Sequitur :

" Inducas. "

Hoc est, o Pater, ne des potestatem tentatori, quam juste dare potes, inducendi nos in tentationem : et ideo plus est hoc dictum, quam ne nos permittas induci : quia dans potestatem per aliquem modum inducit, hoc est, ducit intus.

Sed ad hoc intelligendum, oportet scire, quod sicut cum dicitur: Iste claudicat, duo dicuntur in ambulatione, quae est claudi gressus : quorum unum est ambulatio, quae est virtutis ambulativae : alterum autem est distortio et divaricatio ambulationis, quae non causatur a virtute ambulativa, sed a defectu, qui est curvitas in tibia, vel in crure ambulantis. Ita cum dicitur : " Inducas, " duo dicuntur : ductio per gradus tentationis, et haec est causata a virtute dantis, et ordinantis potestatem tentatoris : alterum autem est seductio et praecipitatio tentati, quae non causat nisi iniquam voluntatem tentatoris, et defectum voluntatis tentati. Et horum exemplum est in equitatione militis in equo claudo, cujus cespitatio reducitur ad claudicationem in equo. Rectus motus autem, quo perficit viam, reducitur ad regimen militis sicut ad causam.

Hoc igitur modo, Pater, " Ne inducas, " quia licet tua sit bona et ordinata potestas, tamen iniqua est tentatoris voluntas, et magna nostra infirmitas. Magis enim nobis expedit a tua voluntate in bonis deduci, quam in tentationibus exerceri, licet gloriosius sit in tentatione exerceri, quam in bonis virtutum sine tentationibus deduci.

Secundum hunc intellectum potestas tentatoris admonet nos de quatuor : primum quidem est de patientia subjectionis potestati : secundum, de humilitate quam experimur in nobis : tertium, de constantia non cedendi (alias, credendi) tentatori : quartum est de profectu per exercitium tentationis.

De primo hujus, hoc est, de patientia intentatione propter eum qui dat potestatem, Apocalyps, II, 3 : Patientiam habes, et sustinuisti, multa scilicet, propter nomen meum, et non defecisti. Jacob. 1, 4 : Patientia opus perfectum habet : ut sitis perfecti et integri, in nullo deficientes. Ad Hebr. x, 36 : Patientia vobis necessaria est : ut voluntatem Dei facientes, reportetis repromissionem. Jacob. v, 8 : Patientes igitur estote et vos, et confirmate corda vestra : quoniam adventus Domini appropinquavit : et hic est adventus consolantis.

De secundo, hoc est, de humilitate : quia in tentationibus nostras experimur infirmitates, Michaeae, VI, 14 : Humiliatio tua in medio tui. Et ideo dicitur, quod tentatio colaphizatio est. II ad Corinth. XII, 7 : Ne magnitudo revelationum extollat me, datus est mihi stimulus carnis meae, angelus Satanae, qui me colaphizet. Sic dicitur, Is a. II, 11 et 12, quod oculi sublimes hominis humiliati sunt, et incurvabitur altitudo virorum : exaltabitur autem Dominus solus in die illa. Quia dies Domini exercituum super omnem superbum et excelsum, et super omnem arrogantem : et humiliabitur. Et infra, in eodem, v. 17 : Incurvabitur sublimitas hominum, et humiliabitur altitudo virorum, et elevabitur Dominus solus in die illa. Quicumque enim de se aliquid praesumit, inclinatur per tentationes.

De tertio, hoc est, de constantia perseverandi, et non cedendi (alias, credendi) tentatori, ad Galat, u, 5 : Neque ad horam cessimus subjectione. Eccle, x, 4 : Si spiritus potestatem habentis ascenderit super te, locum tuum ne dimiseris. Luc. xxii, 28 : Vos estis qui permansistis mecum in tentationibus meis, etc. Eccli, ii, 1 : Accedens ad servitutem Dei, sta in justitia et timore, et praepara animam tuam ad tentationem. Matth. x, 22 : Qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit.

De quarto,hoc est, de profectu qui per tentationem accipitur ex intentione dan- tis potestatem tentandi, qui nullo modo daret illam nisi propter profectum tentationis. Unde, I ad Corinth. X, 13 : Faciet etiam cum tentatione proventum, ut possitis sustinere. Tob. XII, 13 : Quia acceptus eras Deo, necesse fuit ut tentatio probaret te, hoc est, probatum te redderet. Eccli. XXXIV, 11 : Qui tentatus non est, qualia scit ? Sapient. III, 5 : Deus tentavit eos, et invenit illos dignos se. Ad Roman. v, 3 et seq. : Gloriamur in tribulationibus, scientes quod tribulatio patientiam operatur, patientia autem probationem, probatio vero spem. Spes autem non confundit. Jacob, I, 2 : Omne gaudium existimate, fratres, cum in tentationes varias incideritis. Et, in eadem, V. 12 : Beatus vir qui suffert tentationem : quoniam cum probatus fuerit, accipiet coronam vitae, quam repromisit Deus diligentibus se.

Hoc est igitur : " Ne nos inducas. "

" In tentationem. "

Et in hoc ultimo notabile est quod non dicit : in peccatum, sed. in tentationem : quia licet aliquo modo det potestatem inducendi in tentationem, tamen nullo modo dat potestatem inducendi in peccatum.

Et in tentatione quidem tria utiliter notantur : primum est tentationis ordo, sive gradus, per quos inducitur qui inducitur : secundum est tentationis experimentum : tertium est tentationem finis. Primum revelat hostis vias : secundum, hominis tentati vires : tertium est dilectio liberatoris et gratitudo.

De primo dicitur, II ad Corinth. II, 11 : Non enim ignoramus cogitationes ejus, hostis videlicet, quae tamen difficulter cognoscuntur : et ideo dicit Salomon in Proverb. 19, quod inter ea quae sunt incognita sibi, est via colubri supra petram : et petra est frigidum et durum cor tentatorum. Job, XLI, 4 et 5 : Quis revelabit faciem indumenti ejus ? et in medium oris ejus quis intrabit ? Portas vultus ejus quis aperiet ? Quasi diceret : Faciem agnitionis Leviathan in tentatione, quando multis se velat (alias, vestit) operimentis, nullus revelabit, nisi ego tentatus per experimentum tentatoris. Hi enim qui intrant per tentationes in medium fraudis ejus, alli sunt qui aliis detegendo aperiunt portas vultus cognitionis ejus.

De secundo, quod est experimentum virium propriarum, 1 ad Corinth. X, 12 et 13 : Qui se existimat stare, videat ne cadat. Tentatio vos non apprehendat nisi humana. Sic expertus fuit Petrus, qui dixit se paratum in carcerem et in mortem ire cum Christo : et postea negavit ad allocutionem puellae . Luc. VIII, 13 : Ad tempus credunt, et in tempore tentationis recedunt. Hoc enim experimentum propriarum virium valet ad cautelam : quod si infirmus sit, subtrahat se ab occasione tentationum : et si se fortem invenit esse, melius de se praesumens, altiora in Dei obsequio attentat. Eccli. VI, 7 : Si possides amicum, in tentatione posside illum, et ne facile credas ei, ''supple, teipsum.

De tertio, hoc est, de fine tentationis, qui est liberatio, et per consequens amor et gratitudo liberantis, Tob. III, 21 : Hoc pro certo habet omnis qui te colit, quod vita ejus, si in probatione fuerit, coronabitur : si autem in tribulatione fuerit, liberabitur: et si in correptione fuerit, ad misericordiam tuam venire licebit. Eccli. XXXIII, 1 : Timenti Dominum non occurrent mala, sed in tentatione Deus eum conservabit, et liberabit a malis. Eccli. xliv, 21 et 22 : Intentatione inventus est fidelis. Ideo jurejurando dedit illi gloriam in gente sua. Quando enim homo experitur tam desideratam liberationem, non potest esse non gratus liberatori, cantans et psallens :

Salvasti nos, Domine, de affligentibus nos: et odientes nos confudisti .

Et haec est causa, quod petit non tentari, nec in tentatione non conduci, vel reduci: sed potius ne inducatur in eam per modum qui dictus est supra. Conductus enim et deductus in ea super aspidem et basiliscum ambulat, et conculcat leonem et draconem : et hoc est gloriosum et bonum. Sic enim Dominus ductus est in desertum a spiritu, ut tentaretur a diabolo : et per omnes vias tentatoris et tentationis ingressus est, sed in ipsam tentationem nullo modo est inductus: in quo nobis dedit exemplum, ut sequamur vestigia ejus.

" Sed libera nos a malo. "

Ecce ultima petitio, quae est de amotione mali, quod praesens est secundum causam et actum, a quo petitur hic liberatio.

Et est hic dubitatio gravis : quia " cum " malum fiat omnifariam, ut dicit Dio " nysius, virtus autem uno modo tantum " ex una tota et sola causa : " videtur amplioris divisionis esse malum quam bonum : et sic plures petitiones deberent esse de amotione mali, quam de adeptione boni: et hoc non est: quia quatuor sunt de adeptione boni, et tres tantum de amotione mali.

Ulterius quaeritur, quia videtur quod ista petitione posita, duae praecedentes superfluant: quia si perfecte liberamur a malo, et debita sunt dimissa, et in tentationem non inducimur.

Adhuc quaeritur ulterius, de quo malo intelligitur, cum dicitur : " Libera nos a malo ? " Aut enim intelligitur de malo culpae, aut de malo paenae. Si de malo culpae, contra malum culpae sufficienter petitur removeri per (duas praecedentes petitiones : quia culpae malum perpetra- tum petitur removeri per primam : et quod est in tentatione futurum, petitur removeri per secundam : et sic ista non est necessaria. Si autem de malo poenae petitio ista intelligitur, Contra : Malum paenae multum promovet ad beatitudinem : ergo si docet nos petere liberari ab illo, docet nos petere contra nos ipsos.

Adhuc, Paulus gloriatur in illo malo , ergo non est petendum amoveri.

Adhuc, hoc facit nobis consortium crucis Christi, et ab illo non debemus petere liberari.

Adhuc, impossibile est consequi hanc petitionem, et non complebitur, nisi postquam mortale hoc induerit immortalitatem, sicut dicit Glossa: ergo frustra petitur, ut videtur.

Si autem dicatur secundum aliam Glossam, quod petitur hic liberatio a malo tentationis, quae nondum est: tunc haec petitio non videtur differre a praecedente, nisi tantum materialiter: quia in praecedente petitur liberatio a tentatione quae jam instat: et in ista, liberatio ab ea quae nondum est: et illae non nisi materialem habent differentiam.

Si autem aliquis velit dicere secundum Chrysostomum, quod sic intelligitur petitio, quod in priori quidem petitur : Ne nos inducas in tentationem : sed quia vix contingit propter infirmitatis humanae fragilitatem quod non inducamur in tentationem, ideo sequitur, quod si inducamur in tentationem, quod nec tunc deserat, sed liberet nos a malo, hoc est, ab illius, in quam inducti sumus, tentationis periculo. Sed hoc videtur omnino superfluum: quia non inducimur in tentationem nisi per peccati aliquem actum : et tunc hoc est debitum, quod ante petebamus nobis dimitti: et tunc tota ista petitio est superflua. Si enim dimittitur debitum, li-

berati sumus a periculo tentationis in quam sumus inducti.

Responsio. Ad hoc dicendum, quod secundum divisionem nostram superius inductam,intelligitur de malo quod imminet secundum causam et actum : et hoc est malum poenae cujuscumque, secundum quod est causa imminentis culpae, praecipue tale malum est fomes peccati. Sunt autem et aliae poenae secundum quod sunt causa periculi peccati. Et hoc modo petuntur amoveri, praecipue a nobis, qui infirmitate depressi, de facili per paenas labimur in peccatum. Matth. XXVI, 41 : Spiritus quidem promptus est, caro autem infirma.

Ad id ergo quod primo quaeritur de divisione, dicendum, quod licet secundum species et individua malum sit amplioris divisionis quam bonum, tamen secundum genera, bonum est pluris divisionis quam malum. Bonum enim et malum generalissimo sumpta non sunt in genere, sed sunt genera aliorum existentia, sicut dicit Philosophus : quando autem magis contrahitur bonum ad bonum gratiae, et malum ad id quod adimit bonum gratiae, erit bonum amplioris divisionis quam malum in generalibus suis differentiis : quia bonum variatur ad formam similitudinis divinae, et ad perfectionem potestatis, et ad perfectionem operis, et ad bonum conservans in istis. Malum autem non attingit ipsum nisi ea parte qua adimit ipsum in perfectione operis: et ideo non est tantae divisionis in genere sicut bonum : et ideo etiam pauciores penes ipsum accipiuntur petitiones, sicut patet in divisione. Malum enim non possumus accipere per similitudinem contrarii ad id cui assimilatur bonum : quia nullius est similitudo, sed potius privatio. Non possumus ipsum accipere propter imperfectionem potestatis, cum non sit in actu, et potestatem infirmat : hoc non sit nisi per actum deficientem. Et similiter dicimus de conservatione. Ad id quod ulterius quaeritur, dicen-

dum, quod non superfluunt petitiones praecedentes : quia debitum quod jam est, petitur dimitti in prima : secundum, quod in causa est, et in actu non est, petitur dimitti in secunda. Paena autem non secundum quod paena, secundum autem quod est in multis inductiva et causa culpae, petitur amoveri in tertia.

Ad id autem quod in contrarium objicitur, dicendum, quod in veritate paena multum promovet: et secundum hoc non petitur liberatio ejus, sed potius secundum quod est inductiva mali culpae, vel impedimenti ejus, quod non est bonum (alias, quod est bonum). Sic enim sit in (alias, a) multis, et secundum hoc petitur amoveri.

Ad hoc quod dicitur, Paulus in infirmitate gloriatur : dicendum est, quod dupliciter liberamur a tali paena : aut enim liberamur in toto a paena quae instat, aut liberamur a periculo in quod praecipitat, quando contemnimus, et gloriamur in ea: et hoc est perfectorum Sanctorum : sed id quod ante dictum est, est infirmorum.

Ad hoc autem quod dicitur, quod in hac vita hoc non consequimur, dicendum, quod simpliciter quidem et universaliter non consequimur, sed secundum modum in aliqua paena consequimur: secundum modum autem dico secundum quem impellit in culpam. In aliqua autem paena : quia ab hac et illa paena saepe liberamur. Dixit tamen Christianus Belvacensis, quod " aliquando in ista petitione Eccle-" sia exauditur : quia ante finem mundi " Sancti erunt sine originali, et Christus " cum eis corporaliter comedens et bi-" bens, et ipsi liberi ab omnibus malis " per mille annos. " Sed iste error ab ipsomet, et a nobis, et ab aliis multis condemnatus est.

Sic igitur intellecta petitione, quaerimus adhuc, quare dicit: " Libera nos a malo, " et non, salva nos a. malo, aut, fac nos vincere malum.

Et ad hoc dicendum, sicut dicit

Chrysostomus, quod " petitiones istae " formantur secundum quod omnibus " congruunt: non omnium autem est in " potentia virtutis vincere malum, sed " hoc est perfectorum : " nec omnino salvamur a malo, quamdiu vivimus, sed sufficit ut liberi et immunes simus a mali contagione : et sic intelligitur petitio.

Secundum hunc igitur modum intellecta, dicendum quod homo liberatur a malo tribus modis proprie, et per tria adjutoria: unum est a contagione mali, secundum est a mali causa, tertium est a mali defectu. A mali contagione liberatur, qui licet in illo malo sit, tamen mal um non relinquit in ipso peccati contagionem : a mali causa liberatur, qui a paena liberatur, quae mali est inductiva : a mali defectu liberatur, cui malum instans circa rem et potestatem operandi bonum, nullam notabilem inducit infirmitatem. Et contrariis modis tribus succumbunt malo illi qui succumbunt.

De prima liberatione dicitur, ad Romam VI, 13 et 14 : Exhibete vos Deo tamquam ex mortuis viventes, et membra vestra arma justitiae Deo. Peccatum enim vobis non dominabitur : non enim sub lege estis, sed sub gratia. Quasi diceretur : Licet insit causa peccati, tamen dominari non potest, quamdiu estis sub gratia Dei. Genes. IV, 7 : Sub te erit appetitus ejus. Quasi diceret: Licet insit causa peccati, ad peccatum non venis, nisi velis : quia Deus dedit tibi Ubertatem, et subter illam libertatem est appetitus peccati: quia aliter peccatum esset necessarium, et non voluntarium.

De secunda liberatione dicitur, Deuteron. xxxiii, 27 : Dominus ejiciet a facie tua inimicum, dicetque : Conterere. Hoc enim fit, quando et malum et causa mali tollitur. Ad Roman. XVI, 20 : Deus pacis conterat Satanam sub pedibus vestris velociter.

De tertia liberatione dicit Apostolus, II ad Corinth.XII, 9 et 10 : Libenter gloriabor in infirmitatibus meis, ut inhabiter in me virtus Christi : cum eniminfirmor, tunc potens sum. Et est mirabile, quia, sicut dicit Dionysius in Libro de Divinis nominibus : " Malum est in-" firmitas modi, et commensurationis, c( et harmoniae. Sicut enim videmus, " quod membrum corporis infirmum cc est destitutum aliquando in modo " speciei, sicut oculus destitutus clari-" fate humoris crystallini : aliquando " autem destituitur in commensuratione " partium componentium ipsum, vel " figurae continentis ipsum in excessu, " vel diminutione totius, vel partium : " vel ex hoc quod una alteri non proci portionatur : aliquando autem destitui-" tur in harmonia, quod (alias, quando) " non est habens harmoniam ad visum " rectum : et ideo quidam prope, qui-" dam autem longe vident. Ita etiam " destituitur bonum animae : quia ali-" quando non habet modum suae speciei " secundum virtutem congruum : ali-" quando autem non habet commensura-" tionem ad (alias, secundum) actum sibi " debitum in partibus animae, quia " affectus non proportionatur bono, sic-" ut intellectus vero, et sic de aliis : alt-" quando autem non habet harmoniam " debitam. " Et in quibus nihil horum est, et omnia contraria ex paenis proveniunt : illi sunt perfecte a malo liberi et liberati : et illi sunt vere liberati : et de his dicitur, Judicum, v, 21 et 22: Conculca, anima mea, robustos. Ungulae equorum ceciderunt, fugientibus impetu, et per praeceps ruentibus fortissimis hostium. In virtute enim concepta contra malum conculcantur mala hostium, et ungulae superbiae (quibus vestigia infirmitatis imprimere et infigere quaerunt bonos) cadunt, fugientibus eis a facie justorum. Malach. IV, 3 : Calcabitis impios, cum fuerint cinis sub planta pedum vestrorum.

Tribus autem infirmitatibus destituuntur hi qui non liberantur: una est destitutione voluntatis, secunda est pu sillanimitatis, tertia autem est diminutione boni naturalis. Voluntatis infirmi- tas incidit in mali actum, pusillanimitatis nimis dejicit in paenae sensum, sed destitutio naturalis boni de peccato facit ruere in peccatum : et sic homo in servitutem mali dejicitur, qui non liberatur.

De prima dicitur Jeremiae, XIII, 23 : Si mutare potest aethiops pellem suam, aut pardus varietates suas, et vos poteritis benefacere, cum didiceritis malum ? Postquam enim malum longa consuetudine in usum trahitur, voluntas ad boni (alias, bonum) actum languens infirmatur. Thren. I, 6 : Abierunt absque fortitudine ante faciem subsequentis. Proverb, XXVIII, 1 : Fugit impius, nemine persequente, Psal. XXIII,5 : Trepidaverunt timore, ubi non erat timor.

De secunda infirmitate dicitur, Oratio Manassae : Incurvatus sum multo vinculo ferreo, et non est respiratio mihi. Luc. xiii, 16 : Hanc filiam Abrahae, quam incurvavit Satanas, ecce decem et octo anni, supple, sunt. Psal. xl, 4 : Universum stratum ejus versasti in infirmitate ejus.

De tertia infirmitate dicitur, Luc. x, 30, quod despoliaverunt eum : et plagis impositis abierunt, semivivo relicto. Iste est filius prodigus, qui abiit in regionem longinquam : ita quod vix cogitavit de reditu .''

Contra haec sunt tria adjutoria : et contra primum est virtus confortans voluntatem : contra secundum, bonum gratiae perficiens sanitatem: contra tertium, antidotum sacramenti reddens integritatem.

De virtute autem confortante voluntatem dicitur, Josue, , 6 : Confortare, et esto robustus. Job, IV, 3 et 4 : Manus lassas roborasti: vacillantes confirmaverunt sermones tui, et genua trementia confortasti. Judith, xiii, 7 : Confirma me, Domine Deus Israel, et respice in hac hora ad opera manuum mearum. Psal. lxxvii, 29 : Confirma hoc, Deus, quod operatus es in nobis.''

De secundo, hoc est, de bono gratiae, quod perficit sanitatem, Jerem. XVII, 14 : Sana me, Domine, et sanabor. Psal. cii, 3 : Qui propitiatur omnibus iniquitatibus tuis, qui sanat omnes infirmitates tuas. Eccli. xxxviii, 7 : Unguentarius faciet pigmenta suavitatis, et unctiones conficiet sanitatis.

De tertio, hoc est, de reintegratione, Jacob. I, 4 : Sitis perfecti et integri, in nullo deficientes. I ad Thessal. v, 23 : Ut integer spiritus vester, et anima, et corpus sine querela in adventu Domini nostri Jesu Christi servetur. Act. III, 16 : Fides, quae per Christum est, dedit integram sanitatem istam in conspectu omnium vestrum.

Sic ergo liberamur a malo, hoc est, liberi efficimur a malo nos detinente et instigante ad malum.

Huic autem orationi subjungitur : " Amen. "

Quod est, vere, vel fideliter, vel verum fiat. Quia pro certo quicumque hanc orationem in eo modo quo exposita est, dixerit, quidquid petierit, impetrabit. Marc. XI, 24 : Propterea dico vobis : omnia quaecumque orantes petitis, credite quia, accipietis, et evenient vobis , vel in ipso petito, vel in alio quod vobis melius est : quia nescimus quid melius sit nobis : sed ipse Pater providet nobis, et dat nobis id quod magis expedit.

Dicitur tamen, quod quatuor exiguntur ad hoc quod oratio exaudiatur : quod fiat pro se, pie, et perseveranter, et ad salutem.

Pro se : quia licet unus possit alii mereri primam gratiam, sicut Stephanus dicitur impetrasse primam gratiam Paulo, tamen saepe non auditur orans pro alio : eo quod peccata alterius impediunt orationem, sicut dicit Samuel David, I Reg. XVI,1 : Usquequo tu luges Saul, cum ego projecerim eum ? Jerem. XI, 14 : Noli orare pro populo hoc, et ne assumas pro eis laudem et orationem : quia non exaudiam. Jerem. vii, 16 : Tu ergo, noli orare pro populo hoc, nec assumas pro eis laudem et orationem, et non obsistas mihi : quia non exaudiam te.

Pie eliam orandum est, si exaudiri debeat. Joan. IX, 31 : Scimus quia peccatores Deus non audit : sed si quis Dei cultor est, et voluntatem ejus facit, hunc exaudit. Amos, v, 23 : Aufer a me tumultum carminum tuorum, et cantica lyrae tuae non audiam. Isa. I, 15 : Cum multiplicaveritis orationem, non exaudiam. Threnorum, III, 44 : Opposuisti nubem tibi, ne transeat oratio.Perseveranter etiam debet petere, Unde, Luc. XI, 8 : Si perseveraverit pulsans, dico vobis, etsi non dabit illi surgens eo quod amicus ejus sit, propter improbitatem tamen ejus surget, et dabit illi quotquot habet necessarios. Jacob. v, 16 : Multum valet deprecatio justi assidua. Luc. II, 37: Quae non discedebat de templo, jejuniis et obsecrationibus serviens nocte ac die. 1 ad Timoth. v, 5 : Speret in Deum, et instet obsecrationibus et orationibus nocte ac die.

De eo autem, quod debet esse ad salutem, II ad Corinth.xii, 8 et 9 : Ter Dominum rogavi ut discederet a me : ei dixit mihi : Sufficit tibi gratia mea : quia enim non petiit ad salutem, non fuit exauditus. III Reg. XIX, 4 : Sufficit mihi, Domine, tolle animam meam : oravit Elias, et non fuit exauditus. Similiter, Jonae, IV, 3 : Tolle, quaeso, animam meam a me : quia melior est mihi mors quam vita. Et multa alia talia sunt in sacra Scriptura. Quando autem est ad salutem, semper exaudit Deus suos. Ad Hebr. v, 7 : In omnibus exauditus est pro sua reverentia : hoc enim dictum est de Christo gratia membrorum, quia pro se exorare non indiguit.

Hoc igitur est, quod dicit : " Amen : " quia si ita fit oratio, semper exauditur a Patre qui est in caelis.

" Si enim dimiseritis hominibus peccata eorum, dimittet et vobis Pater vester caelestis delicta vestra. "

Ecce ponit hic conditionem ad unam de septem petitionibus : et haec est prima inter eas quibus petitur amotio mali. Causa autem hujus est, quae accipitur ex praecedentibus secundum Chrysostomum. Quia, Sapient. VI ,8, dicitur, quod pusillum et magnum ipse fecit, et aequaliter est cura illi de omnibus : et ideo Patri nostro caelesti aequaliter omnes sumus conjuncti, et unum audit sicut alium : et ideo non potest unum audire, contra quem clamat alius. Unde, Jacob. v, 4 : Clamor eorum in aures Domini Sabaoth introivit. Psal. xcviii, 6 : Invocabant Dominum, et ipse exaudiebat eos. Alia ratio est hujus, quia taliter orans non est similis Patri caelesti, sicut dictum est superius.

Dividitur autem haec pars in duas partes : ita quod in prima ponit conditionem affirmantem : et in secunda, negantem, ibi, V. 15 : " Si autem non dimiseseritis.

In primo horum duo sunt paragraphi : in quorum primo tangit quatuor, quorum primum est dimissio. Secundum autem est infirmitas inclinans ad dimissionem ex parte ejus, cui dimittitur, cum dicit : " Hominibus, " ab humo dictis et infirmis. Tertium est, quid dimittitur, quia (( Peccata : " nec unum, nec duo, sed quotquot in nos peccaverunt : et ideo numerum non determinat. Quartum est culpabilitas eorum, quibus remittendum est, cum dicit: " Eorum : " quasi diceret : Quantumcumque sint culpabiles : quia eorum sunt peccata, quae nullo merito vos fieri procurasti s.

In secundo paragrapho etiam quatuor tangit, remissivum videlicet ex parte remittentis nobis, cum dicit : " Pater vester caelestis, " Secundum est remissio perfecta, cum dicit : " Dimittet. " Tertium est infirmitas nostra, quae inclinat ut facilius remittatur, cum dicit : " Vobis. " Quartum et ultimum est accusabilitas, et generalitas, cum dicit : " Delicta vestra. "