Scholium.

Ponit unum casum specialem, in quo satisfacit pluribus obligatus unum missam celebrando, nempe quando quis fundat anniversarium, ubi novit unum tantum sacrum per diem celebrari, resolvit circa hoc varios casus, et clarissime.

Sed numquid in casu (c) aliquo speciali satisfacit iste, qui tenetur ad unam Missam pro eo, si celebrat simul pro eo, et alio. Dicitur quod sic, quia rationabilis consuetudo interpretatur obligationem generalem ; nunc autem rationabilis consuetudo est, quod anniversaria celebrentur in illis Ecclesiis, ubi corpora sepeliuntur, et in quibus Ecclesiis ipsi mortui, dum vixerunt, perceperunt Ecclesiastica Sacramenta ; si ergo talis Ecclesia rationabilem consuetudinem habeat, quod eodem die non dicatur nisi una Missa pro mortuis, si contingat eodem die plura anniversaria concurrere, satisfit illis multis per unam Missam. Sic ergo videntur Monachi et Clerici in Ecclesiis cathedralibus et aliis collegiatis, et etiam sacerdotes curati satisfacere per unam missam, quamvis teneantur pluribus, sic quod cuilibet ad unam Missam. Isti enim non obligantur ad impossibile, vel omnino ad inconveniens illi Ecclesiae, in qua ministrant, cujusmodi essent ibi eodem die plures Missas pro mortuis solemniter celebrare, nec ista difficultas oritur ex aliquo illicito, quia licitum fuit istis obligare se ad anniversaria suorum familiarium in suis Ecclesiis celebranda, et debet intelligi ista obligatio secundum rationabilem consuetudinem talium Ecclesiarum.

Secus est de pauperibus Religiosis et Sacerdotibus non curatis, nec collegiatis. Tales enim tenentur ad singulas Missas propter singulas obligationes, nec excusaret eos consuetudo, de non celebrando plures Missas eodem die, quia nec habent rationem promittendi illa, ad quae oppositum sequeretur, quia non habent rationem sic accipiendi anniversaria, sed tantum licet eis ad illa se obligare, de quibus fuerint certi, quod possint complete solvere.

Aliter (d) dici potest, quod bene potest aliquis si voluerit cedere juri suo, et ideo ille, qui obligat sacerdotem, potest cedere, ut non teneatur solus habere missam, sed simul cum multis, et ista cessio, licet expresse non fiat quandoque in obligatione, tamen rationabiliter intelligenda est fieri in animo ejus, non solum ejus, qui se obligat, sed ejus cui fit obligatio, et hoc quando ille, cui fit obligatio, bene novit consuetudinem Ecclesiae, scilicet quod quamquam multis pro eodem die sit obligata, non tamen solet solvi nisi una missa. Et ideo probabile videtur, si Canonicus talis Ecclesiae ordinet sibi anniversarium celebrare, et si multa concurrunt una die, satisfit dicendo unam Missam simul pro illis multis. Sed si aliquis (e) nesciens modum illius Ecclesiae simpliciter intendat obligare ad tantum, ad quantum obligaret Sacerdotem simplicem non curatum, non videtur, quod isti satisfit, nisi sibi reddatur tantum in Ecclesia collegiata, scilicet propria Missa, quantum teneretur reddere Sacerdos non curatus, quia consuetudo specialis est isti, et licite ignota, quia iste non tenetur scire consuetudines speciales Ecclesiarum ; non debet ergo esse praejudicium isti ; esset autem, si propter illam Sacerdos iste minus sibi teneretur, quam alius Sacerdos, modo simili obligatus. Si igitur vult Sacerdos propter suam consuetudinem sibi notam alleviari, exprimat eam illi ignoranti, et si consentiat, quod secundum illam consuetudinem sibi satisfiat, bene quidem.

Quod ergo ibi allegatur rationabilis consuetudo tanquam satisfaciens.

Dici potest, quod quamquam absolute possit rationabiliter esse consuetum, quod in hac Ecclesia fiant anniversaria defunctorum sepultorum in hac Parochia, absolute etiam possit esse rationabilis consuetudo, quod in eodem die in ista Ecclesia non dicatur Missa pro mortuis nisi una, tamen in casu non possunt ista duo rationabiliter esse consueta, in isto casu, scilicet, quando justitia requirit pro singulis obligationibus singulas Missas dici, quia aeque requiritur justitia in Ecclesia collegiata, sicut a simplici Sacerdote, nisi ille, cui Sacerdos tenetur, velit cedere juri suo, saltem implicite acceptando pro se consuetudinem illius Ecclesiae, quam non debet praesumi acceptare, nisi sit sibi nota.

Et cum dicitur, quod non tenetur ad impossibile, vel ad inconveniens.

Respondeo, duo possunt esse inter se repugnantia saltem in casu, ita scilicet quod ambo non juste fiant simul, et tamen utrumque eorum divisim posse juste fieri, et sicut de juste, ita de decenter fieri.

Dico ergo, quod si ex consuetudine in hac Ecclesia approbata factum est simpliciter inconveniens, hic plures Missas dici de mortuis eodem die, isti non licet se obligare aliquibus obligationibus, ex quibus sequeretur secundum justitiam debere plures dici. Si ergo jam obligatus est ad unam Missam tali die, non obliget se nova obligatione ad aliam, quia illa nova obligatio non esset ad istam jam debitam, ergo ad aliam, quod est inconveniens in hac Ecclesia. Et cum dicitur, quod rationabilis consuetudo est, quod anniversaria celebrentur in propriis Ecclesiis, dico, quod aliquid potest esse in se rationabile, et tamen cum alio non stat, quod absolute posset esse rationabile in se. Sic absolute rationabile esset anniversarium hic fieri, si possit stare cum ordinatione istius Ecclesiae, quod ita fieret sicut ipse intendit, qui procurat, sic videlicet, quod habeat propriam Missam, sed quando non potest, sicut in casu posito, ibi rationabile est anniversarium non in ista Ecclesia celebrari ; vel si omnino sacerdos iste velit istud anniversarium recipere, et tamen consuetudinem suae Ecclesiae servare, procuret Missam propriam pro isto dici ab alio sacerdote.

Et consimiliter videtur esse dicendum de Ecclesiis dotatis, quarum ministri ratione ordinationis Ecclesiae, vel eleemosynarum receptarum, jam sunt dotati, vel certis personis obligati specialiter ad tantum numerum Missarum, pro quanto ipsi sufficiunt, vel ad certum numerum suffragiorum ; non enim videtur, quod tales se licite possunt obligare ad Missas, vel ad talia suffragia aliis solvenda, nisi intendant procurare talia specialiter solvi per alios, qui non sunt jam totaliter obligati.

De tertio in isto articulo potest dici, quod in casu proposito, absolute non satisfit Ecclesiae, quia obligatio completa, sive quae fit in solidum, quando est alia et alia ad idem in specie, ipsa est ad aliud et aliud, sicut patet, ff. Secus est, quando est ad idem in numero, ut quando pluribus obligationibus obligor hac sexta feria jejunare, puta ex praecepto Ecclesiae, quia est sexta feria quatuor temporum, et iterum, quia est vigilia Apostoli jejunanda, et iterum ex regula mea ; istis obligationibus, quia sunt ad idem numero, satisfacio uno actu jejunandi. Secus autem est si ad idem in specie, et ratio videtur, quia obligatio non est ad impossibile solvi ; quotcumque autem sunt obligationes ad hoc, nulli potest satisfieri nisi solvendo hoc, non ergo tenetur ad aliud. Sed quando sunt plures obligationes ad idem in specie, potest satisfieri eis solvendo aliud et aliud. Nunc autem in casu proposito est alia et alia obligatio completa, et ad idem in specie, scilicet ad dicendum Missam ; ergo simpliciter non satisfacit, nisi reddat distincta.

Confirmatur, quia ad aliam obligationem, erat aliud et aliud ex parte ejus, cui fit obligatio, alliciens et inducens obligantem, et ita videtur quod debeat esse obligatio ad aliud et aliud correspondens alteri inductivo.

Ad argumentum principale patet ex dictis in secundo articulo, quia virtus sacrificii non adaequatur valori ejus, qui continetur in sacrificio, sed correspondet alicui merito in Ecclesia ; non etiam adaequatur merito passionis Christi, sicut dictum est inferius, sed pro tanto ad illud plus accedit, pro quanto illam passionem specialius repraesentat, et ita virtute illius specialius Deum placat, et bonum impetrat, quantum ad meritum commune.