IN CAPUT XVIII MATTHAEI.

ENARRATIO.

" In illa hora accesserunt discipuli ad Jesum, dicentes : Quis, putas, major est in regno caelorum ? "

Usus, et quis (alias, opus) potestatis ministrorum determinatur ab hoc loco. Quia autem usus dupliciter consideratur, in opere scilicet, et secundum instantiam operis, ideo duas habet partes : ita quod primo determinat proprium opus : et secundo, instantiam circa opus, infra in capitulo xx, 1-8.

Opus autem dupliciter determinatur ad subditos, invitatione, et cura mali : et hoc determinatur in isto capitulo, et in regimine boni secundum statum omnem boni in Ecclesia : et hoc determinatur in capitulo sequenti.

Istud autem capitulum in duas dividitur partes : in quarum prima docetur cautela, et vi latio mali circa subditum, ne fiat malum : in secunda autem docetur cura mali, quod factum est, ibi, v, 12 : " Quid vobis videtur? Si fuerint alicui centum oves. "

Prima harum in duas dividitur. Primo enim dicit occasionem ex qua doctrina de usu potestatis introducitur : secundo, dat doctrinam, ibi, v. 2 : " Et advocans Jesus, etc. "

In prima dicit tempus, et auctores facti, et factum, per quod doctrina ista introducitur : dicens :

" In illa hora, "

Quando occasionem acceperant ex hoc quod tres praeter alios in montem adduxit, et pro Petro, et non pro aliis solvi

. fecit : et sic quasi specialis dignitatis esset, eum habuit : cui etiam claves dedit. " Accesserunt, " ausu familiaritatis, " Ad Jesum, " sicut ad illuminatorem, " dicentes, "

Contrarium dicitur, Marc, IX, 32 et 33 : Venerunt Capharnaum. Qui cum domi essent, interrogabat eos : Quid in via tractabatis ? At illi tacebant : siquidem in via inter se disputaverant quis eorum major esset ? Luc. IX, 46 : Intravit autem cogitatio in eos, quis eorum major esset. Responsio. Lucas dicit id quod primum fuit et initium istius elationis in primo motu, ubi comprimenda fuit, quando primo tentavit. Tob. IV, 14 : Superbiam numquam in tuo sensu, aut in tuo verbo dominari permittas. Marcus autem tangit, in quo processit ad verbum contentionis : Matthaeus autem qualiter quaestio est sopita.

" Quis, putas, "

Cujus reputatio est secundum veritatem dignitatis meritorum. Proverb, XVI, 2 : Spirituum ponderator est Dominus. Primo enim tacentes quando deprehensi sunt a Domino : postea non audientes increpantem dure, sicut fecerat de errore Petri, fiduciam acceperunt interrogandi. " Major est. " Augustinus : " In rebus " quae non mole, sed virtute magnae " sunt, idem est majus esse, quod melius "esse. " Occasionabatur autem hoc ex hoc dicto superius, v, 19 : Qui fecerit et docuerit, hic magnus vocabitur in regno caelorum. Job, i, 3 : Erat vir ille magnus inter omnes Orientales. " In regno caelorum : " qui non contendebant de regno terreno, sed de regno caelorum, in quo bonum est magnum esse, licet non bonum sit videri sibi esse magnum : ideo non merentur increpationem, sed instructionem.

Est autem regnum caelorum vel materialiter accipiendum pro congregatione justorum : vel secundum saepe habitaui expositionem, pro completa

potestate in officiis, et legibus, et ordine, et distributione regni : vel pro gloria regni, in quam inducuntur Sancti, Luc. XXII, 29 et 30 : Ego dispono vobis sicut disposuit mihi Pater meus regnum, etc. Terrenam autem potestatem concupivit mater liliorum Zebedaei , et ideo increpata est.

" Et advocans Jesus parvulum, statuit eum in medio eorum. "

Haec doctrina dividitur in partes duas, quae competit Praelatis secundum usum potestatis. Prima est exhortatio ad innocentiam, et secunda est dehortatio a nocentia, ibi, v 6 : " Qui autem scandalizaverit, etc. "

Prima harum habet tres paragraphos : in quorum primo docet innocentiam humilem, in secundo, sensum humilem, et in tertio, beneficentiam humilem. Et haec per ordinem sunt in littera.

De primo dicit duo : exemplum, et doctrinam.

De exemplo quatuor : quorum primum notat Doctoris ad innocentem humilitatem assimilationem : secundum, humilitatis imitationem : tertium, exempli in animo confirmationem : quartum, omnium bonorum ad exemplum in animo statutum comparationem (alias, operationem) et reductionem.

Primum notatur in hoc quod dicit :

" Advocans Jesus, "

Hoc est, adsui conformitatem vocans. Supra, XI, 29 : Discite a me, quia mitis sum et humilis corde, Isa. IX, 6 : Parvulus natus est nobis. Ad Philip. ii, 7 : Semetipsum exinanivit, etc.

Secundum notatur, cum dicit : " Parvulum, " hoc est, formam parvulis com- petentem. Parvulus autem est minor parvo : et ille est, qui reputatione sui etiam parvis minor est. I ad Corinth. xv, 9 : Ego enim sum minimus Apostolorum (ecce parvis minor) qui non sum dignus vocari Apostolus. Ecce minor minimis, qui parvis et minoribus minores sunt. Ad Ephes. iii, 8 : Mihi omnium sanctorum minimo data est gratia haec. Supra, XI, 11 : Qui minor est in regno caelorum major est illo, scilicet Joanne Baptista qui a Christo dictus est maximus inter natos mulierum .

Tertium notatur, cum dicit : " Statuit, " hoc est, firmiter collocavit, ut a mente numquam excideret. Humilitas enim in imo stans, firmo stat pede : sed superbia in ventum ejecta eliditur. Psal. xxxv, 12 et 13 : Non veniat mihi pes superbiae, et manus peccatoris non moveat me. Ibi ceciderunt qui operantur iniquitatem. Ideo Daniel, x, 11, dicitur : Sia in gradu tuo, qui. est gradus pulveris, et cineris, Eccli. x, 9 : Quid superbit terra et cinis ?

" Eum in medio eorum. " Quartum est, ut notet humilitatem esse quasi centrum virtutis. Luc. xXII, 27 : Ego in medio vestrum sum, sicut qui ministrat. Ad Roman. XII, 16 : Non alta sapientes, sed humilibus consentientes. Ad Philip. ii, 5 et seq. : Hoc sentite in vobis, quod et in Christo Jesu : qui cum in forma Dei esset, non rapinam, etc.

" Et dixit : Amen dico vobis, nisi conversi fueritis, et efficiamini sicut parvuli, non intrabitis in regnum caelorum.

Quicumque vero humiliaverit se sicut parvulus iste, hic est major in regno caelorum. "

Doctrina est innocentiae humilis, qui decet Doctorem humilem. Isa. lue, 8 : In humilitate judicium ejus sublatum

est ,

Duo autem dicuntur in doctrina: aversio, et conversio.

Tangit ergo primo aversionem a malo, dicens : " Nisi conversi fueritis, " a malo vestrae elationis. Psal. vii, 13 : Nisi conversi fueritis, gladium suum vibrabit. Zachar. I, 3 : Convertimini ad me, humilem et parvum.

" Et efficiamini sicut parvuli : " mites et innocentes, injuHarum immemores, ambitionis non appetitores, libidinis numquam insecutores. De primo horum, Psal. XXIV, 21 : Innocentes et recti adhaeserunt mihi. De secundo, ad Ephes. IV, 26 : Sol non occidat super iracundiam vestram. De tertio, ad Galat, v, 26 : Non efficiamur inanis gloriae cupidi, invicem provocantes, invicem invidentes. De quarto, Levit. XIX, 18 : Non quaeras ultionem, nec memor eris injuriae civium tuorum,

" Non intrabitis in regnum caelorum, " hoc est, in gaudium regni. Ei dicit : " Non intrabitis, " quia continuis profectibus oportet intrare eum, qui intrare desiderat. Job, XXII, 30 : Salvabitur innocens, salvabitur autem in munditia manuum suarum, Psal. XXIII, 3 et 4 : Quis ascendet in montem Domini? aut quis stabit in loco sancto ejus ? Innocens manibus et mundo corde, etc. Christus enim ostium est regni. Joan. x, 9 : Ego sum ostium, etc. Christus autem humilis, et ad humile ostium altus impingit. Joan. XIV, 6 : Nemo venit ad Patrem, nisi per me.

" Quicumque ergo humiliaverit se sicut parvufus iste. "

Sensum docet humilitatis. I ad Corinth. XIV, 20 : Malitia parvuli estote :sensibus autem perfceti lestotc. I ad Corinth. I, 27 : Quae stulta sunt mundi elegit Deus, ut confundat sapientes. " Hic est major in regnum caelorum. " Job, XXII, 29 : Qui humiliatus fuerit, erit in gloria. Proverb, XXIX, 23 : Superbum sequitur humilitas, et humilem spiritu suscipiet gloria. I Petr. v, 6 : Humiliamini sub potenti manu Dei, ut vos exaltet in tempore visitationis.

" Et qui susceperit unum parvulum talem in nomine meo, me. suscepit. "

Tertium est doctrina beneficentiae humilitatis.

Dicit igitur : " Et qui susceperit, " charitatis beneficia ministrando. Ad Romam xv, 7 : Suscipite invicem, sicut et Christus suscepit vos in honorem Dei. I ad Timoth. v, 10 : Si hospitio recepit, scilicet pauperes, si sanctorum pedes lavit, si tribulationem patientibus subministravit, etc. " Unum parvulum : " quia parvus parvis contentus est : et nemo est, qui non possit unum suscipere : quidam autem non possent suscipere plures. Planum autem est, quod Vicarii Christi nec in pompa saeculari magni sunt, nec cum multitudine veniunt. Infra, xxv, 40 : Quamdiu fecistis urii ex his fratribus meis minimis, mihi fecistis,

" In nomine meo, " quia sic veniens, in figura nominis Christi venit, et non in nomine Nabuchodonosor regis, in cujus nomine venit Holofernes omnia vastans et consumens, cujus ferocitatem animi nemo mitigare potuit . " Me suscepit. " Luc. x, 16 : Qui vos audit, me audit : et qui vos spernit, me spernit. Supra, x, 41 : Qui recipit justum in nomine justi, mercedem justi accipiet.

" Qui autem scandalizaverit unum de pusillis istis qui in me credunt, expedit ei ut suspendatur rnola asinaria in collo ejus, et demergatur in profundum maris. "

Haec exhortatio est contra nocumentum scandali. Provenit autem scandalum ex duobus : quorum unum est dictum, vel factum minus rectum exterius materiam praebens et occasionem ruinae : alterum autem provenit ex principio mali interius, quod est fastus cordis, ex quo surgit contemptus aliorum : et hoc secundum tangit, ibi, v. 10 : " Videte, ne contemnatis, etc, "

Adhuc, in primo duo facit : hortatur enim vitare scandalum, et activum, et scandalum passivum, ibi, v. 7 : " Vae mundo a scandalis ! "

Circa primum dicit scandalum, et in quem scandalum majus confert nocumentum, et quae paena scandalizantis.

De primo dicit :

"Qui au tem scandalizaverit. "

Scandalizat autem active alterum, qui dicto, vel facto minus recto occasionem dat ruinae. Haec autem sententia maxime in Apostolos, hoc est, Apostolicos in praelatione Apostolorum subditos gubernantes. Ad Homan. XIV, 13 : Hoc judicate magis, ne ponatis offendiculum fieri , vel scandalum.

" Unum de pusillis istis qui in me credunt. " Unus autem est, qui unIVersitate charitatis Ecclesiae est unitus. Ad Ephes, IV, 3 : Solliciti servare unitatem spiritus in vinculo pacis. Cantic. VI, 8 : Una est columba mea. Pusillus autem est parvus in fide, Supra, XIV, 31 : Modicae fidei, quare dubitasti ? Hic dicitur infirmus, I. ad Corinth.VIII, 9 : Videte ne forte haec licentia vestra offendiculum fiat infirmis. Licentia dicitur licentiosa actio. Pusilli enim indigent consolatione.

I ad Corinth.III, 1 et 2 : Tamquam parvulis in Christo, lac vobis potum dedi, non escam. Isa. lxvi, 12 : Ad ubera portabimini, et super genua blandientur vobis.

" Qui in me credunt, " Hoc dicit, ut ostendat in quo pusilli, quia in fide : isti enim sunt de quibus dicitur, Luc. viii, 13 : Ad tempus credunt, et in tempore tentationis recedunt. Si enim fortes essent in fide, non scandalizarentur. Proverb, xli, 21 : Non contristabit justum quidquid ei aceiderit. Sed infirmus scandalis patet, et avertitur a malo exemplo ejus qui deberet dirigere eum. Infra, xXIII, 15 : Circuitis mare, et aridam, ut faciatis unum proselytum : et cum fuerit factus, facitis eum filium gehennae duplo equam vos. .Et hoc ideo, quia dicitur, II Petr, ii:, 21 : Melius erat illis non cognoscere viam justitiae, quam post agnitionem retrorsum converti ab eo quod illis traditum est sancto mandato. Malach. II, 8 : Vos autem recessistis de via, et scandalizastis plurimos in lege.

" Expedit ei ut suspendatur mola asinaria in collo ejus, etc. " Poena est scandalizantis. Paena in Palaestina fuit, quae mortem confusione cumulavit, quod aliquis scelestus suspensa mola asinaria fune in collo, sicut in faece conditionis, et non nisi ad vilem et difficilem laborem natus, in mare demergebatur : sicut postea culleus ad extremam confusionem super paenam mortis cumulandam est inventus. Et hac paena dignum pronuntiat eum, qui custos animarum positus, per scandalum homines in ruinam praecipitat. Quaedam Glossa tamen dicit, quod quando mola asinaria trahitur, collo suspenditur, ut erecta circumducatur : et significat asinum hominem, .qui custos animarum regiminis sui non intelligit officium. : et efficitur peccatum suum grande, quia retrahit homines a sacrificio Dei : cui magis expedit, ut in mundi circuitu laboret solus, et in profundum amaritudinis inferni pro peccato suo demergatur, quam quod alios scandalizans, pro suo et aliorum scelere damnetur, magis, et pro se, et aliis luat paenas. Sapient, VI, 7 : Exiguo conceditur misericordia : potentes autem potenter tormenta patientur. Ezechiel, iii, 20 : Sanguinem ejus de manu tua requiram,''

" Vae mundo a scandalis ! Necesse est enim ut veniant scandala. Verumtamen vae homini illi per quem scandalum venit ! "

Hic agit de scandalo passivo : sic enim debemus aliis cavere, ne nos scandalum accipiamus ab aliis ruinae : et dicit duo. Primo enim ponit quale est scandalum : et secundo, vitare docet ne scandalizemur.

Dicens autem quale est scandalum, tria dicit : malitiam scandali, ordinem ejus, et reprobationem scandalizantis.

De primo dicit : " Vae mundo a scandalis ! " quia, 1 Joan. v, 19 : Mundus totus in maligno positus est ; et sic totus est plenus scandalis malorum. Isa. III, 5 : Irruet populus, vir ad virum, unusquisque ad proximum suum. Et, ibidem, v. 8 : Ruit Jerusalem, et Judas concidit,t quia lingua eorum et adinventiones eorum contra Dominum.

Et tangit ordinem, cum dicit : " Necesse est enim ut veniant scandala. " Est autem necessitas suppositionis ista : quia si debeat eminere scientia fidei, et virtus Sanctorum, oportet quod probentur per scandala haereticorum, et persecutorum, et diversorum tentaminum. I ad Corinth. XI, 19: Oportet et haereses esse, ut et qui probati sunt, manifesti fiant in vobis, Isa. x, 5 : Vae Assur !. Virga furoris mei et baculus ipse est,

" Verumtamen vae homini illi, per quem scandalum venit ! " Condemnatio est scandalizantis, per quem scandalum venit. Infra, XXVI, 24 : Vae autem homini illi, per quem Filius hominis tradetur ! I ad Corinth.viii, 12 : Sic peccantes in fratres, et percutientes conscientiam eorum infirmam, in Christum peccatis,

" Si autem manus tua vel pes tuus scandalizat te, abscide eum et projice abs te : bonum tibi est ad vitam ingredi debilem vel claudum, quam duas manus, vel duos pedes habentem, mitti in ignem aeternum.

Et si oculus tuus scandalizat te, erue eum et projice abs te : bonum est tibi cum uno oculo in vitam intrare, quam duos oculos habentem, mitti in gehennam ignis. "

Docet vitare scandalum passiv : primo, in membris operantibus, et secundo, in oculo qui ordinat et dirigit in opere.

Membra autem operantia duo sunt : unum operans generaliter opera, et alterum supportans totum pondus : et illa ponit simul. Et manus quidem significat operantem et auxiliantem amicum, qui vel dando, vel auxiliando, vel operando tenet nos sicut manus : et pes supportantem infirmitatem et pondus significat.

Et hoc est, quod dicit : " Si manus tua vel pes tuus scandalizat te, " dat tibi causam offendiculi. Proverb. i, 16 : Pedes illorum ad malum currunt, et. festinant ut effundant sanguinem, Isa. I, 15 : Manus vestrae sanguine plenae sunt,

" Abscide, " J)uo dicit : abjicere scandalizantem primo jubet, et postea ostendit utilitatem.

Abjicitur autem dupliciter : et ideo dicit : " Abscide eum, " ab affectu, in quo haeret glutino amoris, " et projice abs te, " exterioris societatis conversatione. Numer. XVI, 26 : Recedite a tabernaculis hominum impiorum, etc. Isa.

LII11 : Recedite, recedite, exile inde, pollutum nolite tangere. Eccli.xxv, 36 : A carnibus tuis abscinde illam, ne semper te abutatur. Proverb, xXII, 24 et 25 : Noli esse amicus homini iracundo... : ne forte discas semitas ejus, et sumas scandalum animae tuae.

" Bonam tibi est ad vitam ingredi, etc. "

Tangit utilitatem : et est hoc solum bonum hominis, quod ad vitam ingrediatur, sicut patuit, Supra, XVI, 28 : Quid enim prodest homini, si mundum universum lucretur, animae vero suae detrimentum patiatur. " Debilem, " manibus, quando tibi non sufficis, et auxiliatorem dimittis. Job, VI, 13: Ecce, non est auxilium mihi in me, ei necessarii quoque mei recesserunt a me. " Vel claudum. " Genes, XXXII, 25 et seq., Jacob claudicans accepit promissionem, quando noluit fulciri confortatione mali fratris. II Reg. IX, 13, Miphiboseth claudus utroque pede comedebat de mensa regis.

" Et si oculus tuus, "

Hoc est, qui dirigit te consilio, et providentia vel doctrina sicut oculus. Job, XXIX, 15 : Oculus fui caeco, et pes claudo. " Scandalizat te. " Thren, III, 51 : Oculus meus depraedatus est animam meam in cunctis filiabus urbis meae. Proverb. xxx, 17 : Oculum qui subsannat patrem, et qui despicit partum matris suae, effodiant eum corvi, etc. " Erue eum, " ab affectu. Jerem. xv, 15 : Tuere me ab his qui persequuntur me. Genes. xxXII, 11 : Erue me de manu fratris mei Esau, quia valde eum timeo. " Et projice abs te " longe. Psal. xxv, 5 : Odivi Ecclesiam malignantium, et cum impiis non sedebo.

" Bonum est tibi cum uno oculo in vitam intrare, " hoc est, cum dimidio lumine : et hoc est, quando retines lu- men conscientiae, et amittis lumen saeculare. Mich. VII, 8 : Cum sedero in tenebris, Dominus lux mea est. " Quam duos oculos habentem. " Job, XI, 20 : Oculi impiorum deficient. " Mitti in gehennam ignis. " Hoc de aliis etiam dictum est : quia tamen oculi ibi in tenebris plorant, et pedes et manus ligati sunt. Supra, viii, 12 : Ejicientur in tenebras exteriores : ibi erit fletus, et stridor dentium. Et de manibus et pedibus, Infra, XXII, 13 : Ligatis manibus, et pedibus ejus, mittite eum in tenebras exteriores. Isa. lxvi, 24 : Vermis eorum non morietur, et ignis eorum non exstinguetur.

" Videte ne contemnatis unum ex his pusillis : dico enim vobis quia Angeli eorum in caelis semper vident faciem Patris mei qui in caelis est.

Venit enim Filius hominis salvare quod perierat. "

Removet hic contemptum, qui est ex fastu superbiae Praelatorum. Et subjugit duas rationes: unam dignitatis, et alteram utilitatis.

Dicit ergo : " Videte ne contemnatis. " Isa. xxXIIi, 1 : Vae qui spernis, nonne et ipse sperneris ?.... cum fatigatus desieris contemnere, contemneris. " Unum, " nedum plures, " ex his pusillis. " Luc. XII, 32: Nolite timere, pusillus grex, quia complacuit Patri vestro dare vobis regnum. Sapient. VI, 8 : Pusillum et magnum ipse fecit, et aequaliter est illi cura de omnibus. '" Dico enim vobis, etc. "

Ratio est sumpta a dignitate : quia haec est dignitas animarum, quod quilibet habet Angelum custodem deputatum. " Angeli eorum, " eis deputati. Ad Hebr. I, 14 : Nonne omnes sunt administratorii spiritus, in ministerium missi propter eos qui haereditatem capient salu-tis ? Daniel, x, 21 : Nemo est adjutor meus in omnibus his, nisi Michael, princeps vester. Act. XII, 15 : Angelus ejus est. " In caelis. " Per metonymiam, hoc est, in caelestibus per contemplationem, exeuntes quocumque currant per ministerium : semper enim assistunt intimis per contemplationem. Tob. XII, 15 : Ego sum Raphael Angelus, unus ex septem qui adstamus ante Dominum Hoc dixit, quando ministravit in terra circa Tobiam. " Semper vident : " et ideo eadem aeternitate quae Deus est, mutabilitatem naturae transcendunt, " faciem, " praesentiam, " Patris, " qui vult exhibere omne quod bonun est, " mei, " per consubstantialitatem, quia substantiam vident, " qui in caelis est : " ubi exhibet claritatem vitae beatae. Daniel. VII, 10 : Millia millium ministrabant ei. Job, xxv, 3 : Numquid est numerus militum ejus? et super quem non surgit lumen illius ?

" Venit enim filius hominis, etc. "

Ratio est sumpta ab utilitate et fine Incarnationis, quem vult frustrare, qui scandalizando perdit quos ille sanguine suo acquisviit : et hoc est quod dicit : "Salvare quod perierat. " Luc. XIX, 10 : Venit enim Filius hominis quaerere et salvum facere quod perierat. E zechiel. XXXIV, 16: Quod perierat requiram. Ad Hebr. x, 29: Quanto magis putatis deteriora mereri supplicia, qui Filium Dei conculcaverit, et sanguinem testamenti pollutum duxerit, in quo sanctificatus est, et spiritui gratiae contumeliam fecerit ?

" Quid vobis videtur ? Si fuerint alicui centum oves, et erraverit una ex eis. "

Sicut in praecedenti parte docuit per scandalum nullum debere averti a via recta, ita ab hoc loco docet qualiter aversi debent revocari. Dividitur ergo in partes duas, in quarum prima docet hoc quod dictum est. Quia autem aliquis crederet quod hoc semel sufficeret, ideo in secundo de nullius correctione esse desperandum docet, dum est in via : et ideo semper esse revocandum cum veniae et indulgentiae exhibitione, ibi, v 21 : " Tunc accedens Petrus ad eum, dixit. "

Adhuc autem in prima duo dicit, revocationem, et modum, ibi, v. 15 : " Si mitem peccaverit in te frater tuus, etc. "

In prima adhuc duo : primo enim proponit parabolam de requirendo errante : et secundo explicat, et innuit explanationem, ibi, v. 14 : " Sic non est voluntas, etc. "

In prima dicit quatuor : possessionem unius ovis, errorem, inquisitionem, et gaudium natum de inventa.