CAPUT XVI.

De supplicatione pro his qui in sacramento sunt elevandi. Et primo,

pro mortuis. Memento etiam, Domine, famulorum, etc.

Hic tangitur specialiter de his qui in hostia ad coelum oblata Deo offeruntur : et quia mortuis citius subveniendum,

ideo tangit primo de mortuis, et postea de vivis, ibi. Nobis quoque peccatoribus, etc.

De mortuis etiam tangit dupliciter, scilicet in speciali, et in communi, ibi, Ipsis et omnibus, etc.

In speciali innuit tria, scilicet supplicationem memoriae, mortuorum pietatem et professionem, et mortuorum per nomina designationem.

Dicit ergo : Memento etiam, Domine,

hoc est, non sicut de his de quibus nullam vis habere memoriam et nullam notitiam, de quibus dicit Psalmista, Psal. xv, 4 : Nec memor ero nominum eorum per labia mea. Et, Matth. vii, 23 : Et tunc confitebor illis: Quia numquam novi vos. Illi enim in Dei memoria non sunt, qui non sunt in libro vitae, de quibus dicitur : In civitate tua imaginem ipsorum ad nihilum rediges . Non sint ergo tales, sed sint in notitia tua, sicut dixit, Exod.XXXIII, 12 : Novi te ex nomine : invenisti enim gratiam coram me. Qualis autem sit Dei memoria, in praemissis dictum est.

Famulorum famularumque tuarum, qui tibi in obedientia mandatorum famulati sunt : quia de ipsis qui numquam famulari voluerunt, nulla est apud Deum recordatio. II ad Timoth.II, 19 : Cognovit Dominus qui sunt ejus. Joan. x, 14 : Cognosco meas, et cognoscunt me meae.Qui nos praecesserunt cum signo fidei. Tangit mortuorum pietatem et professionem. Praecesserunt autem nos decedendo cum signo. Cum signo autem fidei, hoc est, sacramenta fidei venerabiliter et reverenter suscipiendo. De illis etiam spes est apud Ecclesiam, et pro illis intercedit. II Machab.XII, 42 et seq. : Vir fortissimus Judas, facta collatione, duodecim millia drachmas argenti misit Jerosolymam, offerri pro peccatis mortuorum sacrificium, bene et religiose de resurrectione cogitans : (nisi enim eos, qui ceciderant, resurrecturos speraret, superfluum videretur et vanum orare pro mortuis). Haec est enim resurrectio prima, quod anima resurgat a peccatis in quibus detinetur. Et secunda resurrectio est corporum de sepulcris. Et de hac eadem fide suffragii mortuorum dicitur, Apocal. xx, 5 et 6 : Haec est resurrectio prima. Beatus et sanctus, qui habet partem in resurrectione prima : in his secunda mors non habet potestatem : quia illi aeternaliter non damnabuntur.

Et dormiunt in somno pacis. Mors enim piorum somnus est : quia in dormiente magis quam in vigilante agit vita occulta, sed in eo tantum ligata est vita manifesta : et ita est in his qui mortui sunt cum signo fidei. In his agit plus vita gratiae quam in vivis : sed vita manifesta operans in corpore, ligata est in eis usque ad corporum resurrectionem. Unde, Joan. XI, 11 : Lazarus amicus noster dormit. Luc. viii, 52 : Non est mortua puella, sed dormit. Psal. cxxvi, 2 et 3 : Cum dederit dilectis suis somnum, ecce haereditas Domini, filii : merces, fructus ventris. Hi ergo dormiunt in somno pacis : quia si sunt in regno perfectionis, pacem acceperunt dicentes : In pace in idipsum dormiam, et requiescam . Apocal. XIV, 13 : Amodo jam dicit Spiritus ut requiescant a laboribus suis. Si autem sunt in purgatorio, tunc certa exspectatione in pace cordis exspectant suae purgationis terminum, et liberationem a paenis et locis paenarum. Et ex verbo isto videtur innui, quod animae in purgatorio non affliguntur ministerio daemonum : quia cum daemonibus somnum pacis non haberent: sed purgantur per seipsas sicut aurum purgatur et rutilat in igne. I ad Corinth. iii, 13 : Uniuscujusque opus quale sit, ignis probabit. Et infra, v. 15 : Si cujus opus arserit, detrimentum patietur : ipse autem salvus erit, sic tamen quasi per ignem. Unde etiam non opinor, quod daemones animas purgandas deferant ad loca paenarum : quia sanctae sunt animae, et dicit David in Psalmo lxxiii, 19 : Ne tradas bestiis animas confitentes tibi, hoc est, non trades eas potestati daemonum affligendas, qui sunt bestiae quasi vastiae dictae : et animas pauperum tuorum ne obliviscaris in finem, quia purgatas educes de locis paenarum : sed potius animae pondere venialium quae secum portant de corpore exeuntes, tendunt profundius et minus profunde ad loca

paenarum pro diversitate venialium quae secum deferunt, sicut diversi ponderis gravia tendunt deorsum. Et ideo, Zachar. V, 7, dicitur iniquitas sedere super talentum plumbi. Et in Psalmo XXXVII, 5, dicitur de peccatis : Et sicut onus grave gravatae sunt super me. i stis ergo valent suffragia.

Net N. Et hic fit mentio specialis quorumdam defunctorum, et praecipue pro quibus oblationes factae sunt ad altare : quia vota eorum sunt in sacrificio, sicut diximus in ante habitis.

Et post mentionem specialium, quos sola cogitatione non verbo vocali recolit, stans ad aram perfector sanctitatis, prosequitur in communi dicens : ipsis, Domine, quos in speciali designavimus recordatione, et omnibus in Christo, hoc est, in signis fidei Christi, quiescentibus, a laboribus vitae exterioris. Job, III, 17 : Requieverunt fessi robore. Et ibidem, v. 13 : Nunc enim dormiens silerem, et somno meo requiescerem.Locum refrigerii : quia jam non sunt

in locis refrigerii, in quo divina foveantur consolatione. Et alludit ei quod dicitur, Zachar. IX, 11 : Tu in sanguine testamenti tui emisisti vinctos tuos de lacu

in quo non est aqua. Hoc est refrigerium divinae consolationis, et hoc dictum est quoad ignis afflictionem. Non ergo sunt de illis quibus nullum subvenit refrigerium. Luc. XVI, 24 : Pater Abraham, miserere mei, et mitte Lazarum, ut intingat extremum digiti sui in aquam, ut refrigeret linguam meam, quia crucior in hac flamma. Et respondit Abraham post aliqua, v. 26 : inter nos et vos chaos magnum firmatum est, ut hi qui volunt hanc transire ad vos, non possint, neque inde huc transmeare. Chaos enim illud profundissimum immobilitas est divinae sententiae, quae nullum sanctorum in patria per compassionis suffragium permittit transire ad subventionem in inferno damnatorum, nec aliquem damnatorum per adoptionem re- frigerii permittit transire liberatum ad locum beatorum.

Hic est ergo locus refrigerii, hic locus lucis, contra illud, quod in tenebris sunt qui in purgatorio purgantur : quae lux maxime est in aperta Dei visione, de qua dicitur, i ad Timoth. VI, 16 : Lucem inhabitat inaccessibilem. De tenebris autem dicitur, Sapient.XVII, 20 : ipsi sibi fuerunt graviores tenebris. Quia tamen

interiorem habent candentem fidei lu-.cem, merito illius lucis aliquando purgati ad fruitionem aeternae lucis exibunt. Mich. VII, 8 et 9 : Consurgam cum sedero in tenebris, Dominus lux mea est.

Iram Domini portabo, quoniam peccavi ei, donec causam meam judicet, et faciat judicium meum. Educet me in lucem, videbo justitiam ejus.

Hic etiam dicitur locus pacis : quia animae in locis paenarum pacem ab extrinsecus affligente non habent, sicut dicitur, Baruch.III, 3 : Si in via Dei ambulasses, habitasses utique in pace sempiterna, hoc est, in loco beatorum, ubi, sicut dicitur ibidem, v. 17, est lumen oculorum, et pax, scilicet Christi, quam

inveniunt illi qui perfecte custodiunt mandata : quia sicut dicit Psalmista, Psal. XVIII, 12 : in custodiendis illis retributio multa. Psal. cxviii. 165 : Pax multa diligentibus legem tuam. Haec autem pax quae post turbationem purgationis oratur animabus omnibus, est pax Jerusalem coelestis, de qua dicit Augustinus in libro XIV de Civitate Dei : " Pax

coelestis civitatis est concordia fruendi Deo, et invicem in Deo. " Ut indulgeas, hoc est, ex bonitate tua

indulgentiam tribuas, deprecamur, omnes qui tibi sacrificium offerimus, sive servitute, sive voto, dicentes cum Psalmista, Psal. cxlii, 2: Non inires in judicium cum servo tuo, Domine, quia non justificabitur in conspectu tuo omnis vivens. Et, Daniel. IX, 18 : Non enim in justificationibus nostris prosternimus preces ante faciem tuam, sed in misera- (ionibus tuis multis. Et ideo oramus, ut

ex indulgentia dones locum refrigerii, lucis et pacis defunctis.

Per eumdem Christum Dominum nostrum, qui defunctos in fide sua liberavit a locis paenarum.

Est autem hic annotandum quibus et ad quid prosint suffragia Ecclesiae, et quae sint suffragia, et qualiter sunt facienda.

Et circa primum quidem quatuor ordines defunctorum distinguit Augustinus, scilicet valde malos, et valde bonos, mediocriter bonos, et mediocriter malos.

Valde mali quidem sunt, qui in vita desperata vitam finierunt, dicentes dicto oris, vel perfidia cordis, vel facto operis illud Job, XXI, 14 : Qui dixerunt Deo : Recede a nobis, et scientiarum viarum tuarum nolumus. Quia si etiam dicto oris vel fide cordis non dixerunt, tamen omni facto clamaverunt illud Apostoli,ad Titum,I, 16 : Confitentur se nosse Deum, factis autem negant. Judaei ergo et pagani et haeretici dicunt illud perfidia cordis, blasphemi dicunt illud dicto oris, falsi Christiani dicunt illud facto operis. Illis ergo non prosunt suffragia Ecclesiae : quia ut dicit Augustinus : " Dum viverent, non se dignos, sed potius indignos fecerunt ut eis talia salutis adminicula prodesse possent. "

Valde boni autem sunt statum puritatis tenentes, et nullis mundi sordibus inquinati, sicut sunt qui cum Apostolo dicunt, ad Philip, I, 21 : Mihi vivere Christus est, et mori lucrum. Et post pauca, v. 23 : Coarctor autem e duobus : desiderium habens dissolvi, et esse cum Christo, multo magis melius. Hoc autem dicere debent devotione cordis, et veritate oris et intentionis, et facto operis : quia si etiam illis aliquid adhaeret parvum ex terrena ista et contagiosa inhabitatione, dicit Augustinus, quod illud quod facit gutta in camino, hoc facit tale parvum veniale in tali viro justo.

Consumitur enim calore ferventissimae charitatis. Hi ergo, ut dicit Augustinus, tam boni sunt, quod talibus remediis non indigent.

Mediocriter autem boni sunt, qui sine mortali aut sunt, sicut innocentes, aut mortalia sua per compunctionem et confessionem et satisfactionem venialia fecerunt, et bonis operibus inhaerendo, et obedientia mandatorum et decretorum Ecclesiae vixerunt, tamen perfectam consiliorum vitam non tenuerunt : et ideo multa de terrena contagione eis venialia adhaeserunt, quae tamen levia sunt et otiosa et neglecta, et non satis devota, bona, perfecta : et isti quidem in purgatorio cremabilia habent, sed magnam et notabilem ad ignem non habent resistentiam : et ideo lignum, foenum et stipula non vocantur .

Mediocriter autem mali sunt, qui mandatorum quidem habent custodiam et mortalia sua per paenitentiam in venialia commutaverunt, sed tamen more et sollicitudine curae saecularis pro domibus et uxoribus et filiis multa non mortalia, sed a servitio et sollicitudine Dei et fervore charitatis et devotionis multum retrahentia et fortiter ad imum tendentia et illaqueantia in concupiscentia carnis et cupiditate rerum, citra Deum tamen et divinum praeceptum commiserunt et committunt quolidie, qui notabilem ad

ignem habent resistentiam antequam crementur : et ideo illi ligna, foenum, et stipulam superaedificant supra fidei fundamentum . Ligna in majoribus diutius ardentibus, foenum in mediocribus, et stipulam in minimis, tamen ad ignem ordinatis. Et illis duobus defunctorum generibus prosunt suffragia Ecclesiae. Et sit patet primum, scilicet quibus prosunt suffragia. Unde Augustinus dicit : " Si scirem patrem meum esse in inferno, non plus rogarem pro ipso quam pro diabolo. " illi enim, ut diximus, sunt ultra chaos divinae misericordiae, et

Noram non erit recordatio ad bonum.

Ad quid autem prosunt, iterum dicit Angustinus, dicens quod quibus prosunt vel ad hoc prosunt, ut velocior sit eorum liberatio, vel ut tolerabilior sit eorum damnatio. Mediocriter autem bouis et mediocriter malis prosunt, ut velocior sit eorum liberatio : et ideo tot possunt fieri suffragia pro uno aliquo, quod statim in momento liberatur : et ideo in hoc solo casu melior est conditio divitis quam pauperis : quia habet unde suffragia fiant pro ipso. Unde, Proverb.XIII, 8, dicitur : Redemptio animae viri divitiae suae. Quod autem dicit Augustinus, quod ad hoc prosunt ut tolerabilior sit eorum damnatio, diversimode intelligitur a Doctoribus magnis. Praepositivus enim dicit, quod propter hoc verbum suffragia prosunt valde malis in inferno damnatis, sed non ad liberationem : dicebat enim, primum quidem quod fit pro tali aliquo, tantum tollit poenam vel partem poenae a damnatis, sequens autem suffragium non tollit tantam ut primum in mensura quantitatis, sed tollit tantam in proportione : et quia poena eorum extensive accepta secundum modum continui divisibilis est in infinitum,

ideo illa poena numquam finitur per suffragium et tamen per omne suffragium tolerabilior efficitur. Hujus autem exemplum dabat in continua linea, quae si dividatur per aequalia in quantitate mensurae, sicut per duo aequa, vel tria, vel quinque, et sic deinceps aequa in mensura, tunc procul dubio stabit divisio et finietur linea : quia tales partes non infinitae sunt

in ipso. Si autem sic dividatur, ut primo dividatur per duo, vel per tria, et sic deinceps, et residuum iterum dividatur per duo, vel per tria quae sunt dimidia, vel tertia residui non aequalia primis nisi proportione residui, numquam stabit divisio, sed procedit in infinitum : quia definitio continui est in infinitum divisibile esse. Tali ergo divisione dicebat a damnatis paenarum divisionem per suffra- gium Ecclesiae fieri. Sed quaeratur a Praepositivo, quae sit causa quod secundum suffragium minus in quantitate poe-

enae tollit quam primum, cum in omni natura duo aequaliter agentia, aequaliter tollant et abjiciant de passivo? et non poterit causam rationabilem assignare. Aduc autem secundum plus debet tollere quam primum : quia paena illa diminuta per primum, minus potest resistere secundo quam primo.

Et ideo dicimus hanc opinionem fictionem esse. ideo dixerunt Cantor Parisiensis et Stephanus Cantuariensis, quod in veritate secundum tantum in mensura quantitatis poenae tollit, quantum primum, et quod paena tolli potest totaliter a damnato per suffragium Ecclesiae multiplicatum: sed paena totaliter suspensa

iterum in infinitum relabitur quia non liberatur nisi per gratiam, cujus damnatus non est susceptibilis. Hoc autem confirmant isti per dictum Joannis Chrysostomi, qui distinguit, quodduplexest misericordia Dei, scilicet liberans et relaxans. Liberans est, quae ex toto indulgens liberat : et haec, ut dicit, non est super omnia opera Dei: quia non est super damnatos. Est autem misericordia relaxans: quia citra condignum puniens in omni judicio partem poenae relaxat, et numquam totam: et hanc dicit esse super omnia opera Dei, etiam super damnatos. Et sic intelligi potest illud Psalmi cxliv, 9: Et miserationes ejus super omnia opera ejus. Et illud Psalmi XXIV, 10: Universae

viae Domini misericordia et veritas. Et

illud Jacobi, II, 13: Superexaltat autem misericordia judicium. Quaerimus autem ab his quae sit causa, quod jam liberatus relabitur in poenam: quia apud justum judicem si aliquis satisfecit pro reo, et judex acceptavit satisfactionem, omnino

injustum est iterum reum in poenam revocare : et isti de hoc nullam convenientem possunt assignare rationem. Adhuc autem auctoritates Canonis sunt contra

istam opinionem: dicitur enim, Job, XV, 30 et 31, de damnato : Non recedet detenebris : ramos ejus arefaciet flamma, et auferetur spiritu oris sui. Non credet frustra errore deceptus, quod aliquo pretio redimendus sit. Proverb. VI, 34 et 35 : Quia zelus et furor viri non parcet in die

vindictae: nec aquiescet cujusquam precibus, nec suscipiet pro redemptione dona plurima.

Ideo post istos venit magnus doctor Gulielmus Altisiodorensis, et dixit, quod pro certo poena ignis non diminuitur, nec suspenditur a damnatis per Ecclesiae suffragium, tamen prodest ut tolerabilior sit eorum damnatio: quia confortat patientem, ut confortato vigore levius ferat

ignis incendium. Hujus autem dedit exemplum, sicut quando aliquis pondere magno gravatus, lassitudine debilitatur: si quis in faciem ejus fundit aquam frigidam, in nullo quidem pondus alleviat, et tamen illum ad levius sustinendum confortat et refrigerat: et in hoc sensu dixit divitem suffragium guttae aquae petere ut refrigeretur. Sed hoc valde mirabile est, qualiter etiam fingi possit hoc quod dicit iste : cum Abraham dicat tantum esse chaos , quod etiam minimum compassionis suffragium a sanctis ad damnatos non poterit derivari. Adhuc constat, quod nihil potest relevare poenam damnati nisi peccati diminutio vel dimissio : quia nihil facit animam ab igne passibilem nisi peccatum : peccatum autem nec dimittitur nec diminuitur nisi per gratiam. Gratia autem secundum fidem Catholicam non sunt susceptibiles damnati: quia dicit Damascenus, quod oportet scire, quia quod in Angelis est casus, hoc est in hominibus mors: et sicut Angeli post casum non sunt reparabiles vel gratiae susceptibiles, ita nec homines post mortem.

Et ideo temporibus nostris in doctrina florentes Theologi omnes istas opiniones abhorruerunt, et dixerunt, quod si prosunt damnatis suffragia, quod in altera parte poenae prosunt eis, et non in tota.

Sunt enim damnati ad ignem et conscientiae vermem, sicut dicitur, Isa. lxvi, 24 : Ignis eorum non exstinguetur, et vermis eorum non morietur. Et ideo ad mitigationem ignis nihil prosunt, sed conscientiae vermis remordet de tribus, scilicet de peccato commisso, et de bono a seipso omisso, et de bono cujus ipse potuit esse causa ut Geret ab altero non facto. .Dicunt igitur, quod non mitigatur de duobus primis : quia haec duo sunt praeterita et necessaria, sed de tertio et crescit et mitigatur. Si enim per malum suum causa est mali in alio, toties crescit vermis, quoties crescit et dilatatur malum illud in alios quos involvit: et in hoc sensu dicit Ambrosius, quod ignoratur poena Arii, quia nescitur quot errore ejus sunt subvertendi. Si autem causa fuit ut bonum fieret per alium, toties decrescit vermis, quoties bonum illud multiplicatur, et quoad hoc solum prodest damnatis Ecclesiae suffragium : et hoc quia rationem habet Catholicam, puto esse tenendum. Et ideo dicitur, Eccle. IX, 10 : Quodcumque facere potest manus tua, instanter operare: quia nec opus, nec ratio, nec sapientia, nec scientia erunt apud inferos quo tu properas.

Quod autem quaeritur, quae sunt suffragia quae valent mortuis, dicit Gregorius in Dialogo, quod eleemosynae, vigiliae, et orationes, et caetera bona Ecclesiae sunt suffragia: maxime tamen defuncti apparentes vivis requirunt sibi fieri oblationem sacrae hostiae in Missa : quia illa liberavit de inferno in limbo patres detentos, quando in crucis altari offerebatur, sicut in ante habitis diximus.

Et quod quaeritur, a quibus sunt facienda, quia scriptum est, Joan.IX, 31: Peccatores Deus non audit. Dicendum quod omnibus tam justis quam peccatoribus fieri debent: quia non recipiuntur a Deo in charitate viventium, sed.in charitate defunctorum qui sunt causa, quod ista fiunt a vivis. Si enim quaereretur justus qui faceret, cum nemo sciat utrum odio vel amore dignus sit , revocaretur in dubium totum quod facit Ecclesia de suffragiis defunctorum.

Sic igitur Ecclesia Catholica tali fide offert pro defunctis omnibus: quia de quolibet praesumit, quod sit in loco purgandorum, cum sibi constare non possit de impoenitentia finali alicujus, quia solus Deus novit corda decedentium. Scit ergo Ecclesia illud dictum Domini, Eze-

chiel, XVIII, 21 et 22: Si impius egerit paenitentiam ab omnibus peccatis suis,... omnium iniquitatum ejus, quas operatus est, non recordabor. Et pie credit Ecclesia, quod multi etiam post positionem loquelae de peccatis suis ingemiscuut in paenitentiam salutarem. Pro excommunicatis tamen et publice damnatis non nisi silenter

in corde et non publice orare consuevit Ecclesia.

Haec igitur breviter de memoria defunctorum sint dicta.