Scholium.

Primum dictam hujus litterae : Sacerdos potest teneri ad celebrandum pro aliquo ex mera promissione, vel stricta obligatione. Primum propter eleemosynam, sed sine commutatione spiritualis pro temporali, quia haec esset simonia. Secundum, obligatus primo modo eatenus tenetur, quatenus si voluit obligare, et non plus. Tertium, obligatus stricte pro isto, uno titulo, et pro illo, alio titulo, si verba sunt certa ad hunc intellectum, non satisfacit celebrando unam missam pro ambobus, et ratio data est Scbolio praeced. Quartum, quando verba possunt strictius vel minus stricte sumi,

ad communem sensum recurrendum est ; et in proposito is est, ut obligans aliquem pro sua intentione celebrare, intendat totum bonum celebrationis specialiter applicabile sibi deberi. Solvit subtilissime duo argumenta ex Jure Canonico contra quartum dictum facientia. Docet num. 19. qui intendit se minus obligare, aliter quam alius intellexit, teneri juxta communem sensum verborum, sic qui ficte contraxit matrimonium tenetur vere contrahere, juxta multos ciatos in Scholio 4. d. 30. q. I. num. 6. ubi id habet Doctor.

(a) De tertio articulo principali dico, quod sacerdos potest teneri ad dicendum missam pro isto dupliciter : Uno modo ex liberali promissione ; alio modo ex stricta obligatione. Nec intelligo strictam obligationem per conventionem legalem, sive per commutationem spiritualis, ut orationis, pro temporali, ut eleemosyna, quae data est, quia illa videtur Simoniaca. Nec valet dicere, quod Sacerdos commutaret pro aliquo temporali suum laborem corporalem, quia non est verisimile quod aliquis vellet sibi tantum dare pro labore corporali in illo actu. Sed eleemosyna liberaliter offertur, cum mendicatione orationis, et recipiens eleemosynam tenetur secundum justitiam exaudire mendicantem orationem suam, et tunc secundum justitiam, liberaliter tamen, scilicet sine conventione et commutatione, obligat se ad orandum pro benefactore, vel si est communitas aliqua, Praelatus ejus se pro tota obligat, vel ipsam totam obligat, vel ipsa tota se totam obligat, et quaelibet istarum obIigationum potest esse stricta, licet non sit secundum commutationem hujus pro illo. Secundum istud intelligenda sunt multa quae dicuntur in quaestione, et quaestionis solutione.

Si primo modo teneatur, in potestate promittentis fuit tantum promittere, quantum voluit, et ad tantum se obligavit, et non plus. Si tamen iste intellectus possit sine mendacio stare cum verbis quae habentur Extra de sponsalibus, ex litteris, ubi glossa in fine dicit, secundum promissorem sit interpretatio, quia liberum fuit, et licitum stipulatori verba late concipere, ff. de verb. oblig. quidquid, et tunc si reddat sicut intendebat in promittendo, solvit debitum.

Si autem teneatur secundo modo, scilicet ex stricta obligatione alia et alia facta illi et isti, de dicendo Missam pro eo, potest dici tunc, quod dicendo pro ambobus simul, non solvit debitum ; distinguendo tamen de verbis obligationis, potest dici quod aut sunt certa et simpliciter determinata ad unum intellectum, puta si obliget se ad dicendum Missam pro ista, una cum aliis, pro quibus tenetur, vel si ex alia parte obliget se ad dicendum Missam pro isto ita specialiter, sicut potest Sacerdos specialius pro alio a se celebrare, hoc est quantum potest et meritum personale, et etiam virtutem sacrificii alicui alii specialius applicare. Et in isto casu, quando scilicet obligatio est determinata ad certum intellectum, patet quod satisfacit, si secundum intellectum satisfacit, et aliter non. Aliquando autem verba obligationis possunt habere diversos intellectus, ita quod possunt intelligi strictius, et minus stricte, puta si dicam sic, dicam pro te unam Missam, et adhuc generalius sic, celebrabo pro te.

Et in isto casu, ut videtur, verba accipienda sunt secundum intentionem obligantis, quod probatur per illud Extra de Jurejurando, Veniens, ubi dicitur de quodam A, quod cum graves inimicitias incurrisset, illi qui partis utriusque amatores extiterant, suggesserunt praedicto A, quod in satisfactionem inimicitiarum juraret quorumdam obedire mandato. Cumque ille non credens se tale quid commisisse, propter quod ei aliquod grave debet imponi juramentum, illud sub tali confidentia praestilisset, ipsi sibi sub juramenti debito praeceperunt, ut nunquam curiam ducis intraret, nisi cum omnes per edictum ipsius generaliter ad curiam vocarentur, etc.

Verum quia ille, qui dicti Ducis est Consiliarius, nequaquam sic intrasset, si mandatum illud sibi contrarium praescivisset, noveritis nos mandasse Patriarchae tali, ut si mandatum priori juramento licite facto, repugnet, ipsum auctoritate nostra denuntiat non servandum. Vult ergo Papa, quod illud juramentum non servet, quando sibi virtute juramenti impositum est aliquid tam difficile, quale non credidit imponendum, et ita non videtur teneri nisi in aliis facilioribus, de quibus intellexit, licet illi, quibus juravit, intenderunt obligare eum ad illud difficile, quod postea virtute juramenti imposuerunt.

Praeterea, Extra de sponsat. ex litteris, ibi glossa, contra eum fit interpretatio, qui pactum apposuit, qui debuit legem aptius apponere, ff. de Pact. veteribus. Si ergo ille, cui alius obligatur, non ita determinat verba, ut sint omnino certa ad intentionem suam, sibi imputet, quia obligans non videtur se velle obligare, nisi ad illud minus quod potest stare cum verbis.

Sed videtur, quod verba obligationis sunt accipienda secundum intellectum, quem habet ille, cui fit obligatio, 22. q. b. Quacumque : Quacumque arte verborum quis juret, Deus ita accipit sicut ille, cui juratur, intelligit, et quotatur ibi Isidorus 2. sent. et ibi c. Proxim. Ecce ; et quotatur Augustinus in sermone quodam : Qui per lapidem jurat falsum, perjurus est, si tu illud sanctum non putes sanctum, putat ille cui juras, non enim tibi aut lapidi, sed proximo juras.

Responsio ad hoc dubium videtur haberi Extra de spons. ex litteris, ubi dicitur : Si alter non intellexerit, quod alter proposuit, ad communem verbi intelligentiam recurratur, et cogatur uterque verba prolata in sensu illo retinere, quem solent recte intelligentibus generare. Et glossa ibi adducit illud, ff. de Supellectili legata, lege Habeo :Non ex opinionibus singulorum, sed ex communi usu nomina sunt intelligenda.

(b) Sed quaeres, quae est communis intelligentia habenda de talibus verbis ? Videtur quod obligans distincte sacerdotem ad celebrandum pro se, intendit obligare eum ad illud, quod est sibi utilius, dum tamen illum ad illud liceat obligare ; nunc autem quod maximum bonum, quod debetur virtute meriti personalis, et etiam virtute sacrificii, medio modo alicui applicandum, totum reddatur isti, est isti utilius, quam quod non totum reddatur, et hoc licet, quia non est contra charitalem quod unusquisque bonum spirituale sibi procuret quantum potest sine praejudicio alterius ; ergo iste, si intendit sacerdotem obligare, quod scilicet totum illud bonum sibi debeatur ; non. autem sibi deberetur totum, si simul pro altero celebraretur, sicut declaratum est in primo articulo, quantum ad illud quod debetur merito personali, et in secundo articulo quantum ad illud, quod debetur virtute sacrificii ; si ita esset, tunc celebrans pro duobus non solveret debitum isti.

Ad illa, quae probant verba intelligenda esse secundum intentionem promittentis.

Ad primum, praesumitur quod nullus vult se obligare ad illicitum, et hoc praesumendum est, quandoque non apparet expresse, quod oblatio sit ad illicitum ; nunc autem oblationem prius licite factam velle auctoritate propria revocare, est illicitum ; ergo praesumendum est quod nullus aliqua oblatione posteriori hoc velit, et hoc quando verba oblationis sequentis non expresse sonant revocationem praecedentis ; verba ista generalia, juro stare mandato vestro, in intellectu quem important, videntur licita, nec expresse sonant talem revocationem oblationis praecedentis. Si ergo virtute juramenti talis imponatur sibi, quod non servet obligationem priorem, recte interpretandum est, quod juramentum suum ad istud non obligavit. Sic est in casu, de quo arguis, quia iste A obligatus fuit Duci ut Consiliarius, et per consequens per juramentum, quod fecit civibus pro pace eorum habenda, nullo modo intelligendum erat obligare eum ad recedendum ab obligatione facta Duci. Et breviter, si hoc in speciali fuisset sibi propositum ad jurandum, nullo modo liceret sibi jurare, et si juraret, perjuraret, et tenetur in hoc non servare juramentum, sed obligationem priorem. Quando ergo istud in speciali non jurat, sed aliquod juramentum generale licitum, nullo modo intelligitur in illo istud illicitum includi ; non ergo Papa mandavit eum absolvi a juramento, sed denuntiari, juramentum secundum priori juramento licite facto repugnare, vel esse repugnans, et ideo non esse servandum. Intelligo repugnans, non secundum formam juramenti, quia generale fuit, et de solum licitis intelligendum, sed repugnans quantum ad illud, ad quod ipsi voluerint juramentum applicare, quod, scilicet virtute juramenti imposuerunt, et ideo quoad hoc specialiter non est observandum. Si tamen aliud imposuisset, quod non repugnaret justitiae, ad illud fuisset virtute juramenti praestiti, tanquam simpliciter liciti, et in tali casu licite obligatus.

Ad secundum etsi videatur, quod: obligans ita velit se ad modicum obligare, sicut potest stare cum verbis, quae acceptat ille, cui fit obligatio, et ideo ita modicum solvere sufficit, tamen necessario fit obligatio secundum communem verborum intelligentiam, quando alter alterum plane non intellexit.