actum intellectus, ut etiam ipse Occham aliquando accipit. Ethoc similiter modo non est ad propositum proposititionis,quia unum idolum non sic dependet ab alio, ut patet. Aut accipitur conceptus pro entitate conceptibili, et sic propositio Doctoris debet intelligi, quia qualis est ordo inter albedinem et parietem, ubi distinguuntur realiter, talis est ubi sunt idem realiter, et distinguuntur sola ratione, quia sicut albedo secundum suum esse quidditalivum, nata est inesse parieti, et dependere realiter ab eo quando distinguuntur realiter, sic similiter si in aliquo subjecto tantum ratione distingueretur secundum suum esse quidditativum nata esset secundum rationem inesse et dependere.

Ad aliam instantiam de animali et homine si realiter distinguerentur, etc. dico primo, quod casus est impossibilis. Dico secundo, quod etiam hoc posito, aliud istorum sequeretur, vel si distinctum realiter non esset de quidditate hominis, etiam quando non distinguetentur realiter, non esset de quidditate hominis ; vel si ut realiter distinctum esset de quidditate hominis, esset etiam ubi sunt idem realiter. Et ratio istorum est, quia quaecumque mutuo se respiciunt secundum esse quidditativum terminorum, ordo talis non variatur per quodcumque posterius, ut supra exposui. Et sic sequitur de facto, quod qualis ?rst ordo inter aliqua ubi realiter distinguuntur, talis est etiam ubi sola ratione distinguuntur, et e contra, stante semper ratione formali terminorum, et sic accidit animali, quod sit idem realiter homini, vel quod sit distinctum realiter. Nec talis ordo competit, ut quia idem, vel diversum, sed praecise ex ratione quidditativa terminorum. Sicut posito quod albedo sit idem realiter homini, et tantum ratione distinguatur ab homine si ut realiter distincta, habet ordinem dependentis et informantis tantum accidentaliter, sequitur quod talem ordinem habebit, ubi realiter identificatur, cum nullo modo varietur ratio quidditativa terminorum ex hoc, quod termini sunt idem realiter.

Ad aliam instantiam de Deo et ente, dico primo, quod si ponatur ens de conceptu quidditativo Dei, quod statim sequitur quod ubi realiter distinguuntur, ens est in potentia reali ad Deum, sic ubi sola ratione distinguuntur secundum rationem, ens est in potentia, quia ut sic, non variatur formalis ratio terminorum. Dico secundo, quod conceptus entis non potest poni esse de quidditate Dei, ut exposui in primo, dist. 2. parte 1. q. 1. Est enim conceptus entis posterior ipso Deo, licet sit prior prioritate communitatis, ut ibi exposui. Est enim essentia divina de necessitate naturae in perfectissima actualitate, et in perfectissima existentia, ita quod existentia est de quidditate ejus, ut supra patuit, et in illo priori, quo est in ultima actualitate, nullus conceptus entis est, quia ut sic tantum est essentia ut essentia, ut patuit in primo articulo.

Ad aliam instantiam de Deo et Deitate, dico quod est falsa imaginatio, supponendo quod idem distinguatur a seipso, Deus enim et Deitas tantum ratione differunt. Et posito, per impossibile, quod distinguerentur realiter, adhuc nihil sequitur contra Scotum, qula hoc posito, ipsa Deitas esset tota perfectio quidditativa hujus concreti Deus, quia Deus esset Deitate Deus, et si Deitas non esset, Deus nihil esset, nam cuique quo adaequate correspondet aliquod quod, vel quis, quod est simpliciter tale tali quo, sive entitate sic abstracta, ut patet in primo, dist. 2. parte 2. quaestione prima, dist. 4. quaest, prima, et 2. et dist. quinta, quaest. 2. Si tamen essent distincta, etc. dico, quod servata ratione quidditativa terminorum, quod semper esset talis ordo ubi sola ratione distinguuntur, qualis esset ubi realiter distinguerentur. Es his patet responsio ad ultimam instantiam.