Quaestio Prima. An ea imago, et similitudo, quam nobis indidit Deus, 0849B sint duo quaedam a se diversa, an unum tantum.

4. Ii, quibus placet unicam tantum modo rem hic indicari, non duas, ad hunc modum disputant. Recitemus, obsecro, statim verba ea, super quibus constituitur quaestio. Genes. I Deus Adamum creaturus haec ait (v. 26, 27) : Faciamus hominem ad imaginem, et similitudinem nostram: et praesit piscibus maris . . . Et creavit Deus hominem ad imaginem suam: ad imaginem Dei creavit illum: masculum, et foeminam fecit eos. Porro, cum haec narratio recolitur, aut similitudinis tantum, aut imaginis mentio fit, nec deinceps ea junguntur, seu repetuntur. Cur porro? nisi quia necesse non erat expressam utriusque mentionem fieri, cum unica tantummodo res sit. An de antecedente, seu assumpto dubitas? Illud statim ostendimus. 0849C Similitudinis tantummodo mentio fit versiculo I capitis V; in quo quidem loco recoluntur ea, quae versiculis 27 et 28 cap. I dicta erant. Scilicet haec in eo, quem diximus, capitis V versiculo legimus: Hic est liber generationis Adam. In die, qua creavit Deus hominem, ad similitudinem Dei fecit illum: masculum, et foeminam creavit eos, et benedixit illis. Contra Genes. cap. IX, 6, Ecclesiastici cap. XVII, et alibi etiam imago tantummodo memoratur. Sic porro habet is, quem primum allegavi, Scripturae locus, videlicet versiculus sextus capitis IX Genesis: Quicumque effuderit humanum sanguinem, fundetur sanguis illius: ad imaginem quippe Dei factus est homo. En autem ea, quae dixi, Ecclesiastici verba (cap. XVII, 1, 2) : Deus creavit de terra hominem, et secundum 0849D imaginem suam fecit illum. Et iterum convertit illum in ipsam, et secundum se vestivit illum virtute. Similiter epist. I ad Corinthios (cap. XI, 7) : Vir quidem non debet velare caput suum, quoniam imago, et gloria Dei est. Rursus in Epist. ad Coloss. cap. III (v. 10) : et induentes novum eum, qui renovatur in agnitionem, secundum imaginem ejus, qui creavit illum.

5. Quid? quod expressissime in Scripturis tametsi imago, et similitudo jungantur, non aliud tamen iis 0850A vocabulis denotatur, nisi praestans quaedam similitudo. Audi, num vera eloquar. Vixit autem Adam (en quae habemus in Genesi) centum triginta annis, et genuit ad imaginem et similitudinem suam, vocavitque nomen ejus Seth (Gen. V, 3) .

6. Quod si Patres adjungi vis, libenter adjungimus. Praeeat Augustinus haec tradens (Quaest. IV in Deuter.) : «Quid intersit inter similitudinem, et imaginem, quaeri solet. Sed hic non video, quid interesse voluerit, nisi aut duobus istis vocabulis unam rem significaverit, etc.»

Alibi etiam eam imaginem Dei pro eo usurpat, quod vulgo similitudini imputant, ut deinceps dicam; haec quippe ait (in tract. in ps. LVII, n. I) : «Omnes facti ad imaginem Dei, nisi terrenis cupiditatibus 0850B conterant, quod ille formavit. . . . . (num. 3) . Et quare imaginem Caesaris creatori vestro ostendebatis, et ejus imaginem in vestris cordibus delebatis?»

7. Severianus quoque Gabalitanus in eumdem sensum: «Quid est, inquit, secundum imaginem? Deus est sanctus. Si nos sancti sumus, ad imaginem sumus Dei. Sancti enim, inquit, estote, quia ego sanctus sum. Deus est justus. Si justitiam persequimur, imago Dei sumus.»

8. Similiter Ambrosius imaginem, et similitudinem Dei nobis inditam in supernaturalibus, ac moralibus virtutibus collocat (In Ps. CXVIII octon. 22) , sed ita ut similitudo ab imagine minime differat.

9. Petrus item Chrysologus (Serm. 120) : «Ubi, inquit, delictorum morbis imago ipsa ablata conditoris . . . . . . 0850C Apostolus Paulus ad similitudinem revocat Christi, et totam ( formam) reducit ad imaginem conditoris:» idque probat ex Apostolo dicente (Rom. XII, 2) : Nolite configurari huic saeculo, etc. Alios si optas ejusdem sententiae Patres, eos tibi praebebit Petavius (De Opif. II, 2, 10, 13) a quo sane Cyrillus Alexandrinus in eamdem sententiam affertur . Joannes item Philoponus, et Origenes (De opificio sex dierum lib. II, cap. 2, n. 13) . Quibus positis concludit, «probabilius esse Mosem ambo ista nomina pro uno eodemque sumpsisse, atque ἐκ παραλλήλου, ut posterior prioris sit explicatio.»

10. Praeiverat horum monita Philo (De Opific., p. 14, edit. Lugdun. ann. 1561) : quippe haec ait: «Sed quoniam non quaevis imago refert exemplar archetypum, 0850D suntque multae dissimiles; post haec verba, juxta imaginem, additum est significantius, et similitudinem, ut intelligatur exactum sigillum formam habens evidentissimam.»

11. Contra sentiunt alii, monentque hoc inter eam, de qua agimus, imaginem, et similitudinem apparere discrimen: vel quod expressiorem atque exactiorem similitudinem exposcat imago, id innuente Augustino , et expressissime tradente Hieronymo Areno : 0851A vel quod imago corpus spectet, similitudo animam, ut opinatur Irenaeus (Lib. V, cap. 6) : vel quod naturalia dona Adamo collata imago indicet, similitudo vero supernaturalia. Hinc imaginem, si hos audimus, retinuit admisso peccato; at similitudinem Adamus amisit. Ut in veteribus Patribus consistamus, Chrysostomum, Severianum Gabalitanum, Cyrillum Alexandrinum, Augustinum denique libro VI de Gen. ad litteram cap. 27 allegat Calmetus (In locum hunc Geneseos) . Addere poterat tum alios multos, tum certe Origenem, et Scriptorem nostrum, quos deinceps adducemus; Paulinum quoque Nolanum, Nyssenum, Maximum Martyrem, aliosque non paucos, quos recenset, eorum loca allegans Petavius (De Opif., lib. II, cap. 2, n. 13) . In primis id copiosissime exsequitur auctor libri de Spiritu, et Anima 0851B , qui exstat inter opera Augustini. Nec praetereas volo Alchuvinum, qui luculenter ipse quoque ea de re agit .