ARTICULUS I.

Multiplicatis autem haeresibus, convenerunt Ecclesiastici Patres in Nicaena synodo, et symbolum non aliud ab ipso

quod dictum est, sed eosdem articulos magis ad erroris exclusionem explanaverunt, et primum quidem articulum ita expresserunt, dicentes : Credo in unum Deum Patrem omnipotentem, factorem caeli et terrae, visibilium omnium et invisibilium. Et iste totus ita est expressus contra errorem paganorum et haereticorum, qui Manichaei a quodam Manes he- resiarcha eorum dicuntur. Pagani enim multos deos essentialem divinitatem habentes et ab invicem differentes esse dixerunt. Manes autem docuit duos deos, et duo esse principia, scilicet Deum Iu cis, et Deum tenebrarum: unum Deum bonorum principium, et alium principium malorum. Et hoc ideo quia errantes putaverunt malum esse essentiam, et ideo habere effeientem causam, quae cum non possit esse bonus Deus, dixerunt Deum malum esse principium ma-. lorum.

Contra quod dixerunt Patres : Credo in unum Deum, etc, quia, Deuter.VI, 4, dicitur : Dominus Deus noster, Dominus unus est. Exod. xx, 2 : Non habebis deos ,alienos coram me. Psal. lxxx, 10 et 11 : Non erit in te Deus recens, neque adorabis Deum alienum. Ego enim sum Dominus Deus tuus.

Cum autem dicitur unus Deus, non est haec unitas quae in aliquo cadat genere vel specie unitatis creatae. Omnis enim unitas creata multiplicatur in omnibus suis suppositis in quibus est. Petrus enim et Martinus non sunt unum animal, neque unus homo secundum esse animalis vel hominis. Haec autem unitas naturae vel essentiae divinae tanta est, quod in suis suppositis, quae sunt tres personae, non multiplicatur: quia Pater et Filius et Spiritus sanctus non sunt tres dii secundum esse divinitatis, sed unus Deus: et sic sunt una substantia, et una essentia, et una sapientia, et sic de omnibus aliis quae absolute et non relative dicuntur de personis. Et si alii sunt dii, non essentialiter, sed participative, sicut sancti: vel nuncupative, sicut idola dii dicuntur. Et quando tales dii plures sunt in suppositis, tunc multiplicatur eorum divinitas in ipsis. Et de participative quidem dictis diis dicitur in Psalmo lxxxi, 6 : Ego dixi: Dii estis, et filii Excelsi omnes. De aliis autem dicitur in Psalmo xcv, 4: Omnes dii gentium daemonia, Dominus autem caelos fecit. De omnibus autem istis simul dicitur, I ad Corinth, viii, 4 et seq. : Scimus quoniam idolum nihil est in mundo, et nullus est Deus, nisi unus. Nam etsi sunt qui dicantur dii, sive in coelo, sive in terra, (siquidem sunt dii multi, et domini multi), nobis tamen unus est Deus, Pater, ex quo omnia, et nos in illum : et unus Dominus, Jesus Christus, per quem omnia, et nos per ipsum.

Quia autem secta Manichaei divisa est in tres, quia una ejus pars dicit duos deos, sicv . apparet in epistola Fundamenti, quam fecit Manes, et destruxit Augustinus in libro quem fecit contra epistolam Fundamenti. Alia autem secta derivata ab illo, dixit unum quidem esse Deum, sed duos factores, qui materiam faciam ab uno Deo in divisa formaverunt. Et illi dixerunt, quod unus factor fecit incorruptibilia, sicut coelum et corpora caelestia : alter autem fecit corruptibilia pugnantia et se invicem destruentia. Alii etiam ex Manichaeis dixerunt, quod unus factor fecit invisibilia, sicut animas et Angelos: alius autem visibilia, sicut haec inferiora: ideo Patres ut utrumque horum errorum excluderent, dixerunt : Patrem omnipotentem, fa torem caeli et terrae, visibilium omnium et invisibilium, fundantes explanationem super verbum Apostoli, ad Coloss. I, 16: Quoniam in ipso condita sunt omnia in coelo et in terra, visibilia et invisibilia. Hoc igitur est quod addiderunt explanando articulum primum.