Sequitur :

" Nolite fieri sicut hypocritae, tristes, "

In ista mali modi inhibitione tangit tria : primum est inhibitio ejus quod in nobis est, cum dicit : " Nolite, " hoc est, voluntas sit contrarii, etiamsi tristitia sit ex maceratione. Secundum est id quod prohibet, hoc est, " Fieri tristes. " Tertium est malus modus, dicendo : " Sicut hypocritae. "

. " Nolite, "

Non enim volontarie talia nobis signa procurare debemus : licet enim necesse sit hominem destitui in maceratione longa jejunii, tamen voluntas non debet esse hujus, sed potius gaudium de obsequio Dei, II ad Corinth.VI, 4 et 5 : Ex-hibeamus nosmetipsos sicut Dei ministros... in jejuniis. Ministerium enim Dei debet esse voluntarium, et non tristitia afflictionis. Isa. lviii, 5 : Numquid tale est jejunium quod elegi, per diem affligere hominem animam suam ? Numquid contorquere quasi circulum caput suum ?

"Fieri tristes. "

Ecce secundum. Et est aliud esse tristes, et aliud fieri tristes. Necesse est enim per longum jejunium esse tristem, quia hoc est consequens naturae destitutionem : fieri autem tristes, est effectus ejus quod est nos facere tristes per imposturas, cum non simus : quia " quod fit, non est, " ut dicit Aristoteles. Et hoc est, quando nobis facimus signa tristitiae, cum tamen naturam per jejunium destitutam non habeamus. Eccli. XII, 1 1 : Et si humiliatus vadat curvus, adjice animum tuum, et custodi te ab illo,

" Sicut hypocritae, "

Ecce tertium, in quo removet malam formam hypocritarum, Hypocrisis enim semper mendax est, et aliud simulat, et aliud est. Proverb. XI, 9 : Simulator ore, hoc est, vultu, decipit amicum suum : justi autem liberabuntur scientia : scientia enim est conscientia bene conversans.

" Exterminant enim facies suas, ut appareant hominibus jejunantes. "

Hic describit modum hypocritarum, qualiter se faciunt tristes.

Et dicit duo : primum est qualiter se tristes efficiunt : secundum est, quare hoc faciunt.

De primo dicit :

" Exterminant enim facies suas, " Hoc est, extra terminos coloris et con- sistentiae naturalis faciunt, et ponunt per imposturas quasdam. Job, VIII, 12 et 13 : Cum adhuc sit in flore, nec carpatur manu, ante omnes herbas arescit : sic viae omnium qui obliviscuntur Deum , et spes hypocritae peribit. Hypocrita enim est in flore non destitutae naturae in occulto, nec carpitur manu asperae paenitentiae, sicut alii virores Sanctorum, qui per herbas significantur : et tamen simulata paenitentia arescit. Psal. cxxviii, 6 : Fiant sicut faenum tectorum : quod priusquam evellatur, exaruit. Tectorum enim est, quia longe et in propatulo volunt videri,

" Ut appareant hominibus jejunantes. "

Ecce quare faciunt, " ut appareant hominibus jejunantes. "

Bene dicit, " hominibus, " quia de Deo non curant : nec ille facie decipi potest, sicut homines, I Reg. XVI, 7 : Homo videt ea quae parent, Dominus autem intuetur cor. Infra, vii, 15 : Veniunt ad vos in vestimentis ovium, intrinsecus autem sunt lupi rapaces,

" Amen dico vobis, quia receperunt mercedem suam. "

Hic tangitur per confirmationem assertio vacuae mercedis : unde praemittit assertionem in confirmatione, cum dicit : " Amen: " et in dicto veritatis, cum dicit : " Dico vobis. " Et subdit vacuitatem mercedis, cum dicit : " Receperunt mercedem " quia laudem quaerebant : ideo laudantibus hominibus, mercedem habuerunt quam voluerunt. Et dicit : " Suam, " quia adhuc exspectabunt mercedem justitiae vindicantis, quam non voluerant. Sapient. II, 22 : Neque mercedem speraverunt justitiae, nec judicaverunt honorem animarum sanctarum.

" Tu autem cum jejunas, unge caput tuum, et faciem tuam lava. "

Ecce secundus paragraphus, in quo exclusa forma mala includit formam debitam jejunii.

Et dicit tria : primum est quod pertinet ad absconsionem coram hominibus : secundum est quod facit placere Patri spiritus, et in occultis : tertium est de remuneratione mercedis. Et haec patent in littera.

In primo horum dicit tria : primo enim supponit jejunium debito tempore debere fieri : secundo, ponit occultantia jejunium : et tertio, subjungit causam.

Quod autem jejunium debet fieri, innuitur, cum dicit :

" Tu. "

In quo notat debere esse voluntarium, non sicut Simon crucem portavit in angaria, sicut jejunant tria genera hominum, scilicet repleti, ne suffocentur : avari, ut ditentur : hypocritae, ut laudentur, quia aliter non laudantur : et illi per devotionem non sunt causa sui jejunii, nec jejunant Deo. Zachar. VII, 5 et 6 : Cum jejunaretis, et plangeretis in quinto et septimo per hos septuaginta annos, numquid jejunium jejunastis mihi? Quasi diceret : Non, sed vobismetipsis. Et cum comedistis et bibistis, numquid non vobis comedistis et vobismetipsis bibistis ? Quasi diceret : Sic, et non mihi : quia non comedistis et bibistis ut fortiores essetis in obsequio meo, sed potius ut aliquid vobis inde commodi, vel laudis proveniret.

Propter medicinam enim abstinens vult consequi sanitatem : quia dicitur, Eccli. XXXI, 23 et 24 : Vigilia, cholera et tortura viro infr unito, somnus sanitatis in homine parco : dormiet usque mane, et anima illius cum ipso delectabitur. Eccli. xxxvii, 32 et seq. : Moli avidus esse in omni epulatione, et non te effundas super omnem escam : inmultis enim escis erit infirmitas, et aviditas appropinquabit usque ad choleram. Propter crapulam multi obierunt : qui autem abstinens est adjiciet vitam. Hoc quidem jejunium est bonum, sed non est satisfactivum, quamvis sit virtutis actus aliquando : quae (alias, qui)medium considerat quoad sufficiens naturae.

Jejunium autem avari est, ut plus habeat : quia de bonis suis non audet saturari. Eccle. VI, 1 et seq. : Est et aliud malum quod vidi sub sole, et quidem frequens apud homines: vir cui dedit Deus divitias, et substantiam, et honorem, et nihil deest animae suae, ex omnibus quae desiderat : nec tribuit ei potestatem Deus ut comedat ex eo, sed homo extraneus vorabit illud : hoc vanitas ei miseria magna est.

Hypocrisis autem mendax necessitatem habet suppositionis : quia nisi jejunet, non habebit laudem quam intendit, sicut dixit Pharisaeus, Luc. xviii, 12 : Jejuno bis in sabbato.

Egens etiam jejunat ex necessitate, quia non habet. I ad Corinth.XI, 21 : A litis quidem esurit, a lius autem ebrius est.

De his jejuniis est versus :

Jejunant justus, medicus, simulator,avarus. Vel sic : Abstinet aeger egens, cupidus,gula,simia,virtus.

De his omnibus dicitur simul, Isa. lviii, 3 : Quare jejunavimus, et non adspexisti ? humiliavimus animas nostras, et. nescisti ?

Ad haec ergo excludenda dicit : " Tu autem. "

Distinctionem autem temporum jejuniorum tangit, cum dicit :

" Cum. "

Et dictum est supra, quae tempora conveniunt jejunio afflictivo generaliter : speciali autem jejunio conveniunt duo tempora emergentia, licet plura sunt numero.

Aliquando enim emergit necessitas tribulationis, et tunc ut facilius impetretur venia, indicitur jejunium. Joel, II, 15 et 16 : Sanctificate jejunium, vocate caetum, congregate populum. Jonae, III, 7 et 8 : Homines, et jumenta, et boves, et pecora non gustent quidquam : nec pascantur, et aquam non bibant. Et operiantur saccis homines et jumenta, et clament ad Dominum in fortitudine.

Aliquando autem est emergens causa laetitiae spiritus, laetitia omnino abstrahente a carne : et tunc iterum indicitur jejunium, in signum quod tale gaudium facit oblivisci corporaliter delectantium, et ut spiritus a suo gaudio per delectabilia corporis non abstrahatur, sicut est jejunium, quod indicit Ecclesia in septimana Pentecostes in adventu Spiritus sancti, in quo Alleluia cantatur, et nihil omnino luctus est, nisi lugeatur in desiderio caelestis patriae, in qua gaudium spiritus est plenum, et per consequens pro incolatu miseriae, per quem retrahimur a gaudio illo : et de illo dicitur, Matth.IX, 15 : Numquid possunt filii sponsi lugere, quamdiu cum illis est sponsus? supple, secundum (alias, per) praesentiam corporalem : Venient autem dies cum auferetur ab eis sponsus, et tunc jejunabant , quando scilicet vinum novum, gaudium sancti Spiritus mittetur in utres novos, conforlatos et innovatos per Spiritum, qui, Apocal. XXI, 5, sedens in throno dicit : Ecce nova facio omnia. Tunc enim, ut dicit

Gregorius, " gustato spiritu, desipit " omnis caro et carnalis delectatio. "

Sic ergo dicit : " Tu autem cum jejunas. "

Tertium autem, quod in verbo dicitur, est res verbi, cum dicitur :

" Jejunas. "

Et licet superius dixerimus de qualitate ciborum sumendorum in jejunio, tamen adhuc notandum est, quod sicut dicunt Philosophi, tria sunt facientia libidinem : calor faciens, et humidum materiam subministrans, et ventosum membra extendens : legumina autem ventosa sunt, ita quod Avicenna dicit, quod " faba tenet ventositatem usque " ad tertiam digestionem.)) Et Constantinus, quod " hordei potus provocat libi-" dinem ex ventositate. " Tamen licet ista sint ventosa, fuerunt tamen semper cibus jejunantium : quia ventositatem illam habent, antequam carni socientur et uniantur, et ideo transitoria est : sed illa, quae calida et humida adduntur carni, faciunt libidinem permanentem : et ideo illa vitari praecipiuntur. Daniel. I, 12 : Tenta nos, obsecro, servos tuos, diebus decem, et dentur nobis legumina ad vescendum, et aqua ad bibendum. Et ita dabat eis legumina. Pueris autem his dedit Deus sapientiam et disciplinam in omni libro et sapientia, Danieli autem intelligentiam omnium visionum et somniorum. Licet autem biberint aquam hi pueri, tamen hoc non potest trahere in consequentiam nostra fragilitas, sed potius nobis conceditur vinum propter fomentum caloris naturalis. Hoc igitur modo dicit : " Tu autem cum, jejunas, "

" Unge caput tuum, et faciem tuam lava. "

Deinde subjungit ea, per quae jejunium occultatur : et sunt duo : unctio capitis, cum dicit : " Unge caput tuum: " et lotura vultus, cum dicit: " Faciem tuam lava. " Et sicut dicit Chrysostomus: " Ridiculum est ut ista " ad litteram accipiantur : quia licet mo-" ris fuerit Palestinis multis uti unguen-" tis et odoribus, tamen hoc non erat " apud alias gentes, evangelium autem " generalis est doctrina omnium gen-" tium : et ideo per unctionem capitis " omne exhilarans accipitur : per lotu-" ram autem faciei accipitur omnis de-" positio sordium. " Unde Glossa dicit : Faciem lava a luctuosis sordibus, in quibus etiam jactantia est, et magis sub specie religionis decipit : unde prohibet, quod quidam cinerem in capite sparserunt, et cinerem sibi substraverunt, ut luctum jejunii ostentarent. Hoc enim antiqui tempore tristitiae et afflictionis suae fecerunt, sicut dicitur, Job, II, 11 et seq. Et quod illi laudabiliter fecerunt, postea hypocritae in venatione laudis alias sibi personas alligantes assumpserunt.

Dicamus igitur, quod oleum nitore quem confert, spirituale significat gaudium, et jucunditatem, quibus abstrahitur animus, ne sentiat corporis in jejunio rationabili afflictionem, sicut dicit Psal. xliv, 8 : Unxit te Deus, Deus tuus, oleo laetitiae prae consortibus tuis. Eccli. xxxv, ii : In omni dato hilarem fac vultum tuum, et in exsultatione sanctifica decimas tuas. Proverb. xxvii, 9 : Unguento et variis odoribus delectatur cor. Et hac delectatione abstrahitur, ne inclinet vultum ad tristitiam.

" Et faciem tuam lava. " Eccle. IX, 8 : Omni tempore sint vestimenta tua candida : et oleum de capite tuo non deficiat. Genes. xliii, 31 : Lola facie egressus, continuit se Joseph, ne tristis esse videretur.

De omnibus his simul dicitur, Isa. lxi, 3 : Ut ponerem, scilicet consolationem, lugentibus Sion, et darem eis coronam pro cinere, oleum gaudii pro luctu, pallium laudis pro spiritu maeroris.

" Ne videaris hominibus jejunans. "

Ecce tertium, ubi ponitur finis, sive causa finalis eorum quae dicta sunt : videri enim hominibus vanum est. Sapient, xiii,1 : Vani sunt omnes homines, in quibus non subest scientia Dei, hoc est, quod solum sciant et approbent Deum. Apostolus, I ad Corinth.jv, 3 : Mihi pro minimo est ut a vobis judicer, aut ab humano die.

" Sed Patri tuo qui est in abscondito. "

Hoc est secundum, quod dividitur contra praecedens totum : et hoc est studium, quod placeas Patri spirituali in occultis : et tangit duo : affectum Patris, et veritatem spiritualitatis. Affectum quando dicit: " Sed Patri tuo, " qui tibi dulcis est: et ideo placet ei, quod aliquo modo placere poterit. Proverb, iii, 12 : Quasi pater in filio complacet sibi.

Secundo, tangit veritatem spiritualitatis, cum dicit : " Qui est in abscondito, " hoc est, in conscientia : et haec est spiritualis, quia nihil illabitur conscientiae nisi Pater caelestis. Isa. xlv, 15 : Vere tu es Deus absconditus. I Petr. iii, 4 : Qui absconditus est cordis homo,in incorruptibilitate quieti et modesti spiritus, qui est in conspectu Dei locuples.

"Et Pater tuus, qui videt in abscondito, reddet tibi. "

Ecce tertium, in quo dicit tria : affectum Patris, beneplacitum videntis et approbantis, et justitiae aequitatem retribuentis. Primum notat, cum dicit: " Et Pater tuus. " Secundum notat, cum dicit : " Qui videt, " hoc est, visionem approbat. "In abscondito, " quia placet ei cordis secretum in intentione, qua sibi soli placere desideramus. Psal.VII, 10: Scrutans corda et nes Deus. Jerem. XVII, 10: Ego Dominus scrutans cor, et probans renes: quida unicuique juxta viam suam, ei juxta fructum adinven-tionum suarum, " Reddet tibi, " Ecce justitiae retributio. Apocal. II, 23 : Scient omnes Ecclesiae quia ego sum scrutans renes et corda : et dabo unicuique vestrum secundum opera sua,

" Nolite thesaurizare vobis thesauros in terra, ubi aerugo et tinea demolitur, et ubi fures effodiunt et furantur. "

Postquam Dominus docuit verum finem justitiae specialis per partes suas, quae est justitia satisfaciens, consequenter hic docet finem justitiae generalis in omni facto bono, qui reponitur in caelo tamquam in Domini gazophylacio.

Et tangit circa hoc duo : exclusionem videlicet mali finis, et inclusionem boni, ibi, v. 20 : " Thesaurizate vobis. "

In priori horum dicit duo : prohibitionem scilicet thesaurizandi in terra, et rationem prohibitionis, ibi, " Ubi aerugo et tinea ".

In priori horum quinque continentur : primum est prohibitio ejus quod maxime in nobis est, ne possimus nos excusare, cum dicit : " Nolite, " hoc est, velitis non thesaurizare : voluntas enim in verbo manet affirmata, et negatur volitum : et hoc facit Deus, ut ipse cor habeat. I Paralip. xxii, 19 : Praebete corda vestra et animas vestras, ut quaeratis Dominum Deum vestrum. Proverb. xxiii, 26: Praebe, fili mi, cor tuum mihi : et oculi tui vias meas custodiant.

Secundum est accumulatio divitiarum, cum dicit: " Thesaurizare. " Eccli. v, 1 : Noli attendere ad possessiones iniquas, et ne dixeris : Est mihi sufficiens vita : nihil enim proderit in tempore vindictae et obductionis.

" Vobis. " Ecce tertium. Ad utilitatem vestram : Sanctis enim, et nobis possumus aliqua thesaurizare, sicut fecerunt Sixtus et Laurentius. II ad Corinth. XI, 14 et 15 : Non debent filii parentibusthesaurizare, sed parentes filiis. Ego autem libentissime impendam, et superimpendar ipse pro animabus vestris.

" Thesauros. " Quartum est,scilicet congregatio pretiosorum et incorruptibilium.

Quintum : " In terra, " hoc est, qui est locus non tutus, ubi totum perditur, quod impenditur. Baruch, III, 16 et seq: Ubi sunt principes gentium,... qui argentum thesaurizant, et aurum, in quo confidunt homines, et non est finis acquisitionis eorum ? qui argentum fabricant, et solliciti sunt, nec est inventio operum illorum ? Exterminati sunt, ei ad inferos descenderunt, et alii loco eorum surrexerunt. Omne enim quod in terra thesaurizatur, perditur. Job,XXVII, 19 : Dives cum dormierit, nihil secum auferet : aperiet oculos suos, et nihil inveniet.

Et subjungit hujus prohibitionis rationem.

" Ubi aerugo et tinea demolitur, et ubi fures effodiunt et furantur. "

Attende autem, quod aliud vocatur terrenus thesaurus, et aliud annui redditus : scitur enim, quod annui redditus devolvuntur ad haeredes: sed thesaurus ad hoc accumulatur, ut homo in se sibi ex eo sufficiat: et ille thesaurus non potest esse nisi aut de metallis, aut de pannis et vestibus, aut lapidibus pretiosis : et si est de metallis, consumitur aerugine, quia aerugo dicitur aeris rubigo : si autem est de pannis, consumitur tinea : si autem de lapidibus, suffoditur, et a furibus tollitur : et sic dicit Theophrastus: "Non tute possidetur,cui ab omni-" bus insidiatur. "

Vel, dicamus secundum Chrysostomum, quod omnes divitiae congregatae thesaurus dicuntur : et illae triplici subjacent obnoxietat: aut enim de ipso thesauro consumptio nascitur, aut non de ipso, sed aliunde: si de ipso, hoc contingit dupliciter : aut enim est ex ipsius rei thesaurizatae destitutione simplici, aut de destitutione simul et generatione consumentis ipsum. Et primo consumitur per aeruginem : quia aerugo non est materia alicujus generationis propter amaritudinem sulphuris et frigiditatem argenti vivi, ex quorum destitutione fit aerugo: alia autem molliora sic corrumpuntur, quod ex alteratione generantur vermiculi, qui consumunt residuum. Quaecumque alia sunt majorum patent avaritiae. Et suffossio furum vocatur quaecumque alienatio rei, quae fit fraude, vel rapina, vel furto, vel quocumque alio modo perditionis eorum.

De duobus primis dicitur, Jacob. v, 1 et seq : Agite nunc, divites, plorate ululantes in miseriis vestris, quae advenient vobis. Divitiae vestrae putrefactae sunt, vestimenta vestra a tineis comesta sunt. Aurum et argentum vestrum oeruginavil: et aerugo eorum in testimonium vobis erit, et manducabit carnes vestras sicut ignis. Proverb. x, 2 : Nil proderunt thesauri impedatis, justitia vero liberabit a morte. Psal. xxxviii, 7 : Thesaurizat, et ignorat cui congregabit ea.

" Thesaurizate autem vobis thesauros in caelo, ubi neque aerugo neque tinea demolitur, et ubi fures non effodiunt nec furantur. "

Tria dicit in hac parte : ponit enim admonitionem, ut in caelo thesaurizemus : et ostendit ibi reconditi thesauri securitatem : et tertio, omnium dictorum assignat rationem.

Circa primum tangit tria: thesauri accumulationem, cum dicit " Thesaurizate. " Thesauri utilitatem, cum dicit : " Vobis. " Thesauri locationem, sive securitatem, cum dicit : " In caelo. "

De primo dicit: " Thesaurizate autem, " per gratiae et meritorum accumulationem. II ad Corinth.IV, 1 : Habemus thesaurum istum in vasis fictilibus : ut sublimitas sit virtutis Dei, et non eae no-bis. Job, III, 15 : Cum principibus qui possident aurum, et replent domos suas argento, Psal. cxviii, 12: Bonum mihi lex oris tui, super millia auri et argenti,

" Vobis, " hoc est, ad utilitatem vestram. Deuter. xxxiii, 17 : Inundationem maris quasi lac sugent, et thesauros absconditos arenarum. Thesauri enim illi sunt, qui de temporalibus et de fluctibus hujus saeculi congregantur.

" Thesauros " Genes. xliii, 23 : Deus vester, et Deus Patris vestri dedit vobis thesauros in saccis vestris." In caelo. " Ecce locus securitatis: et hic est thesaurus sapientiae. Eccli. I, 26 : In thesauris sapientiae intellectus et scientiae religiositas. Dicitur autem thesaurus sapientiae, qui per saporem aeternorum congregatus est in caelestibus. Sapient. vii, 14 : Sapientia infinitus thesaurus est hominibus : quo qui usi sunt, participes facti sunt amicitiae Dei. Et de hoc dicitur, Proverb. XXI, 20 : Thesaurus desiderabilis, et oleam in habitaculo justi : habitaculum justi est caelum. Sic thesaurizare docuit Apostolus, I ad Timoth, VI, 17 et seq : Divitibus hujus saeculi praecipe non sublime sapere, neque sperare in incerto divitiarum, sed in Deo vivo (qui praestat nobis omnia abunde ad fruendum): bene agere : divites fieri in bonis operibus : facile tribuere, communicare: thesaurizare sibi fundamentum bonum in futurum, ut apprehendant veram vitam.

" Ubi neque aerugo, etc. "

Ecce ratio securitatis. Et exponenda sunt ista sicut prius. I Petr. I, 3 et 4 : Regeneravit nos in spem vivam, in haereditatem incorruptibilem, et incontaminatam, et immarcessibilem, conservatam in caelis. Matth.xii, 35 : Bonus homo de bono thesauro cordis sui profert bona. Ibi enim non erit aerugo reatus peccati, neque tinea vermis conscientiae, neque fures daemones. Et horum contraria erunt in inferno. Eccli, XIV, 20 : Omneopus corruptibile in fine deficiet : ei qui illud operatur, ibit cum illo. Job,XIII, 28 : Quasi putredo consumendus sum, et quasi vestimentum quod comeditur a tinea. Osee, VII, 1 : Fur ingressus est spolians, latrunculus foris. Matth.XXIV, 43 : Si sciret paterfamilias qua hora fur venturus esset, vigilaret utique, et non sineret perfodi domum suam. Effoditur autem homo per occultam suggestionem. Et furantur daemones per concupiscentias homines, ne damnum advertant, soporantes.

" Ubi enim est thesaurus tuus, ibi est et cor . tuum. "

Ratio est omnium praecedentium : quia ubi posuit homo labores longos et expensas, ibi fixum est cor ejus, et non de facili vult amittere. Unde qui multa habet in caelo, non de facili perdit quod ibi diu reposuit. Job, III, 21 et 22 : Qui exspectant mortem, et non venit, quasi effodientes thesaurum : gaudentque vehementer cum invenerint sepulcrum. II ad Timoth, I, 12 : Scio cui credidi, et certus sum quia potens est depositum meum servare in illum diem.

Hoc est ergo, quod dicit : " Ubi est thesaurus tuus, ubi est et cor tuum. "

" Lucerna corporis tui est oculus tuus. "

Post opera justitiae, ad quae exigitur intentio recta, de qua docuit quo intendere et pergere debet, quia in caelum : docet hic in ultimo isto capitulo simplicitatem intentionis : ne una pars ejus tendat in caelum, et altera in mundum. Ideo enim Dominus ascendit in caelum, ut illuc ubi est ipse, nostrae mentis intentio semper intendat : et quo fide pergit conversatione perveniat.

Dicit autem hic tria : primo enim tangit intentionis proprium usum : secundo, tangit Intentionis divisionem penes malum et bonum,adjungendo utriusque proprium consequens, ibi, " Si oculus tuus fuerit simplex. " Tertio, elicit inde conclusionem comparativam, ibi, in medio v. 23 : " Si ergo lumen quod in te est tenebrae sunt. "

In primo autem dicit tria : naturam intentionis, usum, et ad quid refertur usus ille.

Naturam intentionis innuit per oculum, quando dicit:

" Oculus tuus. "

Et dicitur " oculus " quoad naturam, " tuus " autem quoad Dominum: quia inter ea quae sunt in potestate nostra, est intentio, unum ex his quae maxime sunt in potestate nostra.

Quoad primum horum attende, quod secundum Platonem, oculus videns (qui dirigit opera omnium membrorum corporis, et ostendit) componitur ex igne claro, et tunicis perspicuis circumpositis, per quas egreditur radius luminis interioris, et incidit in res visas. Ignis autem clarus et caliditate tenet naturam, ne rigescat, et sic efficiatur immobilis. In puritate manet impermistus, ne efficiatur umbrosus, et claritate multiplicat lumen, et bene ostendit id super quod cadit: et ut ista facere possit, interius custoditur, Et quoad haec accipiuntur proprietates intentionis, quae a diversis Sanctis assignantur.

Vult etiam dicere Chrysostomus, quod " intentio est oculus dexter, " hoc est, spiritualis. Et haec est ratio finem determinans : lumen autem, quod est in ea sicut ignis clarus et purus, est fides operans per dilectionem, ex lumine fidei habens illuminationem, ex calore charitatis habens mobilitatem et usum : quia sicut organa sensuum destituta calore naturali rigescunt et immobilia efficiuntur, et ad litteram obtenebrantur oculi ex contractione tunicarum : ita etiam refrigescente charitate congelatur cor, et effici- tur tenebrosum. Psal. cxlvii, 17 : Ante faciem frigoris ejus quis sustinebit ? Eccli. xliii, 22 : Frigidus ventus aquilo flavit, et gelavit crystallus ab aqua.Lu- mine (alias, lumen) autem fidei illuminat intentionem, ut videat quo intendendum est, et ubi debet ponere finem, Psal. XII, 4 : Illumina oculos meos, etc. Ad Ephes. I, 18 : Illuminatos oculos cordis vestri, Antequam enim sit fides in corde, homo non nisi nihil videt, hoc est, ea quae sunt materia peccatorum. Act. IX, 8 et 17 : Apertis oculis nihil videbat: qui cum instructus esset de fide, audivit ab Anania : Dominus misit me Jesus, qui apparuit tibi in via qua veniebas, ut videas, et implearis Spiritu sancto.

Quidam etiam Sancti ad hoc addunt lumen contemplationis, quo amplius oculus illuminetur : de quo dicitur II ad Corinth. IV, 6 : Deus, qui dixit de tenebris lumen splendescere, ipse illuxit in cordibus nostris ad illuminationem scientiae claritatis Dei , in facie Christi Jesu, Sic ergo illuminata ratio et purificata per fidem, sicut dicitur, Act. xv, 9 : Fide purificans corda eorum : scit quo pergendum est, et verum statuit finem operum nostrorum.

Tamen Augustinus in alio loco dicit, quod " intentio est voluntas cum fine. " Sed ad hoc intelligendum, sciendum quod est intentio praestituens finem, et est intentio tendens ipso opere in finem. Sicut etiam alicui quaerenti viam quae dirigit in finem quo intendit pervenire, dupliciter via monstratur. Ille enim qui secum non pergit, monstrat digito : alius autem qui per eamdem viam pergit, monstrat pergendo secundum actum per viam. Et primo quidem modo ratio praestituens et indicans finem dicitur intentio: et secundo modo voluntas, quasi pergens per affectum in finem : ad hoc ergo redeunt dicta Sanctorum de intentione.

Hujus intentionis usus est sicut lucernae quae dirigit gressus, et ostendit quo sit pergendus. Proverb. XXXI, 18 : Nonexstinguetur in nocte lucerna ejus. Luc, xii, 35 : Lucernae ardentes in manibus vestris. Emittit autem lumen lucerna per aliquod perspicuum, sicut pellem, vel vitrum, vel cornu lucidum : sic etiam intentio lumen conceptum fidei et scientiae contemplationis et naturalis rationis emittit per perspicuitatem sensuum, et membrorum : quia per illa operatur circa ea circa quae operandum est. Sic enim dicitur, Joan. v, 35, quod Joannes erat lucerna ardens et lucens.

Est autem iste usus relatus ad corpus. Et hoc est, quod dicitur :

" Corporis tui. "

Et ad (alias, de) hoc sunt multae expositiones Sanctorum. Et ad hoc quod illae in unum colligantur, attendendum est, quod corpus dupliciter dicitur : uno modo dicitur carnale corpus absolute sumptum : et hoc modo non sumitur hic corpus. Alio modo dicitur corpus organum virium animae, per quod operatur anima: et sic corpus habet legem membrorum, quae fom.es est, per quam offuscatur, et indiget illuminatione dirigente : et hoc modo sumitur hic corpus, et ad illud reducitur tota congeries omnium operum nostrorum (alias, omnium virium nostrarum) quae corde corporeo, vel ore, vel aliis membris fiunt cogitando, imaginando, loquendo vel exterius operando. Et sic dicit Chrysostomus, quod " corpus est " corporeus actus : " et alii Sancti dicunt, quod " tota congeries operum vocatur " corpus. " Sicut etiam propter tenebras fomitis nescimus qualiter proficiat no strum opus, et circa quem operamur, et quem exitum habeat : et ideo dicitur actus corporeus tenebra, sicut dicunt Glossa Augustini. Job, III, 23 : Viro cujus abscondita est via, et circumdedit eum Deus tenebris.

" Si oculus tuus fuerit simplex, totum corpu? tuum lucidum erit. SI au- tem oculus tuus fuerit nequam, totum corpus tuum tenebrosum erit. "

Ecce geminatio usus oculi per bonum et malum. Bonitas autem oculi est simplicitas, et malitia ejus est duplicitas.

Et de simplicitate quidem dicit duo : unum, quod est causa : et alterum, quod est causatum ex illo.

De primo dicit :

" Si oculus tuus fuerit simplex, "

Sine plica duplicitatis et erroris. Matth. x, 16 : Estote prudentes sicut serpentes, et simplices sicut columbae. Cantic. I, 14 : Oculi tui columbarum. Cantic. IV, 9 : Vulnerasti cor meum in uno oculorum tuorum, hoc est, in unitate et simplicitate : et hic est oculus qui respicit aeterna per intentionem rectam.

" Totum corpus tuum lucidum. erit. "

Jam hoc expositum est per praecedentia. Luc. XI, 36 : Si corpus tuum totum lucidum fuerit, non habens aliquam partem, tenebrarum, erit lucidum totum, et sicut lunerna fulgoris illuminabit te. Proverb. IV, 18 : Justorum semita quasi lux splendens, procedit et crescit usque ad perfectam diem. Psal. IV, 7 : Signatum est super nos lumen vultus tui, Domine : dedisti laetitiam in corde meo. Sapient. XVIII, 1 : Sanctis autem tuis maxima erat lux,

" Si autem oculus tuus fuerit nequam. "

Nequitia oculi est, quod strabus avertitur a via recta. Eccli. XXXI, 14 et 15 : Memento quoniam malus est oculus nequam. Nequius oculo quid creatum est ? Quidquid enim perversitatis incidit in toto corpore et opere, oculus ostendit nuntiando : ducit pervertendo viam rectam., et conjungit cum ipso fruendo pec- cato. Unde, Genes. III, 6, principium perversitatis fuit oculus, Dicitur enim : Vidit igitur mulier lignum, quod esset pulchrum oculis, etc. Dicitur autem " nequam, " quod in malo ultra nequit : qua totum quod potest, facit oculus malus. Idem (alias, ideo) omnino dicitur :

"Totam corpus tuum tenebrosum erit . "

Tob. v, 12 : Quale gaudium mihi erit, qui in tenebris sedeo , et lumen caeli non video? Job, III, 4 : Dies ille vertatur in tenebras,... et non illustretur lumine. Et ibidem, v. 6 : Noctem illam tenebrosus turbo possideat. Sapient. XVII, 5 : Ignis quidem nulla vis poterat illis lumen praebere, nec siderum limpidae flammae illuminare poterant illam noctem horrendam. Proverb. IV, 19 : Via impiorum tenebrosa : nesciunt ubi corruant.

" Si ergo lumen quod in te est tene- nebrae sunt, ipsae tenebrae quantae erunt ! "

Ecce tertium, ubi ex praemissis conclusionem ponit comparativam spiritualis tentationis ad corporeos actus : et dicit duo : et primum est causa secundi.

De primo dicit :

" Si ergo lumen, "

Spiritualis intentionis, quod lumen est patriae : quia in ipso est lumen agendorum descriptum in ratione. " Quod in te est, " in spiritu, et quoad potestatem tibi commissum : ut utaris eo ad directionem operum. " Tenebrae sunt. " Tenebrae dicuntur a tenendo, quia tenent oculos : et ita facit intentio terrenorum, vel carnalium, quae (alias, quia) tenet oculos, ne videant lumen, Psal. XXXIV, 6 : Fiatvia illorum tenebrae et lubricum : et Angelus Domini persequens eos. Eccli,XXI, 11 : Via peccantium complanata lapidibus, et in fine illorum inferi, et tenebrae, et paenae.

" Ipsae tenebrae quantae erunt ! "

Ecce secundum quod est. Si enim intentio quae in te est, et tibi nota, est offuscata, corporalis actus, qui in se tenebra est, carens lumine intentionis super ipsum surgente, erit densarum tenebrarum. Exod. x, 21 : Sint tenebrae super terram aegypti tam densae, ut palpari queant. Sapient. XVII, 17 : Una catena tenebrarum omnes erant colligati. Licet autem corpus tenebrosum sit in se, tamen illustratur, quando luminosa est intentio, sicut patet per antecedentia. Micli. VII, 8 : Cum sedero in tenebris, Dominus lux mea est. Psal. cxxxviii, 12 et 11 : Nox sicut dies illuminabitur. Et nox illuminatio mea in deliciis meis. Isa. lviii, 10 : Orietur in tenebris lux tua, et tenebrae tuae erunt sicut meridies,

" Nemo potest duobus dominis servire. "

Postquam docuit Dominus opera perfectionis, et debitum modum circa opera, subjungit hic in tertia parte remotionem impedimentorum ab operibus perfectionis.

Haec autem impedimenta aut sunt in nobis, aut sunt in aliis : et ideo duae sunt partes illius doctrinae, in quarum prima removet impedimentum quod est in nobis : in secunda autem removet impedimenta quae sunt in aliis, ibi, cap. VII, 1 : " Nolite judicare. "

In prima autem harum duo continentur, in primo quorum quamdam proponit similitudinem, ex qua sumit doctrinam :

et in secundo, juxta similitudinem propositam et expositam format doctrinam, ibi, v. 25 : " Ideo dico. "

In primo horum duo continentur, scilicet similitudinis propositio, et similitudinis expositio, ibi, " Non potestis Deo servire, etc. "

In priori istorum duo sunt paragrapho : in quorum primo proponit similitudinem de humanis acceptam, dicens : " Nemo potest duobus dominis servire : " in secundo autem probat hoc per rationem, ibi, "Aut enim, etc."

Circa propositam autem similitudinem tria notantur, quorum primum est servientis indivisibilitas : secundum autem dominii diversitas : et tertium, servitutis qualitas.

Primum horum tangit, cum dicit :

" Nemo potest. "

Quasi dicat : Nullus homo (cum sit unicus, et omnia sua tam in anima quam in corpore reducantur ad unum) potest esse divisus in duos dominos. I ad Corinth. x, 21 : Non potestis mensae Domini participes esse, et mensae daemoniorum. II ad Corinth, VI, 14 et 15 : Quae conventio Christi ad Belial ? Quae societas luci ad tenebras? Sicut enim unum membrum non est duorum corporum, nec una avis facit duos nidos, nec unus hos in duobus trahit jugis, sic nec unus indivisus homo duobus dominis servire potest.

Contra, I ad Corinth. VII, 33 : Qui cum uxore est, sollicitus est quae sunt mundi, quomodo placeat uxori, et divisus est : ergo unicus homo potest dividi in duo servitia. Responsio, quod non dividitur in duo dominia, sed in duos actus unius dominii : et hoc est bene possibile, quia matrimonii vinculum est de dominio bono Christi : licet ergo in actu honestiori non semper sit matrimonio ligatus, tamen est in actu aliquo Christi officiorum, quae dispensantur inter fideles, ut unus sit in. uno, et alius in alio. Psal. xlvii,

14 : Distribuite domos ejus, ut enarretis in progenie altera. I ad Corinth.xv, 23 : Unusquisque in suo ordine, III Reg. x, 5, mirabatur regina Saba ordines ministrantium Salomoni. Si aliquis autem velit dividi omnino in duo dominia, perdit dominium boni domini, qui nec dignatur, nec potest habere dimidium servum : et ideo dicit Apostolus, ad Ephes, IV,.27 : Nolite locum dare diabolo:

" Duobus domiois, "

Ecce secundum, in quo notatur dominii diversitas : unde uterque terminus formaliter est accipiendus : " duo enim " formaliter acceptus principium est al" tentatis, " sicut dicit Pythagoras, eo quod primus recessus est ab unitate.

" Dominis " autem formaliter. Sunt domini forma dominationis differentes : et horum usus non est sub alio : quia quorum unus est sub alio, materialiter sunt plures, et secundum formam dominii sunt unus solus : duo ergo formaliter domini non conveniunt in legibus et praeceptis : et si unus est urbanae potestatis in praeceptis, alter est tyrannus : et ideo dicit Glossa de contraria imperantibus dominiis. Forma enim dominii non multiplicatur a vero domino, sed corrumpitur in tyrannidem. Isa. XIX, 4 : Tradam aegyptum in. manu dominorum crudelium, et rex fortis dominabitur eorum. Isa. XXVI, 3 : Possederunt nos domini absque te, tantum in te recordemur nominis tui. Tyrannidem talem conqueritur, Isa. lxiii, 19 : Facti sumus quasi a principio, cum non dominareris nostri, nec inuocaretur nomen tuum super nos, E contra consolans nos Jeremias, dicit, xxiii, 6 : Hoc est nomen, quod vocabunt eum : Dominus Justus noster,

" Servire. "

Ecce tertium, servitii qualitas : quod est per modum propriae servitutis, non cujuscumque obsequii. Si enim aliquis servus est, totum esse, nosse, et posse expendere habet in servitio ejus cujus est : licet ergo aliquid parvi obsequii possit aliquando exhiberi alteri domino, tamen servitus alteri non potest impendi. Ad Romam VI, 16 : Nescitis quoniam cui exhibetis vos servos ad obediendum, servi estis ejus cui obeditis, sive peccati ad mortem, sive obeditionis ad justitiam ? III Reg. xviii, 21 : Usquequo claudicatis in duas partes ? si Dominus est Deus, sequimini eum : si autem Baal, sequimini illum,

" Aut enim unum odio habebit et alteram diliget, aut unum sustinebit et alterum contemnet. "

Hic inducta probat per rationem : et est ratio super divisionem, quasi disjunctivus sit syllogismus. Et habet duas disjunctiones, quarum una prima est de dominio, sive servitute voluntaria : et altera, de coacta.

De voluntaria servitute dicit :

" Aut unum odio habebit, et alterum diliget. "

Et odio quidem habitus est tyrannus, dilectus autem verus secundu m urbanitatis ordinem dominus. Et ideo dicit Augustinus in Glossa hic : " Diabolus sem-" per est odio habitus, Deus vero diligen" dus. Neque enim aperte umquam ali-" quis Deum odio habuit, sed omnes se " eum amare confitentur : et diaboli nocc men exsecrantur, quamvis vitiosi eum " dominantem super se sustineant : Deum " vero odio non habent, sed contemnunt " victi concupiscentia sua et persuasione " diabolica. "

Sed adhuc quaeritur, Utrum Deum aliquis odit, Psal. lxxiii, 23 : Superbia eorum qui te oderunt, ascendit semper : ergo videtur quod aliqui odiunt Deum.

Adhuc, Augustinus retractavit istud.

Responsio. Cum Deus sit principium dans esse, et continens in esse, et guber- nans ad optimam suae naturae unumquodque : et cum omnia appetant esse sicut et bonum : constat quod in ista consideratione omnia aut naturali, aut animali, aut intellectuali motu amant Deum. Cum autem iterum sit judex per justitiam reddens unicuique quod suum est, nihil prohibet eos qui odiunt justitiam et judicium, etiam odire Deum judicem, et blasphemare, sicut dicitur, in Psal. ii, 1 et seq. : Quare fremuerunt gentes, etc. Sapient. 1, 1 : Sentite de Domino in bonitate, et in simplicitate cordis quaerite illum. Cantic. I, 6 : Indica mihi quem diligit anima mea, ubi pascas, etc. Cantic. III, 3 : Num quem diligit anima mea nidis tis ? Ab altera parte de diabolo dicitur, Psal. CXXXVIII, 22 : Perfecto odio oderam illos : et inimici facti sunt mihi. Habac. I, 7 : Horribilis et terribilis est : ex semetipsa judicium ei onus ejus egredietur.

" Aut unum sustinebit. "

Istud est, quod de subjectione violenta : tunc enim violenter et tyrannice subjicientem " sustinebit. " Aut propter timorem mundanum, quia timet amittere quod sub eo habet : aut propter timorem humanum, quia timet separari a concupiscentiis suis. Isa. XIV, 5 et 6 : Contrivit Dominus baculum impiorum, virgam dominantium, caedentem populos in indignatione plaga insanabili, subjicientem in furore gentes, persequentem crudeliter,

" Et alteram contemnet. "

Hoc est, dominium Dei. Est autem contemptus duplex : specialis, qui est peccatum speciale separatum ab aliis peccatis : et hoc est, quando aliquis cogitat actualiter de domino suo, cui debet subesse, et vilipendit contemnens ipsum. Alter contemptus est operis, et hic conjunctus est operi : sicut quando aliquis non. obediens domino suo, non subjicit se praecepto domini, et praecipienti domino : et hoc est in omni transgressione praeceptorum, et non est speciale peccatum. Et de hoc loquitur hic. Psal. xlix, 17 : Projecisti sermones meos retrorsum. Liberari a contemptu hoc petit, Psal. cxviii, 22 : Aufer a me opprobrium et contemptum. Isa. xxxiv, 1 : Qui spernis, nonne et ipse sperneris ? Isa, l, 2 : Ipsi spreverunt me,

" Non potestis Deo servire et mammonae. "

Ecce explanatio similitudinis, " Non potestis Deo servire. " Isa. XIX, 1 : Dominus ingredietur aegyptum, et commovebuntur simulacra aegypti. Cum Domino enim in uno habitationis templo non poterant stare. Habacuc, III, 13 : Percussisti caput de domo impii.

" Et mammonae. " Mammona Syra lingua sonat latine divitiae, et significat daemonem, qui per divitias tentat.

Et tunc quaeritur, quare magis nominat hunc daemonem, qui praeest divitiis, quam qui praeest alicui alii vitio, vel pluribus aliis vitiis ? Et dicendum, quod divitiae inter caetera bona conmutabilia promittunt sufficientiam, et habita sufficientia, habetur unde exerceantur omnia delectabilia vitiorum : et ideo potius nominat hunc daemonem quam alium.

Sed adhuc quaeritur, utrum diabolus possit dici dominus alicujus hominis quantumcumque perversi ?

Videtur, quod sic : quia dicitur aliquis servus peccati : ''ergo multo fortius diaboli. Praeterea, ante vocavit duos dominos : ergo diabolus est dominus, ut videtur. Contra, diabolus non habet unde superponatur, sed potius unde supponatur : quia suus casus est a deiformi intellectu, hominis tantum a ratione : iterum suus casus est irremediabilis, hominis autem remediabilis : adhuc suus casus per se ipsum, et hominis per alium.

Ex hoc autem quod peccator se ei subjicit, nihil acquirit altitudinis, quia subjectio illa est in vilibus, et potius deprimentibus : sicut si dicerem, quod subjicit se aliquis purgatori, vel potius immundatori latrinarum in mundando lalrinas : licet enim in talibus ille qui se subdit, vilificetur, ille tamen qui (alias, cui)se subdit, non exaltatur ex hoc, sed deprimitur : ergo cum multo vilius sit peccatum, subdens se diabolo in peccatis, nihil dominii confert diabolo : et hoc puto esse concedendum : unde licet homo servus sit diaboli et peccati, non tamen diabolus est dominus, nec peccatum est dominus peccatoris.

Ad hoc, quod supra dixit duos dominos, dicendum, quod hoc dominium est commutabilis boni, per quod tentat diabolus, et non ipsius diaboli, vel peccati : et haec etiam est causa, quod non dicit : Non potestis Deo servire et diabolo, sed ponit nomen pretiosiorum inter commutabilia bona, hoc est, divitiarum, quia talia bona ad minus secundum hic et nunc habent unde superponatur : sic ergo nemo potest Deo servire et mammonae. I Reg. v, 2 et seq., cum arca Dei poneretur in templo Dagon, cecidit Dagon, capite, et summitatibus amputatis supra limen. Isa. xxviii, 20 : Coangustatum est stratum ita ut alter decidat : pallium breve utrumque operire non potest,

" Ideo dico vobis, ne solliciti sitis animae vestrae quid manducetis. "

Hic juxta similitudinem propositam format doctrinam, et dicit duo : primo enim praemittit id quod intendit : et secundo, probat illud, ibi, " Nonne anima plus, etc. "

In prima ubi dicit id quod intendit, dicit duo : primo enim dicti confirmat veritatem, cum dicit :

" Ideo dico vobis. "

Quasi diceret : Quia ita constat in humanis similitudinibus, " ideo dico vobis, " qui solus scio veritatem eorum quae Deo bene placent : quae nemo scit, nisi cui revelo : quia, Joan. I, 18 : Deum nemo vidit umquam : unigenitus Filius, qui est in sinu Patris, ipse enarravit.

Ego igitur, qui secreta Patris scio, dico vobis :

" Ne solliciti sitis. "

Ecce secundum, ubi prohibet sollicitudinem victus et vestitus : victus, cum dicit : " Ne solliciti sitis animae vestrae, " Anima enim dupliciter dicitur, ab animalitate videlicet, et animeitate : dicta autem ab animalitate est brutalitas, in qua nihil ultra commune genus animalium manifestatur : et haec anima indiget cibis, " Quid manducetis. " Non facit autem mentionem de poculento : quia potus est propter escam, et est vector ejus, sicut superius dictum est.

" Neque corpori vestro quid induamini. "

Ecce vestitus : quia de istis duobus est necessitas major. I ad Timoth. VI, 8 : Habentes alimenta, et quibus tegamur, his contenti simus. Haec enim duo sunt, quae natura parat animalibus, quando nascuntur. Pellem enim pilosam, vel pennosam dat pro vestitu, et parat lac in mammillis, vel vi tollis ovorum pro cibo. Et si objicitur, quod aves, et quaedam animalia faciant domos, dicendum, quod illas faciunt quasi pro vestitu.

Sed quaeritur hic, de qua sollicitudine dicitur quod hic dicit, quia non omnis sollicitudo vituperatur. Luc. x, 4 : Martha, Martha, sollicita es, et turbaris erga plurima : et constat, quod sollicita erat circa frequens ministerium ciborum et vestimentorum.

Adhuc, ad Galat, II, 9 : Qui videban-tur columnae esse, dextras dederunt mihi et Barnabae societatis, ut nos in gentes, ipsi autem in circumcisionem : tantum ut pauperum memores essemus : quod etiam sollicitus fui hoc ipsum facere. Adhuc, I ad Corinth, VII, 33 : Qui cum uxore est, sollicitus est quae sunt mundi, quomodo placeat uxori : et divisus est : et tamen talis sollicitudo non condemnatur.

Ad hoc dicit Glossa, quod est sollicitudo duplex : una est suffocans, et haec interdicitur, quia haec mentem perturbat: et hoc est servire divitiis: alia est providentiae, et haec non interdicitur. Haec autem fit, cum timent homines, quod aut possessa ab eis dispereant, aut elaborata non attingant: et amore praesentium, vel timore futurorum torpentes fiunt. Adquod intelligendum scire oportet, quod suffocare secunda syllaba correpta idem est, quod exstinguere : idem autem secunda syllaba producta sonat guttur adstringere : unde versus :

Suffocat, exstinguit : suffocat, guttura stringit.

Quocumque ergo modo sumatur, vitalis spiritus est in nobis lucens fide et calens charitate : qui si sollicitudine praesentis saeculi sic stringitur, vel omnino exstinguitur, quod ad Deum extendere se non possit, nec vellere virtutem ad obsequium D ei, nec sperare auras sancti Spiritus, tunc fit hoc quod dicitur, Matth. XIII, 22, et Luc. VIII, 14, quod verbum inter spinas cadens a sollicitudinibus et curis hujus saeculi suffocatur, et non fert fructum. Et haec sollicitudo est, quando tanta cura habetur mundanorum, quod lucra mundana praeponuntur divinis. Et haec sollicitudo hic interdicitur. Alia est sollicitudo spiritum vitalem non stringens, neque operiens, ut exstinguat: sed potius dilatans, ut ille qui totus ascendit per devotionem ad Deum, dilatetur etiam in providentiam commissorum : et hoc modo dicitur, ad Roman. XII, 8 : Qui praeest in sollicitudine, Et haec non

interdicitur, sed conceditur, et etiam illis quibus incumbit, praecipitur. I ad Timoth. v, 8 : Si quis suorum, et maxime domesticorum curam non habet, fidem negavit, et est infideli deterior. Intendere autem rebus supervacaneis non promoventibus ad salutem est damnabile. De qua in diversis his appetibilibus disputat Ecclesiastes multum : de qua non oportet hic inducere, quia non est ad propositum.

Sollicitudo autem quae est in spiritualium studio, est exercenda semper, sicut dicitur, Michaei, VI, 8 : Indicabo tibi, o homo, quid sit bonum, et quid Dominus requirat a te :.... Sollicitum ambulare cum Deo tuo. Et hoc est, quod dicunt quidam, quod est sollicitudo laudabilis, vituperabilis, tolerabilis miserabilis.

Laudabilis quidem est in praecepto : et haec est multiplex. Est enim sollicitudo regendi commissos, Ad Roman. XII, 8 : Qui praeest in sollicitudine. II ad Corinth. XI, 28 : Instantia mea quotidiana, sollicitudo omnium ecclesiarum. Alia est sollicitudo obediendi quoad subditos, Josue, xxiii, 6 : Estote solliciti, ut custodiatis cuncta quae scripta sunt in volumine legis Moysi. Alia est sollicitudo pacifice vivendi quantum ad pares, Ad Ephes. IV, 3 : Solliciti servare unitatem Spiritus in vinculo pacis. Alia est sollicitudo proficiendi quoad se : et haec triplex, est. Prima est memorandi praecepta de Deo, Deuteron. IV, 9 : Custodi temetipsum et animam tuam sollicite. Ne obliviscaris verborum quae viderunt oculi tui, et ne excidant de corde tuo cunctis diebus vitae tuae. Secundo, fit haec sollicitudo declinandi malum, Deuteron. IV, 15 et 16 : Custodite sollicite animas vestras. Non vidistis aliquam similitudinem, in die qua loculus est vobis Dominus in Horeb de medio ignis : ne forte decepti faciatis vobis sculptam similitudinem. Tertia est sollicitudo fervoris faciendi bonum, Ad. Romam xii, 11 : Sollicitudine non pi-gri : spiritu ferventes : Domino servientes. Haec igitur est sollicitudo laudabilis et in praecepto.

Sollicitudo autem vituperabilis etiam est multiplex. Est etiam inordinata sollicitudo sciendi vana et superflua, Eccle. ii, 21 : Cum alius laboret in sapientia, et doctrina, et sollicitudine, homini otioso quaesita dimittit : et hoc ergo vanitas et magnum malum. Alia est acquirendi divitias cum cupiditate. Eccle. ii, 26 : Peccatori dedit Deus afflictionem et curam superfluam, ut addat, et congreget, et tradat ei qui placuit Deo : sed et hoc vanitas est, et cassa sollicitudo mentis. Alia est sollicitudo avare (alias, avari) conservandi divitias, Matth. xiii, 22 : Sollicitudo saeculi istius, et fallacia divitiarum suffocat verbum, et sine fructu efficitur. Alia est sollicitudo peccandi in adinventione generis peccati, Sapient. XIV, 17 : Imaginem regis quem honorare volebant fecerunt, ut illum qui abierat tamquam praesentem colerent sua sollicitudine. Alia est in studio peccandi, Daniel. xiii, 11 et 12 : Volentes concumbere cum ea, observabant quotidie sollicitius videre eam. Haec igitur est sollicitudo prohibita.

Sollicitudo tolerabilis est multiplex. Aliquando enim est dilectionis naturalis Tob. x, 1 : Cum vero moras faceret Tobias, causa nuptiarum, sollicitus erat pater ejus Tobias, dicens : Putas quare moratur filius meus ? Alia est sollicitudo esse rei familiaris, I Reg.IX 20 : De asinis quas nudiustertius perdidisti, ne sollicitus sis, quia inventae sunt. Alia est sollicitudo necessariae providentiae, Luc. lx, 41 : Martha, Martha, sollicita es, et turbaris, etc. Alia est sollicitudo infirmitatis humanae, I ad Corinth. vii, 33 : Sollicitus est quae sunt mundi, quomodo placeat uxori. Alia est sollicitudo curae moderatae. Tob. v, 16 et seq. : Rogo te, indica mihi, de qua domo, aut de qua tribu es tu ? Cui Raphael Angelus dixit:

Genus quaeris mercenarii, an ipsum mercenarium, qui cum, filio tuo eat ? Sed ne forte sollicitum te reddam,ego sum Azarias, Ananiae magni filius. Haec igitur indulgetur.

Miserabilis autem sollicitudo etiam est multiplex. Alia enim est laboris in operando, Eccle. II, 18 : Detestatus sum omnem industriam meam quam sub sole studiosissime laboravi, habiturus haeredem post me, quem ignoro utrum sapiens an stultus futuris sit, et dominabitur in laboribus meis, quibus desudaviet sollicitus fui: et est quidquam tam vanum ? Alia est passionis, I Machab. VI, 10 et 11 : Recessit somnus ab oculis meis, et concidi, ei corrui corde prae sollicitudine : et dixi in corde meo : In quantam tribulationem deveni, et in quod fluctus tristitiae. Alia est sollicitudo praecavendi insidiashominum, Jerem. xxxviii, 19 : Sollicitus sum propter Judaeos qui transfugerunt ad Chaldaeos, ne forte tradar in manus eorum, et illudant mihi. Multi igitur sunt modi sollicitudinum : et non interdicitur hic aliqua, nisi ista quae est suffocans et perturbans spiritum mentis qui ad Deum est convertendus.

" Nonne anima plus est quam esca, et corpus plus quam vestimentum ? "

Hic incipit inducere rationes ad. probationem et persuasionem doctrinae inductae.

Sunt autem duo, quae probat esse removenda tamquam impedimenta perfectionis : quorum unum est sollicitudo abundantiae : secundum autem est sollicitudo longi temporis, ibi, v. 34 : " Nolite solliciti esse in crastinum. "

In priori horum sicut bonus Doctor duo facit : removet enim impedimentum perfectionis, et secundo ponit id quod verae perfectionis est secundum sollicitudinem, ibi, v. 33 : " Quaerite ergo primum, etc. "

Adhuc, ubi removet impedimentum sollicitudinis, duo facit : primo enim os- tendit, quod majora data sunt nobis a Patre caelesti absque nostra sollicitudine et solertia : et secundo, inducit ex hoc rationes, quod etiam minora superaddentur ex eodem Patre, ibi, v. 26 : " Respicite volatilia caeli, etc. "

In primo horum inducit duo : relinquit enim ex judicio omnium animam, hoc est, animalemvitam esse meliorem quam esculentum,p ro quo sollicitamur : et hoc est :

" Nonne anima plus, "

Hoc est, melius aliquid est " quam esca ? " In rebus enim quae non mole magnae sunt, idem est majus esse, quod melius esse, sicut dicit Augustinus. Hoc autem a communi rei judicio supponitur : quia esca quaeritur propter animam : et ideo anima melior et dignior est.

Eadem probatur ratione corpus melius esse quam vestimentum : et hoc. est :

" Et corpus plus quam vestimentum. "

Constat autem, quod animam et corpus habemus ex dono Patris sine labore nostro et sollicitudine : ergo multo magis addet ea quae propter animam et corpus creavit. II Machab. VII, 22 et 23 : Nescio qualiter in utero meo apparuistis : neque enim ergo ipsa spiritum et animam donavi vobis et vitam, ei singulorum membra non ego ipsa compegi : sed enim mundi Creator, qui formavit hominis nativitatem , quique omnium invenit originem, etc. Hic igitur qui haec dedit, et scit quia sine victu et vestitu esse non possunt, et omnia propter hominem creavit, adjiciet ex sua largitate victum et vestitum sine nostra sollicitudine.

Sed quaeritur hic, quare dictis suis adhibet rationem, cum ex hoc ipso quod dicta sunt sua, majoris sint auctoritatis quam ex aliqua ratione humana ? Et ad hoc dicendum, quod non ponit rationem propter dictum, sed propter nos : quia familiarius conjungitur intellectui nostro quod humana ratione accipitur, quam quod simpliciter ponitur : et ideo dixit parabolas, in quibus humanas proposuit similitudines.

" Respicite volatilia caeli, quoniam non serunt, neque metunt, neque congregant in horrea : et Pater vester caelestis pascit illa. Nonne vos magis pluris estis illis? "

Hic inducit rationes ad probandum, quod creata propter nos sine sollicitudine adjiciuntur.

Et dividitur haec pars in tres : in quarum prima inducit rationes de adjectione esculenti : in secunda, de adjectione vestimenti, ibi, v. 28 : Et de vestimento quid solliciti, etc. " In tertia adducitur de adjectione utriusque simul, ibi, v. 31 : " Nolite ergo solliciti esse. "

In prima harum duo adducit : primum est de adjectione esculenti : secundum sumitur a supposito quodam : quoniam etiam si multum solliciti sumus, non possumus umquam providere, quod proficiat nobis hoc quod sollicitudine acquisitum est, ibi, v. 27 : " Quis autem vestrum cogitans. "

In primo horum quatuor facit : Primo enim monet volatilia caeli respicere, cum dicit : " Respicite volatilia caeli. "

Secundo, ostendit quid in eis respiciendum : " Quoniam neque serunt, neque metunt, neque congregant in horrea. "

Et tangit tres sollicitudines remotas, quarum una est in generando et elaborando esculento, secunda est in congregando, tertia est in conservando : et circa haec tria maxime occupatur humana sollicitudo.

Tertio, proponit benignitatem Patris caelestis ad ea, cum dicit : " Pater vester caelestis pascit illa. "

Et dicit : " Pater vester, " non illorum : quia non sunt ad imaginem ejus, neque habent spiritum adoptionis filiorum : et ideo minor cura est ei de eis quam de sanctis. I ad Corinth.IX, 9 et 10 : Numquid de bobus cura est Deo ? An propter nos utique hoc dicit ?

Quarto, hic de dictis facit comparationem, et concludit a minori. Quoniam si talia adjiciuntur creatis non. filiis, multo magis adjiciuntur haec filiis qui multo pluris aestimationis sunt illis. Et hoc est, quod dicit : " Nonne vos magis pluris estis illis ? "

Haec est ergo expositio litterae.

Sed quaeritur, quare sumit potius similitudinem a volatilibus caeli quam a natalibus, vel gressibilibus, vel reptilibus ?

Ad hoc sunt tres rationes : una quidem est, quia cibus volatilium magis sparsus et incertus est quam aliorum animalium : propter quod etiam natura dedit eis et alas ad volandum, et pedes ad ambulandum : ut veloci motu vitae cibum acquirant, et cum illa sint sine sollicitudine, quod multo magis nos. Alia ratio est, quod nulla animalia minus conservant quam aves : quoniam et gressibilia faciunt thesauros, sicut mus montanus : et reptilia, sicut formica : et natatilia, sicut habentia antra : sed volatilia omnino sunt sine sollicitudine : et ideo de sollicitudine tollenda melior et congruentior ab eis accipitur similitudo. Tertia ratio est Ambrosii, et est moralis, quia " per altitudinem volatus, magis " volatilia spiritualibus et contemplatite vis viris assimilantur. Psal. liv, 7 : " Quis dabit mihi pennas sicut columbae, " et volabo, etc. "

Videtur autem ista doctrina Domini contrariari sermonibus ejus : quia, Genes, m, 19, dicit : In sudore vultus tui vesceris pane. Job, v, 7 : Homo nascitur ad laborem, et avis ad volatum. Apostolus, I ad Corinth.IV, 12 : Laboramus operantes manibus nostris. II ad Thessal. III, 10 : Si quis non vult operari,nec manducet. Jacob. v, 7 : Agricola exspectat pretiosum fructum terrae, patienter ferens donec accipiat temporaneum et serotinam.

Ad hoc dicendum, quod est labor duplex, scilicet spiritualis, et corporalis : ad alterum istorum laborum meo judicio , tenetur omnis homo : est autem uterque istorum laborum duplex : universalis, et particularis. Universalem voco, qui fit circa populum universalis Ecclesiae, vel civitatis, vel provinciae, vel plebis alicujus : et tunc illi qui circa tales laborant, possunt accipere ab illis, aut per modum debiti, sicut Praelati : aut per modum eleemosynae, sicut Praedicatores missi : aut alii aliquid circa tales militiae christianae officii exercentes. Particularem autem laborem voco, qui est in uno actu simplici spirituali, vel corporali. Spiritualis, sicut est Canonicorum, vel Monachorum in cantando et legendo, et disciplinam religionis portando : corporalis est autem, sicut arando, vel suendo, vel lanas operando, vel aliquid tale : in omnibus enim talibus labor exercendus est, sollicitudo suffocans tollenda, sicut in an tehabitis dictum est.

" Quis autem vestrum cogitans potest adjicere ad staturam suam cubitum unum? "

Ecce secundum. Et intendit arguere ex supposito, quod ponatur quod esculentum nostra sollicitudine perquiratur, hoc non proficiet nobis nisi per Patrem caelestem, et sic sollicitudo nostra cassa et vana est : et hoc est quod dicit : " Quis vestrum, " potens, vel sapiens, cogitans sollicite et solerter, potest sua solertia et sollicitudine " adjicere ad staturam suam, " per esculentum quod procuravit, " cubitum unum, " vel aliquod quantumcumque parvum incrementum. Cum ergo solliciti sumus de esculento propter incrementum corporis, quod ex eo puta- mus accipere, et hoc non accipimus nisi virtute et cura Patris caelestis, incassum sollicitamur de hoc quod non possumus convertere in nostrum profectum, sed potius cura projicienda est in Patrem qui nos nutrit, et dat nobis incrementum. I ad Corinth.III, 7 : Neque qui plantat est aliquid, neque qui rigat: sed qui incrementum dat, Deus.

" Et de vestimento quid solliciti estis? Considerate lilia agri quomodo crescunt : non laborant, neque nent.

Dico autem vobis, quoniam nec Salomon in omni gloria sua coopertus est sicut unum ex istis.

Si enim faenum agri, quod hodie est et cras in clibanum mittitur, Deus sic vestit, quanto magis vos, modicae fidei !"

Hic arguit de cura vestimenti abjicienda,

Et dicit quinque : primo enim per modum interrogationis innuit removendam esse sollicitudinem vestimentorum : et hoc est : " Et de vestimento quid solliciti estis ? "

Secundo, dicit consideranda esse lilia agri crescentia : et sumit similitudinem a liliis, quia alta sunt, et flore et candore suo munditiam signi flcant corporis Sanctorum. Agri autem vocat, non hortensis., quia campestribus cultura non adhibetur : " Considerate lilia agri quomodo " sine cultura " crescunt. " Cantic, ii, 2 : Sicut Ulium inter spinas, sic amica mea inter filias. Isa. xxxv, 1 : Exsultabit solitudo, et florebit quasi Ulium. Osee, XIV, 6 : Israel germinabit sicut litium. Cantic. ii, 1 : Ego flos campi, et Ulium convallium.

Tertio, dicit quid in talibus sit considerandum : quia " non laborant, " forti labore sicut viri, " neque nent, " lanam vel linum operantes, sicut foeminae. Pro- verb. XXXI, 13 : Quaesivit lanam et linum, et operata est consilio manlium suarum,.

Quarto, tangit gloriam ornatus eorum, dicens : " Dico autem vobis, " qui non possum mentiri, I Petr.II, 22 : Nec inventus est dolus in ore ejus : " quoniam nec Salomon, " qui ultra modum, sicut dicitur, curiosus fuit in vestibus. III Regum, x, 5, Regina Saba mirabatur de vestibus suorum servorum. " In omni gloria sua, " hoc est, in gloria vestitus sui, " coopertus est, " tam venusto et tam vernanti colore habitus, " sicut unum ex istis. " Omnia ergo simul in diversitate colorum suorum incomparabilia sunt habitui Salomonis.

Attende autem, quod innuit flores operiri coloribus : quia coloris natura de lumine perficitur, et in superficie rei diffunditur : propter quod et Pythagorici colorem epiphanium, hoc est, superapparentem vocaverunt. Unde terra vestita floribus in quamdam similitudinem stellati caeli ornatur. Isa. lxi, 10 : Induit me Dominus vestimentis salutis, et indumento justitiae circumdedit me : talis enim habitus habitum virtutis in Sanctis demonstrat, in quo procedunt sicut dies verni vernantes.

Quinto, tangit comparationem curae Patris ad faenum et ad filios adoptionis : et ostendit curam Patris ad faenum parvum ex tribus : ex natura, cum dicit : " Si enim faenum, " quod parvi est momenti : secundo, ex loco, cum dicit : " Agri, " cui nulla custodia adhibetur, sed decerpendum omnibus exponitur : tertio, ex vilitate, quia dicit, " quod hodie est, " brevi apparens tempore, " et cras, " hoc est, post modicum, " mittitur in ignem, " quia ad minus sarmenta comburuntur, ne agrum occupent : et nullius momenti reputantur. Vel, " in clibanum " (alia littera ), quia homines clibanum inde succendunt, in quo coquant panes, vel aliquid aliud et incendit : et tamquam res parvi momenti exi- stens quacumque consumptione consumitur, et aeternae vitae non reservatur. " Deus sic vestit, " hoc est, exornat pictura colorum.

Et deinde transit ad Sanctos per comparationem, dicens :

" Quanto magis vos, "

Qui in natura estis ad Dei Patris imaginem, et in custodia commissi Angelis qui custodiant vos in omnibus viis vestris, et in praeordinatione praedestinationis praeordinati ad aeternam vitam.

Et subjungit increpationem, si talia non advertant, cum dicit, .

" Modicae fidei, "

Hoc est, modicae fiduciae : qui parva de Patre caelesti praesumitis. Matth.XIV, 31 : Modicae fidei, quare dubitasti? Ad Roman. IV, 20 et 21 : Confortatus est fide, dans gloriam Deo, plenissime sciens quia quaecumque promisit Deus, potens est et facere.

Sed contrarium est, quod dicitur, I ad Corinth.IV, 11 : Esurimus, et sitimus, et nudi sumus, et colaphis caedimur, et instabiles sumus. Ad Hebr. XI, 37 et 38 : Circuierunt in melotis, in pellibus caprinis, egentes, angustiati, afflicti : quibus dignus non erat mundus. Matth.xxv, 42 et 43 : Esurivi, et non dedistis mihi manducare : sitivi, et non dedistis mihi bibere : nudus, et non cooperuistis me. Ergo Sancti saepe in his habent indigentiam necessitatis : et sic videtur, quod non concludit ratio Domini.

Ad hoc dicendum, quod in veritate non placet Deo, nec intendit hic adstruere quod aliquis sequatur inertiam et otium, sed exerceat aliquid militiae christianae, sicut dicit Augustinus in libro de Operibus Monachorum. Etsi exercet hoc, dignus est cibo, et veste quam procurat ei Deus ex labore suo. Unde etiam Chri- stus dixit ista illis qui prima fundamenta fidei ponere debebant, et propter inuitum discursum instantiae praedicationis non poterant cogitare nisi de pane quotidiano. Quibus etiam, Luc. x, 1, dicit : Edentes, et bibentes quae apud illos sunt : unde etiam illis de domo nihil dixit : quia instabiles esse oportuit. Quando igitur instanter ea quae sunt militiae christianae exercemus, et si tunc desunt, necessaria dispensatio Patris caelestis est, vel ad probandam nostram patientiam, vel ad purganda delicta, vel ad condemnationem eorum qui ista negant pro tempore, cum bonorum pauperum vident necessitates : quidquid horum fiat, pie Pater caelestis providet Sanctis. Psal. XXXVI 25 : Junior fui, etenim senui : et non vidi justum derelictum, nec semen ejus quaerens panem. Absque dubio enim credendum est, quod si in talibus deest auxilium humanum, non deerit divinum, dummodo homo non desit gratiae Dei. " Multi enim sunt, ut dicit Augustinus, " qui interiore aure audiunt a Domino, " Psal. xl, 2 : Beatus qui intelligit su- " per egenum et pauperem : in die mala " liberabit eum Dominus : et illorum " granaria sunt granaria pauperum san-" ctorum. "

" Nolite ergo solliciti esse, dicentes:

Quid manducabimus, aut quid bibemus, aut quo operiemur?

Haec enim omnia gentes inquirunt. Scit enim Pater vester quia his omnibus indigetis. "

Hic incipit ponere rationes de removenda sollicitudine de utroque simul, scilicet tam de esculento quam de vestitu corporis.

Et inducit duas rationes : quarum una est, quia talis sollicitudo nobis ignorantibus Patrem caelestem assimilat : se- cunda autem, quia haec sollicitudo fiduciae filiorum ad Patrem praejudicat.

In prima ergo ratione concludens ex praemissis dicit : " Nolite ergo solliciti esse, " sollicitudine vos a militia in qua positi estis revocante, " dicentes: " Si sequamur Christum pauperem, occupantes nos Evangelio ejus, " Quid manducabimus, aut quid bibemus, " quoad necessitatem sustentandae vitae? " Aut quo operiemur, " quoad operimentum corporis ? " Haec enim omnia gentes inquirunt," quae ignorant Deum, et putant hominem non ad aliud creatum, nisi ut sua industria hic ad tempus vivat. I ad Thessal. IV, 4 et 5 : Sciat unusquisque vestrum suum vas possidere in sanctificatione et honore, non in passione desiderii, sicut et gentes quae ignorant Deum. His ergo in hoc non debemus assimilari, recogitantes quod manna sequentibus Deum in deserto non defuit, et vestes eorum quadraginta annis non sunt attritae . Haec enim Pater caelestis mundo ministrat propter electos.

" Scit enim. "

Secunda ratio : quia " Pater vester, " ad vos habens viscera pietatis, " scit, " eo quod nihil latet eum. Job, xlii, 2 et 3 : Scio quia omnia potes, et nulla te latet cogitatio. Quis est iste qui celat consilium, absque scientia ? Quasi diceret: Stultus et despiciendus est, qui putat se celatum consilium habere quod Deus ignorat, et absque scientia vera est talis.

" Quia omnibus his indigetis. " Psal. cxxxviii, 16 : Imperfectum meum viderunt oculi tui, etc. Qui enim nos talibus indigentiis creavit, scit nos talibus indigere : et pro certo non procurat nisi voluntati suae militemus, sicut, Luc. xv, 14 et seq., Filius prodigus recedens a patre in regionem dissimilitudinis, coepit egere et fame perire : et statim quando redi- vit, non solum panes accepit, sed abundantiam omnium bonorum.

" Quaerite ergo primum regnum

Dei et justitiam ejus, et haec omnia adjicientur vobis. "

Postquam sufficienter excludit sollicitudinem abundantiae temporalis, hic docet, in quo militantes, et quid quaerentes digni sunt provisione Patris caelestis. Unde duo dicit, scilicet quid quaerendum, et qualiter nobis hoc querentibus erit providendum.

Circa primum duo dicit, finem scilicet quaestionis, et id quod ducit ad finem illum.

De fine loquens dicit :

" Quaerite ergo primum regnum Dei. "

Et locutio est duplex : eo quod hoc ipsum " primum " potest determinare hoc verbum quaerendi : et tunc sensus est : " Quaerite primum, " hoc est, imprimis, vel prius : et tunc sic militantes digni eritis, quibus Pater caelestis provideat. Potest etiam determinare hoc, quod dico " regnum Dei: " et tunc sensus est: Quaerite ergo primum regnum Dei, hoc est, quod primum est, et vobis congruum est quaerere, qui estis filii Israel, probantes vos esse filios tanti Patris, per hoc quod digna vobis quaeritis, et indigna vobis non curatis, provideatur vobis in necessariis. Uterque ergo sensus congruit litterae, sed primum puto esse litteraliorem.

Et attende, quod dicit Chrysostomus, quod regnum Dei dicitur hic retributio aeterna : et hoc est verum, quoad ultimum finem intentionis. Sed regnum quod injungitur hic quaerendum, est quo regnat Deus in hominibus (alias, omnibus). Et est sensus: " Primum, " militando, praedicando, bene operando, instanter " quaerite regnum Dei, " hoc est, quod regnet confirmato regno in hominibus. Joan. xv, 16 : Ego elegi vos, et posui vos ut eatis, et fructum afferatis: et fructus vester maneat.

" Et justitiam ejus. "

Hoc est, justitiam qua regnum istud confirmatur, et quae ad regnum perpetuum conducit. Sapient. VI, 21 : Concupiscentia sapientiae deducit ad regnum perpetuum. Psal. XXVI, 4 : Unam petii a Domino, hanc requiram : ut inhabitem in domo Domini omnibus diebus, etc. Luc. x, 42 : Porro unum est necessarium : Maria optimam partem elegit, quae non auferetur ab ea. Luc. I, 75 : In sanctitate et justitia coram ipso, omnibus diebus nostris.

"Et haec omnia adjicientur vobis. "

Non enim sunt petenda, sed tamquam parva adjicienda : non enim evangelizare debetis, ut manducetis, quia tunc quaeritis ista : quia ista non sunt finis, sed adjecta sustentationi vitae ad illa quaerenda. I ad. Corinth.IX, 4 et seq., multum est de ista materia. Inter caetera dicitur, ibidem, v. 14 : Dominus ordinavit iis qui Evangelium annuntiant, de Evangelio vivere : sed non propter ista praedicare. Unde de se, ibidem, v. 18, dicit Apostolus : Ut Evangelium praedicans, sine sumptu ponam Evangelium, ut non abutar potestate mea in Evangelio." Nolite ergo solliciti esse in crastinum. "

Hic incipit removere sollicitudinem extensam in longum et futurum. Et circa hoc dicit duo : ponit enim primo inhibitionem, dicens :

" Nolite ergo solliciti esse. "

Et conjunctio illativa continuationis nota est praeinducta. Quasi diceret: Sicut non expedit sollicitos esse de abundantia temporalium, vel etiam de necessariis, sollicitudine nos a militia christiana retrahente, eadem ratione prohibeo, ne solliciti sitis in futurum eadem sollicitudine.

" In crastinum, "

Hoc est, in longum futurum. Licet enim providentia futuri concedatur, sicut et Dominus loculos habuit , ''reservabantur pro futura necessitate : tamen sollicitudo dejiciens ab opere militiae professae et ex officio debitae interdicitur.

" In crastinum. "

Hoc est, in futurum. Genes, xxx, 33 : Respondebit mihi cras justitia mea, quando placiti tempus advenerit coram te, hoc est, in futuro. Ratio autem hujus tangitur, ad Hebr. XIII 8 : Jesus Christus fieri et hodie, ipse ei in saecula. Matth. xxviii, 20 : Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus, usque ad consommationem saeculi. C um igitur procurator nobiscum sit, non oportet sollicitari. Luc. xxii, 35 et 36 : Quando misi vos sine sacculo, et pera, et calceamentis, numquid aliquid defuit vobis ? Atilli dixerunt: Nihil, Unde Chrysostomus dicit, quod " ac-" cedens ad fontem non sollicitatur de " bibendo : et tunc stultus est, qui se-" cum habet Deum Patrem, et sollicila-" tur de futuris : quia Pater caelestis " omni fonte magis manat. Psal. lxxvii, " 19 et 20 : Male locuti sunt de Deo : " dixerunt: Numquid poterit Deus pati rare mensam in deserto ? Numquid et " panem poterit dare, aut parare men- " sam populo suo ? "

" Crastinus enim dies sollicitus erit sibi ipsi: sufficit d iei m alitia sua. "

Hoc est secundum, ubi praeinductae prohibitionis inducit rationes. Et inducit duas : unam, quod futurum habet onus suae sollicitudinis. Et sicut dicitur, Proverb. XXVII, 1, ignoramus quid futura pariat dies, et ideo cassa est sollicitudo de ipsa . Sed, sicut dicit Hieronymus, praesentia grate suscipiamus, et futura post providentiam ordinatam Domino committamus : sicut enim dicit Apostolus, II ad Corinth.viii, 21 : Providemus bona non solum coram Deo, sed etiam coram hominibus. Et ideo, Proverb. VI, 6 et seq., mittitur piger ad formicam, quae in aestate congregat cibum sibi.

Est ergo sensus, quod grate suscipientes praesentia munera Patris, et providentia ordinata, caventes futuros malorum incursus, sollicitudinem ampliorem Domino, qui futura novit, committamus. Ad Hebr. xiii, 5 : Sint mores sine avaritia, contenti praesentibus : ipse enim dixit : Non te deseram, neque derelinquam.

Aliam rationem ejusdem inducit, cum dicit, quod

" Sufficit diei malitia sua. "

Et vocat malitiam poenaiem sollicitudinem, qua multi propter necessitates temporis hujus involvuntur, qui multis sollicitudinibus alligantur: qua malitia Apostolus liberos esse voluit suos, suadens se matrimonio et curae domus non obligari, I ad Corinth.vii, 32 : Volo autem vos sine sollicitudine esse. Et sic etiam Dominus hic suadet eos qui militare debent sibi, ab omnibus animum occupantibus abstinere. I ad Corinth.IX, 25 : Qui in agone contendit, ab omnibus se abstinet. II ad Timoth, II, 4 : Nemo militans Deo implicat se negotiis sae-cularibus, ut ei placeat cui se probavit,

Cum ergo dicit, quod " crastinus dies sollicitus est, prosopopeia utitur, personam mutans, attribuens tempori quod hominum est temporali necessitati se adstringentium. Et cum dicit, quod " sufficit diei malitia sua, " suam malitiam notat, non ut Mathematici dies infaustos, sed paenam sollicitudinis hujus necessitatis vocat malitiam. Exod. xxxii, 14 : Placatus est dominus ne faceret malumquod locutus fuerat adversus populum suum. Paena enim malum quoddam est et vocatur, eo quod contrariatur naturae bono, sicut dicit Augustinus. Ad Ephes. v, 16: Redimentes tempus, quoniam dies mali sunt. Genes. xlvii, 9: Dies peregrinationis meae centum triginta annorum sunt, parvi et mali.

Sic ergo malitiam unius diei non oportet cumulare super aliam, quia sufficit unicuique diei malitia sua.