Exemplum Blasphemiae Apud Sirmium per Osium et Potamium conscriptae (anno 357).

11. Deum esse unum. Substantiae vocem tacendam. Patrem Filio esse majorem.—«Cum nonnulla putaretur esse de fide 465 disceptatio, diligenter omnia apud Sirmium tractata sunt et discussa, praesentibus sanctissimis fratribus et coepiscopis nostris, Valente, Ursacio et Germinio . Unum constat Deum esse omnipotentem et patrem, sicut per universum 0487B orbem creditur: et unicum filium ejus Jesum Christum Dominum salvatorem nostrum, ex ipso ante saecula genitum. Duos autem deos nec posse nec 0488A debere praedicari; quia ipse Dominus dixit: Ibo ad patrem meum et ad patrem vestrum, ad Deum meum et ad Deum vestrum (Joan. XX, 17) . Ideo omnium Deus unus est, sicut Apostolus docuit. An Judaeorum Deus tantum? nonne et gentium? Imo et gentium. Quoniam quidem unus Deus, qui justificat circumcisionem ex fide, et praeputium per fidem (Rom. III, 29, 30) . Sed et caetera convenerunt, nec ullam habere potuerunt discrepantiam. Quod vero quosdam aut multos movebat de substantia, quae graece usia appellatur, id est (ut expressius intelligatur), homousion, aut quod dicitur homoeusion, nullam omnino fieri oportere mentionem; nec quemquam praedicare ea de causa et ratione quod nec in divinis Scripturis contineatur, et quod super hominis scientiam sit, nec quisquam possit nativitatem Filii 0488B enarrare, de quo Scriptum est, Generationem ejus quis enarrabit (Esai. LIII, 8) ? Scire autem manifestum est solum Patrem quomodo genuerit filium suum, 0489A et Filium quomodo genitus sit a Patre. Nulla ambiguitas est, majorem esse Patrem. Nulli potest dubium esse, Patrem honore, dignitate, claritate, majestate, et ipso nomine patris majorem esse Filio, ipso testante, Qui me misit, major me est (Joan. XIV, 28) . Et hoc catholicum esse, nemo ignorat, duas personas esse Patris et Filii, majorem 466 Patrem, Filium subjectum cum omnibus his quae ipsi Pater subjecit. Patrem initium non habere, invisibilem esse, immortalem esse, impassibilem esse. Filium autem natum esse ex Patre, Deum ex Deo, lumen ex lumine. Cujus Filii generationem, ut ante dictum est, neminem scire nisi Patrem suum. Ipsum autem Filium Dei Dominum et Deum nostrum, sicuti legitur, carnem vel corpus, id est, hominem suscepisse 0489B ex utero virginis Mariae, sicut Angelus praedicavit (Luc. I, 31) . Ut autem Scripturae omnes docent, et praecipue ipse magister gentium Apostolus, hominem suscepisse de Maria Virgine, per quem compassus est. Illa autem clausula est totius fidei et illa confirmatio, quod Trinitas semper servanda est, sicut legimus in Evangelio: Ite et baptizate omnes gentes in nomine Patris et Filii et Spiritus sancti (Matth. XXVIII, 19) . Integer, perfectus numerus Trinitatis est. Paracletus autem Spiritus per Filium est; qui missus venit juxta promissum, ut Apostolos et omnes credentes instrueret, doceret, sanctificaret.

12. Essentia et substantia quid. Ancyrana Synodus ann. 358. Filius ut imago non solo nomine alius a Patre. —His itaque tot et tantis impietatis professionibus 0489C editis, has rursum e contrario Orientales episcopi in unum congregati sententiarum definitiones 0490A condiderunt. Sed quia frequens nobis nuncupatio essentiae ac substantiae necessaria est; cognoscendum est quid significet essentia, ne de rebus locuturi, rem verborum nesciamus. Essentia est res quae est, vel ex quibus est, et quae in eo quod maneat subsistit. Dici autem essentia, et natura, et genus, et substantia uniuscujusque rei poterit. Proprie autem essentia idcirco est dicta, quia semper est. Quae idcirco etiam substantia est, quia res quae est, 467 necesse est subsistat in sese; quidquid autem subsistit, sine dubio in genere vel natura vel substantia maneat. Cum ergo essentiam dicimus significare naturam vel genus vel substantiam, intelligimus ejus rei quae in his omnibus semper esse subsistat. Nunc igitur praescriptas ab Orientalibus fidei definitiones 0490B recenseamus.

I. «Si quis audiens imaginem esse Filium Dei invisibilis, idem dicat esse imaginem Dei, quod et Deum invisibilem: quasi non confitens vere filium, anathema sit .»

13. Item alius est, ut accipiens a Patre vitam.—Exclusa est assertio volentium nominibus tantum Patrem et Filium praedicare; cum quando imago omnis, ejus ad quem coimaginetur species indifferens sit. Neque enim ipse sibi quisquam imago est; sed eum, cujus imago est, necesse est ut imago demonstret. Imago itaque est rei ad rem coaequandae imaginata et indiscreta similitudo. Est ergo Pater, est et Filius: quia imago Patris est Filius; et qui imago est, ut rei imago sit, speciem necesse est et naturam 0490C et essentiam, secundum quod imago est, in se habeat auctoris.

0491A II.«Et si quis audiens Filium dicentem, Sicut enim Pater habet vitam in semetipso, sic et Filio dedit vitam habere in semetipso (Joan. V, 26) , eumdem dicat, qui accepit a Patre vitam, qui confitetur et hoc idem, Ego vivo propter Patrem (Joan. VI, 57) , quod et illum qui dederit: anathema sit.»

14. Filius essentia non dissimilis patri eo quod imago illius sit.—Discernitur persona accipientis, et dantis; ne ipse idem sit unus et solus. Cum enim in anathemate sit, qui solitarium atque unicum in accipientis et dantis professione crediderit; non potest intelligi ipse atque unus a se accepisse, qui dederit. Neque enim 468 ipse solus est, qui vivit, et per quem vivit; quia alius est sibi vivens, alius profitens se vivere per auctorem: et unum atque eumdem nemo 0491B profitebitur, qui vita utatur, et per quem sit causa vivendi.

III. «Et si quis audiens unigenitum filium invisibilis Dei similem, non dixerit essentia Filium, qui est imago Dei invisibilis, cujus imago et juxta essentiam intelligitur: quasi non vere dicens filium, anathema sit.»

15. Item eo quod sicut Pater, ita ipse vitam habet in semetipso. Vita Patris et Filii, ipsa utriusque essentia. —Indiscreta confirmatur indissimilisque natura. Cum enim unigenitus filius Dei, et imago invisibilis Dei sit; necesse est per speciem atque naturam similis essentiae sit. Aut quomodo inter Filium atque Patrem natura discernitur generis indifferentis; cum in his, quae Patris sunt propria, subsistens Filius 0491C per naturam in se genitam consistat, gloriae scilicet, 0492A virtutis, potestatis, invisibilitatis, essentiae? Atque ita in his paribus divinitatis bonis intelligitur neque ille minor esse, cum filius sit; neque hic praestare, cum pater sit: cum patri filius et coimaginatus ad speciem sit, nec sit dissimilis in genere; quia diversitatem substantiae geniti ex substantia patris filii similitudo non recipit, et omnem in se divinitatis paternae, qualis et quanta forma est, invisibilis Dei filius et imago complectitur: et hoc vere est esse filium, paternae scilicet formae veritatem coimaginatae in se naturae perfecta similitudine retulisse.

IV. «Et si quis audiens hoc, Quomodo enim Pater habet vitam in semetipso, sic et filio dedit vitam habere in semetipso (Joan. V. 26) ; similem non dicat etiam juxta essentiam Filium Patri, testantem 0492B quod sic habet quemadmodum 469 dixit: anathema sit. Manifestum est enim, quod quae vita in Patre intelligitur, substantia significata; vita quoque Unigeniti, quae ex Patre generata est, essentia intellecta, ita similitudinem essentiae ad essentiam significat.»

16. Connectitur, tali confessione originis suae, indiscretae naturae perfecta nativitas. Quod enim in utroque vita est, id in utroque significatur essentia. Et in vita quae generatur ex vita, id est, essentia quae de essentia nascitur, dum non dissimilis nascitur, scilicet quia vita ex vita est, tenet in se originis suae indissimilem naturam; quia natae et gignentis essentiae, id est, vitae quae habetur et data est ( nempe a Patre et data est Filio), similitudo non discrepet. 0492C Quod enim ex se Deus, cum ex naturae suae similitudine, 0493A genuit; non deseruit, in quo ingenita similitudo, naturalis proprietatem substantiae. Non enim aliud habet, quam dedit: et sicut vitam habens, ita habendam dedit vitam. Ac sic quod de essentia, tamquam vita ex vita, simile sui secundum essentiam nascitur, nullam diversitatem ac dissimilitudinem admittit nascentis et gignentis essentia.

V. «Si quis condidit vel creavit me (Prov. VIII, 22) , et genuit me (Ibid. 25) ab eodem audiens, hoc genuit me non tam ex similitudine essentiae intelligat, sed idem esse dicat genuit me, et condidit me: quasi non dicens Filium de Deo perfectum ex duobus nominibus significatum filium (sed per duo nomina, hoc est, condidit me, et genuit, conditionem tantummodo dicens, et nequaquam 0493B filium); sicut 470 tradidit Sapientia ex duobus pium intellectum: anathema sit.»

17. Vox condidit me ex sequente genuit me intelligenda. Nativitatis et creationis discrimen.—Dicentibus creaturam vel conditionem esse filium Dei, contraitur ratione subjecta. Namque impietatis haereticorum hinc profana praesumptio est, quod legisse se dicant, Dominus condidit vel creavit me; id ipsum enim conditio vel creatio videtur intelligi: sed consequentem sententiam subtrahentes, ex qua intelligentiam prior sumit, ex prima arripiunt impietatis suae auctoritatem, ut creaturam dicant, quia Sapientia dixerit se creatam. Quae si creata est, quomodo potuit et nasci? quia nativitas omnis, quaecumque est, in naturam suam ex natura gignente consistit: creatio 0493C autem sumit exordium de creantis potestate, potente scilicet Creatore ex nihilo condere creaturam. Sapientia itaque, quae se dixit creatam, eadem in consequenti (Scil v. 25, Sapientia cur creatam se 0494A dixerit) se dixit et genitam: creationem referens ad parentis indemutabilem naturam, quae, extra humani partus speciem et consuetudinem, sine imminutione aliqua ac demutatione sui, creavit ex se ipsa quod genuit. Creantis enim opus non habet passionem, aut permixtionis, aut partus. Esse enim aliquando incipit, quod creatur ex nihilo. Et qui creat, efficit pro potestate quod condit: et est opus virtutis creatio, non naturae ex natura gignente nativitas. At vero nativitas, legitimae originis et genuinae naturae perfectus profectus est: ex natura enim generante naturam sumpsit genita natura. Sed quia Dei filius non corporalis partitudinis est genitus exemplo, sed ex 471 perfecto Deo perfectus Deus natus est; idcirco ait creatam se esse Sapientia, omnem in 0494B generatione sua naturam passionis corporalis excludens.

18. Creatam se simul et genitam dicens originis suae naturam quam apte explicet. Solam virtutis similitudinem Filio tribuentes damnantur. —At vero ut ostenderet, non creationis in se, sed nativitatis esse naturam; subjecit et genitam, ut cum creatam se et genitam confitetur, absolutam nativitatis suae intelligentiam praestaret: dum et indemutabilem Patris naturam in creatione significat, et legitimam ac propriam ex Deo patre genitae naturae suae ostendit esse substantiam. Atque ita perfectae nativitatis intelligentiam, creationis et generationis attulit sermo: cum alterum sine demutatione, alterum in proprietate naturae est. Fitque utrumque unum, et unum utrumque 0494C perfectum: dum et Filius, ex Deo ac sine demutatione Dei natus, sic ex Patre nascitur, ut creetur; et indemutabilis ex se ac naturalis Filio Pater sic Filium condit, ut generet. Haeresis ergo 0495A creaturam esse Dei filium profiteri ausa, damnatur: quia impiam creaturae ex nihilo opinionem, impassibili per eam divinitatis perfectione monstrata, consequens professio naturalis generationis exstinguat.

VI. «Et si quis in Filio, Patris similitudinem secundum essentiam quidem ipso Filio revelante per haec quae dicit: Sicut enim Pater habet vitam in semetipso, sic et Filio dedit habere vitam in semetipso (Joan. V, 26) ; juxta efficaciam autem per ea quae docet: Quae enim Pater facit, eadem et Filius similiter facit (Ibid., 19) , solam secundum efficaciam similitudinem concedens, juxta essentiam vero, quod est principalissimum fidei nostrae, Filium fraudet: quasi semetipsum fraudans cognitione vitae perpetuae, 0495B quae est in Patre et Filio: anathema sit.»

19. Virtutis similitudo non est nisi ex naturae similitudine. Vita essentia significatur.—Conclusi haeretici Scripturarum auctoritatibus, hoc solum tribuere solent Filio, ut Patri tantum virtute similis sit, adimunt autem ei similitudinem naturae: stulti atque impii, non intelligentes non nisi ex naturae similitudine similitudinem esse virtutis. Neque enim aliquando inferior natura, superioris a se potiorisque naturae virtutem consequitur. Aut quid haec asserentes de omnipotente Deo patre profitebuntur, si virtuti suae virtus naturae inferioris aequatur? Non enim potest negari, quin Filius idem possit; cum dixerit: Quaecumque facit 472 Pater, eadem et Filius facit similiter (Joan. V, 19) . Sed similitudini 0495C virtutis naturae similitudo succedit, cum dicit: Sicut habet Pater vitam in se, ita et Filio dedit vitam habere in semetipso (Ibid., 26) . In vita, naturae et essentiae significatio est: quae sicut habetur, ita data esse docetur ad habendum. Tenet ergo vitae similitudo virtutis similitudinem: similitudo enim virtutis non potest esse dissimilis naturae. Atque ita necesse est, ut essentiae similitudo virtutis similitudinem consequatur: quia sicut ea quae Pater facit, eadem et Filius facit: ita sicut habens vitam Pater, sic habendam Filio dedit vitam. Condemnatur ergo impiae professionis temeritas, quae virtutis similitudinem confitens, dissimilitudinem ausa sit praedicare naturae: cum principalis spei nostrae fides sit, indifferentem in Patre et Filio divinitatis substantiam confiteri.

0496A VII.«Et si quis Patrem et Filium credere se promittens, Patrem dissimilis sibi essentiae patrem dicat, sed similis efficaciae; quasi profanas et novas voces contra essentiam Filii loquens, et interimens vere Dei filium esse: anathema sit.»

20. Haeretici dolose Patrem et Filium confitentes. Refelluntur Filium negantes a Patre alium ob similitudinem naturae.—Confusis permixtisque verbis veritatem frequentissime haeretici eludunt, et incautorum aures communium vocabulorum sono capiunt, Patrem et Filium solis nominibus, non etiam per veritatem naturalis et genuinae essentiae praedicantes: quia omnium creationum sciant dici Deum patrem, et sanctos quosque nuncupari meminerint Dei filios. Quo exemplo Patrem et Filium secundum communia universitatis 0496B nomina confitentur; ut Pater et Filius dicantur potius, quam sint. Dicuntur enim, non etiam sunt, si in his differentis essentiae discreta natura est: cum non possit paterni nominis veritas nisi ex naturae suae progenie acquiri. Pater itaque non potest alienae a se ac dissimilis substantiae pater dici; quia nativitas perfecta non habeat dissidentem originalis substantiae diversitatem. Repudiatur ergo haec omnis impietas, quae Patrem non secundum naturam suam geniti ex se filii patrem loquatur. Neque enim per id pater dicetur Deus, si habeat virtuti atque efficaciae suae similem creationem; sed si genuerit non dissimilis atque alienae a se essentiae naturam: quia diversitatem paternae naturae nativitas naturalis non recipit. Atque ob id anathema sunt, qui 473 Patrem 0496C asserant dissimilis sibi naturae patrem esse: ut ex Deo aliud quam Deus natus sit, et putent essentiam Patris a se in Filio degenerasse gignendo. Perimunt enim, quantum in se est, ipsam illam innascibilem Patris et indemutabilem essentiam, qui ausi sunt ei in Unigeniti sui nativitate dissimilitudinem degeneratae essentiae naturalis ingerere.

VIII. «Et si quis intelligens similem secundum essentiam Filium ejus, cujus et filius intelligitur; eumdem dicens Filium quem Patrem, aut partem Patris, aut per emanationem aut aliquam passionem, quemadmodum corporales filios, ab incorporali Patre incorporalem Filium subsistentem: anathema sit.»

21. Cavetur in omnibus adversum singularum per 0497A versitatum vitia, neque occasio fraudis admittitur. Plures enim haereticorum idcirco similem secundum divinitatem esse Patri Filium dicunt, ut per similitudinis proprietatem eumdem Patrem esse quem Filium confirment: quia indiscreta similitudo admittere videatur unici ac singularis occasionem. Quod enim non dissentit in genere, id videtur in unione manere naturae.

22. Filius eo quod natus, nec ipse qui Pater, nec aliud quam Pater. Filium a Patre aliud volentes, ob distinctionem personae.—Sed nativitas non admittit hanc fabulam; quia unio non habet nativitatem. Quod enim natum est, habet nativitatis suae patrem. Neque quia indiscreta est nascentis a gignente divinitas, ideo ipse est et generator et genitus; cum non 0497B possit nisi alius atque alius esse et generans et natus, neque rursum dissimilis esse possit natus et generans. Anathema ergo est, qui in Patre et Filio naturae similitudinem ad abolendam Filii personalem significantiam praedicabit: quia cum in nullo differat res a re per mutuam similitudinem; similitudo tamen ipsa, non recipiens unionem, Patrem et Filium per id, quod Filius indemutabilis similitudo Patris est, confitetur. Non enim aut pars est Filius Patris, ut unus dici possit et natus et generans. Neque emanatio est, ut continenti fluxu per corporalem et individuum procursum idem ipse fluxus retentus in origine, ipsum sibi sit serie atque tractu cohaerenti origo quod fluxus. Sed perfecta nativitas est, et cum naturae similitudine manens: non conceptu 0497C et partu corporali corporaliter incohata, sed secundum ejusdem naturae similitudinem incorporalis 474 Filius ex incorporali Patre subsistens.

IX. «Et si quis, propterea quod numquam Pater Filius intelligitur, et quod Filius numquam Pater intelligitur, alium dicens Filium praeter Patrem, propterea quod alius sit Pater, alius sit Filius, secundum quod dictum est, Alius est qui testimonium perhibet mihi, qui me misit Pater (Joan., V, 32) : propter hanc piam in Ecclesia intelligendam proprietatem personae Patris et Filii, timens ne quando idem intelligatur Filius et Pater, similem non dicat etiam juxta essentiam Patri: anathema sit.»

0498A 23. Quam caute duae haereses contra Dei filium peremptae.—Dictum ad Apostolos Domini est: Estote prudentes ut sunt serpentes, et simplices ut columbae (Matth., X, 16) . Per quod dissidentium a se animantium inesse nobis voluit naturam: sed ita, ut serpentinam prudentiam columbae simplicitas temperaret, et simplicitatem columbae prudentia serpentis instrueret; fieretque et simplex sapientia, et sapiens simplicitas: quod praeceptum in hujus fidei expositione servatum est. Namque cum superior, de qua locuti sumus, sententia id cavisset, ne, per similitudinem essentiae, personalis unio praedicaretur; neque ut naturae indifferentia perimeret Filii nativitatem; et unus ac solitarius nobis esset in sensu, quia alter ab altero non differret in genere: sed consequenti 0498B sententia illi prudentiae serpentis, cui configurari cum columbae simplicitate praecipimur, per simplicem atque apostolicam prudentiam rursum occursum est; ne forte per id, quod personalis unio non reciperetur, quia alius sit Pater, alius et Filius, praedicatio iterum dissimilis naturae possit obrepere: ne cum alius est qui miserit, et alius est qui missus est (quia non unus est missus et mittens), discretae ac dissimilis naturae existimarentur esse missus et mittens, cum diversae essentiae esse non possint natus et gignens. Retinetur itaque in Patre et Filio naturae indifferentis similitudo per essentiae nativitatem: non tamen damnum personae affert, ut unus sit missus et mittens, similitudo naturae. Neque rursum in personae proprietate, cum non possit ipse 0498C sibi unus et filius et Pater dici, aufertur similitudo naturae. Atque ita et nativitatis veritas ad similitudinem proficit essentiae, et similitudo essentiae non amittit nativitatis personalem veritatem. Neque rursum professio gignentis et geniti 475 similitudinem excludit essentiae; quia cum gignens et genitus unus esse non possit, non tamen diversae naturae sint natus et generans.

X. «Et si quis in aliquo tempore patrem Deum unigeniti filii intelligat, et non super tempora et super omnem humanam aestimationem unigenitum filium sine passione exstitisse: quasi praetergrediens evangelicam praedicationem, quae temporum quidem intercapedinem de Patre et Filio adspernata 0499A est, fideliter autem nos docuit, quod in principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum (Joan., I, 1) : anathema sit.»

24. Pater non intra tempora. Filium magis jam esse quam nasci docet Evangelium.—Pia professio est, Patrem non intra tempora contineri: omnem enim intelligentiae sensum excedit intemporalis paterni nominis veritas. Etsi ipsa paterni nominis, per quod impassibilis origo nascentis est, religiosa confessio est: non tamen tenetur in tempore; quia non potest aeternus et infinitus Deus pater intelligi temporalis, et secundum evangelicam praedicationem cognoscitur unigenitus Deus Verbum magis jam in principio apud Deum esse, quam nasci.

XI. «Et si quis seniorem tempore Patrem dicat 0499B Filio ex se unigenito, juniorem autem Filium Patre : anathema sit.»

25. Filius ut Patris imago, non est eo junior. Ex eo quod Deus semel pater, semper fuit pater, semper et Filius.—Similitudo essentiae configurata in genere, indifferens quoque docetur in tempore: ne qui imago est Dei, qui Verbum est, qui Deus est apud Deum in principio, qui similis est Patri, interjecto inter se ac Patrem tempore, non perfectum in se habeat quod et imago est, et Verbum est, et Deus est. Si enim tempore junior praedicatur, amisit et imaginis et similitudinis veritatem: quia similitudo jam non sit, quae dissimilis reperiatur in tempore. Quia ipsum illud, quod Deus pater est, tempus aliquod non potest habere ne Pater sit: ex quo nec in 0499C Filio tempus potest esse ne filius sit. Atque ob id, nec Pater Filio senior, nec Filius Patre junior esse dicendus est: quia utriusque nominis veritas non potest esse sine altero.

476 XII.«Et si quis intemporalem unigeniti filii de Patre substantiam ad innascibilem Dei essentiam referat, quasi Filium Patrem dicens: anathema sit.»

26. Filius etsi intemporalis, non tamen innascibilis. —Dedisse superior definitio occasionem haereticis videbatur, cum tempus nativitatis Filii negaretur 0500A (quia nefas esset, si Pater esset in tempore: in tempore autem esset, si Filius tempori subderetur): ut per hanc opportunitatem temporis abnegati, sub Filii nuncupatione, Pater, qui innascibilis esset, singularis atque unicus ipse sibi et pater et filius praedicaretur: quia ubi nascendi tempus excluditur, illic opinio videtur innascibilitatis admitti; ut natus non putetur, cujus nativitas non sit in tempore. Idcirco ne per hanc occasionem temporis abnegati, haeresis (Sabelliana) unionis irreperet; haec impietas damnatur, quae audeat intemporalem nativitatem ad unicam ac singularem innascibilis essentiae referre substantiam: cum aliud sit intemporalem esse, aliud sit esse non natum; quorum unum habet (licet extra tempus) nativitatem, aliud ipsum sibi, ad 0500B id quod est, solus atque idem auctor aeternus sit.

27. Definitionum harum ratio. Expositio qualis ab Hilario adhibita. A quibus earum subscriptio extorta. Harum synopsis.—Percucurrimus, charissimi Fratres, omnes Orientalium episcoporum editas fidei definitiones, quas adversum emergentem proxime haeresim, congregata intra se synodo condiderunt. Et nos, quantum potuimus, ad intelligentiae eorum sensum, expositionis nostrae sermonem coaptavimus, famulantes potius eorum dictis, quam dictorum alienorum auctores existimandi: quibus adversum novam et profanam impietatem, haec conscientiae suae et adeptae jam pridem doctrinae instituta decernunt, et eos, qui hanc apud Sirmium haeresim conscripserant, vel conscriptam susceperant, 0500C ignorationem confitentes ad subscriptionem decretorum talium coegerunt: ubi Filius Patris imago perfecta est: ubi sub indifferentis imaginis proprietate, per profanam fraudem Filius non aboletur, ut pater sit: ubi 477 imago Patris Filius praedicatus per similitudinis veritatem, a substantia Patris, cujus imago est, substantiae diversitate non differt: ubi per habitam a Patre vitam et acceptam a Filio vitam, nihil differens in substantia, quae significatur in vita, habeat Pater, quam Filius accepit ad habendum: ubi non creatura est Filius genitus, sed a natura Patris 0501A indiscreta substantia est: ubi sicut inter Patrem et Filium indifferens virtus est, ita nullam inter se diversitatem patiatur essentia: ubi Pater, generando Filium, nihil ex se in eo degenerat diversitate naturae: ubi quia nihil differat in utroque similitudo naturae, proprietas tamen similitudinis personalium nominum respuat unionem, ne subsistens unus sit, qui et Pater dicatur et filius: ubi quia pie dicitur et Pater mittens, et Filius missus; in nullo tamen inter Patrem et Filium, id est, inter missum atque mittentem discernatur essentia: ubi non intra tempora paterni nominis veritas continetur: ubi Filius Patri non est posterior in tempore: ubi ultra tempus omne perfecta nativitas innascibilitatis in se non admittit errorem.

0501B 28. Decreta quo tempore edita. Qua occasione, cur. Fides subinde aliae.—Et haec quidem, Fratres carissimi, omnis quae edita est fidei doctrina, per paucos juxta universitatis modum Orientales, sub his ipsis prope diebus, quibus vos ingestam haeresim respuistis, emersit: cujus exponendae ea fuit ratio, quod unius substantiae 478 silentium decernebatur. Sed jam superioribus diversisque temporibus, multis his causis postulantibus, fides alias necesse 0502A fuerit conscribi, quae quales sint, ex ipsis intelligetur. Omnibus enim quae ab iis gesta sunt cognitis, facilius tum et plenius earum rerum, de quibus inter nos quaestio est, absolutionem religiosam et unitati congruam afferemus.

Expositio ( an. 341, edita) ecclesiasticae fidei, quae exposita est in synodo habita per Encaenias Antiochenae ecclesiae consummatae. Exposuerunt qui adfuerunt episcopi nonaginta septem, cum in suspicionem venisset unus ex episcopis quod prava sentiret.

29. «Credimus consequenter evangelicae et apostolicae traditioni in unum Deum patrem omnipotentem, 0502B cunctorum quae sunt aedificatorem et factorem et provisorem, de quo omnia: et in unum Dominum Jesum Christum filium ipsius unigenitum, Deum per quem omnia, qui generatus est ex Patre, Deum de Deo, totum ex toto, unum ex uno, perfectum de perfecto, regem de rege, Dominum de Domino, verbum, sapientiam, vitam, lumen verum, viam veram, resurrectionem, pastorem, januam, inconvertibilem et immutabilem, divinitatis essentiaeque 0503A et virtutis et gloriae incommutabilem 479 imaginem, primum editum totius creaturae, qui semper fuit in principio apud Deum Verbum Deus, juxta quod dictum est in Evangelio, Et Deus erat Verbum (Joan. I, 1) , per quem omnia facta sunt, et in quo omnia constant: qui in novissimis diebus descendit desursum, et natus est ex virgine secundum Scripturas, et agnus factus est, mediator Dei et hominum, praedestinatus fidei nostrae, et dux vitae. Dixit quippe: Non enim descendi de coelo, ut facerem voluntatem meam, sed voluntatem ejus qui me misit (Joan. VI, 38) . Qui passus est et resurrexit pro nobis tertia die, et adscendit in coelos, et sedet in dextera Patris, et iterum venturus est cum gloria judicare vivos et mortuos. Et in Spiritum sanctum, qui in paraclesin et sanctificationem et consummationem 0503B credentibus datus est, juxta quod et Dominus Jesus Christus ordinavit discipulos dicens: Pergite, et docete universas gentes, baptizantes eos in nomine Patris et Filii et Spiritus sancti (Matth. XXVIII, 19) : manifeste utique Patris vere patris, certumque Filii vere filii, et Spiritus sancti vere spiritus sancti; hisque nominibus non simpliciter neque otiose propositis, sed significantibus diligenter propriam uniuscujusque nominatorum substantiam et ordinem et gloriam, ut sint quidem per substantiam tria, per consonantiam vero unum.

30. «Hanc ergo habentes fidem, et ab initio et usque in finem habituri in conspectu Dei et Christi, omnem haereticam et pravam sectam anathematizamus: 0503C et si quis praeter salubrem Scripturarum et rectam fidem docet, dicens aut tempus, aut spatium, aut saeculum, aut esse aut fuisse prius, quam generatus Filius: anathema sit. Et si quis Filium conditionem dicit, quemadmodum unum conditionum; aut nativitatem, sicut sunt nativitates; aut factionem, 0504A sicut sunt facturae, et non sicut divinae Scripturae tradiderunt singula quaeque, 480 quae superius dicta sunt; et si quis aliud docet, aut evangelizat praeter quam quod accepimus: anathema sit. Nos enim omnibus, quae divinis Scripturis tradita sunt a prophetis et ab apostolis, vere et cum timore et credimus et sequimur.»

31. Fides haec quatenus suspecta.—Minus forte expresse videtur de indifferenti similitudine Patris et Filii fides haec locuta esse, maxime cum de Patre et Filio et Spiritu sancto ita senserit significatam in nominibus propriam uniuscujusque nominatorum substantiam et ordinem et gloriam, ut sint quidem per substantiam tria, per consonantiam vero unum.

32. Excusatur ex scopo concilii. Haeresis nova post Nicaenam synodum. Trinitatis substantiae tres qui apud 0504B Orientales recte dicantur.—Et primum sciendum est, non adversum haeresim, quae dissimilis substantiae Patrem et Filium ausa est praedicare, in Antiochia fuisse conventum; sed adversus eam, quae post sanctam synodum Nicaenam in id proruperat, ut tria nomina Patri vellet adscribere, de qua suo loco tractabimus. Memini enim me in exordio sermonis patientiam et aequanimitatem legentium atque audientium usque ad absolutionem omnium dictorum meorum poposcisse; ne temerarius quisquam in me judex ante cognitionem perfecti sermonis exsisteret. Volens igitur congregata sanctorum synodus impietatem eam perimere, quae veritatem Patris et Filii et Spiritus sancti nominum numero eluderet: ut non 0504C subsistente causa uniuscujusque nominis, triplex nuncupatio obtineret sub falsitate nominum unionem, et Pater solus atque unus idem atque ipse haberet et Spiritus sancti nomen et Filii: idcirco tres substantias esse dixerunt, subsistentium personas per substantias edocentes, non substantiam Patris 0505A et Filii diversitate dissimilis essentiae separantes. Quod autem dictum est: Ut sint quidem per substantiam tria, per consonantiam vero unum, non habet calumniam: quia connominato Spiritu, id est paracleto, consonantiae potius, quam essentiae 481 per similitudinem substantiae praedicari convenit unitatem.

33. Hac formula eamdem Patris ac Filii essentiam praedicari. Nativitatis et innascibilitatis discrimen. Filius immutabilis.—Caeterum omnis superior sermo in nullo Patrem et Filium essentiae ac naturae diversitate discrevit. Ubi enim dicitur, Deum de Deo, totum ex toto; non ambigitur totum Deum ex toto Deo natum. Nam et Dei de Deo natura non differt: et totus ex toto in iis est ipse, quibus Pater est. 0505B Unus ex uno passiones humani partus et conceptionis excludit: ut dum unus ex uno est, non aliunde, nec diversus, aut alius sit, qui est unus ex uno, perfectus a perfecto. Non differt praeter originis causam ab innascibilitate nativitas; cum perfectio utriusque non differat. Rex de Rege. Non admittit uno atque eodem nomine potestas connuncupata dissimilitudinem potestatis. Dominum de Domino. Dominatus quoque aequatur in Domino: nec recipit differentiam confessa in utroque sine diversitate dominatio. Illud vero, quod post multa alia subjectum est, inconvertibilem et immutabilem, divinitatis et essentiae et virtutis et gloriae incommutabilem imaginem, absolutum est. Nam ex Deo Deus, ex toto totus, ex uno unus, et ex perfecto perfectus, et ex rege rex, 0505C et ex Domino Dominus, cum in ea omni divinitatis gloria atque natura, in qua Pater permanet, natus quoque subsistat et Filius; etiam hoc ex paterna 0506A substantia habet, ne demutabilis fiat. Non enim in eo nascente, ea, de qua natus est, demutata natura est: sed indemutabilem essentiam natus obtinuit ex indemutabilis auctoritate naturae. Nam quamvis imago est, tamen incommutabilis est imago (non commutata in eo scilicet per dissimilitudinem paternae essentiae, ex qua est genitus, natura), quia in eo imago paternae essentiae nasceretur. Jam vero cum primus editus esse totius creaturae docetur, et ipse ille semper fuisse in principio apud Deum Verbum Deus dicitur; dum primus editur, natus fuisse ostenditur; dum semper fuit, nec tempore separatur a 482 Patre. Non ergo videri potest divisio substantiarum ( supple, ab hac synodo) (quae nihil aliud studuit, quam ut per trium substantiarum 0506B nomen, triplicis vocabuli excluderet unionem) ad separationem diversae in Filio et in Patre substantiae introducta: cum totius fidei expositio Patrem et Filium, innascibilem et unigenitum, nec tempore, nec nomine, nec essentia, nec dignitate, nec dominatione discernat. Dignum autem est conscientia communi etiam caeteras eorumdem episcoporum Orientalium diversis et locis et temporibus conscriptas fides noscere, ut per plures confessiones sinceritas conscientiae possit intelligi.