Item Nomina Episcoporum Infra, Qui Synodo Sardicensi Adfuerunt Et Subscripserunt Iidem In Judicio.

0642B 15. Ossius ab Spannia Cordobensis, Annianus ab Spanniis de Castolona, Florentinus ab Spaniis de Emerita, Dominianus ab Spaniis de Asturica, Castus ab Spaniis de Caesara Augusta, Praetextatus ab Spaniis de Barcilona, Maximus a Tuscia de Luca, 632 Bassus a Macedonia de Diocletianopoli, Porphyrius a Macedonia de Philippis, Marcellus a Macedonia de Ancyra Gallaciae, Euterius a Procia de Caindo, Asclepius a Palaestina de Gaza, Moysius a Thessalia de Thebis, Vincentius a Campania de Capua, Januarius a Campania de Benevento, Prothogenes a Dacia de Serdica, Dioscorus de Thracia, Hymenius a Thess. de Pearata, Lucius a Thracia de Caynopoli ( an Hadrianopoli?), Lucius ab Italia de Verona, Evagrius a Macedonia de Heraclianeo 0642C ( Ms. Eraclialineo), Dionysius ab Achaia de Lignedon, Julius ab Acacia de Thebe eptapyleos. Athenodorus ab Achaia de Blatea ( Lab. a Dacia de Blacena). Diodorus ab Asia de Tenedos, Alexander a Thessalia de Larissa, Aethius a Macedonia de Thessalonica, Vitalis a Dacia ripensi de Aquis, Paragorius a Dardania de Scupis, Trifon ab Achaia de Marciarce, Athanasius ab Alexandria, Gaudentius ab Achaia (a Dacia) de Naiso, Jonam a Macedonia de Particopoli (Parthenopoli, aut Paroecopoli), Alypius 0643A ab Achaia de Magari. Macedonius ab Ardania ( Labb. a Dardania) de Ulpianis, Calvus ab Achaia ripensi de Castra martis, Fortunatianus ab Italia de Aquileia, Plotarcus ab Acacia de Patras, Eliodorus a Nicopoli, Eutarius a Pannoniis, Arius a Palaestina, Asturus ab Arabia, Cocras ab Achaia de Asapofebiis. Stercorius ab Apulia de Canusio. Calepodius a Campania, Lerenius ( Athan. et Lab. Irenaeus) ab Achaia de Secoro, Martyrius ab Achaia de Neapoli, Dionysius ab Arcaida de Elida, Severus ab Italia de Ravennensi, Ursacius ab Italia de Brixa. Portasius ( Sirm. Protasius) ab Italia de Mediolano, 633 Marcus ab Asia de Fissia ( Sirm. a Dacia de Scissia), Verissimus a Gallia de Lugduno, Valens ab Achaia (a Dacia) ripense de Scio, Palladius a Macedonia 0643B de Dui (Dio), Gerontius a Macedonia de Brevi, Alexander ab Achaia de Morenis ( Sirm. de Ceparisina), Euthitius ( f. Eutichius) ab Achaia, Titius ab Asia de Montonis ( an a Dacia de Montemnis?). Episcopi omnes numero unus de sexaginta.

16. Athanasii innocentia manifesta. Sacrificii opus solius est presbyteri.—«Res, quantum arbitror ( inquit Hilarius), sermonis alterius interpretatione non indiget. Nam omnia ita edicta sunt et expressa, ut in lucem cognitionis elata sint: testes ex Aegypto compositi, Athanasius ipse praesens, falsorum judicum nocturna et turpis per conscientiam fuga, tantorum scelerum gravis et subjecta universorum oculis invidia. Adde originem causae, ex qua in Athanasium occasio est quaesita sententiae. Reus, presbyteri 0643C sui impetu, disturbati altaris in ipso sacrificiorum tempore, ubi Scyrus presbyter adsistebat, arguitur. Scyrus presbyter negatur, et criminis falsitas cum auctore damnatur. Porro autem sacrificii opus sine presbytero esse non potuit. Cum in hominem quaestio est, ipse facti tam gravis nullus est locus, apud Mareotem ecclesia nulla est. Numquid potius ipsa soli religio defecit? aut aliquo, ut adsolet, hiatu locus violati sacrificii desedit? Scyrus de diacono episcopus adseritur ordinatus; ut de contumelia in presbytero perpessa mentientis episcopi major auctoritas sit. Sed locus ecclesiae si fuit, et est: si non est, nec fuit. Et quid ambiguum est, hos potius falsorum criminum indices asseruisse factum esse, quod 0644A esse potuit ( f. patuit) infectum; aut eos, qui postea indicarunt, constitutos non fuisse, quod si fuit, non potest non fuisse?

17. Athanasii crimina non constant.—«Si quis igitur est humanis institutis ad usum communis intelligentiae eruditus, si quis prudentiae praeceptis in viam consectandae veritatis insistit; animum intendat, et quid in hujuscemodi negotiis tenere se arbitrii velit, expendat: ratio interim de indiciorum auctoribus exsistat. Haec duo indicata: unum quod crimen affirmet, criminis locum non occupet ( f. nuncupet), perpessa injuria ( f. perpessum injuriam) hominem designet; aliud vero, quod crimen, locum, hominem neget. Quaero, in quam te sententiam concedere aequum videbitur? Certe, opinor, quisquam ab 0644B utroque consultus, et positus in medio utriusque sententiae, 634 ita loquetur: Si crimen est, docendum est; si locus est, demonstrandus est: si homo, contuendus est. At vero cum et facti fides, et loci religio, et injuriae homo nullus est; vesanum existimabitur, rebus judicem non exstantibus judicare.

18. Athanasii damnandi nulla causa.—«Respicite in coelum et astra, vos sacerdotes; et in eum, qui ex nihilo fecit illa, cum libertate fidei et spei quam accepistis, intendite, recordantes talem vobis futuri in vos judicii formam esse propositam, ut quo judicio judicaveritis, judicetur de vobis (Matth. VII, 2) . Haec quaerenti mihi respondete: Athanasium quo judicio damnastis? Dicetis nempe, Episcoporum: et haec confessionis vestrae erit venia. Secuti, inquit ( f. inquietis), 0644C sumus sanctam judiciorum sub episcopali communione reverentiam. Sed ignorasse vos negabitis, Athanasio, cujus damnationem a vobis Valens, Ursacius, Saturninus exigunt, ab Ossio, Maximino, Julio redditam communionem? Non facio comparationem: rogo, quae de crimine Athanasii vestra sententia fuit? Presbyter ejus Macharius irruisse in ecclesiam Mareotidem dicitur, Scyrum presbyterum perturbasse, et salutis nostrae sacramenta projecisse: ad hujus rei testes cathecumenum et gentilem interrogatos. Verum postea a sanctis (Sardicae congregatis) nescitis judicatum ( adde, apud) Mareotem ecclesiam nullam esse; Scyrum vero presbyterum non fuisse? Quid est, quod secuti estis? Falsis episcopis auctoritatem datis, 0645A aliis vero negatis? Quae sunt, ( supple perinde) atque non essent decernitis: judicatis autem illa, quae non sunt? Sed ut subjectioni ( an suggestioni?) huic credideritis, credo carcer exegit, custos institit, tortor incubuit, gladius pependit, ignis ambussit. In non exstantibus judicandi episcopalem apud vos auctoritatem improbitas obtinuit: in veritate obtinenda sanctitas fidem perdidit? O veros Christi discipulos! o dignos successores Petri atque Pauli! o pios Ecclesiae patres? o ambitiosos inter Deum plebemque legatos, veritatem vos Christi falsitati hominum vendidisse! Satisfecimus igitur primae propositioni, qua spopondimus Athanasium reum teneri nullius eorum, quae objectatis, criminum posse. Superest, ut quid de Marcello et Photino gestum sit, paucissimis dicam.

0645B 19. Photini condemnatio, et Ursacii ac Valentis poenitentia. —«Photinus Sirmiensis Episcopus fuit a Marcello imbutus: nam et diaconus sub eo aliquandiu fuit. Hic corruptis innocentiae 635 moribus ac disciplinis, turbare evangelicam veritatem persistebat novis praedicationibus. Et hoc ita saepe est, ut cum incrementa vitiorum detrimenta in amore Dei fecerunt, vesanum depravatae scientiae studium increscat. Igitur ad tollendum ex episcopatu Photinum, qui 0646A ante biennium jam in Mediolanensi synodo (an. 347) erat haereticus damnatus, ex plurimis provinciis congregantur sacerdotes ( an. 349), hoc magis solliciti atque anxii, turbari rursum miscerique omnia, quod jam pridem plures episcopos reos vel falsorum in Athanasio judiciorum, vel communionis haeresis Arianae, ab Ecclesia fuerat necesse resecare. Quam opportunitatem nacti Ursacius et Valens, Romanae plebis episcopum adeunt ( an. 349), recipi se in Ecclesiam deprecantur, et in communionem per veniam admitti rogant. Julius ex consilio veniam, quam orabant, impertit: ut cum lucro catholicae Ecclesiae, vires quoque detraheret Arianis, cum eos, qui unitatem ante turbaverunt, consilii hujus et audaciae poenitentes in communionem catholicam per veniam reconciliatae 0646B pacis admitteret.

20. «Et quia non est nisi de veritate confessio, 636 nisi de vitio poenitentia, nisi venia de admisso; Velens et Ursacius admittendi, ut orabant, in communionem, de Athanasii innocentia, de judicii falsitate, de Arianae haeresis piaculo talibus litteris ante profitentur.»

0647A Exemplum Epistolae, quam post renuntiationem Orientalium , Athanasium reum non esse, in urbe Roma holographa manu Valens perscripsit (an. 349), et Ursacius subscripsit.

Domino Beatissimo Papae Julio Valens et Ursacius S.

Quoniam constat, nos antehac multa gravia de nomine Athanasii episcopi litteris nostris insinuasse, atque litteris Sanctitatis tuae conventi, ejus rei, de qua significavimus, non praestitisse rationem: profitemur apud Sanctitatem tuam, cunctis praesentibus presbyteris fratribus nostris, omnia, quae antehac ad aures vestras pervenerunt de nomine praedicti, falsa a nobis esse insinuata atque omnibus 0647B viribus carere: atque ideo nos libentissime 637 amplecti communionem praedicti Athanasii; maxime cum Sanctitas tua, pro insita sibi benevolentia, errori 0648A nostro veniam fuerit dare dignata. Profitemur etiam, quod si aliquando nos Orientales voluerint, vel idem Athanasius, malo animo ad causam vocare, citra conscientiam tuam non adfuturos. Haereticum vero Arium, sed et satellites ejus, qui dicunt, Erat tempus quando non erat Filius, et qui dicunt ex nihilo filium, et qui negant ( hic adde Deum) Dei filium ante saecula fuisse, sicut per priorem libellum nostrum, quem apud Mediolanum porreximus, et nunc et semper anathematizasse, hac manu nostra, qua scripsimus, profitemur: et iterum dicimus, haeresim Arianam, ut superius diximus, et ejus auctores in perpetuum damnasse. Et manu Ursacii: Ego Ursacius Episcopus huic professioni nostrae subscripsi.

0648B «Haec epistola ( inquit Hilarius) post biennium missa est, quam haeresis Photini a Romanis damnata est.»

638 Item exemplum alterius epistolae (scriptae an. 349) Valentis et Ursacii, quam post aliquantum temporis ab Aquileia, postquam hanc superiorem Romae emiserant, ad Athanasium miserunt et episcopos.

0649A

Domino Fratri Athanasio Ursacius et Valens.

Dedit se occasio fratris et compresbyteri nostri Moysetis, venientis ad tuam dilectionem, frater charissime, per quem tibi salutem largissimam dicimus ex Aquileiensium civitate, et optamus ut incolumis litteras nostras recenseas. Dederis enim fiduciam, si tu quoque in rescribendo vicem nobis rependas. Sane habere nos locum tecum et communionem ecclesiasticam his litteris scito. Divina pietas te custodiat, Frater.

«Superioribus igitur litteris datis, venia indulgetur 0649B orantibus, reditus ad catholicam fidem cum commnione 0650A donatur: maxime cum Sardicensis synodi veritatem ipsae orantium veniam litterae continerent.

21. Athanasius Marcellum a sua communione separat. —«Verum inter haec Sirmium convenitur. 639 Photinus haereticus comprehensus, olim reus pronuntiatus, et a communione jam pridem unitatis abscissus, nec tum quidem per factionem populi potuit amoveri. Sed idem Athanasius Marcellum, qui post recitationem libri quem scriptum ediderat (nam hunc nos quoque habemus), sententia synodi Sardicensis episcopatui erat redditus, ubi quaedam alia nova miscere sensit, et ambiguis praedicationibus, ejus in quam Photinus erupit doctrinae viam quaerere; a sua communione separat anteriore tempore, quam Photinus arguitur, praeventam judicio meditationem corruptae voluntatis ostendens, 0650B et non ex libri editione condemnans. Sed 0651A quia promptum est ex bono malum effici, praebuit non illis quae in Marcellum gesta ante fuerant, sed his quae in Photinum gerenda erant, auctoritatem.

22. In gratiam Athanasii gesta Sardicensia qui conentur Orientales irrita facere.—«Illud autem esse cognitum cunctis oportet, nullam umquam adversus Marcellum, praeter eam quae Sardicensibus est dissoluta sententiis, deinceps synodum fuisse contractam; neque tunc cum de Photino decretum ab Occidentalibus est et ad Orientales est relatum, aliquod in eum expressum fuisse judicium: sed homines mente callidos, ingenio subtiles, malitia pertinaces, occasionem revolvendi ejus, quod Athanasii absolutione (Sardicae data) 640 est dissolutum, 0651B quaesiisse judicii; et rescribentes de Photino, Marcelli mentionem, velut institutionum talium magistri, addidisse: ut mortuam de Athanasio ipso jam tempore quaestionem, et veritatis judicio consepultam, in publicam recordationem causae novitas excitaret, et subrepens per Photini damnationem Marcelli nomen inveheret. Exstat autem in superioris epistolae corpore, Marcellum ab Arianis occasione libri, quem de subjectione Domini Christi ediderat, una cum Athanasio fuisse damnatum. Docetur etiam recitatione ejusdem libri innocentem deprehendi. Falsitatem quoque judicii Ariani ( in synodo Constantinop. an. 336) exstantis adhuc libri fides arguit. De Photino autem tantum, sicuti mos poscebat, ad Orientales epistolae fiunt, non injuria extorquendi, 0651C ut nunc agitur, assensum, sed instruendae universorum scientiae consuetudine.

23. «Sed cur abnegatae Marcello communionis Athanasius reus esse rescribitur ( A Sirmiensi Orientalium synodo)? Numquid propter libri vitium Marcellus abstentus est? Testes ipsi sunt, ex institutis ejus Photinum perversitatis istius initia sumpsisse. Nam negata sibi ab Athanasio communione, ingressu sese ecclesiae Marcellus abstinuit. Ita communio cum eo in ista fide ( f. inita rectam fidem) de subjectione et traditione regni docet: 641 negata rursum pravitate ( leg. pravitatem) doctrinae alterius ostendit. Ac sic utrumque viri istius judicium caret culpa, cum in data communione synodi ( Sardicensis) sit secutus assensum; in abnegata vero, ipso se Marcello 0651D abdicante solo sine ulla synodi auctoritate. Verum omnis ista alterius causae et doloris est quaestio. Et 0652A quamquam conceptis jam diu in Athanasium odiis suis satisfiat in majorem tamen sceleris gradum molitio tanta procedit.

24. Rescriptum Sirmiense fidem rectam prae se ferens, fraude et veneno plenum est.—«Nam tertius mihi locus praestat, ut fidem, quam epistolae primordio condiderunt, fraudulentam, haereticam, et verbis blandientibus veneno interiore suffusam esse demonstrem. Profitemur enim ita: Unum quidem ingenitum esse Deum patrem, et unum unicum ejus Filium, Deum ex Deo, lumen ex lumine, primogenitum omnis creaturae, et tertium addentes Spiritum sanctum paracletum: ut cum securitas legentium, vel indoctorum simplicitas tam mollibus fuerit intercepta principiis; uno eodemque subscriptionis elicitae assensu, in Photini 0652B animadversionem, in Athanasii reatum, in damnationem fidei catholicae transeatur. Et spero quod non exiguam partem cognitionis istius ( scil. Athanasii innocentiae) synodus Sardicensis attulerit, ubi insectatione Arianorum omnia in Athanasium crimina conficta esse monstrantur, et vis adhibita plebi Dei (Vide supra, n. 3) , ut in pestiferam lethalis doctrinae conniventiam transirent. Rem tamen, quia causa postulat, breviter dicam.

25. Ad tuendam Trinitatis fidem semper laborarunt apostolici viri. Ecclesiae hostium inde in se concitarunt odium.—«Cura et negotium apostolicis viris semper fuit, constanti et publica perfectae fidei praedicatione, conatus omnes oblatrantis haeresis comprimere, et exposita Evangeliorum veritate, perversitatem doctrinae 0652C errantis exstinguere; ne audientium mentes quadam labe contaminans contagium vitii adhaerentis infligeret ( f. inficeret). Itaque diligenter epistolis variis, quae de Deo patre opinio, quae de Dei filio cognitio, quae in Spiritu sancto sanctificatio oporteret esse, frequenter copioseque complexi sunt; ( supple ideo) ut cognitus de Deo patre fieret 642 Filius Deus, et in Deo filio ( supple esset) Deus pater, et in Deo patre Filius Deus. Ac sic secundum ipsius definitionem dicentis: Ego et Pater unum sumus (Joan. X, 30) , et rursum: Sicut, Pater, tu in me, et ego in te (Joan. XVII, 21) , continetur fides nostra in Patris et Filii nominibus personisque Deus unus. Neque enim vel invidia Judaeorum, vel odium gentilium, vel furor haereticorum aliis potius adversus nos causis est excitatus, 0652D quam quod aeternitatis virtutem, nomen Filii confitemur in Patre. Haereticorum autem perversitas 0653A de fide impia semper exorta est. Nam dum occupati vitiis, et ab innocentiae operibus aversi, inutilium se quaestionum difficultatibus implicant; improbabiles effecti vita, voluntate, judicio, placere expetunt novitate doctrinae, postquam veritatis scientiam perdiderunt.

26. Nicaeni concilii occasio. Arianorum doctrina. «Cum igitur patribus nostris cognitum fuisset, et Arios duos profanissimae fidei praedicatores exstitisse, seque longius non jam opinio, sed judicium labis istius tetendisset; ex omnibus orbis partibus in unum advolant, Nicaeamque concurrunt: ut exposita fide populis, et in luce intelligentiae cognitionis divinae itinere directo, intra ipsos auctores suos emergentis mali seminaria necarentur. Tradebant autem Arii talia: 0653B Patrem Deum instituendi orbis causa genuisse filium, et, pro potestate, sui ex nihilo in substantiam novam atque alteram Deum novum alterumque fecisse; profani in Patrem, ex nihilo opinantes aliquid ei simile potuisse generari; blasphemi in Christum, infinitatis eum paternae generositate exspoliantes: ut cum didicissent ex persona Patris: Non est Deus alius praeter me (Esa. XLV, 18) ; et a Filio: Ego in Patre et Pater in me (Joan. XIV, 11) ; et: Ego et Pater unum sumus (Joan. X, 30) , sanctae in utroque unitatis vinculum abruperint, non exstanti creationis substantiae dantes Dei filio Domino nostro Jesu Christo initium de tempore, ortum de nihilo, non ex altero.

27. «Itaque comprimendi mali istius 643 causa, 0654A trecenti vel eo amplius episcopi apud Nicaeam congregantur: in omnes Arianos, assensu omnium, damnatio haeretica decernitur, et evolutis evangelicis atque apostolicis doctrinis, perfectum unitatis catholicae lumen effertur. Quid igitur fuerit expressum, fides ipsa, ut est exposita, commendat.»

Incipit fides apud Nicaeam conscripta (an. 325) a trecentis decem et octo episcopis contra omnes haereses.

Credimus in unum Deum patrem omnipotentem, omnium visibilium et invisibilium factorem. Et in unum Dominum Jesum Christum filium Dei unigenitum, natum de Patre, hoc est, de substantia Patris, Deum de Deo, lumen de lumine, Deum verum de Deo vero, natum non factum, unius substantiae 0654B cum Patre, quod Graeci dicunt ὁμοούσιον, per quem omnia facta sunt, sive quae in coelo sive quae in terra, qui propter nos homines et propter nostram salutem descendit, incarnatus est, homo factus est, passus est, et resurrexit tertia die, adscendit in coelos, venturus judicare vivos et mortuos. Et in Spiritum sanctum. Eos autem, qui dicunt, Erat quando non erat, et prius quam nasceretur non erat, et quia ex nullis exstantibus factus est, quod Graeci ἐξ οὐκ ὄντων dicunt, vel alia substantia sive essentia, dicentes mutabilem et convertibilem filium Dei; hos anathematizat catholica et apostolica Ecclesia.

28. Fidei sincerae comparatione adulterinae falsitas patet. —«Fides fidei comparata falsitatem mentionis exponit. Nam quae apud Nicaeam ordinata est, 0655A plena atque perfecta est, et omnibus undique, quibus irrepere haeretici solent, aditibus obseratis, inviolabili inter Patrem et Filium aeternae unitatis soliditate connectitur: haec vero simplicitate blanditur, primum asserens nos ita credere, quod absit a quoquam. Caeterum Occidentalium fides, evangelicis instituta doctrinis, Patrem in Filio, Filium confitetur in Patre; Patrem ingenitum, Filium substantia aeternitatis aeternum, id est, ut Patrem semper, ita et Filium semper in Patre, et natum de Deo 644 Deum esse, non conceptum scilicet, et in eo semper de quo est, esse.

29. «At vero haec per fidia ( Orientalium Sirmio rescribentium) non fides, Deum ex Deo dicens, et primogenitum commendans, et Trinitatis nomen instituens, 0655B virus suum sub modestia religiosae moderationis occultat, dicens, Deum ex Deo, lumen ex lumine: ut per occasionem confessionis istius, ex Deo ac lumine, Deus ac lumen factus a Deo, non genitus de Deo, id est, non de substantia paternae aeternitatis exstiterit; ac sic contumelia Patris vilescat et Filius, si Deus ortus ex nihilo est: in primogeniti vero confessione ordinem quemdam ab ejus ortu creantis ( f. creatis) mundi rebus assignent: ut quia mundus ex tempore est, tamen, licet mundo prior sit Christus, ex tempore sit; et non aeternitas in eo tempore ( an ante tempora?), sed ordo in tempore sit creati ( f. creatis): ac per hoc aliquid quod ante eum sit relinquatur, qui esse coepit ex tempore; ( adde et) dissolvatur in Christo omne quod Deus est, cum in eo non 0655C exstantis aliquando Mariae ortus a tempore sit.

30. Christus quo sensu primogenitus omnis creaturae. —«Quin etiam homines spe omni bona vacui, ad occasionem tanti periculi auctoritatem apostolicam pertendunt; quia de eo dictum sit, primogenitus omnis creaturae. Sed subtrahentes antecedentem consequentemque sententiam, aptant ( f. aptam) doctrinis suis sub Apostoli nomine perstruunt falsitatem. Nam talis est ordo dictorum: Qui est imago Dei invisibilis, 0656A primogenitus omnis creaturae: quia in ipso constituta sunt omnia in coelis et in terra, visibilia et invisibilia, sive Throni, sive Dominationes, sive Principatus, sive Potestates, omnia per ipsum et in ipso condita sunt, et ipse est ante omnes (Coloss. I, 15, 16) . Imago ergo Dei invisibilis ex nihilo ordo est, et coepit a tempore? Aut quia primogenitus omnis creaturae est, ordo quidem in eo connexae incognitae creationis exprimitur, sed non sequitur primogenitum omnis creaturae? Quia in ipso constituta sunt omnia in coelis et in terra, id est, in ipso universorum elementorum visibilium et invisibilium condita et constituta materia est; et idcirco omnia per ipsum et in ipso: idcirco primogenitus omnis creaturae, quia in eodem, jam a principio, omnium quae effecturus erat, omnia generationum 0656B 645 initia constiterunt. Atque non ita in ordine creaturarum, quae in ordine constitutae sunt, primus in numero est: sed ipse imago Dei invisibilis, manens per virtutem efficiendi semper in ipso, se primogenitum habuerit eorum, quae per ipsum in coelo et in terra visibilia et invisibilia crearentur exstantia.

31. Trinitas qui dispar inducatur.—«Quin etiam haud dissimilis, in Trinitatis nuncupatione, falsitatis eorum contextus est. Ubi enim a diversis substantiis Filium a Patre, impio et maledico ore disciderint, et in separatis duobus assistat auctoritas, tertia dinumeratur in Spiritu: et cum fit Pater in Filio et Filius in Patre, et Spiritus sanctus accipiat ex utroque; in eo, quod Spiritus exprimitur sanctae 0656C hujus inviolabilis unitas ( f. add. Trinitatis), haeretica parte parturiat Trinitas pronuntiat ( f. pronunciata) dissidium.

32. Nicaenus tractatus quam accuratus.—«Sed diligens Nicaeni tractatus perfectusque sermo artissimo veritatis praescripto, omnia haereticorum ingenia conclusit, ita ponens: Credimus in unum Deum patrem, et in unum filium ejus Jesum Christum. Unum ambo, et uterque unum, et in personali nomine 0657A patris. Et in Filium unum, quia unus est de utroque. Deum verum de Deo vero docet et virtutem et nuncupationem pari in utroque veritate communem; neque aliud in alio opinandum, cum Deus de Deo, et verus de vero sit uterque unum. Cum vero sit in utroque ( supple, unum, scil. nomen, virtus, etc.); natum vero non factum ad proprietatem ortus et originis refert: quia fieri, ex nullo subjaceat; nasci autem, de patre proprium; neque alia nascentibus, quam originis suae, forma vel virtus est. Quod autem fit, ex opere exsistit ut fiat. Atque ita non factura in eo coepit ex nihilo; sed est nativitas a parente. Unius autem cum patre substantiae, quod Graeci dicunt ὁμοούσιον. Ita est: 646 aeternitas sola sui similis est, et quod est semper, in Deo est. Ne qua 0657B igitur labes in Dominum Jesum Christum haereticae pravitatis incideret, idcirco in eo essentiae veritas explicatur. Essentia enim ex eo, quod semper est, nuncupatur: quae quia extrinsecus opis ad continendam se numquam eguerit, et substantia dicitur; quod intra se id, quod semper est, et in aeternitatis suae virtutem subsistat. Ac sic quod ait: Ego et Pater unum sumus (Joan. X, 30) ; et, Qui me vidit, vidit et Patrem (Joan. XIV, 9) ; et rursum: Ego in Patre, et Pater in me est (Ibid. 11) ; et illud, Ego de Patre exivi (Joan. XVI. 28) : aequalis in utroque, id est, in Deo qui innascibilis est, et in Deo ( Hic desideratur qui genitus est) una atque eadem in utroque substantia 0658A aeternitatis expletur. Quod autem descendit, incarnatus est, homo factus est, et resurrexit tertia die, adscendit in coelos, venturus judicare vivos et mortuos; sacramenta salutis nostrae in his continentur. Sed idcirco immutabilis et inconvertibilis filius Dei , ut in assumptione hominis corruptioni potius gloriam intulerit, quam labem aeternitati. Anathema autem in eos, qui ex nihilo factum dicunt, quod ἐξ οὐκ ὄντων Graeci dicunt, et qui dicunt: Erat quando non erat, et prius quam nasceretur non erat, damnationem in Christo violatae aeternitatis, id est, deitatis paternae, sub maledictione designat.

33. «Hujus igitur intimandae cunctis fidei, Athanasius in Nicaea synodo diaconus, deinceps Alexandriae episcopus, vehemens auctor exstiterat, et Arianam 0658B pestem in tota Aegypto veri tenax vicerat: atque ob id conjuratis in eum testimoniis falsitas est criminum comparata. Res postea fidelibus judicum dijudicata sententiis. Sed multum ad cognitionem proficiet, si quae post absolutionem Athanasii, ad Constantium Imperatorem 647 Sardicensis synodi oratio fuerit, cognoscatur.»