Epist. LXII. D. Theodosio Semper Aug. Symmachus Praef. Urb.

Certum atque dilucidum est nihil esse tam familiare legibus, quam vestra decreta, D. Imperator. Sed exsecutorum prava interpretatio, dum supplicantibus favet, plerumque jussa corrumpit. Statuerat receptus in coelum germanus numinis vestri, cum Martianus dudum protector Aggariae bona tanquam vacantia postulasset, ut si ea haereditas scriptum successorem vel legitimum non haberet, in jus fisci tanquam domino nuda concederet; et tunc insinuato per 0393C rationalem patrimonii modo, opperiretur petitor quid ei sacra deferret humanitas. Annus fere secundus est ut per defensores et rationales augustissimae domus, cum justitia solemnis oraculi, scripti fatigantur haeredes, licet jam sextus annus a testamenti recitatione numeretur. Novissime fortuna causae impetibilem scopulum foedae cognitionis incurrit. Nam cum apud virum perfectissimum rationalem Bassianum, primo delator bonorum, secundum sacra scita peteretur, novo ausu calcata praescriptio est. Dehinc, cum testamenti jure confecti fidem recitatio publicaret, calumnia inanis objecta est, quod signatores nescio quid legati ex eadem voluntate coepissent. Adduntur etiam scripta divalia quibus astipulatio cujusdam remota est, qui suam juvisse causam testimonio diceretur: 0393D quasi vero simile esset exemplum, ut tenuis honor, quo subscriptores ob amicitiam defunctus asperserat, legitimum posset abolere judicium. Nam si his legibus viveremus, inimicis signatoribus tutius uteremur, quorum offensa nihil de testatore humanitatis exigeret. Piget dicere in quinque numero solidos potissimum subscriptoris fuisse legatum. Caeteris enim magis commemoratio honesta, quam pecuniae quaestus accessit. Ergo aut extremae paupertatis successio fui, si putatur exiguus honor fidem legitimi judicii sauciasse: aut si census haereditarius existimatur uberior, aliena est a suspicionibus brevis summa legati. Quis non familiarissimum quemque signandis adhibet, cum extrema conduntur? jam quid mirum 0394A est si in oculis positus mereatur aliquod monumentum religionis, qui meruit advocari? Non fero signatorem, cui pars bonorum magna defertur. Nam etsi integra conscientia, non tamen sincero pudore ditatur. At vero haec levia pignora, aut amoris gratia, aut testatoris verecundia relinquuntur. Nihil huic religioni novis legibus derogatum est. Manet iste usus, et nobis jura servantibus semper manebit. Unus et solus post humanam memoriam rationalis emersit, qui exemplum novae judicationis induceret. Hinc orta est provocatio. Quae ubi auditorium sacrum decreto etiam vestrae legis intravit, rursus eludendi judicii causa propositum est inane commentum, ut ab illustri viro privatae rei comite delegata cognitio diceretur rationalis examinis, atque ideo rursus ad 0394B ejusdem judicium debere transferri; cum omnis quaestio ex precibus Martiani dudum protectoris, et vestrae clementiae largitate descendens, sacro potius auditorio ex provocatione competeret: accedente etiam proxima sanctione, quae indiscretas hujusmodi appellationes sedi quae vicem principum tuetur prisco jure commisit. Examinatis igitur omnibus, pronuntiavi bona obnoxia non esse rescripto: cum vestri numinis aeterna justitia, si scriptis aut legitimis successoribus vacaret haereditas, fiscum statuisset admitti: has autem facultates, Marcellus, Bizias et Heliodorus juxta defuncti voluntatem coepissent. Nunc sententiam meam defensor venerabilis domus inusitata provocatione suspendit. Sed cum hujus rei nullum exemplum cognitionalis exstare suggereret, 0394C nihilominus subjectam vocem libenter admisi, et relatione summatim cuncta complexus, Gestorum quoque documenta subtexui, praesumens bonis placitura principibus, quae secundum leges pro fama temporum judicavi.