101

καὶ πρὸς τοῦτο τὸ μεμετρηκέναι τὸν λαὸν παρὰ τὸ βούλημα θεοῦ ἀλλ' ωστε οὐδ' ἐπίμονον τὴν ἁμαρτίαν εσχεν. βασιλεὺς γὰρ ων τοσοῦτος καὶ τηλικοῦτος ἐλεγχθεὶς ἐφ' ῳ ημαρτεν παρὰ ἀνδρὸς ἰδιώτου οὐ μόνον οὐκ ἠγανάκτησεν, ἀλλὰ καὶ ἐκάκισεν ἑαυτόν, ὡς τὸν ἐλέγχοντα προφήτην εἰπεῖν· Καὶ κύριος παρήγαγεν τὴν ἁμαρτίαν σου. τὸ γὰρ φάναι Καὶ κύριος εδειξεν οτι καὶ αὐτὸς ὁ ∆αυὶδ σφοδροτάτῃ μετανοίᾳ παραγαγὼν ην τὴν ἁμαρτίαν. ἐροῦμεν ουν οτι οἱ αλλοι ανθρωποι καταπίπτουσιν ἁμαρτάνοντες, οἱ δὲ αγιοι τρέχοντες τὸν τῆς σωτηρίας δρόμον, ει ποτε ὡς ανθρωποι ἀπροσεκτήσαντες προσκόψοιεν, οὐ καταπίπτουσιν ἀλλ' ἐπιμένουσι τῷ δρόμῳ, ὡς ἀδιαστάτου μείναντος τοῦ δρόμου μὴ δεδόκειν αὐτοὺς προσκεκοφέναι· καὶ δι' αλλα δὲ πολλὰ λυσιτελῆ ἀνεγράφησαν τὰ τῶν ἁγίων ἁμαρτήματα ων εν τοῦτο· ἐπεὶ γὰρ ὑπερβάλλουσαν ἀρετὴν ειχον ἐπὶ μίμησιν τούτων καλούμενοι, ὀκνοῦντες ἐπροφασίσαντο αν θείαν μοῖραν ειναι καὶ ἁμαρτίας ἀνεπίδεκτον τοὺς ἁγίους, αὐτοὺς δὲ μὴ οντας τοιούτους, ἀδυνάτως ειχον μιμήσασθαι τοὺς τηλικούτους ἁγίους· οθεν ἐνδέδωκεν ἡ πρόνοια πρόφασιν ἁμαρτίας περὶ αὐτοὺς γεγενῆσθαι, ιν' ωσπερ ἀρετῆς ουτως καὶ μετανοίας διδάσκαλοι ωσιν τῶν παιδευόντων τότε ἀνυόντων, οτ' αν πράξαντες ωσιν. τάχα δὲ καὶ ουτοι οἱ τηλικοῦτοι εἰς ακρον ἀρετῆς φθάσαντες εδοξαν ἰδίᾳ δυνάμει ἀλλὰ μὴ θεοῦ συνεργείᾳ ἐπὶ τοῦτ' ἐληλυθέναι· ιν' ουν μὴ εἰς οιησιν πέσωσιν, παρεῖδεν ὀλίγον ἡ θεία χάρις, ιν' ὀλισθήσαντες ζητήσωσιν τὸν ἀρωγὸν τῆς ἑαυτῶν ἀσθενείας ἐν συναισθήσει γεγενημένοι. 533 Ps 50,1.2 Πεντηκοστὸς δὲ ουτος ψαλμὸς ἀναγέγραπται οὐ ματαίως. εχει γὰρ ἁρμονίαν πρὸς ελεον καὶ αφεσιν ὁ ἀριθμός, ἐπεὶ, εἰ τὸ ἀκόλουθον τῆς ἱστορίας ἐτήρει τὸ συγγραφικὸν πνεῦμα, προέτασσεν τούτου τὸν πεντηκοστὸν πρῶτον καὶ πεντηκοστὸν καὶ τοὺς ἐφ' ἑξῆς. ὁ γὰρ πεντηκοστὸς πρῶτος ἐπιγραφὴν εχει περιέχουσαν τὴν διαβολὴν ∆ωὴκ τοῦ Σύρου· αυτη δὲ ἡ ἱστορία πρὸ βασιλείας ἐστὶν τοῦ ∆αυίδ. καὶ ἡ τοῦ πεντηκοστοῦ τρίτου τῶν Ζιφαίων διαβολὴ πρὸς τὸν Σαοὺλ περὶ τοῦ ∆αυὶδ ὡς κεκρυμμένου παρ' αὐτοῖς περιέχει· καὶ τοῦτο δὲ τὸ διήγημα πρὸ τῆς βασιλείας τοῦ ∆αυὶδ γέγονεν, ἡ δὲ πρὸς τὴν Βηθσαβεὲ σύνοδος βασιλεύοντος τοῦ ∆αυὶδ γέγονεν. ειπερ ουν τὸ ἀκόλουθον τῆς ἱστορίας ἐσῴζετο, οὐκ αν ουτε πεντηκοστὸς ην μετ' ἐκείνους ταττόμενος. οτι δὲ ἀναλογίαν εχει πρὸς ελεον ὁ ἀριθμός, ὁ σωτὴρ περὶ ἀφέσεως διδάσκων χρεώστας παρέλαβεν ὑπευθύνους πεντήκοντα καὶ πεντακοσίοις δηναρίοις ἀφέσεως καὶ ἑκατέροις γεγενημένης διὰ τὸ πεντήκοντα καὶ τὸν συγγενῆ ἀριθμὸν χρεωστεῖν· ουτος δὲ ὁ πεντακοσιοστός ἐστιν. ἀμέλει τὸ πάσχα σφαγέντος τοῦ ἀμνοῦ τοῦ θεοῦ τοῦ τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου αιροντος, ἀναστάντος ἐκ νεκρῶν τοῦ τὴν αφεσιν πεποιηκότος, ὁ λαὸς ἐπὶ πεντήκοντα ἡμέρας διάγομεν εὐφραινόμενοι τὴν πεντηκοστὴν ἡμέραν τῆς ἐκχύσεως τοῦ πνεύματος ἀξιούμενοι. Καλούμενος δὲ παρ' ̔Εβραίοις ̓Ιωβηλαῖος ὁ διὰ πεντήκοντα ἐτῶν ἐνιαυτός ἐστιν ἑορτάσιμος ἐν ῳ χρεῶν ἀποκοπαὶ καὶ τῶν ̔Εβραίων ἐλευθερίαι κτήσεων ἀποκαταστάσεις βεβαιοῦνται· οθεν ἀκόλουθον καὶ τὸν περὶ μετανοίας τοῦ ∆αυὶδ ψαλμὸν πεντηκοστὸν τετάχθαι. εστιν δὲ συγκείμενος καὶ ἐξ ἑβδομάδων ἑπτὰ καὶ μονάδος, ὡς ειναι ἑβδομάδα ἑβδομάδων ἀριθμόν. εδει ουν ἐν ἑβδομάδων γενέσθαι τὸν ἀποβάλλοντα τὸ αχθος καὶ τὸ εργον τῆς ἁμαρτίας. 534 Ps 50,3a ̔Ο σφοδρῶς μετανοῶν καὶ τοὺς προσήκοντας τῇ μετανοίᾳ καρποὺς ἀγαπῶν αἰτεῖ καὶ τὸν παρὰ θεοῦ μέγαν ελεον εἰς αὐτὸν γενέσθαι, οὐκ ἐπαρκούσης τῆς μετανοίας ανευ ἐλέου θεοῦ οὐδὲ τοῦ ἐλέου τοῦ θεοῦ ανευ τῆς ἐκ τοῦ ἐφ' ἡμῖν μεταγνώσεως πρὸς σωτηρίαν. 535 Ps 50,3b Ωσπερ αἱ δυσέκπλυτοι βαφαὶ οὐ μιᾷ πλύσει ἀλλὰ πολλαῖς ἐξίτηλοι γίνονται, ουτω καὶ τὰ μεγάλα τῶν ἀνομημάτων πολλοῖς οἰκτιρμοῖς θεοῦ ἀπαλείφεται. 536 Ps 50,4 Τὴν αὐτὴν ἐνέργειαν ἀνομίαν καὶ ἁμαρτίαν καλεῖ τῷ κατὰ τὴν ἐπίνοιαν διαφέρειν, τῷ ανευ μὲν νόμου