Scholium.

Non repugnat personae divinae terminare dependentiam naturae creatae, nec qua persona, neque qua divina, neque qua haec. Ratio est, quia independenti non repugnat terminare dependentiam, de quo agit Doct. 3. d. I. q. I. num. 4. ubi rejicit rationes D. Thomae et Henrici ad hoc. Objicit quatuor pulchras instantias.

De secundo articulo (k) principali videndum est, quomodo sit possibile ex parte termini, quomodo scilicet hoc subsistens incommunicabile, ut tale, potest terminare dependentiam ; hoc autem potest aliqualiter declarari sic : Si repugnaret sibi dependentiam terminare, aut illa repugnantia esset per hoc quod est illud subsistens sive persona ; aut per hoc quod est persona divina ; aut per hoc quod est haec persona, quae scilicet sola ponitur terminare dependentiam, sed propter nullum istorum repugnat isti personae. Quod probatur dupliciter, primo sic : Independenti non repugnat terminare dependentiam, etsi habeat propriam independenliam non repugnat sibi esse terminum proprium dependentiae. Nunc autem Verbum, quantum ad entitatem suam, etiam personalem, est independens, et hoc independentia sibi propria ; igitur nullo istorum trium modorum repugnat sibi terminare dependentiam. Probatio minoris, cui formaliter repugnat omnis imperfectio, ei formaliter repugnat omnis dependentia ; et quod est formalis ratio repugnantiae respectu unius, et respectu alterius. Hoc patet, quia dependentia vel est formaliter imperfectio vel omnino habet necessario imperfectionem annexam ; nunc autem Filio ratione proprietatis hypostaticae repugnat formaliter omnis imperfectio, ita quod ista proprietas est ipsi Filio formalis ratio repugnantiae. Nihil enim ponitur in divinis ex natura rei, quin sibi praecisissime considerato, repugnet quaecumque imperfectio, alioquin praecise quantum est de se possibile, esset sibi aliquam imperfectionem competere, et ita posito, quod illa imperfectio competeret, adhuc ipsa posset manere ipsa ; et si ipsamet manet, est intrinseca Deo, igitur possibile esset aliquam imperfectionem esse intrinsecam Deo, quod est impossibile.

Contra istam rationem (k) objicitur, primo contra majorem, quia si independentia concluderet posse terminare dependentiam ; igitur independentia talis concluderet posse terminare talem dependentiam ; consequens est falsum, sicut patet in multis. Primo in substantia et accidente, quia omnis substantia est independens independentia accidentis ad subjectum, et tamen non omnis substantia potest terminare dependentiam accidentis cujuscumque ad subjectum, sicut lapis non potest terminare dependentiam sapientiae. Consimiliter patet de dependentia totius ad partes, quia multa sunt, quibus repugnat dependere tali dependentia, quae est totius ad partes, nec tamen possunt terminare talem dependentiam, sicut est quodcumque simplex, quod non est totum, nec pars. Patet etiam de independentia causati ad causam, quia Angelus est independens a quocumque causato, ut a causa, non tamen potest terminare quodcumque causatum.

Apparet etiam communissime de proprietate, de qua est propositum, quia proprietas personalis, cum sit omnino independens, secundum hoc posset terminare omnem dependentiam creaturae ad Deum, ut causali ad causam, et hoc secundum quamcumque rationem causalitatis, quod est manifeste falsum, quia proprietas in persona non est formalis ratio causandi, sed aliquid commune tribus, utdictum est supra per Augustinum.

Respondetur igitur ad majorem (I) quod licet independenti, ratione suae independentiae, non repugnat, quod ipsum terminet dependentiam alterius, tamen independentia non sufficit ad hoc, ut sibi conveniat terminare, sed oportet quod habeat prioritatem, vel primitatem essentialem respectu illius, quod dependet ad ipsum, quia dependentia est posterioris essentialiter ad prius essentialiter ; oportet etiam quod habeat perfectionem aliquam, respectu cujus dependens sit imperfectum, et ad propositum entitas hypostatica non habet prioritatem essentialem respectu creaturae, quia ordo essentialis est per se inter essentias, distinguendo essentias contra entitatem hypostaticam. Formae enim, id est, quidditates rerum se habent sicut numeri, entitas etiam hypostatica non est simpliciter perfecta, vel simpliciter perfectio, prout dictum est in quaestione de hoc mota. Per idem negaretur minor, quia si aliquid esset ratio repugnantiae respectu cujuscumque imperfectionis ipsum esset perfectio simpliciter. Si igitur entitas hypostatica non est perfectio simpliciter, sequitur quod ipsa non est formalis ratio repugnandi omni imperfectioni, et per consequens nec per ipsam habet persona formaliter propriam independentiam.