Patrologiae Cursus Completus

 Patrologiae Cursus Completus

 Elenchus Operum Quae In Hoc Volumine Continentur.

 Elenchus Operum Quae In Hoc Volumine Continentur.

 In Libros De Trinitate Praefatio.

 In Libros De Trinitate Praefatio.

 Summa Librorum Sequentium E Duobus Mss.

 Summa Librorum Sequentium E Duobus Mss.

 (Circiter An. 356 Inchoati.)

 (Circiter An. 356 Inchoati.)

 1 Liber Primus.

 25-26 Liber Secundus.

 49 Liber Tertius.

 69-70 Liber Quartus.

 103-104 Liber Quintus.

 131-132 Liber Sextus.

 173-174 Liber Septimus.

 211-212 Liber Octavus.

 255, 256 Liber Nonus.

 319-320 Liber Decimus.

 373-374 Liber Undecimus.

 407-408 Liber Duodecimus.

 445-446 In Librum De Synodis Praefatio.

 445-446 In Librum De Synodis Praefatio.

 (Scriptus Circa Finem Anni 358.)

 (Scriptus Circa Finem Anni 358.)

 Exemplum Blasphemiae Apud Sirmium per Osium et Potamium conscriptae

 Fides Secundum Orientis Synodum. (an. 347.)

 485 Exemplum fidei Sirmio ab Orientalibus contra Photinum scriptae

 521-522 Sancti Hilarii Apologetica Ad Reprehensores Libri De Synodis Responsa .

 521-522 Sancti Hilarii Apologetica Ad Reprehensores Libri De Synodis Responsa .

 Admonitio In Epistolam Sequentem Et Subjunctum Ei Hymnum.

 Admonitio In Epistolam Sequentem Et Subjunctum Ei Hymnum.

 (Circa Finem Anni 358 Missa.)

 (Circa Finem Anni 358 Missa.)

 529-530 Sancti Hilarii Hymnus Filiae Suae Abrae Missus.

 529-530 Sancti Hilarii Hymnus Filiae Suae Abrae Missus.

 Censura Alterius Hymni Hilario Perperam Tributi.

 Censura Alterius Hymni Hilario Perperam Tributi.

 Alterius Hymnus Hilario Perperam Tributus.

 Alterius Hymnus Hilario Perperam Tributus.

 Fnis.

 In Sequentem Librum Admonitio. Nonnulla De Libris Aliis Ad Constantium Praelibantur.

 In Sequentem Librum Admonitio. Nonnulla De Libris Aliis Ad Constantium Praelibantur.

 (Scriptus anno 355 aut 356.)

 (Scriptus anno 355 aut 356.)

 541-542 In Libellum Subsequentem Admonitio.

 541-542 In Libellum Subsequentem Admonitio.

 (Scriptus anno 360.)

 (Scriptus anno 360.)

 Praevia Dissertatio In Librum Contra Constantium.

 Praevia Dissertatio In Librum Contra Constantium.

 (Scriptus Anno 360.)

 (Scriptus Anno 360.)

 Additamentum ex libris de Trinitate.

 Admonitio In Librum Contra Auxentium.

 Admonitio In Librum Contra Auxentium.

 (Scriptus Anno 364.)

 (Scriptus Anno 364.)

 Exemplum Blasphemiae Auxentii.

 603-604 In Fragmenta S. Hilarii Praefatio.

 603-604 In Fragmenta S. Hilarii Praefatio.

 613-614 Fragmentorum Vetus Ordo Cum Novo Comparatus.

 613-614 Fragmentorum Vetus Ordo Cum Novo Comparatus.

 617-618 Fragmenta Ex Libro Sancti Hilarii Pictavensis Provinciae Aquitaniae, In Quo Sunt Omnia, Quae Ostendunt Vel Quomodo, Quibusnam Causis, Quibus I

 617-618 Fragmenta Ex Libro Sancti Hilarii Pictavensis Provinciae Aquitaniae, In Quo Sunt Omnia, Quae Ostendunt Vel Quomodo, Quibusnam Causis, Quibus I

 Fragmentum I ( Alias I partis

 Fragmentum II ( Alias I partis

 Synodi Sardicensis ad universas Ecclesias.

 Nomina Haereticorum.

 Item Nomina Episcoporum Infra, Qui Synodo Sardicensi Adfuerunt Et Subscripserunt Iidem In Judicio.

 Fragmentum III ( Alias II partis

 Incipit Decretum Synodi Orientalium Apud Serdicam Editum an.

 Fragmentum IV ( Alias I partis

 Incipit Exemplum Epistolae Liberii Episcopi Urbis Romae Ad Orientales Episcopos.

 671 Fragmentum V ( Alias II partis

 Incipit Epistola Legatorum Missa Ad Constantium circa an

 Fragmentum VI ( Alias I partis

 Liberius Ante Quam Ad Exsilium Iret, Hanc Uniformem Epistolam Confessoribus Scripsit, Id Est, Eusebio, Dionysio Et Lugifero In Exsilio Constitutis (an

 Item Liberius Ante Quam Iret In Exsilium, De Vincentio Capuensi Ad Caecilianum Episcopum Spoletinum circa initium an.

 Fragmentum VII ( Alias II partis.

 Incipit Exemplum Epistolae Constantii Imperatoris Ad Episcopos Italos, Qui In Ariminensi Concilio datae die 27 maii, an.

 Eusebio Et Ypatio Conss.

 686 Appendix Superioris Fragmenti.

 687 Fragmentum VIII ( Alias II partis

 Sequitur Epistola Ariminensis Concilii Ad Constantium Imperatorem,

 690 Gesta, Ubi Praevaricati Sunt Episcopi Legati A Fide Vera, Incipiunt. ( An. 359, die 10 octob. )

 691 Fragmentum IX ( Alias II partis.

 Incipit Exemplum Fidei An. 359 exeunte.

 Fragmentum X ( Alias I partis

 Exemplum Epistolae Orientalium Episcoporum, Quam Reversis Ab Arimino Legatis Dederunt. ( scriptae an. 359 exeunte

 Fragmentum XI ( Alias II partis

 Incipit Fides Catholica Exposita Apud Fariseam Civitatem Ab Episcopis Gallicanis Ad Orientales Episcopos.

 Incipit Epistola Eusebii Ad Gregorium Episcopum Spanensem ( Scripta circa an.

 Fragmentum XII ( Alias I partis

 «Incipit Exemplum Epistolae Liberii Episcopi Urbis Romae, Factae Ad Catholicos Episcopos Italiae» ( an. 363, aut etiam serius ).

 Item Exemplum Epistolae Episcoporum Italiae.

 Fragmentum XIII ( Alias II partis

 Incipit Epistola Germinii Episcopi Adversus Arianos Circa an. 365 edita

 Fragmentum XIV ( Alias I partis

 Incipit Exemplum Epistolae Valentis, Ursacii Et Aliorum Ad Germinium ( anno 366 scriptae ).

 Fragmentum XV ( Alias I partis

 Incipit Rescriptum an.

 712 Fragmenta Ex Aliis Sancti Hilarii Operibus In Veteribus Monimentis Relicta. 711

 712 Fragmenta Ex Aliis Sancti Hilarii Operibus In Veteribus Monimentis Relicta. 711

 Ex tractatibus in Job.

 Item

 Ex Prooemio expositionis Evangelii in Matthaeum.

 Item ex eodem.

 De expositione epistolae ad Timotheum.

 713 Ex libro ad Constantium imperatorem.

 Ex incerto Opere.

 Item aliud.

 Fragmentum dubium.

 Testimonium de Hilarii doctrina circa Spiritus sancti processionem.

 Appendix.

 Appendix.

 Joannis Chrysostomi Trombelli In Sequentem Hilarii Epistolam Praefatio.

 Joannis Chrysostomi Trombelli In Sequentem Hilarii Epistolam Praefatio.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Sancti Hilarii Epistola Seu Libellus. (Numeri annotationes ad calcem epistolae subjectas indicant.)

 Sancti Hilarii Epistola Seu Libellus. (Numeri annotationes ad calcem epistolae subjectas indicant.)

 In Superiorem Hilarii Epistolam Annotationes.

 In Superiorem Hilarii Epistolam Annotationes.

 Dissertationes In Epistolam Seu Libellum Sancti Hilarii.

 Dissertationes In Epistolam Seu Libellum Sancti Hilarii.

 Dissertatio Prima. Ad haec epistolae Hilarii verba Num hominis causa sensibilia omnia, a Moyse descripta, condita sint.

 Dissertatio Secunda. Ad illa capitis V (col. 736, n. 87) : Dei Filius Deus Artifex Patre Jubente Moderatus Est. Item ad illa ejusdem capitis Demum ad

 Dissertatio III. Ad verba illa cap. V (num. 100, etc.) : Concessit Etiam, Ut Homo Dei Imaginem Portaret In Terris, Daturus Postea Similitudinem, Si Im

 Quaestio Prima. An ea imago, et similitudo, quam nobis indidit Deus, sint duo quaedam a se diversa, an unum tantum.

 Quaestio Secunda. In quo posita sit haec, de qua agimus, imago, et similitudo.

 Quaestio III et IV. In qua hominis parte posita sit haec, de qua agimus, imago et similitudo. Et: An soli viro, an etiam foeminae eamdem imaginem et s

 Quaestio Quinta. An Angelus ad similitudinem et imaginem Dei factus sit.

 ((Sermo De Dedicatione.))

 Joannis Chrysostomi Trombelli In Sequentem Sermonem Praefatio.

 Joannis Chrysostomi Trombelli In Sequentem Sermonem Praefatio.

 Sermo B. Hilarii De Dedicatione Ecclesiae Cumptus Pictavis In Ecclesia Ipsius Ibidem Consecrata.

 Sermo B. Hilarii De Dedicatione Ecclesiae Cumptus Pictavis In Ecclesia Ipsius Ibidem Consecrata.

 Monitum Editoris.

 Monitum Editoris.

 Liber De Patris Et Filii Unitate, Et Aliquot Locorum Sacrae Scripturae Interpretatio.

 Liber De Patris Et Filii Unitate, Et Aliquot Locorum Sacrae Scripturae Interpretatio.

 De Essentia Patris Et Filii Contra Haereticos Liber Unus.

 De Essentia Patris Et Filii Contra Haereticos Liber Unus.

 Monitum Editoris.

 Monitum Editoris.

 Nicolai Fabri In Fragmenta Sancti Hilarii Praefatio.

 Nicolai Fabri In Fragmenta Sancti Hilarii Praefatio.

 Index Rerum Et Sententiarum. ( Numeri arabici paginas edit. Veron., in hac nostra crassioribus characteribus expressas, Romani Operum Hilarii tomum in

 Index Rerum Et Sententiarum. ( Numeri arabici paginas edit. Veron., in hac nostra crassioribus characteribus expressas, Romani Operum Hilarii tomum in

 A

 B

 C

 D

 E

 F

 G

 H

 I

 L

 M

 N

 O

 P

 Q

 R

 S

 T

 U

 V

 X

 Y

 Z

 Index Glossarum.

 Index Glossarum.

 Observationes.

 A

 B

 C

 D

 E

 F

 G

 H

 I

 L

 M

 N

 O

 P

 Q

 R

 S

 T

 U

 V

 Index Rerum Quae In Hoc Tomo Continentur.

 Index Rerum Quae In Hoc Tomo Continentur.

 De Trinitate Libri Duodecim.

 Sancti Hilarii Ad Constantium Augustum Libri Duo.

 Fragmenta Ex Aliis S. Hilarii Operibus Et Veteribus Monumentis Relicta.

 Appendix.


(Scriptus Circa Finem Anni 358.)
457-458 Sancti Hilarii Liber De Synodis, Seu De Fide Orientalium.

0479B Dilectissimis et beatissimis Fratribus et coepiscopis, provinciae Germaniae primae, et Germaniae secundae, et primae Belgicae, et Belgicae secundae, et Lugdunensi primae, et Lugdunensi secundae, et provinciae Aquitanicae, et provinciae Novempopulanae, et ex Narbonensi plebibus et clericis Tolosanis, et provinciarum Britanniarum episcopis, Hilarius servus Christi, in Deo et Domino nostro aeternam salutem.

1. Hilarii de Galliae episcoporum fide anxii propositum. —Constitutum mecum habebam, Fratres carissimi, in tanto silentii vestri tempore nullas ad vos ecclesiastici sermonis litteras mittere. Nam cum frequenter vobis ex plurimis Romanarum provinciarum 0480B urbibus significassem, quid cum religiosis fratribus nostris Orientis episcopis fidei studiique esset, quantaque, sub occasione temporalium motuum, diabolus venenato ore atque lingua mortiferae doctrinae sibila protulisset; verens ne in tanto ac tam plurium episcoporum calamitosae impietatis vel erroris periculo, taciturnitas vestra de pollutae atque impiatae conscientiae esset desperatione suscepta (nam ignorare vobis frequenter admonitis non licebat), mihi quoque apud vos tacendum arbitrabar, dominicae sententiae admodum memor, qua post primam atque iteratam conventionem, eos, qui etiam sub testimonio 459 Ecclesiae inobedientes exsisterent, haberi sicut ethnicos publicanosque jussisset (Matth. XVIII, 15 et seqq.) .

0481A 2. Galliae episcopis gratulatur ob negatam Saturnino communionem, ob damnatam Sirmii fidem.—Sed beatae fidei vestrae litteris sumptis, quarum lentitudinem ac raritatem de exsilii mei et longitudine et secreto intelligo constitisse; gratulatus sum in Domino, incontaminatos vos et illaesos ab omni contagio detestandae haereseos perstitisse, vosque comparticipes exsilii mei, in quod me Saturninus, ipsam conscientiam suam veritus, circumvento imperatore detruserat, negata ipsi usque hoc tempus toto jam triennio communione, fide mihi ac spiritu cohaerere: et missam proxime vobis ex Sirmiensi oppido infidelis fidei impietatem, non modo non suscepisse, sed nuntiatam etiam significatamque damnasse. Necessarium mihi ac religiosum intellexi, ut 0481B nunc quasi episcopus episcopis mecum in Christo communicantibus salutaris ac fidelis sermonis colloquia transmitterem: et qui per metum incertorum, conscientiae tantum antea meae, quod ab his omnibus essem liber, gratulabar, nunc jam communis fidei nostrae integritate gauderem. O gloriosae conscientiae vestrae inconcussam stabilitatem! O firmam fidelis petrae fundamine domum! O intemeratae voluntatis illaesam imperturbatamque constantiam! Mansit namque, atque etiam nunc 460 permanet, post synodi Biterrensis professionem, in qua patronos 0482A hujus haereseos ingerendae quibusdam vobis testibus denuntiaveram, innocens, inviolata, religiosa.

3. Haeresi prorupturae non cedunt, prorumpentem frangunt. Ad resipiscentiam Orientales exemplo suo commovent. —Exspectastis enim sanctae et indemutabilis perseverantiae gloriosum triumphum, non cedendo Saturnini minis, potestatibus, bellis: et cum omnia inchoandae blasphemiae in Deum certamina moverentur, manentes nunc usque mecum in Christo fideles, neque antea ad occasionem prorupturae haereseos cessistis, et nunc omnem ejus petulantiam in proruptionis congressione fregistis. Vicistis enim, Fratres, cum ingenti fidei communis gratulatione: et geminam habuit illaesae constantiae vestrae honor 0482B gloriam, de integritate scilicet conscientiae, et de exempli auctoritate. Nam fidei vestrae imperturbatae inconcussaeque fama, quosdam Orientalium episcopos sero jam ad aliquem pudorem nutritae exinde haereseos auctaeque commovit: et auditis iis quae apud Sirmium conscripta impiissime erant, irreligiosorum audaciae quibusdam sententiarum suarum decretis contradixerunt. Et licet non sine aliquo aurium scandalo et piae sollicitudinis offensione restiterint: tamen adeo restiterunt, ut ipsos illos, qui tunc apud Sirmium in sententiam Potamii atque Osii, ita et 0483A ipsi 461 sentientes confirmantesque, concesserant, ad professionem ignorantiae errorisque compellerent; ut ipsi rursum subscribendo damnarent quod fecerant. Quod utique ideo fecerunt, ut aliud ante damnarent.

4. Quorumnam devitent communionem.—Sed tenet etiam nunc invicta fides vestra spectabilem conscientiae suae gloriam: et nihil subdolum, nihil ambiguum, nihil trepidum agere contenta, secure in Christo libertatis suae professione persistit, ab eorum se communione, qui episcopos blasphemiis suis contradicentes in exsilio detinent, abstinendo, neque se in injusti judicii reatum per assensum dissimulationis subdolae aggregando. Nam post multum et gravem omnium nostrum ob eas res, quae irreligiose 0483B ab impiis gerebantur, dolorem, ex eo intra nos tantum communio dominica continetur, ex quo his perturbationibus vexari Ecclesia coepta est, ut exsulent episcopi, demutentur sacerdotes, plebes terreantur, fides periclitetur, humano arbitrio ac potestate doctrinae dominicae decreta statuantur. Hoc fides illaesa vestra neque nescire se simulat, neque pati posse profitetur, non se extra conscientiae crimen futuram intelligens ex ipso dissimulationis assensu.

5. Epistolae hujus occasio. Operis difficultas.—Et quidem quamvis in omnibus, quae gessistis et geritis, constantem fidei vestrae libertatem et securitatem testemini; tamen etiam in eo ferventis spiritus ardorem probatis, quod nonnulli ex vobis, quorum ad 0483C me potuerunt scripta deferri, quae exinde Orientales in fidei professionibus gerant et gesserunt, significari vobis humilitatis meae litteris desiderastis: etiam hoc mihi onus imperitissimo atque indoctissimo omnium 0484A ex affectu charitatis addentes, ut quid ipse super omnibus dictis eorum sentiam indicem; cum difficillimum sit sensum ipsum propriae meae fidei, secundum intelligentiae interioris affectum loquendo proferre, nedum modo facile sit intelligentiam eorum quae ab aliis dicuntur exponere.

6. Qua conditione debeat legi. Operis utilitas.—Oro autem vos per Domini misericordiam, ut quia mihi ad vos de divinis, ut 462 voluistis, rebus et de fidei nostrae intemerata conscientia erit per has litteras sermo, ne quisquam de me ante sermonis consummationem per litterarum exordia existimet judicandum. Iniquum est enim, non comperta usque ad finem ratione dictorum, praejudicatam sententiam ex initiis quorum causa adhuc ignoretur afferre: cum non de 0484B inchoatis ad cognoscendum, sed de absolutis ad cognitionem sit judicandum. Est enim mihi non de vobis, ut Dominus sensui meo conscius est, sed de quibusdam nimium apud se cautis et prudentibus metus, non intelligentibus per beatum Apostolum sibi, ne supersaperent, praeceptum (Rom. XII, 3) : quos vereor nolle omnia ea, quorum absolutio a me in consummatione erit praestanda, cognoscere, dum verum intelligi ex iis quae absolventur evitant. Sed quisque haec legenda et cognoscenda susceperit, modum sibi atque mihi patientiae fidelis indulgeat, et usque ad absolutionem universa percenseat. Forte enim omnis hic fidei meae sermo praestabit, ut neque furtivi haeretici quod volunt fallant, et perfecti catholici quod desiderant consequantur.

0484C 7. Quid complectatur.—Obsequor igitur Charitatis Vestrae impatientissimae voluntati: et omnes fides, quae post sanctam synodum Nicaenam diversis temporibus et locis editae sunt, cum sententiarum omnium 0485A atque etiam verborum additis per me expositionibus destinavi. In quibus si quid vitiose inesse intelligitur, nemo mihi vitium potest assignare dictorum: internuntius enim, ut voluistis, sum ipse, non conditor. Si quid vero rectum atque ex doctrinis apostolicis praescriptum deprehenditur, nemo ambigit non interpretantis in eo esse gloriam, sed auctoris. Ego tamen quae gesta sunt, fideliter transmisi: vos an catholica, an haeretica sint, fidei vestrae judicio comprobate.

8. Quis scopus. Orientalium et Gallorum mutuae suspiciones. —Quamquam enim responderi litteris vestris necessarium fuerit, quibus communionem mihi dominicam fidei vestrae scriptis miseratis; et quidam etiam ex vobis ad synodum quae in Bithynia futura 0485B videbatur 463 acciti, firmissima fidei constantia intra communionem se meam continentes, a caeteris extra Gallias abstinerent: et dignum sane erat episcopali ministerio ac voce, in tanto haereticorum furore, aliqua vobiscum per litteras piae fidei consilia conferre. Non enim cum corporibus nostris exsulans, vinctum ac detentum esse potuit Dei verbum, ut non communicari vobiscum posset ubicumque (Vid. l. X de Trinitate, n. 4) . Sed maxime cum comperissem synodos in Ancyra atque Arimino congregandas, et a singulis provinciis Gallicanis binos vel singulos eo esse venturos; ea, quae inter nos atque Orientales episcopos mutuis suspicionibus detinentur, per me, qui in Orientis partibus continebar, exponenda vobis, licet jam scientibus, 0485C atque edenda existimavi: ut cum hanc prorumpentem a Sirmio haeresim et vos condemnassetis, et illi cum anathemate judicassent, sciretis tamen in cujus fidei professione id ipsum, quod vos gesseratis, etiam 0486A ab Orientalibus episcopis esset effectum; et vos, quos maxime vellem futuris synodis probabiles elucere, non paterer uno atque eodem apostolicae fidei sensu catholica sentientes, aliqua saltem a catholicae fidei sinceritate, ignorata verborum opinione, differre.

9. Orientalium adversus Sirmii formulam decreta cur hic relata.—Et quidem rectum ac conveniens existimo, ut ante quam de verborum suspicionibus ac dissensionibus ineo sermonem, ea quae ab Orientalibus episcopis adversum conscriptam apud Sirmium haeresim dicta et constituta sint, verbis quam possim absolutissimis demonstrem: non quod non ab aliis planissime 464 omnia edita sint; sed quod ex graeco in latinum ad verbum expressa translatio affert plerumque 0486B obscuritatem, dum custodita verborum collatio eamdem absolutionem non potest ad intelligentiae simplicitatem conservare.

10. Sirmii formula quid tentatum.—Meministis namque in ea ipsa scripta proxime apud Sirmium blasphemia id tentatum ac laboratum fuisse, uti dum Pater unus et solus omnium Deus praedicatur, Deus esse Filius negaretur: et dum de homousio ac de homoeusio taceri decernitur, id decretum esse, ut aut ex nihilo ut creatura, aut ex alia essentia ut consequentia creaturarum, et non ex Deo Patre Deus Filius natus confirmaretur. Tum porro in eo, quod honore, dignitate, claritate, majestate Pater major diceretur, id esse quaesitum, ut Filius his omnibus, quibus Pater major est, indigeret. Postremo dum 0486C ignorabilis nativitas ejus asseritur, per hoc ignorantiae decretum, nescire quod ex Deo sit juberemur: perinde quasi juberi decernique possit, ut quis aut quod ignoraturus sit sciat, aut quod scierit ignoret. 0487A Ipsam autem ex solido impiissimae blasphemiae pestem invitus licet subdidi, ut responsionum, quae e diverso ab Orientalibus positae sunt, absolutius et virtus et ratio nosceretur, quibus studii fuit, ut secundum intelligentiae suae sensum omnibus haereticorum artibus contrairent.