Et hoc est quod sequitur :

" Et fructum ejus malum. " Sapient. IV, 6 : Fructus illorum inutiles, ei acerbi ad manducandum, et ad nihilum apti : sicut etiam cor amarum malae intentionis verba et opera profert msla. Ezechiel. XXXI, 3, 12 : Ecce Assur quasi cedrus in Libano..., elevatum est cacumen ejus.... corruent rami ejus, ei confringentur arbusta ejus. Supra, III, 10 : Omnis arbor quae non facit fructum bonum, excidetur, et in ignem mittetur.

" Si quidem ex fructu arbor cognoscitur. "

Ecce ratio metaphorae, et proportionis arboris ad fructum : quia ex sapore fructus cognoscitur arboris natura in bonitate et malitia. Supra, VII, 16 et 17 : A fructibus eorum cognoscetis eos. Numquid colligunt de spinis uvas, aut de tribulis ficus ? Sic omnis arbor bona fructus bonos facit, mala autem arbor fructus malos facit.

" Progenies viperarum, quomodo potestis bona loqui, cum. sitis mali? "

Ecce metaphorae istius explanatio. Et dicit duo : explanationem, et explanationis rationem.

Explanatio est, quod dicitur de mala arbore.

" Progenies viperarum, "

Hoc est, venenati venenatorum filii, lingua virus effundentes mali cordis. Job, xx, 16 : Occidet eum, lingua viperae. Matth.xxiii, 31 et seq. : Testimonio estis vobismetipsis, quia filii estis eorum, qui prophetas occiderunt. Et vos implete mensuram patrum vestrorum. Serpentes, genimina viperarum, quomodo fugietis a judicio gehennae? Luc III, 7 : Genimina viperarum, quis ostendit vobis fugere a ventura ira ?

" Quomodo potestis, " pietate quae est ex habitu, " bona loqui, cum sitis mali ? " Quando enim malus ex habitu loquitur, mala loquitur. Isa. xxxii, 6 : Stultus fatua loquetur, et cor ejus faciei iniquitatem, ut perficiat simulationem, et loquatur ad Deum fraudulenter.

" Ex abundantia enim cordis os loquitur.

Bonus homo de bono thesauro profert bona : et malus homo de malo thesauro profert mala. "

Ecce expositionis ratio simul et probatio

Et dicit rationem dupliciter : generaliter, dicens : " Ex abundantia " habituali " cordis, " quae pessima, vel optima semper in corde repraesentat, " os loquitur, " etiam sine praemeditatione. Et hoc est signum confirmati in bono, vel in malo habitus. Job, IV, 2 : Conceptum sermonem tenere quis poterit ? Job, xxxii, 18, 20 : Coarctat me spiritus uteri mei... Loquar, ei respirabo paululum : aperiam fabia mea, et respondebo.

Et subjungit hoc idem specialiter in bono et in malo.

In bono quidem, quia " bonus homo de bono thesauro cordis sui, " hoc est, de habitibus bona longa consuetudine acquisitis, " profert bonum. " Proverb. xviii, 4 : Aqua profunda eae ore viri, et torrens redundans fons sapientiae. Infra, XIII, 52 : Omnis Scriba doctus in regno caelorum similis est homini patrifamilias qui profert de thesauro suo nova ei vetera.

" Et malus homo de malo thesauro " habituum malorum, " profert mala. " Proverb, xv., 2 : Os fatuorum ebullit stultitiam. Infra, xv, 19, et Marc. VII, 21, 22 : De corde exeunt cogitationes malae, homicidia, adulteria, fornicationes, furta. Isa. LIX, 13 : Locuti sumus de corde, nostro scilicet, verba mendacii. Michaeae, VI, 10 : Adhuc ignis in domo impii thesauri iniquitatis, ei mensura major irae plena.

" Dico autem vobis, quoniam omne verbum otiosum quod locuti fuerint homines, reddent rationem de eo in die judicii.

Ex verbis enim tuis justificaberis, et

ex verbis tuis condemnaberis. "

Hic post omnem malitiae eorum ostensionem, inducit justissimam eorum condemnationem : et hoc facit arguens a minori. Quoniam si de otioso est reddenda ratio, relinquitur quod de tam pernicioso blasphemiae verbo acerrima infligatur condemnatio.

Dicit autem duo : primo a minori innuens argumentationem ostendit condemnandos : et secundo, quasi tacite objectioni respondens ejus qui diceret ex sermonibus neminem esse condemnandum, dicit quod ex verbis homo condemnatur, et ex verbis justificatur.

Dicit ergo : " Dico autem, vobis, " qui sum veritas quae non mentitur, " quoniam de omni verbo otioso, " Est autem otiosum, quod caret ratione justae necessitatis, aut intentione piae utilitatis, ut dicit Gregorius. Et hoc est idem ei, quod repugnat ex deformitate veniali, ordini ad finem bonum necessitatis, vel utilitatis : et ideo videtur differentiam habere ad indifferens, quod non habet hujusmodi repugnantiam : sed quod non ordinatur, hoc est, ex defectu rationis ordinantis, et non ex deformitate propari veniali : propter hoc autem ad. malum sunt. Scurrile quidem est, quod scurrarum: perniciosum autem, quod nocentium malorum. " Quod locuti fuerint homines, " Pulchre dicit homines, qui humum sapiunt : quia qui de terra est, de terra loquitur " Reddent rationem in die judicii, " Sed ratio quae redditur, est pro quantitate delicti, ut de parvo reddatur parva ratio, et de magno magna. Eccle, XII, 14 : Cuncta quae fiunt adducet Deus in judicium pro omni errato, sive bonum, sive malum illud sit. II ad Corinth.v, 10 : Omnes nos mani- festari oportet ante tribunal Christi, ut referat unusquisque propria corporis, prout gessit.''

" Ex verbis enim tuis justificaberis, "

Si sunt bona. Proverb. XII, 14 : De fructu oris sui unusquisque replebitur bonis. " Et ex verbis tuis condemnaberis," si siuit mala. Proverb. XVIII, 21: Mors et vita in manu linguae. Proverb, XXI, 23 : Qui custodit os suum et linguam suam, custodit ab angustiis animam suam. Luc. XIX, 22 : De ore tuo te judico, serve nequam. Et, II Reg. I, 16 : Os tuum locutum est adversum te.

" Tunc responderunt ei quidam de Scribis et Pharisaeis, dicentes : Magister, volumus a te signum videre. "

Hic incipit confutare tentantes.

Dividitur autem haec pars in partes duas : primo enim ponit tentationem, et secundo confutationem, ibi, v. 39 : " Qui respondens. "

Circa tentationem autem dicit duo : describit enim tempus, et qui sint tentantes : et secundo, modum tentationis.

De primo innuit tria, scilicet, cum dicit : " Tunc, " quando videlicet confutaverat contradictores, " responderunt, " non ad orationem : quia ex illa insolubili vinculo constricti fuerant. Job, IX, 3 : Si voluerit contendere cum, eo, non poterit ei respondere unum pro mille. " Quidam de Scribis et Pharisaeis. " Ecce descriptio tentantium. Scribae quidem ex praesumptione falsi nominis et scientiae : et Pharisaei superstitiosa religione confisi " Dicentes, "

Ecce modus tentationis incipiens ab adulatione sapientiae, cum dicit :

" Magister, etc, "

Infra, XXII, 16 : Magister, scimus quiaverax es, et viam Dei in veritate doces,

ei non est tibi cura de aliquo : non enim, respicis personam hominum. Joan. III, 2: Rabbi, scimus quia a Deo venisti magister.

Et subinferunt voluntatem, quando dicunt : " Volumus. " Quasi ex devotione hoc petant, quia voluntatibus bonis libenter satisfacit. Luc. II, 14 : In terra pax hominibus bonae voluntatis. Et subjungit notam potestatis, cum dicunt : " A te, " Sapient. XII, 18 : Subest tibi, cum volueris, posse. Et demum ponunt curiositatem : " Signum videre. " Luc. XI, 16 : Alii tentantes, signum de caelo quaerebant ab eo. I ad Corinth.i, 22 : Judaei signa petunt, et Graeci sapientiam quaerunt. Signum autem non petunt paupertatis, Luc. ii, 12 : Et hoc vobis signum : Invenietis infantem pannis involutum, et positum in praesepio. Nec signum puritatis, Isa. VII, 14 : Dabit Dominus ipse vobis signum : Ecce virgo concipiet, et pariet filium, et vocabitur nomen ejus Emmanuel. Neque signum infirmitatis, Luc. II, 34 : Ecce positus est hic in ruinam, ei in resurrectionem multorum in Israel, et in signum cui contradicetur. Sed quaerant signum magnae potestatis non curantes de utilitate, persuasi a prophetia Joel, II, 30, et Act. ii, 19 : Dabo prodigia in caelo sursum, et signa in terra deorsum, sanguinem, ei ignem, ei vaporem fumi.

" Qui respondens ait illis : Generatio mala et adultera signum quaerit, et signum non dabitur ei. "

Hic incipit confutatio. Et ponit tria, culpae videlicet objurgationem, comparativam eorum condemnationem, et quod in eum retorserant, pessimorum daemonum obsessionem. Quae omnia patent in littera.

In culpae autem obiurgatione dicit tria, scilicet generationis nequam, ad hoc quod petit indignitatem, et incongruam sibi petitionem, et petiti ad intentionem eorum negationem.

De primo horum dicit : " Qui respon dens ait illis, " Proverb, XXVI, 5: Respon de stulto juxta stultitiam suam, ne sibi sapiens esse videatur.

" Generatio mala, " in opere, " et adultera, " in infidelitate, quae fide violata super virum suum admisit alienum. Isa. lvii, 3 et 4 : Filii auguratricis, semen adulteri et fornicariae. Super quem lusistis 7 super quem dilatastis os, ei ejecistis Unguam ? numquid non vos filii scelesti, semen mendax? Proverb, xxx, 11 et seq. : Generatio quae patri suo maledicit, et quae matri suae non benedicit. Generatio quae sibi munda videtur, ei tamen non est Iota a sordibus suis. Generatio cujus excelsi sunt oculi, et palpebrae ejus in alta surrectae. Generatio quae pro dentibus gladios habet. Primum horum notat blasphemiam in Deum Patrem, et in matrem sapientiam : secundum, emundationem carnis in operibus legis : tertium, superbiam simulatae religionis, et falsi nominis scientiae : quartum, dolum mordacem machinationis occultae. Marc, viii, 38: Qui me confusus fuerit et verba mea, in generatione ista adultera et peccatrice, et Filius hominis confundetur eum, cum venerit in gloria Patris sui cum Angelis sanetis. Ezechiel. XVI, 38 i Judicabo te judiciis adulterarum, et effundentium sanguinem.

Sic igitur ostensa est indignitas petentium.

" Signum quaerit. "

Ecce petitio incongrua : nam haec generatio mala ei adultera gemitu et lacrymis stans retro pedes, deberet quaerere sicut peccatrix , et non praesumptuose se et impudenter Christi adspectibus superbe se ingerens signum quaerere. Quaesivit autem signum potestatis ostensivum cae- lestis. Infra, XVI, 1 : Rogaverunt eum ut signum de caelo ostenderet eis, forte inducti prophetia Isaiae, VII, 11 : Pete tibi signum a Domino Deo tuo in profundum inferni, sive in excelsum supra. Joel, ii, 30, et Act. II, 19 .: Dabo prodigia in caelo sursum, et signa in terra deorsum, sanguinem, ei, ignem, ei vaporem fumi,

Sed quare istos increpat, eo quod petunt ? Et, Isa. vii, 13, Achaz etiam increpat, eo quod non petivit ? Responsio, quod in istis condemnat praesumptionem, et in impio rege infidelitatem, et in Sanctis quibus signum offertur, commendabilem ostendit esse devotionem. Isti enim ex praesumptuosa curiositate indigni exauditione petebant : Achaz autem. Deo laudem liberationis attribui (alias, attribuere noluil) sed idolis : et ideo noluit signum quo Deus liberatorem (alias, liberationem) ostenderet. Sanctis autem, qui propter Dei cultum conculcabatur, signum liberationis de caelo ostenditur.

" Et signum non dabitur ei. "

Marc, viii, 12 : Si dabitur generationi isti signum, hoc est, non dabitur signum de caelo, vel de sublimi, sed de infirmitate, hoc est, de imo.

Sed contra, Marc, xv, 38, Luc. xxiii, 45, Sol obscuratus est. et multa alia signa apparuerunt? Responsio, quod: datum fuit, non eis, quia non fuit eis utile I sed potius datum est contra eos, quia juste ex hoc fuerunt condemnati. I ad Corinth. I 22 et seq.: Judaei signa petunt, ei Graeci sapientiam quaerunt. Nos autem praedicamus Christum crucifixum, Judaeis quidem scandalum, gentibus autem stultitiam, ipsis autem vocatis Judicis atque Graecis, Christum Dei virtutem, et Dei sapientiam.

Et est, quod significat consequenter, dicens :

" Nisi signum Jonae Prophetae.

Sicut enim fuit Jonas in ventre ceti tribus diebus et tribus noctibus, sic erit Filius hominis in corde terrae tribus diebus et tribus noctibus. "

Dicit enim tria : signi potestatis negationem, signi infirmitatis oblationem, et signi expressionem.

In oblatione autem signi infirmitatis dicit tria, scilicet quod signum est : cujus est, quia Jonae : et quod de futuris haec prophetia est.

Signum enim esse significat, cum dicit :

" Nisi signum Jonae Prophetae. "

Mors enim Christi supra naturam fuit, in hoc quod propria potestate animam posuit : et iterum, quando voluit, sumpsit . Signum autem fuit Jonae, quia naufragio suo et nomine Christi significat passionem, et Spiritus sancti effectum. Prophetia etiam fuit de profectu crucis Christi ad conversionem mundi : ipse enim peccata multorum, tulit, et pro transgressoribus rogavit . Ad Coloss, III, 3 et seq.: Mortui enim estis, et vita vestra est abscondita cum Christo in Deo. Cum Christus apparuerit vita vestra, tune et vos apparebitis cum ipso in gloria, etc. Ad Romam VI, 5 : Si complantati facti sumus similitudini mortis ejus, simul et resurrectionis erimus.

Exprimit autem hic infirmitatis signum, dicens:

" Sicut fuit Jonas In ventre ceti, etc. "

Non tantum figuraliter, sed etiam ad litteram.

Et attende, quod venter ceti locus est digestionis : et Ideo circa illud quod gluttitum est, tria necessario facit opera : al- terat enim cibum, et per hoc corrumpit: attrahit subtile ex eo ad membra, et per hoc massam dividit : deponit grossiora inferius, et per hoc inferius trajicit. Et ideo mirum fuit in (alias, de) Jona, quod tamdiu in ventre ceti vivus duravit, nec potuit esse nisi divina virtute conservante, praecipue in aquaticis, quae cibos citius quam alia digerunt animalia.

" Tribus diebus ei tribus noctibus. " Utrum autem isti dies fuerunt Integri, aut per synecdochen pars pro toto computetur, Ignoratur : ego autem puto partem pro toto computari, quia sic respondet significationi. Jonae, ii, 1 : Praeparavit Dominus piscem grandem, ut degluttiret Jonam : et erat Jonas in venire piscis tribus diebus et tribus noctibus.

" Sic erit Filius hominis In corde, etc. "

Adaptatio est : sicut duo fuerunt in figura, scilicet, gluttitio et tempus, ita duo fuerunt In veritate, sepultura et tempus, quo in sepulcro quievit.

De sepultura dicit : " Ita erit, " veritatem sacramenti significans, " Filius hominis, " notans secundum quid sepultus est, " in corde terrae, " notans virtutes sepulcri. Cor enim terra non habet : sed sicut operationes animalis (alias, animales) maxime sunt in corde, ita etiam ubi sunt maximae terrae operationes, ibi dicitur cor terrae : et hoc est in loco post terrae superficiem, ubi calor terrae conceptus ex solis radiis congregatur : et Ideo sicut Ibi maxime radices plantarum facit pullulare, ita etiam ibi maxime putrefacit corpora sepulta. Sed sicut Jonas de loco putrefactionis cibi in pisce putrefactus et corruptus non est, ita Salvator in loco putrefactionis non est corruptus. Psal. xv, 10 : Non dabis Sanctum tuum videre corruptionem. Notas mihi fecisti vias vi-tae, etc.

Tempus notat, cum dicit : " Tribus diebus ei tribus noctibus, " Causa autem tangitur ab Augustino : " Nox enim mortis. " suae, quando occidit in eo lumen natu-" ralis vitae, non omnino fuit nox : quia " luxit in ea splendor deitatis (alias, ve-" rilatis), et lumen gratiae redemptionis, " Eccli. XXIV, 45 : Penetrabo omnes in- " feriores paries terrae, et inspiciam om- " nes dormientes, et illuminabo omnes " sperantes in Domino. Et ideo sua mors " significatur per diem sabbati, quo quie " vit perfectis operibus redemptionis : " quemadmodum ab institutione.mundi " perfectis operibus quievit ab omni ope-" re quod patrarat ab institutione muri" di. Unde nox mortis suae est illa, quae " sicut dies illuminabitur : et nox illu- " minatio mea in deliciis meis 1 Haec " ergo mors significatur per diem. Hac " autem morte duplicem nostram morsi tem nihil lucis habentem destruxit, " unam praecedentem in culpa, et alteram " sequentem in paena, quando projicie-" batur in tenebras exteriores, in quibus " nihil omnino luminis fuit, sicut di-" citur. Job, III, 4, 6, de morte culpae : " Non illustretur lumine... Noctem " illam tenebrosus turbo possideat, etc. " De morte autem paenae, Sapient, xvii, " 5 : Ignis quidem nulla vis poterat " illis lumen praebere, nec siderum lim-" pidae flammae illuminare peterant il" Iam noctem horrendam. Et haec significatur per noctem sequentem, quae " est inter sabbatum et Dominicam. " Has autem duas mortes nihil lumi-" nis habentes Christus sua luce, quae " in tenebris mortis suae lucet, destru-" xii et dissipavit. Mich. VII, 8 : Cum " sedero in tenebris, Dominus lux mea " est. "

Colligite ergo ex rationibus Augustini, quod per synecdochen isti tres.dies, et istae tres noctes computandi sunt secundum quod congruit mysterio. Quia enim nostrae mortes nihil lucis habebant, ideo in noctibus quae nostras mortes significabant, nihil fuit temporalis lucis. Et quia sua mors tota lumine plena erat, ideo sua mors significatur per diem artificialem duabus noctibus artificialibus interpositam. Ulterius, quia nox nostra a nostris tenebris inchoat, et in Christi luce terminatur : ideo secundum istam computationem nox cum sequenti die computatur : ita quod fiat vespere et mane dies unus, sicut in primo ordine, quando lux innocentiae luxit in mundo . Tunc igitur vespera Parasceves cum die artificiali praecedente et cum nocte praecedente, quae nox est inter diem caenae et sextam feriam, quando jam efficaciter tractabatur qualiter mitteretur ad inferos, computatur pro uno die. Tunc enim jam foderunt foveam animae suae, in qua in eadem die in vespera sepultus est, et nostram mortem culpae produxit in lucem. Nox autem, quae est inter Parasceven et Sabbatum, cum Sabbato computabatur pro una die, quando suam mortem naturae produxit in lucem et quietem gloriae : et nox. quae est inter Sabbatum et diem Dominicam, computatur cum die sequenti pro una die naturali, quando nostram mortem paenae et condemnationis produxit in lucem suae redemptionis. Et sic tribus diebus et tribus noctibus fuit in corde terrae, et patet quid artificialiter accepti significant, et quid naturaliter accepti, et propter quam causam per synecdochen sunt computandi : quia non. congrueret mysterio, si totos fuisset in sepulcro naturales tres dies. Osee, VI, 3 : Vivificabit nos post duos dies : in die tertia suscitabit nos, et vivemus in conspectu ejus, Sciemus, sequemurque ut cognoscamus Dominum.

" Viri Ninivitae surgent in judicio cum generatione ista, et condemnabunt eam : quia paenitentiam egerunt in praedicatione Jonae, et ecce plusquam Jonas hic. "

Hic ostendit condemnationem comparativam generationis hujus nequam : et cum posset multa ponere exempla, sicut de Naaman Syro, IV Reg. v, 1 et seq , et de Achior, Judith, V, 5 et seq., non ponit nisi duo exempla de Salomone et Jona : eo quod duo sunt in verbo praedicationis, quorum unum est timoris ex comminatione, quae inducit ad paenitentiam, ad peccati expulsionem. Et hoc perfecit Jonas puer Dei, qui lamentatus est Ninivitis: et responderunt plangentes. Alterum est sapientia, quae in sensu verborum praedicatoris, cujus delectatio est felicitatis actus, et praecipe in expositione caelestium promissorum, etc, Salomon puer Dei cecinit, et respondit saltando a finibus terrae regina Austri : et secundum haec duo dividitur haec pars in duas partes, ut patet.

Sed quia primum est expellere peccatum, ideo primum inducit lamentum Jonae. Et dicit tria : Ninivitarum exemplum surgentium in judicio, rationem exempli, et rationem condemnationis. Et hoc est quod dicit :

" Viri Ninivitae surgent, "

Non tantum resurrectione corporum, sed ostensione devotionis et paenitentiae ad Dei verbum per Jonam praedicatum, " cum. generatione ista, " hoc est, comparatione hujus generationis, " et condemnabunt, " comparatione sui. Psal. cxlix, 9 : Ut faciant in eis judicum conscriptum, etc. " Quia paenitentiam egerunt ad praedicationem Jonae, " Ratio est condemnationis duplex : ex parte condemnantium, ex ex parte condemnatorum. Ezechiel. XVI, 52: Iustificatae sunt sorores tuae a te, hoc est comparatione tui. Osee, II, 2 : Judicate matrem vestram, judicate : quia ipsa non uxor mea, et ego non vir ejus.

" Et ecce plus quam Jonas hic. "

Inter eos qui sunt de generatione ista plus quam Jonas : non modo dignitate personae, sed. in inducentibus ad paenitentiam. Quia diu praedicavit : die ac nocte institit (alias, instituit), miracula adhibuit, discipulos misit, Prophetis testabatur quod dixit, institutis a lege divina praedicavit. Ezechiel. III, 6 et 7 : Non mitteris ad populos ignotae linguae, quorum non possis audire sermones : et si ad illos mitterereris, ipsi audirent te. Domus autem Israel nolunt audire te, quia nolunt audire me : omnis quippe domus Israel attrita fronte est, et duro corde.

" Regina Austri surget in judicio cum generatione ista, et condemnabit eam : quia venit a finibus terrae audire sapientiam Salomonis, et ecce plus quam Salomon hic. "

Eodem modo tria dicit hic, sicut in praemisso, scilicet propositum exemplum alienigenae foeminae, in judicio condemnationem, et rationem condemnationis tam ex parte condemnantis quam ex parte condemnatorum.

Dicit ergo : " Regina, " quae tantae fuit dignitatis et sapientiae, ut regina esse mereretur, " Austri, " de Saba, quae est in parte Orientis vergente ad Austrum, ubi propter positionem climatis habitant sapientiae studentes : unde et tres Reges venerunt. De hac habetur, III Reg, x, 1 et seq., et II Paralip.IX 1 et seq. " Surget, " non tam corpore quam sui studii demonstratione, " in judicio, " comparationis, Isa. v, 3 : Iudicate inter me ei vineam meam. Mich. VI1 : Surge, contende judicio cum populo meo. " Cum generatione ista. " Deuter, xxxii, 5 et 6 : Generatio prava atque perversa, : haeccine reddis, etc. Vocat autem generationem, et non hominis, ut notet ex. patribus pravis antiqua peccata haeredilasse, et ex se nova peccandi invenisse studia. Psal. lxxvii, 57 : Quemadmodum patres eorum, conversi sunt in arcum pravum. Propter hoc genimina viperarum dicuntur " Et condemnabit eam, " sui. comparatione. Sapient, IV16 : Condemnat autem justus mortuus vivos impios. " Quia venit a finibus terrae: " in adventu, studium pulchritudinis : in finibus terrae, labor accipitur. Isa. XXIV, 16 : A finibus terrae laudes audivimus, gloriam Justi. " Audire sapientiam Salomonis. " Ecce finis. Eccle, II, 9 : Supergressus sum opibus omnes qui ante me fuerunt in Jerusalem : sapientia quoque perseraverit mecum,''

" Et ecce plas quam Salomon hic. "

Evidentiam notat, ne causetur occultum : quia thesaurus invisus et sapientia abscondita, quae utilitas in utrisque ? Excellentiam autem in comparatione, cum dicit : " Plus quam Salomon, " quia ille sapiens, homo tamen : in Christo autem sunt omnes thesauri sapientiae, et scientiae absconditi . Baruch, iii, 36 et 37 : Hic est Deus noster, et non aestimabitur alius adversus eum. Hic advinvenit omnem viam disciplinae. Per localem autem propinquitatem notat posse bona sui adipisci sine labore, cum. regina venerit per longinqua spatia viae. Baruch, m, 38 : In terris visus est, et cum hominibus conversatus est. Act. xvii, 27 et 28 : Non longe est ab unoquoque nostrum. In ipso enim vivimus, ei movemur, et sumus. Unde potissimum in hoc est major Salomone : quia exterius clamat per carnem assumptam, et interius docet per sui (secundum quod Verbum Patris est) sapientiam, et inspirat quod docet per Spiritus a se procedentis gratiam. De primo, Proverb, i,

20 : Sapientia foris praedicat, in plateisdat vocem suam. Psal. lxviii, 4 : Laboravi clamans, raucae factae sunt fauces meae. De secundo, Eccli, I, 5 : Fons sapientiae verbum Dei in excelsis. De tertio, Joan. XVI, 13 : Cum autem venerit ille Spiritus veritatis, docebit vos omnem veritatem.

" Cum autem immundus spiritus exierit ab homine, "

Hic retorquet in eos, quod sibi blasphemantes imposuerunt, quod videlicet in spiritu immundo resistebant veritati. Duo autem dicit : ponit enim similitudinem liberati a daemonio, et prius postea possessi, et hujusmodi ponit : secundo, adaptationem, ibi, in fine v. 45: " Sic erit et generationi, etc. "

Circa primum tria dicit, exitum immundi spiritus ab homine, discursum et regressum. Et haec patent in littera.

Dicit ergo : " Cum autem immundus spiritus. " Non per naturam immundus est, sed per effectum malitiae. Matth.x, 1 : Dedit illis potestatem spirituum immundorum, " Exierit ab homine, " ab aliquo, sicut Christus expulit a multis : quia sanavit, omnes oppressos a, diabolo . Exire autem dicitur non tantum per essentiam, ut diffinitive non sit in corpore, sed etiam ut educatur per effectum gratiae effectus suae malitiae. Jo.b XXVI, 13 : Obstetricante manu ejus, eductus est coluber tortuosus,

" Ambulat per loca arida, quaerens requiem, et non invenit. "

Ecce discursus. Et tangit quatuor : discursum et loca, per quae discursus, et intentionem, et intentionis frustrationem.

De primo dicit : " Ambulat. " Ambu-

Iare dicitur ab an, quod est circum, et bulo, quod non est in usu, nisi in composito : et est idem quod vado . Job, I, 7 : Circuivi terram, et perambulavi eam, 1 Petr. v, 8 : Circuit, quaerens quem devoret, etc.

" Per loca arida, " ab humore concupiscentiae desiccata : vel secundum aliam Glossam, baptismatis non irrigata : vel paenitentiae lacrymis non infusa. Isa. XIX, 5 : Et arescet aqua de mari, et fluvius desolabitur atque siccabitur. " Quaerens requiem. " Ecce intentio mala. Est autem requies falsa, ut scilicet sic in malo hominis quiescat, ut totum hominem non tantum in transitu visitet, sed etiam per similem impaenitentiam possideat. Isa. xiii, 21 : Requiescent ibi bestiae, ei replebuntur domus eorum draconibus : et habitabunt ibi struthiones, et pilosi saltabunt ibi.

" Et non invenit, " quia frustratur intentione impaenitentiae finalis. Ezechiel. xviii, 2:1 et 22 : Si impius egerit paenitentiam..., omnium iniquitatum ejus quas operatus est, non recordabor. Ad Ephes. IV, 27: Nolite locum dare diabolo. Jacob. IV, 7 : Resistite diabolo, et fugiet a vobis,

" Tunc dicit : Revertar in domum meam, unde exivi. "

Hic tangitur reversio. Et tanguntur tria, scilicet tractatio reversionis, dispositio ejus ad quam revertitur, et omnis introitus (alias, interitus). Et haec patent in littera.

Dicitur ergo : " Tunc dicit, " in corde suo : vel, cum daemonibus conferendo, " revertar, " Isa. XXXVII, 34: In via qua venit, per eam, revertetur, ei civitatem hanc non ingredietur. " In domum meam, " scilicet habitationem quae peccato (alias, peccati opere) sua facta est. Job, xviii, 15 : Habitent in tabernaculo illiussocii ejus. Apocal, xviii, 2 : Facta est habitatio daemoniorum. " Unde exivi, " per paenitentem justitiam compulsus.

" Et veniens invenit eam vacantem, scopis mundatam, et ornatam. "

Ecce dispositio ejus, quam ingreditur.

Et tangit quatuor, scilicet quod " invenit eam, " hoc est, locum habitationis suae in eam. Quia si resisteret, non inveniret eam. Sic enim invenit eam, sicut serpens Evam . Ezech. XVI, 25 : Divisisti pedes tuos omni transeunti. Et, Jerem, II, 24 : Omnes qui quaerunt eam, non deficient: in menstruis ejus invenient eam.

Secundo, tangit otii torporem, cum dicit : " Vacantem. " Ezechiel. XVI, 49, dicit, quod iniquitatum Sodomae una fuit otiositas. Matth.xx, 6 : Quid hic statis iota die otiosi ? Eccli, xxxiii, 29 : Multam malitiam docuit otiositas.

Tertium autem est, quod, dicit : " Scopis mundatam, " quae significat munditiam corporalem nimis exhibentem, sicut Judaei fecerunt, Matth.xxiii, 25 : Mundatis quod deforis est calicis, et paropsidis.

" Ei ornatam, " ornatum in pompa mundi praeferentem. Ezechiel. XVI, 13 : Ornata es auro et argento, etc. Proverb. VII, 10 : Praeparata ad capiendas animas,

" Tunc vadit, et assumit septem alios spiritus secum nequiores se, et intrantes habitant ibi : et fiunt novissima hominis illius pejora prioribus. "

Ecce reversio. Et tangit tria, scilicet invitationem sociorum, ingressum, et effectum malitiae in eo quem ingreditur.

De primo dicit : " Tunc vadit, et assu-nrit septem alios spiritus, " scilicet daemones, " secum nequiores se, " Daemon enim unus est, qui uno vitio principatur : septeni autem, qui septeni capitalibus : nequiores autem, qui ad nocendum efficaciores : et illi sunt daemones verae quidem iniquitatis, sed falsae et mendacis simulationis. III Reg. XXII, 22 : Ero spiritus mendax in ore omnium Prophetarum ejus. Et dixit Dominus : Decipies, et praevalebis. Dicit autem Augustinus, quod simulata aequitas non est aequitas, sed duplex iniquitas. Quando autem vere superbus est tegens se falsa humilitate, et vere invidus tegens se charitate, vere acediosus tegens se divini cultus hilaritate, vere iracundus tegens se mansuetudine, vere avarus tegens se largitate falsa, vere gulosus tegens se exterminata facie, et luxuriosus protectus simulata castitate, tunc nequior est. I Reg. XVI, 14 : Spiritus Domini recessit a Saul, ei exagitabat eum spiritus nequam, a Domino, Secundo, dicit : " Intrantes, " per consensum peccati, " habitant ibi, " per peccati permanentiam. Joan. xiii, 27 : Post buccellam, in qua simulavit sanctitatem, introiuit in eum Satanas.

" Et fiunt. " Hic tangitur effectus : et patet. Matth.xxvii, 6-4 : Erit novissimus error pejor priore. II Petr. II, 21 : Melius erat illis non cognoscere viam justitiae, quam post agnitionem (alias, agnitam) retrorsum converti ab eo quod illis traditum est sancto mandato. Jerem. VII, 26 : Pejus operati sunt quam patres eorum,

" Sic erit et generationi huic pessimae. "

Hic adaptat quod dixit. Diabolus enim, per sanctitatem fidei Patriarcharum, et legis observantiam exivit, per gentes aridas discurrit, finaliter quaerens ibi manere : sed non potuit propter fidem susceptam: ad Judaeos redivit, quos in. aegypto, et in Chaldaea possederat. Sep-

tem assumpsit, quia septem nequitiis se armavit. Erant enim Judaei legem abjicientes, secundum spiritum verbis Prophetarum fidem non adhibentes, veritatem verborum Christi impugnantes, miracula maligno spiritui attribuentes, opera virtutis calumniantes, suam justitiam exteriorem Dei justitiae praeferentes, et tandem ipsum interficientes. Vacabant enim otio boni, et scopis mundabant exteriori munditia, et ornatum quemdam, cujus virtutem non habebant, in cultu Dei praeferentes. Vel, exponatur sicut primum. Vel forte, per septem daemones universitas daemonum significatur, et hoc puto esse probabilius omnibus aliis. Hoc est ergo quod dicit,

" Adhuc eo loquente ad turbas, ecce mater ejus et fratres stabant foris, quaerentes loqui ei.

Dixit autem ei quidam : Ecce mater tua et fratres tui foris stant, quaerentes te. "

Hic incipit ultima, pars, quae est de commendatione devotorum, et. abnegatione carnaliter conjunctorum.

Et dividitur in tria : in quorum primo hujus historiae, ex adventu carnaliter conjunctorum, introducitur opportunitas: in secundo, per hoc tentantis eum Importunitas : in tertio, intentionis suae de negatione carnalis conjunctionis, et commendatione spiritualis conjunctionis ostensa spiritualis charitas.

De primo dicit duo : tempus incongruum adventui amicorum, et amicorum conjunctionem et intempestivum desiderium.

Dicit ergo: " Adhuc eo loquente ad turbas, " hoc est, dum instaret officio praedicationis ostendens carnalia terminari per spiritualia. Luc. VIII, 19 : Venerunt ad illum mater et fratres ejus, et non poterant adire eum prae turba.

" Ecce mater ejus. " De qua, Tob. IV, 3 : Honorem habebis matri, tuae omnibusdiebus vitae ejus. " Et fratres, " hoc est, consobrini filii materterae. Levit. XIX, 18 : Diliges fratrem tuum sicut teipsum . Foris stabant, " quia prae turba intrare ad eum non poterant. Et notatur, quod stabant in labore, et foris in aestu, vel pluvia, ut citius inclinaretur ad dimittendum spiritualem actum. " Quaerentes loqui ei. " Luc. II, 48 : Fili, quid fecisti nobis sic ? ecce pater tuus et ego dolentes quaerebamus te Dixerat autem, supra, x, 37 : Qui amat patrem aut matrem plus quam me, non est me dignus. Et ex isto insidiose quaerens,

" Dixit autem ei quidam, "

Tentans, an carnalia spiritualibus praeponeret contra doctrinam suam, Luc. VIII, 20 : Mater tua, et fratres tui foris stant, volentes te videre. Et hoc est idem, quod dicitur hic : " Ecce mater tua et fratres tui foris stant, quaerentes te. "

Sed quaeritur, quare hic non facit mentionem de patre, sicut, Luc. II, 48, ubi dicit: Ecce pater tuus et ego dolentes, etc.

Responsio, quod non facit mentionem de patre, quia cum multum sermonem de deitatis suae potentia habuerat, et spiritum de se procedere, per consequens ostenderat se non habere patrem carnalem, et ideo iste timuit confutari statim, si de patre faceret mentionem. Sed carnalis affectus naturalis est: et ideo latenter illum praetendit, ut tentet.

" At ipse respondens dicenti sibi, ait: Quae est mater mea, et qui sunt fratres mei?

Et extendens manum in discipulos suos, dixit: Ecce mater mea et fratres mei.

Quicumque enim fecerit voluntatem Patris mei qui in caelis est, ipse meus frater, et soror, et mater est, "

Hic similis ponitur confutatio tentantis, et designatio approbationis observatorum novae gratiae, Et facit hic tria : primo enim quaerendo confutat tentantem : secundo, indicando dignitatem designat observantis gratiam novam: tertio, perfectorum in gratia determinat ad se conjunctionem. Et haec patent in littera.