Homilia Secunda. Ab eo loco in quo scriptum est: Nardus mea dedit odorem suum: usque ad eum locum, in quo ait: Quia vox tua suavis, et forma tua speciosa ((Al. decora )).

1129C 515 Omnes animae motiones, universitatis conditor Deus creavit ad bonum; sed pro usu nostro fit saepe, ut res quae bonae sunt per naturam, dum male his abutimur, nos ad peccata deducant. Unus de animae motibus amor est, quo bene utimur ad amandum, si sapientiam amemus, et veritatem. Quando vero amor noster in pejora corruerit, amamus carnem et sanguinem. Tu igitur, ut spiritualis, audi spiritualiter amatoria verba cantari, et disce motum animae tuae et naturalis amoris incendium ad meliora transferre, secundum illud: Ama illam, et servabit te: circumda illam, et exaltabit te (Prov. IV, 8) . Viri, diligite uxores vestras, ait apostolus (Ephes. V et Coloss. III) ; sed non stetit in eo quod dixerat: Viri, diligite uxores vestras: verum sciens esse dilectionem 1129D virorum propriis quoque uxoribus in honestam, sciens esse placentem Deo, docuit 516 quomodo viri uxores suas amare deberent, inferens: Viri, diligite uxores vestras, sicut et Christus Ecclesiam. Et haec quidem in prooemio eorum, quae postea disserenda sunt, diximus.

Quia amici sponsi, dum rex in recubitu suo est frequiescens enim dormivit ut leo, et catulus leonis (Gen. XLIX, 9) , sponsae promiserant, donec ille consurgeret, 1130C similitudines auri et argenti se esse facturos, non habentes aurum, ut sponsus: et quodammodo aliis verbis sponsi passio praedicata est, non irrationabiliter ad haec sponsa respondet, et ipsa dispensationem quamdam passionis intelligens, ad id quod audierat: Similitudines auri faciemus tibi cum stigmatibus argenti, donec rex in recubitu suo est, ait: Nardus mea dedit odorem suum. Fasciculus guttae fratruelis meus mihi; in medio uberum meorum demorabitur (Cant. I, 11 et 12) . Quomodo igitur aptabimus ei quod praecessit: Donec rex 517 in recubitu suo est, id quod sequitur: Nardus mea dedit odorem suum? Loquitur Evangelium, quia venit mulier habens alabastrum unguenti nardi pistici pretiosi; non illa peccatrix, sed sancta, de qua nunc mihi 1130D sermo est. Scio quippe Lucam de peccatrice: Matthaeum vero et Joannem et Marcum, non de peccatrice dixisse (Luc. VII, Matth. XXVIII, Joan. XI et XII, Marc.) . Venit ergo non peccatrix illa, sed sancta, cujus nomen quoque Joannes inseruit; Maria quippe erat habens alabastrum unguenti nardi pistici pretiosi, et effudit super caput Jesu. Deinde super hoc indignantibus, non omnibus discipulis, sed Juda solo, dicente: Potuit venundari hoc trecentis denariis, et dari 1131A pauperibus (Matth. XXVI, 9, et Marc. XIV, 5 et seqq.) , respondit magister atque Salvator: Semper pauperes habetis ((Al. habebitis)) vobiscum; me autem non semper. Praeveniens quippe haec in diem sepulturae meae fecit. Ideo, ubicumque praedicatum fuerit Evangelium istud, dicetur et quod fecit haec in memoriam ejus. In figura ergo istius, quae nunc loquitur: Nardus mea dedit odorem suum, illa super caput Domini fudit unguentum; et tu igitur assume nardum, ut postquam caput Jesu suavi odore perfuderis, possis audenter affari (( Al. audacter effari)): Nardus mea dedit odorem suum, et Jesu reciprocum audire sermonem: Quia ubicumque praedicatum fuerit hoc Evangelium in toto mundo, dicetur et quod fecit haec in memoriam ejus. Tuum quoque factum in universis gentibus praedicabitur. 1131B Quando autem hoc facies? Si factus fueris ut apostolus, et dixeris: Christi bonus odor sumus Deo in omni loco, in his qui salvantur, et in his qui pereunt (II Cor. II, 15) : bona opera tua nardus sunt. Si vero peccaveris, peccata tetro odore redolebunt. Dicit quippe poenitens: Computruerunt, et corruptae sunt cicatrices meae a facie insipientiae meae (Ps. XXXVII, 6) . Non de nardo propositum est nunc Spiritui sancto dicere, neque de hoc quod oculis intuemur, Evangelista scribit, unguento; sed de nardo spirituali, de nardo quae dedit odorem suum.

Fasciculus stactes, id est, guttae, sive 518 stillae fratruelis meus mihi. Guttam unguenti, casiam, galbanum (( Al. galbani)) in Exodo legimus (Cap. XXX) praecepto Domini in thymiama, id est, in sacerdotale 1131C chrisma confectum. Si ergo videris Salvatorem meum ad terrena aut humilia descendentem, videbis, quomodo virtute magna, et majestate divina ad nos modica quaedam stilla defluxerit. De hac stilla et Propheta cecinit, dicens: Et erit, de stilla populi hujus congregandus congregabitur Jacob (Mich. II, 11 et 12) . Et sicuti secundum alium sensum, lapis erat praecisus e monte sine manibus (Daniel. II) , nostri in carne Salvatoris adventus: neque enim totus mons fuit, qui descendit ad terras, nec poterat humana fragilitas totius montis magnitudinem capere: sed lapis ex monte, lapis offensionis, et petra scandali descendit in mundum (Isai. VIII et XXVIII, et I Pet. II) : sic secundum alium intellectum stilla nuncupatur. Oportebat quippe, ut (quia omnes gentes in 1131D stillam situlae reputatae sunt (Isai. XL, 15) his qui pro omnium salute factus est omnia, etiam stilla fieret ad eas liberandas. Quid enim pro nostra salute non factus est? Nos inanes: et ille exinanivit semetipsum, formam servi accipiens (Philipp. II; I Cor. I) . 1132A Nos populus stultus et non sapiens; et ille factus est stultitia praedicationis, ut fatuum Dei, sapientius fieret hominibus. Nos infirmi (Ibid.) : infirmum Dei fortius hominibus factum est. Quia igitur universae gentes, ut stilla situlae, et ut momentum staterae reputatae sunt; idcirco factus est stilla, ut per eum a vestimentis nostris odor procederet, juxta illud: Myrrha, et stilla, et casia a vestimentis tuis, a domibus elephantinis, ex quibus laetificaverunt te filiae regum in honore tuo (Ps. XLIV) , quae in quadragesimo quarto psalmo dicuntur ad sponsam. Fasciculus stillae fratruelis meus mihi. Consideremus quid sibi fratruelis nomine velit Ecclesia, quae hoc (( Al. his)) loquitur de fratruele, nos sumus ex gentibus congregati. Salvator noster sororis ejus est filius, 1132B id est, Synagogae. Duae quippe sorores sunt, Ecclesia et Synagoga; 519 Salvator ergo, ut diximus, filius Synagogae sororis, vir Ecclesiae, sponsus Ecclesiae, fratruelis est sponsae suae: Fasciculus stillae fratruelis meus mihi, in medio uberum meorum commorabitur. Quis ita beatus, ut habeat hospitem in principali ((ἡγεμονικῷ)) cordis, in medio uberum, in pectore suo, sermonem Dei? Tale est quippe quod canitur: In medio uberum meorum commorabitur. Si non fuerint fractae mammae tuae, in medio earum habitabit sermo divinus. Decebat in carmine nuptiali mammas potius appellari quam pectus. Et perspicuum est, cur ad expositionem ejus quae dicit: In medio uberum meorum commorabitur, sit assumptum, si non fuerint fractae mammae tuae, in medio uberum 1132C tuorum commorabitur sermo divinus. Unde dixi, si non fuerint fractae mammae tuae? De Ezechiele. Eo quippe loco, ubi Jerusalem dominica corripitur voce, inter caetera dicitur ad eam: In Aegypto fractae sunt mammae tuae (Ezech. XXV) . Castarum ubera non franguntur: sed meretricum ubera laxis pellibus irrugantur. Pudicarum erecta sunt ubera, et virginali robore (( Al. rubore)) tumentia. Suscipiunt sermonem sponsi, et dicunt: In medio uberum meorum commorabitur.

Botrus Cypri fratruelis meus mihi. Initium est sermonis in verbo, et initium Cypri, id est, floritionis in germine, unde ait: Botrus Cypri, id est, floritionis, fratruelis meus mihi. Non omnibus est botrus Cypri: sed his qui ejus flore digni sunt. Aliis uva 1132D varia est: huic soli quae nigra est et formosa, in floris decore se praebet. Botrus Cypri fratruelis meus mihi. Non simpliciter ait, Botrus Cypri fratruelis meus: sed cum additamento, mihi, ut doceret non omnibus eum esse botrum Cypri. Videamus autem 1133A in quibus regionibus botrus iste sit sponsae. In vineis Engaddi, quod interpretatur, oculus tentationis. In vineis igitur oculi tentationis, Botrus Cypri fratruelis meus mihi. Tentationis oculus in praesenti est. Siquidem in tentatione moramur in hoc mundo: et tentatio est vita humana super terram (Job. VII) . Dum in hac luce versamur, in vineis sumus Engadii. Si autem meruerimus postea 520 transplantari, a nostro agricola transferemur. Nec dubites, quin possis de Engaddi vineis ad loca meliora transferri. Agricola noster ad transferendam vineam crebra meditatione jam calluit. Vineam enim ex Aegypto transtulisti, ejecisti gentes, et plantasti eam. Operuit montes umbra ejus, et arbusta ejus cedros Dei ((Al. Libani)). Et haec quidem, quae exposuimus, locuta sit 1133B sponsa de sponso, significans amorem suum, et sponsi venientis hospitium, quomodo in medio uberum, et sui cordis arcano, sponsus veniens commoretur. Rursus sponsi ad eam sermo dirigitur, et dicit:

Ecce speciosa proxima mea, ecce speciosa, oculi tui columbae. Illa sic dicit ad sponsum: Ecce speciosus fratruelis meus, non adjungit, et proximus meus. Hic autem quando loquitur ad eam: Ecce speciosa, adjungit, et proxima mea. Quare autem illa non dicit: Ecce speciosus, proximus mihi: sed tantum, ecce speciosus? Quare ille non solum speciosa es, dicit: sed speciosa es proxima mea? Sponsa si longe fuerit a sponso, non est speciosa: tunc pulchra fit, quando Dei verbo conjungitur. Et merito nunc docetur a sponso, ut proxima sit, et a suo latere non recedat. 1133C Ecce speciosa proxima mea, ecce speciosa. Incipis quidem esse speciosa, ex eo quod proxima mihi es. Postquam autem esse coeperis speciosa, etiam sine additamento proximae, absolute es speciosa. Ecce speciosa proxima mea, ecce speciosa. Videamus et aliam laudem speciosae, ut et nos aemulemur sponsae fieri. Oculi tui columbae. Qui viderit mulierem ad concupiscendum eam, jam moechatus est eam in corde suo (Matth. V) : oculos non habet columbae. Si quis vero oculos columbae non habet, domum fratris sui ingreditur infelix, non servans illud, quod in Proverbiis est praeceptum: In domum fratris tui ne intres infelix (Prov. XXVII, 10) . (Pro eo quod Septuaginta infelix, interpretati sunt, Aquila Hebraeam exprimens veritatem ἄγροικον posuit.) Qui autem habet oculos 1133D columbae, videt recta, et misericordiam promeretur. Videns quippe recta, misericordiam consequetur. Porro quis videt recta, nisi qui 521 casto conspectu et puris intuetur oculis? Noli igitur mihi de his 1134A tantum carnis oculis intelligere, quae dicta sunt, licet et de his intellexisse non inutile sit: sed ingrediens ad interiora cordis tui, et alios oculos mente perquirens, qui et a Dei mandato illuminantur: Mandatum quippe Dei illuminans oculos: illud enitere, labora, contende, ut sancte intelligas universa, quae dicta sunt, et similia a spiritu: qui in specie descendit columbae, audias; quia oculi tui columbae. Si intelligis Legem spiritualiter; oculi tui columbae sunt. Si intelligis Evangelium; ut se vult intelligi Evangelium et praedicari: vides Jesum, omnem languorem et infirmitatem, non solum eo tempore quo carnaliter facta sunt, fuisse medicatum (( Al. meditatum et meditantem)): sed hodieque medicantem; et non tantum tunc ad homines descendisse: sed hodieque 1134B descendere, et esse praesentem; Ecce enim, inquit, vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi (Matth. XXVIII; 20) : oculi tui columbae sunt: Ecce speciosa; proxima mea, ecce speciosa: oculi tui columbae. Has de se sponsa audiens laudes, sponso vicem in laudibus tribuit: non quo ei quod non habet, suo praeconio largiatur: sed intelligens decorem ejus, atque conspiciens, ait:

Ecce speciosus fratruelis meus. Equidem, pulcher ((Al. pulchre)). Lectus noster umbrosus. Quaero lectum, in quo sponsus cum sponsa requiescat, et ni fallor, corpus humanum est. Siquidem ille in Evangelio paralyticus qui jacebat in lecto: et abire in domum suam, sublato grabato, voce jussus est Salvatoris, antequam sanaretur (Marc. II) , super debile membrorum 1134C suorum corpus jacebat, quod postea Dei virtute solidatum est. Sic ergo intelligo: Tolle grabatum tuum, et vade in domum tuam. Neque enim ad hoc Filius Dei de coelestibus ad terrena descenderat, ut de lectulis imperaret, et consurgentem ab aegrotatione sua, sine lectulo non pateretur abscedere. Tolle, inquiens, grabatum tuum, et vade in domum tuam. Et tu igitur a Salvatore sanatus, tolle grabatum tuum, et vade in domum tuam, ut cum ad te sponsam venerit sponsus, 522 et in eo tecum fuerit reclinatus, dicas: Ecce sponsus fratruelis meus: equidem pulcher. Acclinatio nostra umbrosa. Ecce speciosus fratruelis meus, ipse et speciosus est et umbrosus. Per diem quippe sol non uret te, neque luna per noctem (Ps. CXX) .

1134D Trabes domorum nostrarum cedri. Multitudinis verba sunt. Videntur autem mihi viri haec dicere, qui cum sponso sunt, de quibus superius sermo praefatus est, domos cedrinis trabibus intextas, et cypressis contignatas. 1135A Siquidem pro stybe ascendit cypressus, et pro conyza ascendit myrtus. Requirens igitur, cujus naturae ista sunt ligna, et cedrum imputribilem, et cypressum odoris optimi deprehendens, labora et tu ita contignare domum tuam, ut de te quoque possit dici: Trabes domuum nostrarum cedri, et contignationes nostrae cypressi. Post haec sponsus loquitur.

Ego flos campi, et lilium convallium. Propter me qui in valle eram, descendit in vallem, et in vallem veniens, fit lilium. Pro ligno vitae, quod plantatum est in paradiso Dei, totius campi, id est, totius mundi et universae terrae flos factus est. Quid enim sic potest esse flos mundi, ut vocabulum Christi? Unguentum effusum nomen ejus. Aliter: Ab ipso dicitur: Ego flos campi, et lilium convallium. Et haec 1135B quidem de semetipso. Deinde sponsam laudans, ait: Ut lilium in medio spinarum, sic proxima mea in medio filiarum. Sicut lilium non potest spinis comparari, inter quas semper exoritur: eodem modo proxima mea super omnes filias, lilium est in medio spinarum. Ista audiens sponsa, vicem reddit sponso, et sentiens illius etiam suavitatem, in vocem laudantis erumpit. Unguentorum quippe odor, licet suaviter spiret, et sensum odore demulceat: non tamen ejusmodi est, ut suave sit ad edendum. Est autem aliquod (( Al. aliud)), quod optimi et saporis sit et odoris, id est, ut fauces dulcore delectet, et spiritum mulceat odoratu. Tale est malum, istiusmodi est naturae, ut in se utraque possideat. Idcirco volens non solum benevolentiam sermonis, sed et dulcorem 1135C ejus sponsa laudare, ait:

523 Ut malum in lignis silvae: ita fratruelis meus in medio filiorum (Cant. II, 3) . Omnia ligna, omnes arbores ad comparationem sermonis Dei, silvae inferaces existimantur. Ad Christum saltus est omne quod dixeris: et infructuosa sunt omnia. Quae enim possunt dici ad eum comparata fructifera? Etiam ligna quae videbantur fructibus incurvari, ad collationem adventus ejus infructuosa monstrata sunt. Ideo, ut malum in lignis silvae, ita fratruelis meus in medio filiorum. In umbra ejus concupivi, et sedi. Quam pulchre, non ait, in umbra illius concupisco, sed in umbra ejus concupivi: et non sedeo, sed sedi. Siquidem in principio non possumus cum eo proprium conferre sermonem: verum in principio, ut ita dicam, 1135D quadam majestatis illius umbra perfruimur. Unde et in Prophetis legitur: Spiritus faciei nostrae Christus Dominus, cui diximus: In umbra ejus vivemus in gentibus (Thren. IV, 20) ; et ab umbra ad umbram aliam transmigramus. Sedentibus enim in regione et umbra mortis, lux orta est eis (Isai. IX, 2) . Et transimus 1136A ab umbra mortis ad umbram vitae. Semper istiusmodi sunt profectus, ut in exordio desideret quispiam saltem in virtutum umbra consistere. Ego puto ideo et nativitatem Jesu ab umbra coepisse, et non in umbra, sed in veritate finitam. Spiritus, inquit, Sanctus veniet in te, et virtus Altissimi obumbrabit tibi (Luc. I, 35) . Nativitas Christi ab umbra sumpsit exordium. Non solum autem in Maria ab umbra ejus nativitas coepit, sed et in te, si dignus fueris, nascitur sermo Dei. Fac, igitur, ut possis capere umbram ejus, et cum umbra fueris dignus effectus, veniat ad te, ut ita dicam, corpus ejus, ex quo umbra nascitur. Nam, qui in modico fidelis est, et in majoribus erit fidelis (Luc. XVI, 10) . In umbra ejus concupivi, et sedi. Vides, quia non semper in 1136B umbra stetit, sed inde ad meliora transierit, dicens: Et fructus ejus dulcis in gutture meo. Ego, inquit, desideravi in umbra ejus requiescere; sed postquam me sua protexit umbra, etiam fructu illius saturata sum (( Al. saturatus sum)), et dico: Et fructus ejus dulcis gutturi meo.

Introducite me in domum vini. Foris stetit sponsus, et ab sponsa susceptus est: In medio quippe uberum illius requievit. 524 Proximae juvenculae non sunt istiusmodi, ut sponsum hospitem habere mereantur. Multitudini foris in parabolis loquitur. Quam vereor ne multae adolescentulae forte nos simus. Introducite me in domum vini. Cur tam diu foris maneo? Ecce sto ante ostium, et pulso. Si quis mihi aperuerit, ingrediar ad eum, et coenabo cum eo, et ipse mecum. Introducite 1136C me. Et nunc eadem dicit sermo divinus: Ecce Christus loquitur, introducite me. Vobis quoque catechumenis loquitur, introducite me, non simpliciter in domum, sed in domum vini. Impleatur vino laetitiae, vino Spiritus Sancti anima vestra. Et sic introducite in domum vestram sponsum, Verbum, Sapientiam, Veritatem. Potest autem et ad eos dici, qui nondum perfecti sunt: Introducite me in domum vini. Ordinate in me charitatem. Eleganter locutus est, ordinate. Plurimorum quippe inordinata est charitas: quod in primo loco debent diligere, diligunt in secundo: quod in secundo, diligunt in primo: et quod oportet amare quarto, amant tertio: et rursus tertium in quarto, et est in plerisque charitatis ordo perversus. Sanctorum vero charitas ordinata est. 1136D Volo ad intelligendum hoc quod dictum est, ordinate in me charitatem, aliqua exempla replicare. Te vult divinus sermo diligere patrem, filium, filiam; vult te sermo divinus diligere Christum. Nec dicit tibi, ne diligas liberos, ne parentibus charitate jungaris. Sed quid dicit? Ne inordinatam habeas charitatem, ne 1137A primum patrem, aut matrem, deinde me diligas: ne filii et filiae plus quam mei charitate tenearis. Qui amat patrem aut matrem super me, non est me dignus: qui amat filium aut filiam super me, non est me dignus (Matth. X, 37) . Recole conscientiam tuam de patris, matris, fratrisve affectu, et considera qualem circa sermonem Dei et Jesu habeas charitatem: statim deprehendes magis te filium et filiam diligere, quam Verbum: magis te parentes amare, quam Christum. Quis, putas, ita proficit ex nobis, ut praecipuam et primam inter omnes sermones Dei habeat charitatem, qui in secundo loco liberos ponat? Juxta hunc modum, 525 ama uxorem tuam. Nullus quippe aliquando suam carnem odio habuit, sed amat ut carnem. Et erunt, inquit, duo in carne una (Gen. II, 24) , 1137B et non in uno spiritu. Ama et Deum; sed ama illum, non ut carnem et sanguinem, sed ut spiritum. Qui enim adhaeret Deo, unus spiritus est. Igitur ordinata est charitas in perfectis. Ut autem post Deum etiam inter nos ordo ponatur, primum mandatum est, ut diligamus parentes: secundum, ut filios: tertium, ut domesticos nostros. Si autem filius malus est, et domesticus bonus: domesticus in charitate filii collocetur. Et ita fiet, ut sanctorum ordinata sit charitas. Magister quoque et Dominus noster in Evangelio praecepta de charitate constituens, ad uniuscujusque dilectionem proprium aliquid apposuit, et dedit intelligentiam ordinis his qui possunt audire Scripturam dicentem: Ordinate in me charitatem. Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota mente tua, 1137C et ex tota anima tua, et ex tota virtute tua. Diliges proximum tuum, sicut teipsum (Deut. VI, et Matth. XXII, et Marc. XII, et Luc. X) : non proximum ex toto corde, ex tota anima, et ex tota virtute, et ex tota mente. Rursus, inquit: Diligite inimicos vestros (Luc. VI, 35) : et non apposuit, ex toto corde. Non est inordinatus sermo divinus, nec impossibilia praecipit, nec dicit: diligite inimicos vestros ut vosmetipsos: sed tantum, diligite inimicos vestros; sufficit eis, quod eos diligimus, et odio non habemus. Proximum vero, ut teipsum. Porro Deum ex toto corde, et ex tota anima, et ex tota mente, et ex tota virtute. Si haec intellexeris, et intellecta compleveris, fecisti quod sponsi sermone praecipitur: Introducite me in domum vini, ordinate in me charitatem. Quis, putas, e nobis 1137D charitatis est ordinatae (( Al. ordinator))? Confirmate me in unguentis. Unus de Interpretibus posuit οἰνανθῶν. 1138A Haec est autem sponsa quae loquitur: Stipate me in malis. In quibus malis? Ut malum in lignis silvae, ita fratruelis meus in medio filiorum. Idcirco in malis ejus stipate me: quia vulneratae charitatis ego sum. Quam pulchrum est, quam decorum a charitate vulnus accipere! 526 Alius jaculum carnei amoris excepit, alius ex terrena cupidine vulocratus est: tu nuda membra tua, et praebe te jaculo electo, jaculo formoso: si quidem Deus sagittarus est. Audi Scripturam de hoc eodem jaculo loquentem; immo ut tu amplius admireris, audi ipsum jaculum quid loquatur. Posuit me ut sagittam electam, et in pharetra sua servavit me, et dixit mihi: Magnum est tibi hoc, vocari puerum meum (Isai. XLIX, 2) . Intellige sagittam quid dicat, et quomodo a Deo sit electa. 1138B Quam beatum est hoc jaculo vulnerari! Hac sagitta vulnerati fuerant illi qui inter se invicem conferebant, dicentes: Nonne cor nostrum ardens erat in via, cum aperiret nobis Scripturas (Luc. XXIV, 32) ? Si quis sermone nostro, si quis Scripturae divinae magisterio vulneratur, et potest dicere, quia vulneratae charitatis ego: hunc et illud forsitan sequitur. Quid forsitan dico? manifestam promo sententiam: Sinistra ejus sub capite meo, et dextera illius amplexabitur me. Habet et in sinistra, et in dextera sermo Dei sapientiam, quae cum pro intellectus varietate sit multiplex, in subjacenti una est. Ipse Salomon de laeva, et dextera sapientiae docuit, dicens: Longitudo enim et anni vitae in dextera ejus: in sinistra autem ipsius divitiae et gloria (Prov. III, 16) . Igitur laeva ejus sub capite 1138C meo, ut me faciat requiescere, et brachium sponsi fiat cervical meum, reclinetur animae principale (ἡγεμονικὸν) super sermonem Dei. Laeva ejus sub capite meo. Non expedit tibi habere cervicalia, quae lamentatio sequatur. In Ezechiele scriptum est: Vae his qui consuunt cervicalia sub omnia cubitu manus (Ezech. XLIII, 18) . Noli consuere cervicalia, noli capiti aliunde requiem quaerere: habes sponsi laevam; sit sub capite tuo, et dic: Laeva ejus sub capite meo; quam cum habueris, omnia tibi quae sunt in laeva tribuuntur. Dicis quippe, in sinistra ejus divitiae et gloria, et dextera ejus amplexabitur me. Totum te sponsi dextera complectatur. Longitudo quippe et anni vitae, in dextera ejus: et ob id longae vitae, et multorum dierum eris super terram bonam, quam Dominus Deus 1138D tuus dat tibi (Exod. XX et Deut. IV) .

527 Adjuravi vos, filiae Jerusalem, in virtutibus et 1139A in viribus agri. Quid adjurat sponsa filias Jerusalem? Si levaveritis et suscitaveritis charitatem. Quamdiu charitas dormit ((Al. dormivit)) in vobis, o filiae Jerusalem, o adolescentulae, quae in me non dormit, quia vulnerata sum charitate? In vobis autem, quae plures estis, et adolescentulae, et filiae Jerusalem, dormit charitas sponsi. Adjuravi ergo vos, filiae Jerusalem, si levaveritis, et non solum levaveritis, sed et suscitaveritis, quae in vobis est, charitatem. Creator universitatis cum vos conderet, inseruit in cordibus vestris semina charitatis. Nunc autem, sicut alibi dicitur: Justitia dormivit in ea (Isai. I, 21) , sic dilectio dormitat in vobis: juxta quod et alibi dicitur, Sponsus requievit ut leo, et ut catulus leonis (Gen. XLIX) . Adhuc in infidelibus et in his qui corde sunt dubio, dormitat 1139B sermo divinus: vigilat in sanctis. Dormitat in his qui tempestatibus fluctuant: suscitatur vero eorum vocibus, qui cupiunt, vigilante sponso, salvari (Macc. IV) . Statim fit, eo vigilante, tranquillitas: statim undarum moles conquiescunt, spiritibus contrariis increpatur, fluctuum rabies silet. Illo dormiente, tempestas, mors et desperatio est. Adjuro ergo vos, filiae Jerusalem, in virtutibus et in viribus agri. Cujus agri? Nempe illius, cujus odor agri pleni, quem benedixit Dominus (Gen. XXVII, 27) .

Si levaveritis et suscitaveritis charitatem: quoadusque velit vox fratruelis mei. Ecce hic venit saliens super montes. Haec adhuc loquitur Ecclesia exhortans adolescentulas, ut ad sponsi praeparentur adventum: si tamen venire voluerit, et suum illis praebere colloquium. 1139C Adhuc igitur loquente ea, venit sponsus, quem digito monstrat, et dicit: Ecce hic venit saliens super montes. Intellige sponsam ( Al. sponsae), animam beatam atque perfectam, quae citius videat, citius sermonis contempletur adventum, quae sibi sapientiam, sibi venisse sentiat charitatem, et dicat non videntibus: Ecce hic venit. Orate ut et ego possim 528 dicere: Ecce hic venit. Si enim potuero Dei disserere sermonem, quodammodo et ego dico (( Al. dicam)): Ecce hic venit. Quo? Non utique ubi vallis, non ubi humilia loca. Quo venit? Saliens super montes, transiliens super colles. Si fueris mons, salit in te sermo Dei. Si non valueris esse mons, sed fueris collis secundus a monte, transiliet super te. Quam vero pulchra et convenientia rebus vocabula. Salit super 1139D montes, quia majores sunt: transilit super colles, 1140A quia minores sunt. Non transilit super montes, non salit super colles. Ecce hic venit saliens super montes, transiliens super colles.

Similis est fratruelis meus capreae, aut hinnulo cervorum in montibus Bethel. Haec duo animalia in Scripturis frequentius nominantur, et quo amplius admireris, saepius juncta ponuntur. Et haec sunt, ait, quae manducabis; post paululum inferens, capream et cervum. In praesenti quoque libro pariter nominantur cervus et caprea. Quodammodo enim cognata sibi et vicina sunt ista animalia. Caprea, id est dorcas, acutissime videt. Cervus interfector serpentum est. Quis, putas, est dignus e nobis, qui juxta dignitatem loci atque mysterii, plenam possit explicare rationem? Oremus Dominum, ut nobis largiatur sensum 1140B ad aperiendas Scripturas, et possimus dicere: Quomodo aperuit nobis Jesus Scripturas (Luc. XXIV, 32) ? Quid igitur dicimus: quia dorcas, hoc est, caprea, secundum eorum physiologiam, qui de naturis omnium animalium disputant, ex insita sibi vi nomen acceperit? Ab eo enim quod acutius videat, id est, ὀξυδερκέστερον, dorcas appellata est. Cervus vero serpentum inimicus ac debellator est, ita ut spiritu narium eos extrahat de cavernis, et superata pernicie veneni, eorum pabulo delectetur. Forsitan Salvator meus caprea fit juxta θεωρίαν: cervus juxta opera. Quaenam ista sunt opera? Interficit ipse serpentes, cum contrarias fortitudines jugulat. Ideo dicam ei: Tu 529 contrivisti capita draconum super aquam (Psal. LXXIII, 13) . Similis est fratruelis 1140C meus capreae vel hinnulo cervorum super montes domus Dei. Bethel quippe interpretatur, domus Dei. Non omnes montes domus Dei sunt: sed hi qui montes Ecclesiae sunt. Inveniuntur quippe et alii montes erecti et consurgentes adversus scientiam Dei, montes Aegyptiorum, et Allophylorum. Vis scire, quia similis est fratruelis meus capreae, aut hinnulo cervorum super montes Bethel? Esto mons Ecclesiasticus, mons domus Dei: et veniet ad te sponsus similis capreae vel hinnulo cervorum super montes Bethel. Cernit sponsum appropinquasse vicinius, qui ante super montes versabatur et colles: assimilat eum transilientem atque salientem, et post haec ad se, et ad alias adolescentulas advenisse cognoscens, ait:

Ecce hic retro post parietem nostrum. Si aedificaveris 1140D parietem, et feceris aedificationem Dei, veniet 1141A post parietem tuum, prospiciens per fenestras. Una fenestra, unus est sensus: per hunc prospicit sponsus. Alia fenestra, alius est sensus: et per hunc sponsus sollicite contuetur. Per quos enim sensus non prospicit sermo Dei? Quid sit autem prospicere per fenestras, et quomodo per eas sponsus aspiciat, sequens docebit exemplum. Ubi non prospicit sponsus, ibi mors invenitur ascendens, ut legimus in Jeremia. Ecce mors ascendit per fenestras vestras (Jerem. IX, 21) . Quando videris mulierem ad concupiscendum eam, jam mors ascendit per fenestras tuas. Eminens per retia. Intellige, quia in medio laqueorum ambulas, et subtus machinas transeas imminentes. Omnia retibus plena sunt: diabolus laqueis cuncta complevit. Si autem venerit tibi sermo Dei, et coeperit 1141B eminere de retibus, dicens: Anima nostra sicut passer erepta est de laqueo venantium: laqueus contritus est, et nos liberati sumus (Psal. CXXIII, 7) . Benedicti nos ((Al. vos)) a Domino, qui fecit coelum et terram (Psal. CXIII, 15) . Eminet igitur sponsus per retia tibi viam faciens. Jesus descendit ad terras, subjecit se retibus mundi. Videns magnum hominum gregem retibus 530 impeditum: nec eum ab alio, nisi a se posse conscindi, venit ad retia, assumens corpus humanum, quod inimicarum fortitudinum laqueis tenebatur, ea tibi dirupit, et loqueris: Ecce hic retro post parietem nostrum, prospiciens per fenestras, eminens per retia. Cum eminuerit, dicit tibi: Respondet fratruelis meus, et dicit: Surge, veni, proxima mea, viam tibi feci, conscidi retia: sic veni 1141C ad me, proxima mea:

Surge, veni, proxima mea, speciosa mea, columba mea. Cur ait, Surge? Cur propera? Ego pro te sustinui rabiem tempestatum; ego fluctus, qui tibi debebantur, excepi. Tristis est facta anima mea propter te usque ad mortem (Matth. XVI, et Marc. XIV) . Surrexi a mortuis, fractis mortis aculeis, et inferni vinculis dissolutis, ideo dico tibi: Surge, veni, proxima mea, speciosa mea, columba mea: quia ecce hyems transivit, pluvia abiit sibi, flores visi sunt in terra. Ego a mortuis surgens, tempestate compressa, tranquillitatem reddidi. Et quia secundum dispensationem carnis ex Virgine, et voluntate Patris crevi, et sapientia et aetate profeci, flores visi sunt in terra, tempus sectionis adest. Sectio, remissio peccatorum 1141D est. Omnem enim ramum, ait, in me manentem et afferentem fructum, Pater meus mundat, ut fructus majores afferat (Joan. XV) . Habeto fructus, et priora quae in te infructuosa (( Al. fructuosa)) sunt, auferentur. Tempus quippe sectionis adest.

Vox turturis audita est in terra nostra. Non sine causa in sacrificiis assumitur par turturum, aut duo 1142A pulli columbarum: nam idem valent, et numquam dictum est separatim, par tantummodo columbarum: sed par turturum, et duos pullos columbarum (Levit. I, V, XII et XIV, ac Luc. II) . Columba, Spiritus Sanctus est. Spiritus autem Sanctus, quando de magnis et occultioribus Sacramentis, et quae multi capere non possunt, loquitur, in turturis appellatione signatur, id est, in ejus avis, quae semper in montium jugis, et in arborum verticibus commoratur; in vallibus autem, et his quae ad homines usque perveniunt, columba assumitur. Denique 531 Salvator, quia hominem est dignatus assumere, et venit ad terras, multique tunc circa Jordanem peccatores erant: idcirco Spiritus Sanctus non in turturem vertitur, sed columba fit. Inter nos, propter hominum 1142B multitudinem, avis mansuetior conversatur. Turtur autem videtur, verbi gratia, Moysen et unumquemlibet intelligere prophetarum recedentium in montes et deserta, et ibi accipientium sermones Dei. Vox ergo turturis audita est in terra nostra. Ficus produxit grossos suos. A ficu cognoscite parabolam. Cum ramus ejus tener factus fuerit, et folia miserit, scitote quia juxta est aestas. Vult nobis Dei eloquium nuntiare, post hyemem, post procellas, animarum appropinquasse messem, et ait:

Ficus produxit grossos suos, vites florescunt, dederunt odorem. Si vites jam rumpuntur in florem, tempus adveniet, et erunt uvae. Surge, veni, proxima mea, speciosa mea, columba mea. Haec quae superius exposuimus, sponsus, non audientibus adolescentulis, 1142C sed sola sponsa audiente, loquitur. Volumus autem et ipsius jam audire sermonem loquentis ad sponsam.

Surge, veni, proxima mea, columba 532 mea, et veni, columba mea, sub tegmine petrae. Et Moyses sub tegmine petrae ponitur, ut videat posteriora Dei in tegmine antemuralis (Exod. XXXIII) . Primum veni ad id quod ante murum est, et postea poteris introire ubi murus est petrae. Ostende mihi faciem tuam. Usque ad praesentem diem similia dicuntur ad sponsam. Necdum enim habebat fiduciam, ut revelata facie gloriam Domini contemplaretur. Quia vero jam ornata est atque composita, dicitur ei: Ostende mihi faciem tuam. Nondum enim erat vox ejus ita suavis, ut mereretur ei dici: Audire me fac vocem tuam. Quando 1142D ergo didicit loqui? Tace enim, et audi, Israel: et scies (( Al. scito)) quid loquatur Dominus. Et suavis facta est vox ejus sponso, secundum illud propheticum: Suavis fiat ei postulatio mea. Tunc ad eam sponsus effatur: Et audire me fac vocem tuam: quia vox tua suavis est (Cant. II, 14) . Si aperueris os tuum Verbo Dei, dicet tibi sponsus: Vox tua suavis 1143 est, aspectus tuus speciosus. Quapropter consurgentes, deprecemur Dominum, ut digni efficiamur 1144 sponsi sermone, sapientia Christi Jesu, cui est gloria, et imperium in saecula saeculorum. Amen.