Du þAISSALAUNEKAIUM ANþARA ANASTODEIþ.

Pavlus jah silbanus jah teimauþaius aikklesjon þaissalauneikaie ïn guþa attin unsaramma jah fraujin ïesu xristau. ansts ïzvis jah gavairþi fram guþa attin unsaramma jah fraujin ïesu xristau. aviliudon 0829 skulum guþa sinteino ïn ïzvara broþrjus svasve vairþ ïst. unte ufarvahseiþ galaubeins ïzvara jah pr. in, º cod. B, addidimus e cod. A,— stivitjis] sic pro stivitjons, quod Cast. e loco penitus exeso edidit, legendum est: id autem exigit primum izvaris, forma neutrius, deinde quod Gothi ὑπομονήν non stivitjon sed stiviti dicunt, vid. Cor. II, I, 6; VI, 4.— vrakjom] sic codd.; Cast. + vrakjam.] managniþ friaþva ainwarjizuh allaize. ïzvara ïn ïzvis misso. svaei veis silbans ïn ïzvis wopam ïn aikklesjom guþs ïn stivitjis ïzvaris jah galaubeinais ïn allaim vrakjom ïzvaraim jah aglom þozei desinit cod. B; quae hinc edidit Cast. usque ad jabai versu sequente, ea omnia, cum membrana penitus abrasa esset, conjectura invenit; sic quoque, inquit ille, in hac et sequentibus pagellis duabus multis opus fuit conjecturis.] usþulaiþ. taikn garaihtaizos stauos guþs du vairþans briggan ïzvis þiudangardjos guþs ïn þizozei jah gr. omn. εἴπερ; quod cum Gothus per sveþauh jabai reddere soleat (vid. Rom. VIII, 9; cf. Cor. II, X, 8) , id etiam hoc loco pro simplici jabai scribendum esse censuimus; nam Cast. etiamsi codice iterum consulto litteras fere nullas conspexit, tamen locum ad tot litteras capiendas sufficere dicit. Aliis quidem locis περ encliticum gothice raihtis est (vid. ad Cor. II, VIII, 7) , ut jabai raihtis quoque legi possit; quoniam autem Cast. post jabai nihil conspici ad h. l. diserte dicit, conjectura jabai raihtis abstinendum est.— ïst] est, gr. omn.— uns] nos, gr. omn. ὑμᾶς, praeter cod. B 2 ap. Mill.] verum, gr. omn. καί, Goth. c. vers. lat. Sabat.— gapraihanaim] Massm. M. G. A. 1840 p. 127 injuria pro falso habet, vid. Matth. VII, 14; Cor. II, IV, 8; neque versu proxime praecedente legitur, uti ille ait, gaþraihandam, sed recte gaþreihandam—ïusila] hanc vocem penitus obliteratam restitui ope Cor. II, VIII, 13. Cast. — unsaris] nostri, º gr., Goth. c. codd. ap. Mill.— xristaus] Christi, º gr., Goth. c. codd. ap. Mill. et Mi.— himinam] coelis, sic pro himina (οὐρανοῦ) in membrana exesa Castillionaeo scriptum esse videtur; mirum: nam cum in evangeliis οὐρανὸς singularis a Gothis semper fere per himinos, numero plurali, convertatur, in epistolis interpretes nostri non solum graecorum vestigia persequuntur, sed etiam praeter eorum auctoritatem pro plurali singularem ponunt, vid. ad Eph. III, 15 et Col. I, 16.] vinniþ. sveþauh jabai garaiht ïst at guþa usgildan þaim gaþreihandam uns aggviþa. ïþ izvïs gaþraihanaim ïusila miþ uns ïn andhuleinai fraujins unsaris ïesuis xristaus af himinam miþ aggilum mahtais ignis fulgure, gr. πυρὶ φλογός. Goth. c. codd. φλογὶ πυρός, verbis transpositis, legit. Caeterum pro lauhmonai cum Massm. l. l. p. 126 lauhmonjai legendum esse putamus, vid. Luc. X, 18; XVII, 24.— gibandins], sic pro gibandis, quod Cast. e loco plane exeso male edidit, legendum est.] ïs. ïn funins lauhmonai gibandins fraveit ni kunnandam guþ jah ni ufhausjandam aivaggeljon fraujins Cast. duo verba inde sequentia, quae graecis verbis δίκην τίσουσι, respondeant, cum in cod. omnino essent exstincta, conjectando per fraveit usgiband reddidit; quam conjecturam Massm. l. l. p. 134 injuria laudat, nam verbum quod ἐκδίκησιν, i. e. ultionem significat, idem δίκην, i. e. poenam, significare non potest. Rectius Cast. pro τίσουσι usgiband posuit, vid. Philem. 19. Quod autem aliud verbum gothicum pro fraveit scriptum fuerit, difficile est dictu, nam δίκη nullo alio novi testamenti loco legitur, ut inde conjectura fieri possit.] unsaris ïesuis xristaus. þaiei . . . . . . . fralust aiveinon fram andvairþja fraujins jah fram vulþau Cast. + qemi conjectura restituit; id enim verborum junctura non admittit, quia Gothi, ubi conjunctivus aoristi graeci, pro Latinorum futuro exacto positus, exprimendus est, indicativo, rarius conjunctivo praesentis uti solent, vid. Grim. Gr. IV, 147. Sic etiam infra II, 3 pro qemi iterum qimiþ vel qimai legendum est, quod etiam vairþai probat, quod sequitur.— ushauhjan] fortasse ushauhnan legendum est, uti Cast. etiam vers. 12 edidit.— . . . le . . . ba . . . ] ex his singulis litteris Cast. fecit mikilein atgiban guþa, quae significent: magnalia dare Deo; eaque lectio Massmanno l. l. p. 134 placet. Sed interpres, si vere sic scripsisset, quam longe quaesumus ab auctore graeco aberravisset? et quomodo is, qui θαυμασθῆναι ἐν πᾶσι τοῖς πιστεύσασι dicitur, ab interprete magnalia dare Deo in omnibus credentibus dici potest? Probabilius esset, si legeretur mikilein haban ïn allaim þaim galaubjandam.—þzvis] vobis, gr. omn. ἐφ᾽ ὑμᾶς, procul dubio ante ïzvis praepositio du vel ïn excidit, quod propter sequens ï facile fieri poterat; cave autem ana suppleas, hoc propter significationem adversariam hic locum non habet.— jainamma daga] illo die. ¶ gr. omn.] mahtais ïs. þan qimiþ ushauhjan ïn þaim veiham ïs jah . . . . . le . . . . . . ba . . . . . . ïn allaim þaim suae, º gr. omn Goth. cum Vulg. et vers. arab. et aethiop.] galaubjandam unte galaubida ïst veitvodei unsara ïzvis in jainamma daga. du þammei jah bidjam sinteino bi ïzvis ei ïzvis vairþans briggai þizos laþonais guþ unsar jah fulljai alla leikain þiuþeinais Goth. c. codd. º χριστοῦ.— unsaris] sec., nostri, º gr. omn., Goth. cum Sabat.] seinaizos jah vaurstv galaubeinais ïn mahtai. ei ushauhnai namo fraujins unsaris ïesuis ïn ïzvis jah 0831 fratres, Gothus accusativo cum ïzvis e bidjam pendente pro vocativo Graecorum (ἀδελφοί) utitur; Massm. l. l. p. 126 cum broþruns vocativi formam esse recte negasset, id quod Cast. h. l. dixerat, non debebat idem opinari, Gothum versionibus latinis ( rogamus vos fratres) deceptum sic convertisse, nam e graecis libris, non e latinis versionibus hausta est versio gothica, uti ipse cum Cast. judicat l. l. p. 332.— qumis] sic legendum est pro quma, quod Cast. repudiatis legibus grammaticis edidit; ultima enim littera in codice exstincta est.—. . . gaqumþais unsaraizos] congregationem nostram, ¶ gr. omn.; caeterum Cast. miþgaqumþais edidit, sed lectio est incerta, nec nobis gothicum miþ—ad exprimendum graecum ἐπι—in compositis aptum esse videtur.] jus ïn ïmma bi anstai guþs unsaris jah fraujins unsaris ïesuis xristaus. aþþan bidjam ïzvis broþruns haec omnia adeo sunt deleta, ut magna ex parte essent divinanda; tamen litterae, quae legi possunt, lectioni meae conveniunt. Cast. — ïzvis] sic nos scripsimus pro soloeco jus, nam post du cum infinitivo subjectum sententiae casu accusativo ponitur, vid. Thess. I; II, 12 veitvodjandans du gaggan ïzvis vairþaba guþs. cf. Marc. IV, 1 galesun sik du ïmma manageins filu, svasve ïna galeiþan ïn skip.—drobnan] ubi Gothi hoc verbo utuntur, compositum est aut ïndrobnan (Joan. XIII, 21; XIV, 1, 27.) aut gadrobnan (Luc. I, 12; Joan. XII, 27) ; Cast. a nobis de hoc loco interrogatus, plane nihil amplius legere se posse respondit; fortasse igitur alterutrum illorum compositorum h. l. in cod. scriptum fuit.— vaurda] verba, gr. omn. λόγου numero singulari, lectionem editam Cast. effinxit ex ultima littera a, quae sola legi potest.— ïnstandai] hujus verbi duae tantum ultimae litterae 0832 supersunt, Cast. comparato loco Tim. II, IV, 2 ïnstandan conjecit, quod Massm. l. l. p. 134 injuria comprobat; nam ἐνεστάναι, quod h. l. convertendum erat, et ἐπιστῆναι quod Tim. l. l. Gothus per ïnstandan reddidit, res plane dissimiles significant; fortasse rectius scribitur atgaggai, vid. Tim. II, III, 1.— xristaus] Christi, gr. κυρίου.— wamma haidau] cujus sic legendum est, Cast. e conjectura + wammeh, cujus verbi primam solummodo litteram cognoscere potuit; wazuh quod omnis, quisque significat, in ejusmodi sententiis negativis locum non habet. Caeterum cave cum Castillionaeo Gothum aliter atque habent graeci, legisse arbitreris, nam Graecorum morem negationes duplicandi Gothi non ubique imitantur.— niba—faurþis] vix apparent hic vestigia litterarum. Cast. Recte explevit, praeterquam quod qimiþ vel qimai pro qemi ponere debebat, vid. ad I, 10.] ïn qumis fraujins unsaris ïesuis xristaus jah . . gaqumþais unsaraizos du ïmma. du ni sprauto vagjan ïzvis ahin nih drobnan nih þairh ahman nih þairh vaurda nih þairh aipistaulein sve þairh uns haec omnia adeo sunt deleta, ut magna ex parte essent divinanda; tamen litterae, quae legi possunt, lectioni meae conveniunt. Cast. — ïzvis] sic nos scripsimus pro soloeco jus, nam post du cum infinitivo subjectum sententiae casu accusativo ponitur, vid. Thess. I; II, 12 veitvodjandans du gaggan ïzvis vair þaba guþs. cf. Marc. IV, 1 galesun sik du ïmma manageins filu, svasve ïna galeiþan ïn skip.—drobnan] ubi Gothi hoc verbo utuntur, compositum est aut ïndrobnan (Joan. XIII, 21; XIV, 1, 27.) aut gadrobnan (Luc. I, 12; Joan. XII, 27) ; Cast. a nobis de hoc loco interrogatus, plane nihil amplius legere se posse respondit; fortasse igitur alterutrum illorum compositorum h. l. in cod. scriptum fuit.— vaurda] verba, gr. omn. λόγου numero singulari, lectionem editam Cast. effinxit ex ultima littera a, quae sola legi potest.— instandai] hujus verbi duae tantum ultimae litterae 0832 supersunt, Cast. comparato loco Tim. II, IV, 2 ïnstandan conjecit, quod Massm. l. l. p. 134 injuria comprobat; nam ἐνεστάναι, quod h. l. convertendum erat, et ἐπιστῆναι quod Tim. l. l. Gothus per ïnstandan reddidit, res plane dissimiles significant; fortasse rectius scribitur atgaggai, vid. Tim. II, III, 1.— xristaus] Christi, gr. κυρίου.— wamma haidau] cujus sic legendum est, Cast. e conjectura + wammeh, cujus verbi primam solummodo litteram cognoscere potuit; wazuh quod omnis, quisque significat, in ejusmodi sententiis negativis locum non habet. Caeterum cave cum Castillionaeo Gothum aliter atque habent graeci, legisse arbitreris, nam Graecorum morem negationes duplicandi Gothi non ubique imitantur.— niba—faurþis] vix apparent hic vestigia litterarum. Cast. Recte explevit, praeterquam quod qimiþ vel qimai pro qemi ponere debebat, vid. ad I, 10.] þatei ïnstandai dags xristaus. ni washun ïzvis usluto wamma haidau unte niba qimiþ afstass faurþis hoc falsum est. sive Gothus cum vetere illa lat. versione qui dicitur legit (sic qiþanana scribendum erat), sive ad all retulit (sic qiþan vel qiþano esse debebat); nos qiþanana praeferimus, cf. etiam Massm. l. l. p. 133.— svaei ïn] nullum harum litterarum vestigium deprehendo, sed locus adest. Cast. Addere etiam ille debebat ïna, nam svaei post se suumque infinitivum habere solet accusativum subjecti, vid. ad vers. 2; si vet. latina et Vulg. is omittunt, res alia est.— al] sic cod. pro alh, uti Marc. XV, 38; vid. ad Matth. V, 15.— s . . . . . .] Cast. edidit sik ustaiknjands; cum autem de his nihil remanserit nisi prima littera s, lectio omnino dubia est, nec minus conjici poterat sve guþ . . . , nam gr. multi hic inserunt ὡς θεόν. Caeterum definit cod. A.] jah andhulids vairþai manna fravaurhtais sunus fralustais. sa andstandands jah ufarhafjands sik pergit cod. B. Cast. opinatur praecessisse þairh aipistauleins et Gothum plurali pro δι᾽ ἐπιστολῆς ἡμῶν usum esse et h. l. aliter atque Neh. VI, 17 (ubi legitur aipistaulans) flexisse. Nobis secus videtur; nam cur interpres h. l. plurali usus sit, nulla est causa, et ἐπιστολή per aipistaule singulari numero redditum in Pauli epistolis saepius invenitur; cum autem ad pronomen unsaros substantivum plurali numero requiratur, sine dubio praecessit þairh bokos, sic infra III, 14, διὰ τῆς ἐπιστολῆς iterum per þairh þos bokos redditur; cf. Cor. II, VII, 8; III, 1.] ufar all qiþana guþ aiþþau allata blotinassu svaei ïn guþs al sitan s . . .——unsaros. aþþan silba frauja unsar ïesus xristus jah guþ jah atta unsar saei frijoda uns jah atgaf gaþlaiht aiveina jah ¶ gr. omn. praeter cod. k ap. Mi.; sic infra III, 5 ubi nullus gr. consentit,— gatulgjai] Goth. c. codd. º ὑμᾶς.— vaurstvam jah vaurdam] operibus et verbis, ¶ gr.] ven goda ïn anstai. gaþrafstjai hairtona ïzvara jah gatulgjai ïn allaim vaurstvam jah vaurdam godaim. ut oretis, gr. omn. προσεύχεσθε; sic Gal. V, 16 pro λέγω δὲ πνεύματι περιπατεῖτε dicit: aþþan qiþa, ei ahmin gaggaiþ; cf. ad Marc. XV, 36.— jah bi unsis broþrjus] etiam pro nobis fratres, gr. omn. ἀδελφοὶ περὶ ἡμῶν; haec transpositio verborum etiam in Sabat. invenitur; cod. autem B + broþrous habet.] þata anþar ei bidjaiþ jah bi unsis broþrjus ei vaurd fraujins þragjai jah mikiljaidau svasve hanc lectionem Cast. cod. iterum inspecto certam esse confirmat, sed eam falsam esse multa arguunt. Primum enim, quae est haec forma participii de verbo stojan flexa? ea certe stauïþs vel stojiþs esse debebat; deinde si hanc formam concedimus, qui fieri potest, ut judicatus dicatur, quem Graeci ἄτοπον vocant? Nobis potius jct. afgasto þanaim legendum esse videtur; uti enim ungastoþans visan Cor. I, IV, 11 est ἀστατεῖν, certum locum non habere, sic afgastoþans proprie est, qui suo loco motus est, ἄτοπος. Verba autem translatae significationis Gothi saepe ad verbum reddunt, sic, ut unum e multis citemus, Tim. I, III, 6 νεόφυτον Gothus niujana satidana dicit. Scilicet talia sunt Castillionaeo oscitantiae interpretis, cf. eum ad vers. 7. Quam conjecturam per se spectatam qui probant, ii fortasse ἀπὸ post ῥύειν a Gotho omissum desiderabunt; sed pariter interpres praepositione af post verba solvendi, liberandi omissa Cor. I, VII, 27 galausiþs ïs qenai pro λέλυσαι ἀπό γυναικός dicit. Caeterum Cast. vocem uslausjaindau magna ex parte exstinctam probe restituit.— ïst] est, º gr. omn.] jah at ïzvis. jah ei us lausjaindau af gastojanaim jah ubilaim mannam. ni auk ïst allaim galaubeins. Goth. º ἐστίν.] praecepimus, gr. omn. et verss. παραγγέλλομεν.] aþþan triggvs frauja saei gatulgeiþ ïzvis jah galausjai ïzvis af þamma ubilin. aþþan gatrauam ïn Goth. º δέ— hairtona ïzvara] vid. ad II, 17.] fraujin ei þatei anabudum ïzvis jah taujip jah taujan habaiþ. frauja garaihtjai hairtona izvara ïn ambulantium inordinate, ¶ gr. omn., Goth. c. Vulg.— anafilham] traditiones, gr. omn. παράδοσιν.— andnemuþ] accepistis, gr. παρελάβοσαν.] friaþvai guþs jah ïn usþulainai xristaus. aþþan anabiudam ïzvis broþrjus ïn namin fraujins unsaris ïesuis xristaus ei gaskaidaiþ ïzvis af allamma broþre wairbandane ungatassaba jah ni bi anafilham pergit cod. A.] sec., cod. A nih (neque).— vinnandans arbaidai] patientes (in) labore, gr. omn. ἐν κόπῳ καὶ μόχθῳ. Caeterum pro solo arbaidai scribendum fuisse ïn arbaidai, Cast. recte monet.] þoei andnemuþ at uns. silbans auk kunnuþ waiva skuld ïst galeikon unsis. unte ni ungatevidai vesum ïn ïzvis nï arvjo hlaib matidedum at wamma ak vinnandans arbaidai naht jah daga vaurkjandans Goth. º ὑμῖν.] ei ni kauridedeima wana ïzvara. ni þatei ni habaidedeima valdufni ak ei uns silbans du 0833 vobis praecepimus ¶ gr. omn.— ni] sec., in cod. A locus uni litterae vacat, ut scriptum esse possit nih (nec); nullum tamen litterae h vestigium. Cast. ] frisahtai gebeima du galeikon unsis. jah auk þan vesum at ïzvis pata ïzvis anabudum ei jabai was ni vili vaurkjan ni matjai. hausjam auk sumans wairbandans ïn ïzvis ungatassaba ni vaiht hisque, gr. omn. τοῖς δέ; sic— uh encliticum pro graeco δέ Gothus posuit Matth. XXVII, 44; vid. ad Joan. XVIII, 26.— ïn fraujin] in domino, gr. διὰ τοῦ κυρίου; caeterum Goth. c. Vulg. º ἡμῶν.] vaurkjandans ak fairveitjandans. þaimuh svaleikaim anabiudam jah bidjam ïn fraujin ïesua xristau ei miþ rimisa vaurkjandans seinana hlaib matjaina. aþþan jus broþrjus ni vairþaiþ usgrudjans vaila sec., ne, gr. καὶ μή.] taujandans. ïþ jabai was ni ufhausjai vaurda unsaramma þairh þos bokos þana gatarhjaiþ. ni blandaiþ eum, º gr. omn.] ïzvis miþ ïmma ei gaskamai sik. jah ni svasve fijand ïna rahnjaiþ ak talzjaiþ sve broþar. locis, gr. τρόπῳ.] aþþan silba frauja gavairþeis gibai ïzvis gavairþi sinteino ïn allaim stadim. frauja miþ allaim epistolis meis, cod. B + aipistaulemeinaim, ut librarius non solum m in exitu verbi aipistaulem propter sequentem eamdem litteram omiserit (sic Tim. II, II, 2, 2 þrighvaimannam pro þriggvaim mannam , cf. ad Joan. XII, 42) , sed etiam pro integra terminatione— eim mutilatam— em posuerit (vid. ad Luc. X, 5, ubi addenda sunt haec: frume Cor. I subscr. anavilje Phil. 4, 5, ne Skeir. 38, 7) . Caeterum cod. A h. l. exesus est et gr. omn. omittunt meinaim (meis).— Subscriptio. Gr. alii aliter.— anþara] altera; cod. B (nam cod. A est obliteratus) mendose frumei (prior). Cum enim subscriptio hujus alterius ad Thessalonicenses epistolae et inscriptio prioris ad Timotheum in eadem pagella sint scriptae et librario esset scribendum: du þaissalauneikaium anþara ustauh; deinde: du teimauþaiu frumei dustodeiþ, falso ille quidem supra frumei pro anþara, infra autem ustauh pro dustodeiþ scripsit; cf. ad Tim. I inscript.] ïzvis. so goleins meinai handau pavlaus þatei ïst bandvo ana allaim aipistaulem meinaim. sva melja. ansts fraujins unsaris ïesuis xristaus miþ allaim ïzvis. amen.

du þaissalauneikaium anþara ustauh.