Scholium.

Ad illud, bonum spirituale non dividi, sicut nec spiritus, respondet bonitates plurium spirituum majoris esse valoris quam unius, et utrobique est divisio aequivalens, alioquin non minus esset resuscitare unum quam mille, sed bonum spirituale, nempe remissio culpae et poenae, et largitio gratiarum, divisibile est, esto spiritus substantialis dividi nequeat ; et sic ruit argumentum. Opponit exempla exemplis, quia non aeque possum portare duo aequalia, sicut unum. Ad replicant), ostendit etiam in alteratione non aeque facile plura moveri, ac unum, nisi adaequentur objecto adaequato moventis, vel contineantur sub eo. Ad exempla de luce et sono, respondet, haec et similia multiplicant se sphaerice, et partes ejusdem sphaerae adaequatae eodem modo alliciuntur, sive sint paucae, sive multae ; si tamen accipias alterius sphaerae partes, istas non afficiunt, et sic exempla sunt ad oppositum, quia in casu nostro, unus pro quo celebratur, est susceptivum adaequatum, quasi sphaera, et sic non se extendet ad alium. Vide solutionem ad replicaui hujus, quae satis difficilis est. Ad argumentum glossae dat duas claras solutiones.

Ad illa in contrarium (k). Ad primum de spiritu, dico quod spiritus, etsi extensive non dividatur, tamen numeraliter spiritus a spiritu distinguitur ; sunt enim singulorum corporum animatorum singulae animae, et illae habent bonitatem naturalem magis extensive, quam una ex eis, imo aequivalentem bonitati magis intensae secundum illud 7. de Trin. vel 24. Plus aliquid sunt duo homines quam unus homo. Et per hoc distinguitur pluralitas in divinis a pluralitate in creaturis, quia plus aliquid sunt hic duo, quam unum, non sic ibi, unde subdit : Non major est Pater et Filius simul, quam solus Pater. Bonitates etiam plures spirituum sunt majoris valoris, et ideo requirunt plura bona, vel unum majus bonum propter quod retribuantur ; non enim qui orando meretur vivificare unum mortuum, eadem ratione aeque meretur vivificationem quorumcumque mortuorum. Ita dico quod bonum spirituale communicatur sine divisione quantativa, secundum extensionem tamet communicatur cum distinctione, scilicet aliud alteri, et ita requirit distinctum meritum, propter quod reddatur, et hoc dico aequale intensive.

Contra, saltem (1) bonum spirituale non communicatur per partes ; ergo si virtute hujus Missae debetur bonum utrique, tanquam unum totale praemium, illud non reddetur per partes, sic, scilicet quod pars dabitur uni, et pars alteri.

Confirmatur, quia qui per spiritum recipit, totum spiritum recipit ; ergo similiter qui aliquod bonum spirituale recipit, recipit ipsum totum.

Respondeo, Augustinus 6. de Trin. 8. In his, quae non mole magna sunt, idem est majus esse quod . melius ; duo vero bona aequalia sunt meliora altero ; ergo in eis est major bonitas ; majus autem licet non possit actu dividi, tamen habet plura parva sibi aequalia, sicut licet coelum non posset actu dividi, tamen toti aequantur plura parva, quam medietati, et in illis parvis est distinctio, et pro illo uno magno, licet in se indivisibili, tamen divisibili, vel magis distinguibili in aequivalentia, possent illa multa reddi. Sic hic tanto merito debetur adaequate tantum, illud in se dividi non potest, sed tamen illi aequivalere possunt multa bona minora, et ita ipsum potest dividi valore, dum pro ipso diversa bona minora distincte reddantur. Non ergo illud bonum spirituale realiter per partes datur, sed datur in multis bonis minoribus, quae respectu illius boni habeat partialem valorem.

Ad confirmationem, si possibile esset eumdem spiritum distribui multis in valore, sicut hic est possibile de bono reddendo virtute orationis, unicuique minus bonum daretur, et forte etiam realiter spiritus minus communicaretur, si transcenderet suum susceptivum proportionatum, sicut forte anima non aeque vivificaret corpus, quantumcumque cresceret, sed passo proportionato aeque communicatur ; in proposito receptivum proportionatum bono illi, quod est reddendum pro merito, est una persona, et quod datur illi, datur non per partes.

Contra exempla (m) ista prius posita instatur per alia exempla, quia non aeque possum portare duo aequalia sicut unum.

Si dicatur, quod in movendo localiter non aeque potest agens in plura et pauciora, tamen in alterando potest, et hoc quando illa plura sunt agenti aeque approximata.

Dico quod aliqui motus sunt tales, quibus necessario totum simul secundum omnes sui paries movetur, hoc est, non prius una pars quam alia, sicut est motus localis ; et de hoc intelligitur 5. Met. Continuum est illud, cujus motus est unus secundum se ;unus autem, cujus indivisibilis, indivisibilis autem secundum tempus ; si enim moveretur (n) una pars continui, alia non mota solveretur continuitas. Alius est motus, (O) quo non est necessarium totum secundum omnes partes simul moveri, ut est alteratio ; mobile etiam (p) aut intelligitur illud, quod est adaequatum virtuti moventis, vel agentis, ita, scilicet quod non posset simul movere raajus, aut aliquod mobile minus tali adaequato. Est ergo aliqua differentia (q) inter motum localem, et alios motus, quia semper totum continuum secundum se totum est mobile adaequatum moventi, ita quod non aliqua pars ejus sine alia est mobile adaequatum. In motu autem alterationis aliqua pars ipsius mobilis potest esse mobile adaequatum moventi tantae virtutis, sic quod simul non movebitur nisi tanta pars, sed utrobique (r), imo in motu generaliter verum est quod ab isto movente nihil simul movetur, nisi suum mobile adaequatum, vel quod includitur in illo ; et dico inclusum in illo realiter, sicut aliquid ejus, vel aequivalenter sicut minus, quod etiam non est pars majoris, potest dici includi in eo, et sic illud quod potest simul movere illud mobile tanquam adaequatum, non potest simul aliud mobile majus movere, nec etiam cum isto aliquod aliud ; potest tamen simul movere duo mobilia, quae simul juncta non excederent mobile adaequatum; et de talibus verum est quod non minus movet plura quam pauciora, quia non minus movet mobile sibi simpliciter adaequatum, quammobile minus ipso, quia tunc illud non esset omnino adaequatum ; intelligo adaequatum non sic quod movens secundum totum conatum sui possit illud movere, sed sic, quod cum quantocumque modico conatu potest ipsum movere, tale mobile omnino subjaceret tali moventi, et mobile omnino subjacere moventi potest dici ipsum mobile omnino adaequari passive ipsi agenti. Taliter Coelum secundum Philosophum est mobile adaequatum Intelligentiae, quae, etsi non possit movere majus, tamen posset minus.

Ad exempla (s) dico quod passi proportionati agenti potest quaelibet pars aeque perfici, ita saltem quod una non minus perficitur, si alia perficiatur, quam si sine illa perficeretur, quia enim totum est primo proportionatum agenti, ideo pluralitas partium, quae includuntur in isto toto, non impedit perfectionem actionis in omnes, sicut nec in totum includens eas ; sed si uni passo proportionato adderetur aliud passum, illud non oporteret aeque perfici ab agente, sicut si solum reciperet actionem agentis. Hoc patet in illis exemplis : Lux enim et sonus, et similia, quantum est de se, multiplicant se sphaerice ; passum ergo proportionatum tali agenti quantumcumque sit parvum, cum tamen sit sphaericum, includit partes, et illae, quae sunt partes ejusdem sphaerae circumstantis lumen, aeque illuminabuntur, hoc est, tantum illuminabitur medium secundum unum diametrum ejusdem sphaerae circa candelam, sicut secundum alium ; sed si accipiatur alia sphaera remotior a candela, ambiens primam sphaeram acceptam circa candelam, illa non aeque illuminabitur sicut prima. Quod ergo dicitur, quod aeque illuminantur plura illuminabilia, sicut unum, verum est, quando illa plura sunt partes ejusdem illuminabilis adaequati, puta quando sunt contenta in eadem sphaera sive intra eamdem sphaeram respectu illuminantis, ut centri. In proposito autem duo illi, pro quibus oratur, non sunt per se partes unius, quod sit susceptivum adaequatum boni reddendi virtute orationis, sed uterque per se est susceptivum adaequatum.

Contra, quod secunda sphaera minus illuminatur quam prima, hoc est, quia secunda est remotior a luce, non autem quia simul cum secunda alia, scilicet prima, illuminatur ; imo secunda nullum lumen reciperet, nisi prima simul illuminaretur ; ergo non minus recipit hoc unum passum, quia aliud simul recipit, sed quia ipsum est remotius ab agente. In proposito non est talis remotio, sed tantum distinctio recipientium.

Respondeo, duo mobilia posse aeque approximari eidem moventi, necessario concludit illa esse mobilia partialia contenta, scilicet realiter, vel aequivalenter in uno mobili adaequato, quod semper est imaginari sphaericum circa centrum ipsius agentis, et quae etiam sunt in eadem totali sphaera, hoc est, infra distantiam ejusdem axis, illa aeque moventur, et alia non aeque cum illis.

Ad auctoritatem Hieronymi, glossa ponit ibi duplicem responsionem : Una est referens haec ad ipsum celebrantem, ut sit sensus, nihil minus accipitur, supple pro ipso celebrante, quia sive pro uno, sive pro multis dicatur, semper valet specialissime celebranti, et aequaliter, quando est aeque dispositus, et aeque ordinate facit hoc, quod facit, hoc est, aeque celebratur pro multis quando pro multis, et pro uno quando pro uno.

AIia responsio glossae est ibi referens ad casum in quo loquitur, quod scilicet non minus valet una missa dicta pro centum animabus cum cordis hilaritate, quam si pro quolibet uno diceretur cum anxietate. Praemittitur enim ibi sic : Melior est quinque Psalmorum decantatio cum cordis puritate ac serenitate , et etiam spirituali hilaritate, quam totius Psalterii modulatio cum cordis anxietate ac tristitia, et tunc subditur illud, quod adductum est : Cum ergo pro centum, etc. Et hoc secundum fuit forte specialiter secundum intentionem Beati Hieronymi, volentis loqui ad consolationem Monachorum, quod si pro multis tenerentur orare, tamen non oportet tot Psalmos legere, quia vergeret in fastidium ; sed melius satisfit illis, si pro eis dicantur pauciores, et cum hilaritate, melius etiam valet dicenti, si potest stare cum obligatione ejus.