COMMENTARIUS.

(j) De tertio principali, in quo moventur) dubia . Instat ergo Doctor, primo probando quod formae substantiali magis repugnet per se ordinari ad aliud, quam composito, imo si compositum non est per se, ordinabile ad ulteriorem actum, multo fortius forma substantialis non erit ordinabilis, et probatur, quia magis ens est minus per se.ad aliud ordinabile ; patet, quia ordinari ad aliud, vel non ordinari, sive esse ordinabile, vel non ordinabile, sequitur entitatem, quanto enim aliquid est magis ens, et magis perfectius, tanto est minus ordinabile. Sed forma substantialis est magis ens, quam compositum, ut patet 7. Alet.

(k) Praeterea. Secundo specialiter arguit de anima, quod ipsa sit per se subsistens. Et cum dicit anima per se operatur, sive per se intelligit, accipitur ly per se solitarie, ut supra dixi.

(1) Praeterea esse animae. Tertio instat, probando quod anima sit per se subsistens, quia esse animae est esse compositi, etc. Et haec est ratio Thomae, quam etiam Doctor improbat in 4. dist. 43.

Quarto arguit per argumentum ducens ad impossibile, probando quod ordinari ad aliud ut ad perfectius, cujus sit pars, non impediat ipsum esse per se subsistens, arguit ergo sic : Haec aqua potest esse pars totius aquae, etc.

Quinto inslat, probando quod illae duae lationes primae non procedant ex diversis mediis, quorum unum sit commune, et aliud proprium, quia idem non repugnat eidem.

Sexto instat, quia secundum Philosophos, caeli videntur esse animati, etc. Et quod anima intellectiva non possit informare caelum secundum mentem Philosophi, ostendit Doctor in 2. dist. 44. ubi quaerit an in caelo sit materia.

Septimo et ultimo arguit, quia Angelus quandoque sumit sibi corpus. Et sib Doctor per has duas rationes ultimas probat quod Angelus potest informare materiam, imo secundum penultimam, quod de facto informet secundum Philosophos, quia anima intellectiva, ut supra patuit, non informat caelum, et tamen ipsum est animatum, non anima sensitiva, nec vegetativa, nec anima nostra intellectiva ; ergo erit informatum aliqua forma quae sit quidditative Angelus.

(m) Ad ista quinque. Respondet Doctor ad omnes istas instantias. Et primo ad primam dicit quod propositio Philosophi non intelligitur quod forma sit magis ens, id est, perfectius composito, sed magis, quoad principalitatem et independtntiam. etc. Et sic forma substantialis dicitur magis ens quam compositam, quia compositum principalius dependet ab ipsa, et ipsa respectu compositi non dependet. Est etiam independens respectu principii minus principalis, scilicet materiae, quae est aliud principium, minus tamen principale ipsius compositi.

Ad secundum dicit primo, quod intelligere competit per se animae, ut proximo susceptivo, toti vero composito, ut remoto susceptivo. Et quando est anima separata, est immediatum et primum receptivum, quando vero est unita est immediatum receptivum, sed non primo, imo compositum est per se primo receptivum, quia tunc homo per se primo intelligit, et anima Unita non primo intelligit, sed est ratio ipsi homini, ut intelligat. Quando ergo accipitur in majore, quod per se operatur est per se subsistens, verum est de primo operante, quod scilicet sic operatur, quod non est ulterius alicui ratio operandi illa operatione. Sed anima (etsi etiam separata per se operetur, id est, solitarie sic accipiendo ly per se) non potest dici per se subsistens, quia composito, cujus potest esse pars principalis, potest esse ratio operandi eadem operatione: patet, quia quando est conjuncta composito, compositum per animam per se intelligit, (n) Ad aliud. Ad tertium, primo respondet negando animam habere idem esse, quod est esse compositi ; et adducit multa inconvenientia, quae sequerentur, si praecise diceret idem este, quod esse compositi. Primum est, quia anima ab istis ponitur imperfecta in essendo, quando est separata, sed non quando est conjuncta, quia ut conjuncta, participat esse compositi. Si ergo dicetur simpliciter esse ipsa separata secundum suum este, esset perfecta et imperfecta ; imperfecta, quia separata a composito; perfecta, quia totum esse compositi dicit. Secundum, quia anima separata esset imperfecta in essendo, cum tunc nihil sibi tollatur, nisi quod suum esse non communicat alteri, hoc autem non dicit imperfectionem quoad esse animae. Tertium, quomodo manet esse totius, nisi maneat totum habens illud esse? Si enim anima dicit totum esse totius compositi, ergo ipsa separata manet totum esse compositi, quia ipsa dicit totum esse ipsius, et tamen tunc non maneret compositum ; si ergo compositum non manet, quomodo potest manere totum esse compositi? etc.

(o) Videtur ergo ista neganda, quod esse animae est idem quod esse totius, etc. id est, quod sicut anima quae habet esse, est pars totius habentis esse, sic esse animae videtur pars alterius esse, scilicet compositi, et per consequens anima non dicit, idem esse compositi, quia tunc idem esset totum et pars.

(p) Ideo enim remanet in suo esse, quia esse ejus est omnino incorruptibile, et per se, id est, quod corruptio non terminatur per se et iprimo ad ipsam animam, et per accidens, id est, quod non corrumpitur ad corruptionem alterius (sicut aliae formae dicuntur per accidens corrumpi, et per corruptionem corrupti. Sicut enim forma materialis per se non generatur, sed dicitur per accidens generari, quia per generationem corrupti, ita non dicitur per se corrumpi, sed tantum per accidens, quia per corruptionem totius, cujus est pars. De hoc vide Doctorem in 2. dist. 17. et quae ibi exposui), videretur autem esse animae corruptibile, si esset idem eum esse corrupti, compositum enim vere corrumpitur. Sicut enim generatio terminatur ad esse totius generati, ita esse totius corrupti est terminus, a quo corruptionis, et per consequens non manet ; formae vero materiales non manent in suo esse corrupto toto, non quia esse earum non fuit aliud ab esse compositi, quia dicunt proprium esse, sed quia ipsae corrumpuntur per accidens, scilicet ad corruptionem totius. Hoc autem est, vel quia agens corrumpens per principium suum activum contrarium illis, attingit illas, ut contraria, ut patet de igne corrumpente aerem, vel saltem attingit compositum corrumpendo ipsum, et formae tales sunt inseparabiles a composito in essendo ; neutrum istorum verum est de anima intellectiva, nec quia sit aliquid corruptivum ipsius per se attingendo immediate illam, nec sequitur corruptio ipsius ad corruptionem totius compositi.

(q) Potest tamen. Hic Doctor clarius respondet ad illa duo argumenta, quae procedunt de esse animae, distinguendo de esse animae. Uno modo accipitur esse illud, quo aliquid primo recedit a non esse, et sic primo A recedit a non esse per illud quod A habet esse extra intellectum, et extra suam causam, et sic omnis forma tam materialis quam immaterialis habet esse, quia extra intellectum, et extra suam causam. Alio modo accipitur esse pro ultimo actu, cui non advenit aliquis alius actus dans esse simpliciter, et ipsum dicitur simpliciter habere esse, cui primo convenit esse, sic quod non sit alicui alteri ratio essendi illo esse, quia etsi anima habeat primo esse, non tamen dicitur per se subsistens, quia alteri est ratio essendi illo esse, quia composito est ratio essendi animatum simpliciter. Anima ergo intellectiva non dicitur subsistens, nisi improprie et secundum quid, licet dicatur ens, et per se ens,primo modo accipiendo esse. Et hoc pro responsione ad primum argumentum, scilicet, quod per se operatur, est per se subsistens, sive ens per se, conceditur, quod est ens per se, vel primo modo, vel secundo modo ; et sic anima, quae per se operatur, erit ens per se primo modo, non tamen secundo modo. Per eamdem distinctionem patet ad secundum, quia primo modo accipiendo esse, esse formae et esse totius non est idem esse omnino, imo distinguuntur realiter, ut probat Doctor in tercio, dist. 2. Sed accipiendo esse secundo modo, est idem esse formae et esse totius, sed formae est participative, totius vero primo. Totum enim primo habet esse subsistens, ut supra patuit, et pars in toto participative est illud idem esse.

(r) Nec potest esse in se aliquid ejusdem rationis cum illo, sicut est pars integralis homogenea cum toto homogeneo, et ideo si totum homogeneum est per se subsistens, etiam quaelibet pars integralis illius homogenea erit per se subsistens, saltem quando est separata, ut clare ostendit Doctor in secundo, dist. 2. q. 9. Vide ibi multa necessaria ad hoc propositum, et maxime dubia, quae ibi adduxi in ista materia singulariter.

In ista quaestione occurrunt aliqua parva et facilia dubia contra aliqua dicta. Et primo contra hoc quod dicit, scilicet compositum ex materia, a forma est per se subsistens, et non ordinabile ad ulteriorem actum, sive quod perfecte et per se continetur in praedicamento substantiae est vere per se subsistens, et Angelus est hujusmodi. Primo instatur contra primam partem de composito in Praedicamento Substantiae per se, quia aut intelligit per se subsistens pro supposito formaliter prout includit negationem duplicis dependentiae vel communicabilitatis, de quibus in 1. d. 2. parte 2. q. 1 et in tertio, dist. 1. quaest. 1. et in quodl. q. 19. aut intelligit de singulari priori tali negatione. Si primo, hoc non videtur, quia illud per se non ponitur in Praedicamento Substantiae, cum talis negatio maxime negatio actualis dependentiae sibi accidat. Si secundo, nec hoc videtur, quia sicut potest alteri communicari ut quo, ita videtur quod possit esse forma informans, quia forma informans proprie communicatur ut quo, ut patet a Doctore in ubi supra.

Secundo, sicut materia potest esse pars alterius, ergo multo magis compositum. Antecedens patet. Consequentia probatur, quia materia minos simpliciter dependet, quam compositum; patet, quia compositum dependet intrinsece a materia et forma, materia vero nullo modo dependet, nec aliquo modo alteri inhaeret, ut patet.

Tertio, quia illud ens videtur magis subsistens et per se stans, quod nec alteri inhaeret, nec formaliter includit aliquid quod formaliter alteri inhaeret, quam illud quod in suo esse essentiali includit aliquid, quod formaliter alteri inhaeret. Sed materia nec formaliter inhaeret, ut patet, nec formaliter includit aliquod inhaerens, quia materia prima nullam formam quovis modo includit. Major videtur manifesta, et similiter minor: ergo cum compositum realiter et essentialiter includat formam quae per se inhaeret, non erit ita formaliter et essentialiter per se stans et subsistens sicut materia; ergo si materiae, ut magis per se stanti quam compositum, non repugnat posse alteri communicari, ut pars, ergo multo magis non repugnabit composito substantiali posse alteri communicari ut pars formalis.

Quarto arguitur sic : Illud magis est ens subsistens, sive per se stans, quod ultimate terminat dependentiam omnis formae, tam substantialis quam accidentalis, quam illud quod non ultimate terminat, imo si terminat dependentiam formae materialis, terminat ratione alterius partis, sive ratione illius, quod ultimate terminat. Haec videtur clara et manifesta, quia subsistens proprie, etsi dependeat ad aliud ut ad causam effectivam, vel finalem, vel exemplarem, tamen nullo modo dependet, ut alteri communicabile, et illud quod terminat ultimate dependentiam formarum materialium, tam substantialium quam accidentalium, semper est minus communicabile, quam illud quod non sic terminat, imo in suo esse essentiali includit vere communicabile. Sed materia videtur hujusmodi, quia dependentia formarum substantialium ultimate terminatur ad materiam primam, loquendo de formis materialibus ; et quia forma accidentalis immediate terminatur ad formam substantialem, sequitur quod ultimate terminatur ad materiam, et compositum non terminat hujusmodi formas materiales, nisi ratione materiae, quia enim compositum materiale ideo terminat. Et ultra includit in suo esse essentiali formam substantialem, quae vere est communicabilis materiae, et materia nullam includit formam: ergo materia prima est simpliciter magis subsistens et per se stans, et tamen cum hoc potest esse pars alterius materialis; ergo multo magis compositum substantiale, cum essentialiter non sit ita subsistens poterit esse pars alterius per se.

Quinto principaliter instatur sic : Si de quo minus videtur, ergo et de quo magis. Sed minus videtur, quod essentia divina possit alteri communicari in ratione, quasi formae, quam compositum, sed ipsa potest sic communicari: ergo multo magis compositum substantiale. Major patet, quia essentia divina, ut essentia, est magis ens per se, quam quaecumque substantia creata, quia per Augustinum, si omnis res ad se subsistit, multo magis Deus, nec aliquis de hoc dubitat, quod essentia divina non sit magis per se stans, licet non incommunicabiliter, ut patet a Doctore in primo, d. 2. 8. 26. q. 1. quodl.

Sexto specialiter instatur de ipso Angelo, posito quod sit in perfecta specie Substantiae praedicamentalis, tamen videtur, quod non repugnet ita posse inform re materiam, sicut repugnat composito materiali, quia compositum materiale includit essentialiter aliquid, cui formaliter repugnat posse informare materiam, quia includit materiam, cui repugnat aliquid informare. Et hoc modo arguit Doctor in 2. dist. 16. contra D. Bonavenluram, qui videbatur ponere in anima materiam et formam, quia tunc ipsa anima non posset informare materiam, si includit materiam, vide ibi. Modo Angelus ponitur substantia omnino immaterialis, et sic non includit materiam, cui repugnat informare, et tamen composito materiali non repugnat, ergo multo minus repugnabit Angelo.

Septimo, si de quo magis videtur inesse, et non inest, ergo nec de quo minus. Sed magis videtur repugnare Angelo posse dependere ad aliud in unitate suppositi, quam esse formam materiae ipsam informantem et perficientem; et tamen potest dependere non tantum ad suppositum divinum, sed etiam ereatum, ut patet a Doctore in tertio, dist. 1. ergo. Probatur major, quia Angelo magis repupugnat suppositari in alio, quia ut sic, nullam perfectionem alteri communicat, sed imperfectionem dicit si suppositetur in supposito creato, quia tantum ibi dependet non perficiendo ipsum, ut explaravi in tertio, dist. 1. et.2. vide ibi; si informat materiam, tunc communicat suam perfectionem materiae, et hoc est perfectionis.

Respondeo ad omnes istas objectiones praemittendo aliqua. Primum, quod Doctor tn praesent, q. non loquitur de supposito proprie dicto, sive formaliter, prout aclu includit negationem duplicis dependentiae, scilicet aplitudinalis et actualis, de quo Doctor in tertio dist. 1. q. 1. et infra q. 19. et quodlib. sive prout includit ncgationem duplicis communicabilitatis., scilicet, ut quo et ut quod, prout Doctor loquitur in primo d. 2. parte 2. q. 1.et d. 26. quia accipiendo sic suppositum, sive per se, subsistens, quaestio non habet difficultalem, quia tali subsistenti ex sua formali ratione repugnat simpliciter, non solum posse communicari, ut forma informans, imo simpliciter repugnat posse communicari alteri supposito, ut clare patuit in 3. dist. 1. q. 1. et clare patebit infra q. 19. non est ergo conclusio de supposito formaliter sumpto.

Secundo praemitto, quod Doctor in ista conclusione loquitur praecise de natura, quae aclu non est suppositum, sed de natura vere supposilabili,sive in se, sive in alio, id est, quod loquitur de natura singulari nata primo et per se suppositari. Et dico primo et per se ad differentiam illius, quae lanium nata est suppositari participative, sicut pars in toto, ut supra patuit; accipiendo ergo illam naluram singularem (ex sua ratione nata primo et per se suppositari, sive in proprio supposito, sive alieno) ut priorem ratione formali suppositationis, sive in illo priori, in quo non includit negationem duplicis dependentiae, quaerit Doctor an sibi repugnet posse esse formam informantem, et materiam perficientem.

Terlio praemitto, quod esse communicabile ut quo, potest tripliciter intelligi pro nunc. Primo, quod sit communicabile alteri non perficiendo, nec inhaerendo, nec dando aliquod esse, sed tantum in alio sustentari. Secundo, quod sit communicabile alteri per se informando, et per se perficiendo aliquod per se informabile, et per se perfectibile. Tertio, quod sit communicabile tantum per accidens informando, et per accidens perficiendo aliquod tantum per accidens informabile et perfectibile. Primo modo, quaelibet natura creata in perfecta specie Praedicamenti Substantiae per se et primo existens est vere communicabilis. Secundo modo, omnis forma substantialis est per se communicabilis materiae. Tertio modo, omnis forma accidentalis, sive materialis, sive immaterialis est per accidens communicabilis. Omnis natura primo modo est vere supposilabilis, et nulla forma secundo modo et tertio modo est per se suppositabilis, quia omnis talis nata est esse pars formalis perficiens. Primo modo natura accepta non est nata esse pars alterius, nec formalis, nec materialis, quia tunc non esset in perfecta specie Praedicamen -ti Substantiae per se, quia nulla pars est in Praedicamento per se, sed tantum reductive et participative, quia per rationem illius cujus est pars, ut patet a Doctore in secundo, dist. 1. q. ult. Et hoc primo modo loquitur Doctor.

His praemissis respondeo ad primam instantiam, et concedo quod accipitur suppositum tantum secundo modo, prout scilicet aclu non includit negationem duplicis dependentiae. Et cum instatur contra secundum modum per omnes instantias sequentes, dico quod sibi repugnat informari, quia tunc esset necessario par3 essentialis: modo parti repugnat esse per se in genere Substantiae, et in recta linea praedicamentali, sicut ponitur compositum substantiale, de quo intendit conclusio.

Sed ponere ipsum alteri communicari non informando, nec essentialiter perficiendo, sed tantum ibi sustentari vel suppositari, non impedit ipsum esse per se in Praedicamento Substantiae, quia ut sic dicit totum et naturam perfectam, nec aliquo modo essentialiter ulterius perfectibilom. Ad secundam instantiam negatur conse quentia. Ad probationem cum dicitur, quod materia est magis per se stans, sive subsistens, dico, quod subsistens potest tripliciter accipi. Primo pro omni eo quod nec actu, nec aptitudine alteri inhaeret, nec potest esse pars alterius essentialis, nec includit aliquam partem proprie essentialem ( de accidentali parte non loquor, quia suppositum substantiae est pars materialis compositi per accidens, puta hujus, album est ). Secundo pro omni eo, quod nec aptitudine, nec actu inhaeret alteri, nec potest includere essentialiter aliquid, quod sit pars ejus, cum hoc tamen potest esse pars essentialis alterius. Tertio pro omni eo, quod nec actu, nec aptitudine potest alteri inhaerere, nec potest esse pars alterius essentialis, essentialiter tamen includit tam partem materialem quam formalem. Primo modo ponitur Angelus per se subsistens; secundo modo ponitur materia per se subsistens: tertio modo ponitur compositum substantiale per se subsistens. De primo et tertio modis intelligitur conclusio de per se subsistente. Oporteret ergo probare quod materia prima magis per se subsisteret primo vel tertio modo, et sic haberet intentum. Sed illae instantiae praecise probant, quod est magis subsistens secundo modo, quam compositum substantiale, quia nihil essentialiter includit, quod alteri inhaereat, Sicut compositum includit formam substantialem (licet illa proprie non inhaereat, quia inhaerere est accidentaliter, et non per se perficere, sive inhaerere est tantum secundum quid perficere illud , quod substantialiter in se est perfe um ), et hoc modo nulla forma substantialis inhaeret, ut supra patuit in istis quodlibelis. Et ex his patet solutio ad alias instantias, quae procedunt ad probandum materiam magis subsistere, quia non procedunt de subsistere, nec primo, nec tertio modo, sed tantum secundo modo, et hoc non est ad propositum, ut patet.

Ad sextum, quod procedit de Angelo, concedo quod essentia divina est magis subsistens, et per se stans, licet non incommunicabiliter, quam quaecumque natura creata. Sed postea negatur, quod ipsa sit quasi pars alterius, nec quasi formalis, nec quasi materialis, cum in divinis non sit pars, nec quasi pars, ut probat Doctor in primo, dist. 5. q. 2. sed tantum est communicabilis tribus suppositis, nec tamen ut pars, nec quasi pars. De hoc vide prolixe in primo, dist. 5. q. 2. dist. 26.

Ad ultimum negatur minor, quia nullo modo repugnat per se existenti in genere Substantiae posse communicari in unitate suppositi, ut supra patuit, repugnat tamen posse esse partem.

Secundo principaliter instatur contra hoc dictum, scilicet quod essentia principii principalioris est independens respectu principiati, et respectu principii minus principalis, et secundum hanc principalitatem dicitur magis ens, et non secundum perfectionem. Contra, primo, quia forma materialis, quae ponitur principalius principium, necessario dependet a composito, ergo respectu compositi est magis dependens, quam e contra. Antecedens patet in sequenti quaest, ubi dicit, quod formae materiales sunt inseparabiles a composito in essendo, imo tantum corrumpuntur per accidens, quia per corruptionem totius compositi.

Secundo instatur, quia forma, ut in composito participat nobilius esse, quam extra compositum habeat, et perfectius esse participat a composito, quam compositum a forma; patet; quia esse compositi est perfectius esse formae, ergo forma magis dependet a composito quam e contra.

Tertio instatur, quod non sit independens respectu principii minus principalis, quod est materia, quia forma materialis necessario inhaeret materiae, et non e contra, ut patet; ergo ipsa dependet in esse a materia, ut patet.

Quarto instatur, quia forma materialis nullo modo causat, nisi prius inhaereat materiae; per hoc enim compositum est, quia forma est in materia, ut patet praesenti quaestione; ergo tunc sequitur quod ipsa dependeat a materia, et per consequens non videtur verum dicere, quod sit independens respectu principii minus principalis, imo magis e contra.

Quinto instatur, quia terminans dependentiam alterius est independens independentia opposita dependentiae quam terminat. Haec est propositio Doctoris tn 3. dist. 1. q. l.Sed materia prima terminat dependentiam formae materialis, patet, quia terminat ejus inhaerentiam ; ergo materia prima erit independens independentia opposita dependentiae formae ; ergo formaliter non est independens respectu materiae.

Sexto instatur, illud est simpliciter magis independens, quod potest per se stare, quam illud quod tantum habet esse in alio; sed materia prima potest per se stare, imo non potest in alio esse, ut patet a Doctore in 2. dist. 12. q. 2. forma autem non potest per se stare. Et posito quod possit per se stare, tamen convenit sibi posse ad materiam dependere, et ipsam informare, ut patet ; sed hoc simpliciter repugnat materiae, quae licet possit esse pars alterius, scilicet compositi naturalis, tamen simpliciter repugnat quod possit esse in alio, ut forma ponitur in materia.

Septimo instatur, quia materia prima praesupponitur omni generationi, cum sit simpliciter ingenerabilis et incorruptibilis, ut patet primo de Generatione. Forma autem non praesupponitur, imo forma per generationem recipit esse in materia, ut patet: ergo sequitur quod materia erit simpliciter magis independens quam forma. Si sic, sequitur quod erit magis ens, (accipiendo magis, secundum principalitatem) quam forma, quia et magis independens.

Respondeo ad istas instantias praemittendo aliqua. Primo, quod aliud est loqui aliquid ab alio dependere in esse loquendo de esse proprio, sic quod sit simpliciter impossibile ipsum habere aliquod esse sine ipso; est aliud est loqui de ipso, quod habet suum esse proprium, licet postea ab alio posset dependere, quo ad aliquod esse sibi adventitium. primo modo compositum simpliciter dependet a forma, quia est simpliciter impossibile ipsum habere aliquod esse sine forma, et etiam sine materia, et licet ab utroque habeat esse, tamen magis dependet in esse a forma quam a materia, cum perfectius esse habeat a forma, quam a materia, ut patet. Secundo modo forma dicitur dependere a composito, et sic tantum participative, et ex hoc sequitur quod compositum simpliciter dependeat a forma, quia quo ad esse ejus simpliciter, forma vero dependet tantum secundum quid, quia non quo ad esse ejus proprium, sed tantum adventitium. Et similiter dico de materia, quod compositum simpliciter dependet in esse a materia, quia est impossibile habere esse sine materia, materia vero tantum dependet a composito secundum quid, quia quo ad esse ejus adventitium, quia tamen forma est magis ens quam materia, ideo fortui in principalitate causandi compositum praecedit materiam.

Secundo praemitto, quod materia et forma possunt ad invicem dupliciter comparari : Primo in ratione causandi compositum ; secundo, ut forma perficit materiam.

Secundo modo conceditur simpliciter quod forma aliquo modo dependet a materia, quia ut sic aliquo modo inhaeret. Et similiter materia dicitur dependere a forma, quia materia perficitur a forma ' modo perfectibile, ut perfectibile dependet a forma perficiente. Et forte isto secundo modo magis materia dependet a forma quam forma a materia, sed parum de hoc curo, cum non sit multum ad propositum principale.

Primo modo dico, quod in causando compositum, nec materia dependet a forma, nec e contra, quia nec materia accipit causalitatem a forma ; nec forma a maleria, sed utraque causat secundum propriam entitatem et causalitatem, ut patet a Doctore in 2. et in 3.

Tertio praemitto, quod loquendo de causis intrinsecis, illud quod est in se formaliter magis ens, et perfectius ens, magis dicitur causare, ut patet, quia forma substantialis est simpliciter magis ens, et perfectius ens quam materia, sequitur quod rtagis, et perfectius causat compositum quam materia, et quia compositum in suo esse proprio magis dependet a forma quam a materia, sequitur quod forma erit magis dependens respectu ipsius principiati, et dicitur etiam respectu materiae independens non absolute, sed tantum in causando. His praemissis, patet solutio ad omnes instantias.

Tertio principaliter dubitatur de hoc, scilicet quod pars integralis homogenea totius, ut separata habet esse aeque perfectum, cum illo esse, quod potest participare.

Quarto, videtur multum dubium, scilicet quod per se operatur, est per se subsistens, quod hoc est verum de primo operante, quod sic, scilicet operatur, quod non est ulterius alicui ratio operandi illa peratioone.

Quinto dubitatur de illa ralione, quam facit in primo articulo, scilicet cuilibet actui simpliciter per rationem propriam, vel convellit aptitudo ad per se informandum, vel repugnat informare. De essentia non est dare primum.

Sexto et ultimo dubitatur de illa responsione ad principale argumentum, quae non videtur evacuare rationem, quia oporteret probare quod prius non sit necessaria ratio convenientiae. Sed de his difficultatibus pro nunc non curo aliter insistere, sed subtiliores, et me in via Doctoris acutiores inveniant media ad propositas dificultates, etc.