III. Fragmentum Libri Nehemiae.

paulo post Goth. dicit alla so managei, qui usus articuli post alls ponendi frequentior est (Grimm. IV, 391) , tamen vid. Mc. XI, 18 alla managei. Grimm. IV, 515.— tavidedun] fecerunt, Sept. Vulg. hebr. fecit; sic Gothus post nomina collectiva verbo plurali uti solet, vid. Grimm. IV, 191.— þata vaurd—managei] ¶ omnes libri; caeterum alla (omnis) º omnes.]. . . . jah qaþ alla gamainþs amen jah hazidedun fraujan jah gatavidedun þata vaurd alla so managei. pr. et, º Sept.; Goth. c. Compl. (καίγε).— þamma daga ei] vid. ad L. I, 20.— ei veisjau fauramaþleis] Cast. + ei veisi du fauramaþleis, vid. Lobe Beitr. zur Textbericht. der Skeir. p. 35 *). Caeterum Sept. scribunt: εἶναι εἰς ἄρχοντα, quod est gothice visan du fauramaþlja, vid. Col. IV, 11 þatei vesun mis du gaþrafsteinai; et propter hanc differentiam e. quod ei post anabiudan ponit pro infinitivo, quem praebent Gr. et quo Gothus cum Graecis post hoc verbum omnibus aliis locis uti solet, vix est dubium, quin Gothus e Vulg. ( ut essem dux) converterit.— ïn ïudaia] in Iudaea, omnes libri ἐν γῇ Ἰούδα, quod est ïn ïudaialand, vid. Mc. I, 5; cf. L. III, 1.— und] Sept. hebr. καὶ ἕως; Goth. c. Vulg.— anþar] Cast. + · b·n·((is)). uti nos edidimus, in cod. scriptum esse videri, Cast. ipse nunc dicit; certe aliter scribi non potest.— artarksairksaus] Sept. hebr. Ἀρθασασθά; Goth. c. Vulg.— þiudanis] regis, º Sept.; Goth. c. Compl.—· i·b· jera] XII annos, ¶ omn. libri.— hlaif—matitedum] panem—comedimus, Sept. βίαν αὐτῶν οὐκ ἔφαγον. Goth. c. Compl. ἄρτον τῆς ἡγεμονίας μου οὐκ ἐφάγομεν.] jah fram þamma daga ei anabauþ mis ei veisjau fauramaþleis ïze ïn ïudaia fram jera ·k· und jer·l· jah anþar artarksairksaus þiudanis ·i·b· jera ïk jah broþrjus meinai hlaif fauramaþleis meinis ni matidedum. verum—populum, Sept. καὶ τὰς βίας τὰς πρώτας, αἳ πρὸ ἐμοῦ ἐβαρυναν ἐπ᾽ αὐτούς. Goth. c. Compl. οἱ δὲ ἄρχοντες οἱ ἔμπροσθέν μου ἐβάρυναν ἐπὶ τὸν λαόν.— hlaibans—vein] panes—vinum, Sept. Vulg. ἐν ἄρτοις—ἐν οἵνῳ, nimirum ad verbum reddentes hebr. ; Goth. probe convertit.— jah nauhþanuh] et etiam, gr. ἔσχατον.— sikle] siclorum, Sept. δίδραχμα, Goth. c. Compl. σίκλους.— skalkos—fraujinodedun] servi imperaverunt, Sept. ἐκτετιναγμένοι—ἐξουσιάζονται, Goth. c. Compl. 0868A τὰ παιδάρια—ἐκυρίευσαν.— guþs] Dei, sic Goth. cum Sept. et Vulg., quanquam Compl. κυρίου.] ïþ fauramaþljos þaiei veisun faura mis kauridedun þo managein jah nemun at ïm hlaibans jah vein jah nauhþanuh silubris sikle ·m· jah skalkos ïze fraujinodedun þizai managein; ïþ ïk ni opus—prohibui, Goth. contempta auctoritate Complut. (ἐν ἔργῳ τοῦ τείχους τούτων ἐκράτησα) et Vulg. ( quin potius in opere muri aedificavi), ad Sept. propius accedit, qui convertunt: ἐν ἔργῳ τοῦ τείχους τούτων οὐκ ἐκράτησα.— jah] pr. et, º Sept.; Goth. c. Vulg. et hebr.— jah þivos meinai] et servi mei, º Sept.; Goth. c. Complut., omittit autem ἐκεῖ ( jainar) post galisanans, quod omnes habent, et cum Sept. et Vulg. legit ἐπί pro διά.] tavida sva faura andvairþja agisis guþs. jah vaurstv þizos baurgsvaddjaus ni svinþida jah þaurp ni et hi praefecti, º Sept.; Goth. c. Compl.; sed praeter hanc auctoritatem cum Sept. post. · r· inserit jah (et).— þai] sec. hi, º omnes gr. et lat.— andnumanai veisun] excepti erant, º Sept. et hebr., cf. Vulg. quae erant addit.] gastaistald jah þivos meinai jah allai þai galisanans du þamma vaurstva. jah ïudaieis jah þai fauramaþljos ·r· jah ·n· gumane jah þai qimandans at unsis us þiudom þaim bisunjane unsis ana biuda erat consumptum, Goth. neque cum gr. et hebr. (γινόμενον), neque cum Vulg. ( parabatur) concinit.— wizuh] quovis, omn. μίαν ( ainis), sed probe Gothus convertit.—· a·] Goth. c. hebr. º καί.— gavalida · q·] ¶ omn. libri.— gaitsa] sic cod. teste Cast. exspectabas gaitja.—dagans] º Goth. ἐν πᾶσι, inserit autem allai ante þizai filusnai et gaf (dedi) ante vein, contra omnium auctoritatem, nisi quod Vulg. infra tribuebam addit.— filusnai] sic cod., Cast. + filussiai. Caeterum cum quae subsequuntur, jah allai þizai managein (et omni huic populo), in nullo alio libro legantur, non est dubium quin duas lectiones in textu mixtas habeamus, quarum altera ( filusnai, πλήθει) textui graeco magis accommodata est, ubi ad multitudinem vini refertur, de qua in textu sermo est; altera autem ( managein) magis consentit cum ratione, qua interpres sensum scriptoris accepit. Rectius esset, si legeretur all ïn þizai filusnai.—jah allamma þo alla hlaif] sic edidit Cast., sed certo falsa est lectio; quid enim primum allamma significat et cui verbo textus respondet? deinde hlaifs est genere musculinum, non femininum; tum si articulus cum alls junctus ponitur, locum habet aut post alls, aut si praecedit, alls post substantivum ponitur, vid. Grimm. IV, 515 sq. Postremo, si vera esset lectio edita, interpres, quae in graec. (καὶ σὺν τούτοις) et Vulg. ( insuper et) sunt, minus 0869 curate ne dicamus sine sensu convertisset. Accedit autem, quod in codice non allamma, sed alla scriptum est, quod Castillianaeo compendium pro allamma esse videbatur. Si consideramus textum Vulgatae, quam Gothus contempta graecorum auctoritate non semel sequitur, abest apud Gothum et alia multa, insuper et (καὶ σὺν τούτοις), id autem facili negotio etiam nostro restituere possumus, si pro soloeca lectione edita scribimus jah alla miþ þaim jah (et omnia; cum his etiam).— hlaif] panem, Sept. ἄρτους; Goth. c. Complut.— fauramaþleis meinis] praefecturae meae, Sept. τῆς βίας; Goth. c. Complut. τῆς ἡγεμονίας μου.— ïn þize—vaurstvam] propter haec—operibus, Gothus sensum magis quam verba scriptoris sequitur, propius tamen ad graec. (ὅτι βαρεῖα ἡ δουλεία ἐπὶ τὸν λαὸν τοῦτον) quam ad Vulg. ( valde enim attenuatus erat populus) accedit. Caeterum de þize ei div. scribendo vid. ad Tit. I, 5.] meinamma andnumanai veisun. jah vas fraquman dagis wizuh stiur ·a· lamba gavalida ·q· jah gaitsa gamanvida vas mis. jah bi ·i· dagans gaf vein allai þizai filusnai jah allai þizai managein] jah allamma þo alla hlaif fauramaþleis meinis ni sokida ïn þize ei ni kauridedjau þo managein ïn 0869 praufete Cast. recte explet.— prafstidedun] si vere ita in cod. scriptum est, interpres sensum scriptoris plane pervertit; nam Noadia et alii prophetae, Nehemiam non consolati nec hortati sunt (id quod significat þrafstidedun), sed potius omnem operam impendebant, ut ejus consilium muri aedificandi impedirent, igitur erant φοβερίζοντες, id autem gothice est þlahsidedun, vid. Cor. II, X, 9. eï ni þugkjaima sve þlahsjandans ïzvis þairh bokos (ἐκφοβεῖν ὑμᾶς).] die, º Sept. et hebr.; Goth. c. Vulg.— menoþs ailulis] Cast. men . . ., quod litteras sequentes propter membranae fissuram legere non potuit; explevimus e textu graeco (Ἐλοὺλ μηνός) vel potius e Vulg. transpositis verbis mensis Elul praebente.— dage jah · b·] ¶ omn.] þaim vaurstvam———. . . te þaiei þrafstidedun mik. jah ustauhana varþ so baurgsvaddjus .e. sic legendum est, Cast. + allans, nimirum praeter all . . . nihil cognosci potest. Neque igitur opus est conjectura minus felici Grimmii IV, 516, qui opinatur Gothum in libro suo πάντας legisse, qui accusativus ab hausidedun pendeat. Caeterum allai omn. libri habent ante fiands.—jah] sec. et, notanda constructio, quam omissa Vulg. auctoritate, cum Sept. communem habet; sic jah in apodosi saepius ponitur; cf. ad M. VIII, 14.— ausona] aures, Sept. hebr. ὀφθαλμοῖς, quapropter Cast. ausona mendum librarii pro augona esse censet.— abraba] Sept. hebr. post agis ponunt.— ufkunþidun] sic cod. pro usitato ufkunþedun, vid. ad L. VIII, 56.— usfulliþs] sic cod., uti Massm. Sk. p. 182 monuit, Cast. + usfullþs. Lectio autem codicis offensionem habet, quod usfulliþs, genere masculinum, ad vaurstv subjectum 0870A genere neutrum pertinet; sic vero saepius, maxime si praedicatum praecedit. Gal. II, 16 vairþiþ garaihts ainhun leike; Skeir. 40, 14. naudiþaurfts vas jah gadob—anþar (genere neutrum; aliter neutrum praedicati ad nomina feminina refertur: Gal. V, 11 gatauran ïst marzeins. Eph. III, 10 kanniþ vesi—sohandugei; aut masculinum, maxime si substantiva in-s innituntur, uti Rom. VII, 8 et 11 lev nimands fravaurhts. Quod Sk. 49, 17 legitur visandin vaihtai, id pro visandein esse, ad Tim. I, I, 4 monuimus. Praeter participia etiam adjectiva et pronomina possessiva a nominibus suis genere saepe differunt, de qua re in Grammatica exponemus.] jah ·k· daga men oþs ailulis ·n· dage jah ·b· jah varþ sve hausidedun fiands unsarai allai jah ohtedun allos þiudos þos bisunjane unsis jah atdraus agis ïn ausona ïze abraba jah ufkunþidun þatei multi—eos, Gothus et a graec. (ἀπὸ πολλῶν ἐντίμων Ἰούδα ἐπιστολαὶ ἐπορεύοντο πρὸς Τωβίαν καὶ αἱ Τωβία ἤρχοντο πρὸς αὐτούς) et a Vulg. ( multae optimatum Iudaeorum epistolae mittebantur ad Tobiam et a Tobia veniebant ad eos) discrepans, tamen brevi et eleganti sermone cogitationem scriptoris optime assecutus est.] fram guþa unsaramma varþ usfulliþs þata vaurstv. jah ïn dagam jainaim managai veisun þize reikjane Cast. ufaiþeai edidit, quod Grimm Gr. I, 59 (3 edit.) pro ufaiþiai accipiendum esse existimat; sed ne sic quidem illa lectio recte habet, nam unde ufaiþiai esse debet? Lectio nostra et formae integritate commendatur, et quod j et e saepius a librariis permutantur, cf. ad Tim. I, VI, 13. Accedit ut Cast. ipse nunc confiteatur dubium esse utrum ufaiþeai an ufaiþjai scriptum sit.— aieirins] Gr. Ἠραέ, Vulg. Area, cum quo Goth. fortasse legit et aireiïns scripsit, cum litterarum falsa transpositione cf. ad Joan. XVIII, 36. Cum Vulg. etiam ïoanan legit, pro quo Gr. Ἰωνάν habent.] ïüdaie þaiei sandidedun aipistulans du tobeiïn jah tobeias du ïm. managai auk ïn ïudaia ufaiþjai veisun ïmma, unte megs vas saikaineiïns sunaus aieirins jah ïoanan sunus ïs nam dauhtar maisaullamis Cast. du modo edidit et locum adeo oblitteratum esse dicit, ut quae deinde sint scripta, legi non possint, videri autem supplenda verbaque significent τὰ συμφέροντα αὐτῷ, quae legantur in Complut. Postea Massm. Skeir. p. 182 post du legit ïmma, reliqua explicare non potuit. Quae autem cum ita sint et du ïmma a verbo oblitterato pendere debeat, verbum illud significationem graeci συμφέρειν habere non potest, nam his verbis ( dugan, batizo visan) praepositio du jungi non solet (alia enim est ratio Tim. II, II, 14 du vaihtai ni daug); sed potius significationem minus definitam, v. c. pertinere, et ipsum esse potest fairrinnan, quod cum du jungunt Gothi, Eph. V, 4. Sic quidem Gothus a Complut. (καίγε τά συμφέροντα αὐτῷ ἔλεγεν) et Vulg. ( sed et laudabant eum) aliquanto differt et propius ad Sept. (καὶ τοὺς λόγους αὐτοῦ ἦσαν λέγοντες) accedit, sed sic saepius inter utrumque textum medius est cf. ad V, 16.— ogjan] sic cod.; Cast. + otjan.] sunaus barakeiïns du qenai. jah rodidedun du ïmma——ïn andvairþja meinamma, jah vaurda meina spillodedun ïmma jah aipistulans ïnsandida tobeias ogjan mik. jah varþ sve gatimrida varþ so baurgsvaddjus jah gasatida haurdins jah gaveisodai vaurþun dauravardos jah liuþarjos 0871 sic cod.; Cast. + broþri.—ïairusalems] Ierusalemis, gr. ἐν Ἱερουσαλήμ.— vas] erat, 0872 omn. libr. ὡς, sed sunt inter graecos qui ἦν legant— ufar] super, Sept. παρά, Goth. c. Complut. ὑπέρ.] jah laivveiteis. jah anabauþ ananiïn broþr meinamma jah ananeiïn fauramaþlja baurgs ïairusalems. unte sa vas vair sunjeins jah ogands fraujan ufar managans. jah qaþ ïm ni uslukaindau daurons ïairusalems und þatei urrinnai sunno——