Et hoc est quod sequitur :

" Adoraveris me. "

Et hoc ad ultimum induxit, quia hoc maxime desideravit,

" Tunc dixit ei Jesus :Vade, Satana : Scriptum est enim : Dominum Deum tuum adorabis, et illi soli servies. "

Responsio est Christi duo habens: unum est repulsa diaboli cum obiurgatione, et alterum, exclusio tentationis.

De primo :

" Vade, Satana. "

Hoc est, criminator. Docet (alias, decet) enim nos hoc facto patientes esse in injuria propria, sed in injuria divina nullo modo patienter dissimulare. Sicut Mardochaeus noluit honorem Dei sui transferre ad hominem : et Dominus injuriam Deo in templo facientes expulit flagello : et Deuter.

xvii, 5, praecipitur lapidibus obrui, qui sibi vindicat honorem deitatis, ut ad. aliud aliquid deitatem retorqueat,

" Scriptum est, "

Deuter. VI, 13, dicit Moyses Israel : Dominum Deum tuum timebis, et illisoli servies , etc,

" Dominum Deum tuum adorabis. "

Omnis creatura, tam homo quam Angelus, quam etiam tu, diabole.

" Et illi soli servies. "

Hoc est, servitutem latreosis (vellatriae) impendes. Psal. xliv, 12 : Ipse est Dominus Deus tuus: et adorabunt eum. Est autem unus Deus Pater, et Filius, et Spiritus sanctus. Exod. xx, 2 et 3 : Ego sum Dominus Deus tuus... Non habebis deos alienas coram me. Deuter. VI, 4 : Audi, Israel: Dominus Deus noster, Dominus unus est,

" Tunc reliquit eum diabolus: et ecce Angeli accesserunt, et ministrabant ei ".

Hic incipit pars, quae est de tentationum effectibus. Et est fuga diaboli, sicut potestatis adversae, etconjunctio Angelorum, sicut virtutum caelestium. Hoc enim efficit victoria tentationum in nobis, pro qua tentationem vicit Christus, ut in nobis ista efficeret.

De primo autem dicit, quod

"Tunc, "

Victus et confusus,

" Reliquit eum diabolus. "

Ille princeps daemonum Lucifer, qui primum hominem tentavit. Reliquit au-

tem non loco tantum, sed in potestate tentandi: diabolus enim victus ab aliquo, ut dicunt Sancti, non audet ulterius tentare. Potestatem etiam diminutam tentandi nos habet, postquam confusus est a Christo. Dicunt autem quaedam Glossae, quod reliquit eum recedens in ignem aeternum. Et ideo dicitur, quod religavit eum in infernum usque ad ultima tempora, quando solvetur Satanas, et dabitur ei licentia tentandi temporibus Antichristi. Usque enim ad illa tempora diminutam habet potestatem et ligatam tentandi per se ipsum. Apocalyp, xx, 1 et seq.: Vidi Angelum descendentem de caelo (hoc est, Christum qui vocatur, Isa. IX, 6, magni consilii Angelus) habentem clavem abyssi, et catenam magnam in manu sua. Ei apprehendit draconem, serpentem antiquum, quiest diabolus et Satanas, et ligavit eum per annos mille, hoc est, per totum tempus gratiae : et misit eum in abyssum, et clausit, et signavit super illum, ut non seducat amplius gentes, donec consummentur mille anni: et post haec oportet illum solvi modico tempore, I Petr. v, 8 et 9 : Adversarius vester diabolus tamquam leo rugiens circuit , quaerens quem devoret : cui resistite fortes in fide. Jacob. IV, 7 et 8 : Resistite diabolo, et fugiet a vobis. Appropinquate Deo, et appropinquabit vobis. Apocal. xii, 9 : Projectus est draco ille magnus, serpens antiquus, qui vocatur diabolus et Satanas.

" Et ecce Angeli. "

Secundus est effectus, quia per victoriam tentationum meruit nobis conjunctionem Angelorum. Et dicuntur duo,accessus videlicet, et ministerium.

De primo dicit tria : promptitudinem, dignitatem, et familiaritatem.

Promptitudo intelligitur per demonstrationem, cum dicit :

" Ecce. "

Quasi dicat, promptum et statim.

Matth.XXVI, 58 : An putas, quia non possum rogare Patrem meum, et exhibebit mihi modo plus quam duodecim legiones Angelorum ? Quasi dicat: In promptu sunt non quidem ad meam indigentiam, sed membrorum.

. " Angeli. "

Ecce dignitas, quia dicit Hieronymus: " Magna dignitas est animarum, quod " habent custodiam Angelorum. " Unde tales et tanti nostri dicuntur. Matth. xviii, 10 : Angeli eorum in caelis semper vident faciem Patris mei, qui in caelis est.

" Accesserunt. "

Ecce propinquitas et familiaritas. Et ideo nobiscum esse dicuntur, IV Reg. VI, 16 : Noli timere : plures enim nobiscum sunt, quam cum illis. Josue, v, 14: Sum princeps exercitus Domini, et nunc venio.

" Et ministrabant ei."

Non ex indigentia, sed ex reverentia in capite : nobis autem ex indigentia nostra ministrant. Et dicitur generaliter, ministrabant, ut omne ministerium quo indigemus intelligatur. Ad Hebr. I, 1-4 : Nonne omnes sunt administratorii spiritus, in ministerium missi propter eos qui haereditatem capient sadulis ? Unde, II Machab. x, 29 et 30, apparuerunt circa Machabaeum quinque viri protegentes Machabaeum, et in alios tela ignea jacientes, ex quibus perturbati cadebant. Et quinque viri quinque significabant choros Angelorum, usum exterioris officii circa nos habentes : hoc est, Virtutes, Potestates, Principatus, Archangeli, et Angeli. Hi enim secundum sua officia ministrant nobis, etiam quando non videmus eos.

Sic ergo dictum sit de tentatione.

" Cum autem audisset Jesus quod Joannes traditus esset, secessit in Galilaeam:

Et relicta civitate Nazareth, venit et habitavit in Capharnaum maritima, in finibus Zabulon et Nephthalim. "

Postquam in praecedentibus determinatum est de sacramento regenerationis, quo perficitur nostra sanctificatio secundum interiorem hominem, tangit nunc illuminationem, qua docemur de regenerantibus : et durat usque ad capitulum vicesimum sextum, ubi incipit tradere sacramenta Passionis et Resurrectionis, quae ipse in seipso perfecit : quae sicut causae efficientes operantur, et faciunt in sacramentis Ecclesiae, et dant eis virtutem., qua (alias, quia) nos regenerant. Talis autem ordo congruit : quia sicut medicina nihil operatur, nisi conjuncta calori naturali corporis ejus in quo operatur sanitatem : ita sacramenta Christi et Ecclesiae nihil omnino operantur, nisi conjuncta animae per cognitionem et devotionem. Et ideo oportet praemittere sermonem ostendentem sacramenta, et inducentem ad devotionem eorum : et hunc oportet confirmari per miracula. Et hoc fit ab hoc loco usque ad Passionem.

Dividitur autem in partes duas : in quarum prima fit praelibatio totius quod intenditur, et in secunda ponitur exsecutio : et haec incipit in sequenti capitulo.

Praelibatio autem doctrina) et confirmationis ejus habet partes tres : ita quod in prima praelibat quod oportet hujus doctrinae esse initium : in secunda autem praelibat quem oportet esse hujus doctrinae ministrum convenientem : in tertia autem praelibat quem oportet esse modum et officium. Secunda incipit ibi, V. 18 : " Ambulans autem Jesus juxta mare, " Tertia incipit ibi, v. 23 : " Et circuibat Jesus totam Galilaeam. "

Prima autem harum dividitur in duas :

in quarum prima, conveniens determinat initium quantum ad auditorem, et in secunda determinat conveniens initium quantum ad materiam rei praedicandae, ibi, v. 17 : " Exinde coepit Jesus praedicare ei dicere, "

Et si dicitur, quod non debet in doctrina determinari initium quantum ad auditorem, Dicendum est, quod secus est in doctrina morali, et in doctrina quae non est nisi sciendi gratia. In scientiis enim theoricis (alias, rhetoricis) non quaeritur qualis sit auditor, sed in moralibus secundum principium scientiae oportet determinare auditorem, sicut patet per Aristotelem in 1 Ethicorum, Et ita oportet facere hic.

Circa primum horum sunt duo paragraphi : quorum primus est de inceptione quoad auditorem, et secundus est de confirmatione hujus per Scripturam, ut patet in littera.

Circa primum horum tangit quinque : quorum primum est occasio, per quam venit ad eos qui primum audire debebant : secundum est locus communis auditus primi suae praedicationis : tertium est, qualiter declinavit quaedam loca, in quibus non conveniebat eum primum praedicare : quartum autem est, qualiter venit ad locum, ubi conveniebat incipere: et quintum est descriptio illorum locorum. Et haec patent per ordinem in littera.

De primo dicit :

" Cum autem audisset Jesus. "

Attende autem quod Matthaeus, sicut et Lucas, et Marcus praetermittit primum adventum Domini in Galilaeam postea quam baptizatus est, quando mutavit aquam in vinum, et cum matre et discipulis Capharnaum mansit: a qua civitate propter Pascha Jerusalem ascendit, et inde venit in Judaeam, et per discipulos baptizavit: cum etiam Joannes in aennon juxta Salim baptizaret, sicut dicitur, Joan. III, 23. .

Et tunc primo audiens Jesus,

" Quod Joannes traditus esset. "

Dicitur autem traditus, quia a Judaeis consentientibus in mortem ejus traditus est Herodi : qui etiam reprehenderunt eum, quod baptizaret, cum nec esset Christus, neque Elias, neque Propheta. Fuit etiam traditus permissive a Deo, ut dicit Chrysostomus. Et cum similem jam invidiam concepissent contra Jesum, eo quod, sicut dicitur, Joan. iii, 26, audierunt quod baptizaret, et plures discipulos faceret quam Joannes fecerat, tunc primum

" Secessit in Galilaeam. "

Ecce secundum, ubi tangit locum communem in quo initiari convenit praedicationem istam. Et ab isto loco incipiunt tres Evangelistae intermittentes facta unius anni, quae solus ponit Joannes, eo quod ultimo scripsit, et vidit ea in aliis deesse. Luc. xxiii, 5 : Commovet populum docens per universam Judaeam, incipiens a Galilaea usque huc,

" Et relicta civitate Nazareth. "

Ecce tertium, ubi dicit quas civitates reliquit. Licet enim in Nazareth annuntiatus, conceptus, et educatus sit, tamen ibi praedicare non incepit, quia non erat metropolis Galilaeae. Nec conveniebat incipere nisi in loco solemni et publico.

Assignantur antem tres causae, quare huc secessit a Judaea : una quidem, quae dicta est, quatenus ad locum aptum in initio suae praedicationis veniret: alia autem est, ut passionem suam usque ad tempus congruum differret : et tertia, ut nos in periculis secedere doceret. Vivente antem et libero a captivitate existente Joanne, non praedicavit aperte : quia hoc Praecursori debebatur, et ne putaretur Joanni velle derogare.

His ergo de causis.

" Venit"

In Galilaeam.

" Et habitavit in GapharD.aum. "

Ecce quartum, ubi determinat locum solemnem, unde incepit Secundum interpretationem enim nominis sui Capharnaum villa pulcherrima dicebatur, et fuit.

Et hanc describit quoad situm dupliciter : secundum locum in quo sita est, et secundum sortes tribuum inter quas fuit : et hoc est quintum.

De loco quidem dicit, quod fuit

" Maritima. "

Et dicitur mare hic stagnum Tiberiadis, sive Genesareth, more Hebraeorum, qui quaslibet aquarum congregationes maria vocant : tamen ibi etiam fuerunt quaedam salinae, ex quibus forte maris nomen accepit.

Per sortes autem describit, cum dicit :

" In finibus Zabulon et Nephthalim. "

Quia inter sortes illas, quasi inter gentiles (qui erant in Galilaea gentium) et Judaeos fuit sita. Et ibi conveniebat incipere praedicationem,sicut inferius patebit.

" Ut adimpleretur quod dictum est per Isaiam Prophetam :

Terra Zabulon, et terra Nephthalim, via maris trans Jordanem, Galilaea gentium :

Populus qui sedebat in tenebris, vidit lucem magnam : et sedentibus in regione umbrae mortis, lux orta est eis, "

In isto paragrapho probat ibi convenientius incipere.

Et dicit duo, scilicet : Scripturae impletionem, et ipsam Scripturam impletam, Impletionem dicit adimpletionem, quia gratia (quae per Jesum Christum facta est) et veritas superadimplendo datur .''

" Per Isaiam Prophetam. "

Isa. IX, 1 : Primo tempore alleviata est terra Zabulon et terra Nephthali : ei novissimo aggravata est via maris trans Jordanem Galilaeae gentium. Populus qui ambulabat in tenebris vidit lucem magnam : habitantibus in regione mortis, lux orta est eis.

Ecce Scriptura,

Et tangit tria : primo, descriptionem eorum a quibus incipitur : secundo., qualiter illuxit praedicatio : et tertio, quo fructu. Et haec patebunt in littera.

Descriptionem eorum a quibus incepit, dicit per sortes, et per situm, sicut in praehabitis dictum est.

Per sortes dicit :

" Terra Zabulon et terra Nephthalim. "

Et est secundum Evangelistam vocativi casus.

Per situm autem eodem casu dicit:

" Via maris. "

Et hunc situm determinat in comparatione ad Jerusalem, quae fuit civitas sanctificationis, cum dicit:

" Trans Jordanem. "

Ubi Jordanis conjungitur.

" Galilaea gentium. "

Erant enim duae partes Galilaeae : una fuit in sorte Zabulon, et illa fuit juxta Tiberiadim : alia fuit juxta Tyrum in sorte Nephthalim, in qua Salomon viginti oppida dedit Hiram, regi Tyri , ''qui habitare fecit in eis Sidonios gentiles.

Et ex tunc est illa pars Galilaeae,

" Galilaea gentium."

Attende autem, quod inducens Isaiae auctoritatem, praetermittit principium et medium. Principium enim est : Primo tempore alleviata est terra Zabulon, etc. Et tangit hoc quod habetur, IV Reg. xvii, 3 et seq., ubi per Salmanasar, regem Assyriorum, decem tribus captivantem, primo tempore captivitatis terra Zabulon, et terra Nephthalim est alleviata an onere habitantium in ea peccatorum : quia illas duas tribus vicinas gentibus prius quam alias captivavit. Medium autem quod omittit, est quod Isaias dicit: Et novissimo aggravata est via maris, etc. Et est sensus, quod licet via maris, hoc est, maritima, ut supra dictum est, novissime sit capta, tamen plus aliis fuit gravata et afflicta.

Et his habitis, notantur duae causae, propter quas conveniens fuit ibi primum Evangelium sonare. Una fuit, ut ubi primo incepit captivitas servitutis, ibi primo inciperet annuntiatio libertatis. Secunda autem, quia ibi fuit confinium Judaeorum et gentilium : et de facili fama Evangelii sonuit ad utrumque populum, quos (alias, quem) Christus conjunxit, sicut lapis angularis : et hoc non fuit alibi.

Sed tunc quaeritur, quare Matthaeus non adducit prophetiam, sicut jacet, sed omittit quaedam ? Et dicendum est, quod scriptum est Judaeis : et ideo non tangit nisi locum convenientem, et alia relinquit tamquam nota eis quibus scribebat.

" Populus qui sedebat in tenebris. "

Ecce secundum prophetiae, ubi dicit qualiter illuxit praedicatio.

Et dicit tria : primo, necessitatem lucis, quia

" Populus sedebat. "

Nesciens quo iret in tenebris umbrarum legis et ignorantiae. Joan. XII, 35 : Qui ambulat in tenebris, nescit quo vadat. Proverb. IV, 19 : Via impiorum tenebrosa : nesciunt ubi corruant.

Secundo, dicit lucis perceptionem, cum dicit :

" Vidit. "

Hoc est, fidem acceptavit : et ideo etiam populi credentes, Galilaei dicebantur. Act. II, 7: Nonne ecce omnes isti qui loquuntur, Galilaei sunt ?

Tertio, dicit magnitudinem lucis :

" Lucem magnam. "

Est enim lux, quoad limpidam veritatem : magna autem quoad gratiam quam habet sibi conjunctam. Proverb. VI, 23 : Mandatum lucerna est, et lex lux, et via vitae increpatio disciplinae, Psal. cxviii, 105 : Lucerna pedibus meis verbum tuum, et lumen semitis meis. II Petr. I, 19 : Habemus firmiorem propheticum sermonem : cui benefacitis attendentes, quasi lucernae lucenti in caliginoso loco, donec dies elucescat, et lucifer oriatur in cordibus vestris,

" Et sedentibus in regione umbrae mortis, lux orta est eis. "

Ecce tertium, scilicet quo fructu auditur praedicatio.

Et dicit duo : necessitatem, cum dicit : " Sedentibus in regione umbrae mortis. "

Fructum autem, cum dicit : " Lux orta est eis. "

Est autem sedere, quiescere in peccato, quod est regio umbrae mortis. Tenebrae enim exteriores (quae sunt in inferno, in quas projici jubentur servi nequam ) umbras suas projiciunt in hanc vitam : et hae umbrae sunt tenebrae interiores ignorantiae et obscuritatis peccati. Ad Ephes. IV, 17 et 18 : Gentes ambulant in vanitate sensus sui, tenebris obscuratum habentes intellectum, alienati a vita Dei per ignorantiam quae est in illis. Sapient. xvii, 3 : Dum putant se latere in obscuris peccatis, tenebroso oblivionis velamento dispersi sunt. Luc. I, 79 : Illuminare his qui in tenebris et in umbra mortis sedent, ad dirigendos pedes nostros in viam pacis.''

" Lux orta est eis. "

Hoc est, principium praedicationis Christi luxit eis ad utilitatem. Ezechiel. XLIII, 2 : Ecce gloria Dei Israel ingrediabatur, in templum scilicet, per portam orientalem : et terra splendebat a, majestate ejus.

Chrysostomus tamen hoc quod propheta dicit: " Populus qui, etc, " refert ad Judaeos. Et quod dicit : " Sedentibus, etc, " refert ad gentiles. Et dicit, quod " Judaei lucere viderunt tamquam " edocti per legem : gentibus autem tunc " primum orta est. "

" Exinde coepit Jesus praedicare, et dicere. "

Habito initio praedicationis quoad auditorem, tangit initium quoad materiam praedicandam.

Dicit autem duo circa hoc : primum est, quod sic coepit Dominus Jesus praedicationem.

Unde sensus est :

" Exinde. "

Scilicet ex parte auditoris, sive loci et materiae.

" Coepit Jesus praedicare, et dicere. "

Differentia est inter praedicare, dicere et docere. Praedicare enim est sermone exhortatorio annuntiare ea quae super nos sunt : sed dicuntur ea quae nota sunt in sensiibus, sicut historialia : docentur autem, quae per principia sunt in nobis, sicut virtutes morales et scientiae, quas per doctrinam, et non per revelationem accipimus. Et hoc demonstrant ipsae rationes praedicabilium et dicibilium simplici dictione et doctrinalium. Tamen haec trahuntur a Chrysostomo.

Sic ergo,

" Coepit Jesus praedicare "

Divina.

" Et dicere "

Sensibilia et parabolica.

Docere autem doctrinalia, dicens :

" Paenitentiam agite : appropinquavit enim regnum caelorum. "

Ecce secundum, ubi tangit materiam, quae est, et debet esse initium praedicationis.

Et tangit duo, scilicet primum praedicabile, et utilitatem ejus.

Primum praedicabile est :

" Paenitentiam agite. "

Dicit autem Chrysostomus, quod " pos" nitentia est correctio malae voluntatis, " et non malae naturas. " Si enim Christus venisset ad correctionem naturae, tunc esset ipse culpandus, qui talem na- iuraui condidisset, quae correctione indigeret. Virtutes autem et scientiae liberales sunt ad perficiendum naturam, et essent de perfectione naturae, etiamsi homo non peccasset. Cum igitur Christus venerit ad correctionem mali, conveniebat ipsum incipere ab eo quod malum voluntatis corrigit, quia hoc corrigit gratia ipsius, Ergo conveniebat ipsum incipere a paenitentia. Et sic paenitentia primum praedicabile est in Evangelio : et est praedicare jn Evangelio, ante dicere et docere.

Adhuc autem, Si primum accipiatur id quod est primum in motu materiae, sive subjecti ad bonum a malo, oportet quod praedicabile primum sit id quod destruit peccatum, in quantum peccatum est : hoc autem est paenitentia. Igitur paenitentia est primum in ordine praedicabilium Christi.

Est autem paenitentia sacramentum destruens peccatum actuale commissum : et hoc quidem in quantum contrarium est gratiae, culpa vocatur : in quantum autem contrarium est virtuti, vocatur vitium : et in actu interiori vel exteriori verbi vel facti consideratum, vocatur peccatum, habens tres affectus : quorum unus est privatio boni naturalis, et sic vocatur malum. Ex illa autem privatione surgit deformitas : et quoad hanc vocatur macula, non quidem positive, sicut est nigredo, vel albedo, sed potius, ut dictum est, privative : sicut mutilatio ingerit maculam, vel caecitas : quia cum peccatum sit defectus, non potest imprimere maculam, quae positive aliquid sit.

Adhuc, Quoniam omne quod ponitur, est ens : et omne ens est a Deo : si macula positive esset aliquid, esset a Deo, Quod ridiculum et absurdum est. Unde sicut mutilatio et est defectus nasi et deformitas, sive macula faciei : ita peccatum est privatio naturalis boni, et sic est malum : vel deformitas, sive macula animae, et sic est turpitudo. Tertius autem effectus est in quantum est carens

rectitudine legis, et sic obligat ad paenam : et vocatur reatus.

Paenitentia igitur, quae est praedicabile primum, est sacramentum Ecclesiae, destruens peccatum in se, et omnem peccati effectum. Et haec consistit in tribus : compunctione, confessione, et satisfactione, quae sunt partes ejus potestativae. Et unus istas partes dolor peccati testatur, qui est in omnibus istis, et informans eas omnes. Continent autem se istae partes, quia cumpunctio habet confessionem in voto, et satisfactionem in proposito : et confessio habet compunctionis dolorem sicut causam, et satisfactionem in voto : satisfactio autem formatur ex dolore, et proportionatur (alias, proportionabiliter) ex confessione. Per gratiam igitur, quae est in compunctione deletur culpa : per virtutes quae sunt subjectae gratiae delentur vitia : per actus voluntatis detestantis peccatum, deletur peccatum. Et sic sanatur bonum naturae, et deletur maculae turpitudo. Et per satisfactionem in proposito et in re, deletur reatus. Et est perfectum praedicabile paenitentiae, secundum quod est perfecta correctio malae voluntatis. Act. III, 19 : Paenitemini igitur, ei convertimini, ut deleantur peccata vestra. Act. xvii, 30 : Tempora quidem hujus ignorantiae despiciens Deus, nunc annuntiat hominibus ut omnes ubique paenitentiam agant,

" Appropinquavit enim regnum caelorum. "

Ecce effectus, sive fructus paenitentiae. Et bene dicit :

" Appropinquavit, "

Quia motus quidam est paenitentia a peccato ad justitiam.

In motu autem continue abjicitur natura ejus inde, sive a quo motus est. Sicut quando res albatur, continue abjicitur nigredo, et inducitur albedo : sic etiam hic In paenitentia prout est correctio malae voluntatis, continue abjicitur turpitudo peccati, et inducitur justitia regni, prout regnum caelorum est rectitudo, in se ambiens rectitudinem legum et consiliorum et officiorum et graduum divinorum et civilitatum et potestatum : qualis rectitudo est in caelo indeflexa per conformitatem omnium eorum quae in caelo sunt ad voluntatem divinam, quae est exemplar et causa omnis rectitudinis, ut dicit Augustinus . Sic enim oramus, dicentes, Matth.VI, 10 : Adveniat regnum tuum. Apocal. v, 10, dicunt Sancti : Fecisti nos Deo nostro regnum.

Sic igitur determinatum est de initio praedicabilium in Evangelio.

" Ambulans autem Jesus juxta mare Galilaeae, vidit duos fratres, Simonem, qui vocatur Petrus, et Andream fratrem ejus, mittentes rete in mare : erant enim piscatores."

Hic incipit secunda pars, ubi agitur de vocatione ministrorum, per quos est dispensatio sacramentorum, doctrinae, officiorum Ecclesiae, Hoc enim fuit unum de praelibandis.

In potestate autem ministrorum necesse est aliquem esse penes (alias, per) quem consistat universitas potestatis : ita quod in opere sollicitudinis habeat coadjutores, eo quod homo est infirmus. et necesse est quod aliqui in partem sollicitudinis advocentur. Et ideo sunt hic tantum duae vocationes ministrorum. Et secunda incipit ibi, v. 21 : " Et procedens inde, etc. " Quamvis enim multae vocationes determinentur in Evangelistis, tamen non differunt nisi materialiter : sed istae duae formaliter differunt.

Prima autem harum habet partes duas, vocationem scilicet, et obedientiam.

Vocatio autem habet duos paragraphos : primus ponit convenientiam vocationis, et secundus ponit ipsam vocationem.

In convenientia vero vocationis sumit convenientiam a tribus, a loco, a personis vocandis, et ab actu sive arte.

Circa locum autem dicit duo, scilicet inquisitionem pii Domini vocantis, et loci, in quo fit vocatio, convenientiam.

Dispositio (alias, de inquisitione) Christi dicitur, quod erat

" Ambulans. "

Non tam passibus corporalibus, quam irradiatione et ingestione suae illuminationis. Joan. IX, 5 : Quamdiu in mundo sum, lux sum mundi.

" Jesus, "

Salvator.

a Juxta mare Galilaeae. "

Quod est stagnum Genesareth, quod Auiditatem mundi significat, in quo instabilibus studiis laborant hi qui vocandi sunt ad Christi mysterium. Ecce loci congruentia.

" Vidit. "

Sapient. IV, 15 : Respectus Dei in electos illius. Oculo enim beneplaciti et oculo misericordiae respexit intus plus quam extra.

" Deos fratres. "

Congruentiam tangit ex parte personarum. Duo enim sunt : quia quantumcumque sit aliquis magnae dignitatis et potestatis, necesse est quod in multis innitatur alteri et juvetur ab ipso. Proverb. XVIII, 19 : Frater qui adjuvatur afratre quasi civitas firma. Eccle. IV, 10 et 11 : Vae soli! quia cum ceciderit, non habet sublevantem se. Et si dormierint duo, fovebuntur mutuo, etc.

" Simonem, qui, "

Promisso in futurum nomine,

" Vocatur Petrus. "

Sive Cephas, quod caput sonat : qui ad universitatem potestatis vocatur. Unde quod hic Petrus dicitur, promissio est nominis. Matth.autem, XVI, 16 et seq., ubi confitetur solidae veritatis fidem, ibi datur ei nomen istud, et aedificatur Ecclesia super eum. Hic autem licet solus sit caput, tamen non solus potest portare onera consiliorum et negotiorum.

" Et "

Ideo ut secum sit, adjungit ei Dominus

" Andream fratrem ejus. "

Secundum suum nomen fortis, vel virilis vocatus.

" Mittentes rete in mare. "

Ecce convenientia ab actu, vel artificio. Rete enim per metaphoram officium est praedicationis, quod in mare mundi est mittendum, ut extrahantur ad siccum continentiae hi qui nutriti sunt in aquis voluptatis. Matth.xiii, 47 : Simile est regnum caelorum sagenae missae in mare, et ex omni genere piscium congreganti.

" Erant enim piscatores, "

Arte: quod erat in eis praesagium officii futuri, sicut dicitur, Jerem. XVI, 16: Ecce ego mittam piscatores multos, dicit Dominus, et piscabuntur eos.