Conjugatio Secunda.

§ 127. In secunda, debili seu vocalica conjugatione tres sunt diversae formae, prout forma radicalis verbi in i, ai vel o desinit.

In praesenti formando i radicis ante vocalem posita vel in j transit, vel in ei cum sequente alio i contrahitur; 0990 ai vero ante vocalem terminationis deficit, nisi i fuerit, quod post ai rejicitur; sed contra post o omnes terminationis vocales abeunt ita, ut in omnibus terminationibus vocalis o immutata remaneat.

Praeteritum ex radice cum praeterito verbi fortis didan, dad, dedun (unde deds factum) composito efformatur (coll. § 25, 4) , quod verbum in indicativo dual. et plur. et in toto conjunctivo adhuc manifeste perspicuum est. In indicativo sing. tantum, quod proprie -dad, -dast, -dad sonare deberet, finalis consonans rejicitur, et in 2 persona, ut quantitas vocalis antea per positionem longae, sed tali rejectione detractae probabiliter compensaretur, longa vocalis pluralis ( e) in locum brevis a inducitur -da, -des, -da.

1. Forma Radicalis -i.

§ 128. Hic in formandis praesenti et imperativo quoddam est discrimen. Ubi enim longa radicalis syllaba vel brevis derivativa syllaba praecedit, i radicalis formae cum i terminationis in ei contrahitur; ubi vero brevis praecedit syllaba radicalis, haec ita producitur, ut i formae radicalis in j incidat. Caeterum idem transitus in j locum habet ad vitandum hiatum.

a. sokjan quaerere. b. lagjan projicere. Indicativus.

Ut sokjan conjugantur: α) verba vocalem naturaliter longam vel diphthongum in syllaba radicali habentia:

aa) levjan tradere, skevjan iterfacere, gatevjan ordinare, meljan scribere, aivaggeljan evangelizare, venjan sperare, merjan praedicare, unverjan indignari, svegnjan gaudere, newjan propinquare, gaunledjan pauperem facere, praufetjan prophetizare, fetjan ornare;

bb) goljan salutare, domjan judicare, siponjan discipulum esse, ogjan pavescere, svogjan suspirare, vrohjan accusare, drobjan turbare, hropjan clamare, vopjan clamare, rodjan loqui, dustodjan incipere, fodjan enutrire, veitvodjan testari, þroþjan exercere, gasoþjan saturare, botjan (sic enim tantum, non autem botan, ut in glossario irrepsit, occurrit) prodesse, gamotjan occurrere, wotjan objurgare;

cc) hrukjan cantare ( brukjan uti);

dd) usaivjan sustinere, hnaivjan humiliare, gailjan laetificare, dailjan dividere, hailjan sanare, ïnsailjan illaqueare, hraînjan purificare, gamainjan communicare, sainjan tardare, stainjan lapidare, taiknjan ostendere, draibjan compellere, bivaibjan circumdare, faurvaipjan ligare, arbaidjan laborare, baidjan cogere, usbraidjan dilatare, maidjan corrumpere, raidjan constituere, ganaitjan improbare, usgaisjan pavescere, laisjan docere, raisjan excitare, laistjan sequi;

ee) ufbauljan inflare, bisauljan maculare, gaumjan videre, haunjan humiliare, gaurjan contristari, kaurjan gravare, augjan ostendere, usbaugjan everrere, laugnjan negare, hauhjan extollere, gadaubjan indurare, galaubjan credere, daupjan baptizare, raupjan evellere, afslaupjan exuere, maudjan admonere, usdaudjan studere, blauþjan delere, dauþjan occidere, nauþjan cogere, afslauþjan coarctare metu, gadrausjan ejicere, hausjan audire, kausjan gustare, lausjan inanem reddere;

ff) gaskeirjan interpretari, sildaleikjan mirari, hleibjan sublevare, tveifljan dubitare, freidjan parcere, bleiþjan misericordem esse, gasleiþjan laedere, ufarhleiþrjan superaedificare, ïdveitjan exprobrare, fullaveisjan adimplere, gabeistjan corrumpere (de fermento)

gg) sniumjan festinare, riurjan corrumpere, stiurjan constituere, gadiupjan fodere, biniuhsjan explorare, liuhtjan illuminare, þiuþjan benedicere.

β) Verba, quorum syllaba radicalis per positionem longa est:

aa) balþjan audere, balvjan male afficere, malvjan conterere, valvjan volvere, talzjan docere, valtjan volvere, faurdammjan prohibere, anavammjan vituperare, namnjan vocare, kannjan notificare, gabrannjan exurere, urrannjan oriri facere, sandjan mittere, tandjan accendere, vandjan volvere, bandvjan significare, anananþjan audere, manvjan parare, gaaggvjan coarctare, afsvaggvjan fluctuantem reddere, dragkjan bibere, sagqjan mergere, gastagqjan procidere, tarmjan erumpere, varmjan calefacere, gatarnjan occultare, gavargjan 0992 damnare, gatarnjan defamare, gaþarbjan abstinere, atsnarpjan adedere, gahardjan indurare, fravardjan permutare, usagljan molestare, ganagljan affigere, lagrjan lacrymari, rahnjan numerare gafahrjan accommodare, þlahsjan terrere, andbahtjan ministrare, anamahtjan fortificare, potentem facere, gafrisahtjan effingere, biabrjan tremere, haftjan ligare, skaftjan creare, þrafstjan consolare, daddjan sugere, ufarskadvjan obumbrare, maþljan loqui, usfraþvjan sapientem reddere, ufarassjan multiplicare, gaþvastjan confirmare;

bb) gablindjan obcaecare, svinþjan prohibere, disvinþjan conquassare, plinsjan saltare, timrjan aedificare, sigljan sigillare, rignjan pluere facere, gaïbnjan adaequare, klismjan tinnire, usqistjan corrumpere;

cc) dulþjan festum celebrare, tulgjan confirmare, fulljan implere, anakumbjan recumbere, gasvikunþjan manifestare, hunsljan offerre, huggrjan esurire, knussjan genuflectere, barusnjan pie colere, ufartrusnjan supersalire, ïntrusgjan inserere, huzdjan thesaurum colligere;

dd) gairnjan cupere, bairhtjan manifestare, vaifairwjan flere, gagavairþjan reconciliare, airzjan errare facere (seducere), garaihtjan constituere;

ee) haurnjan tuba canere, maurgjan abbreviare, faurhtjan timere, andvaurdjan respondere, maurþrjan interficere, þaursjan sitire, ïnrauhtjan irasci.

γ) Verba cum syllaba derivativa brevi: huc vero tantum veniunt mikileid Luc. I, 46 a mikiljan magnificare, et riqizeiþ Mc. XIII, 24 a riqizjan tenebrari; et probabiliter etiam sequentia: audagjan beatum dicere, managjan multiplicare, lauhatjan illuminare, svogatjan suspirare, framaþjan peregrinare, gabigjan locupletare, glitmunjan splendere, usvalugjan circumferre.

Ut lagjan conjugantur:

α) Verba cum syllaba radicali brevi:

aa) usskavjan resipisci, aljan saginare, saljan remanere, saljan offerre, valjan optare, gramjan sollicitare, hramjan crucifigere, gatamjan domare, ufþanjan extendere, arjan arare, varjan prohibere, farjan ire, þragjan currere, lagjan jacere, vagjan agitare, ïnagjan increpare, ahjan arbitrari, tahjan lacerare, fullafahjan laetificare, ufrakjan extendere, usvakjan excitare, vrakjan persequi, afwapjan exstinguere, skaþjan laedere, fraþjan intelligere, fraatjan cibum distribuere, latjan impedire, matjan comedere, natjan rigare, satjan ponere, nasjan salvare, vasjan vestire, hazjan laudare;

bb) hrisjan quassare, vlizjan colaphizare, in faciem verberare;

cc) huljan abscondere, suljan fundare, faurmuljan os alligare, hunjan conari, huhjan arbitrari, ( bugjan vendere, emere), kukjan osculari, suþjan adulari.

β) Verba, quorum radicalis syllaba vocali desinit: stojan judicare (praet. stauïda), afdaujan fatigare (praet. afdauïda), straujan sternere (praet. stravida), taujan facere (praet. tavida), ananiujan renovare (praet. ananivida), gaqiujan vivificare ( praet. gaqivida), siujan suere (praet. sivida).

0993 «Annotatio 1.—Per exceptionem ponitur hropjiþ Luc. IX, 39 loco hropeiþ; sed contra andhafeiþ Mc. XI, 30 loco andhafjiþ (Mth. XXV, 45) . De ufarassiþ Tim. I, I, 14 loco ufarasseiþ vid. § 23, 4.

«Annotatio 2.—In 2 persona sing. imper. ei pro duplici formae regulariter adhibetur, ex. gr.; nasei Mth. VIII, 25, atlagei IX, 18, ufrakei Mc. III, 5, fraþei Tim. II, II, 7; excipitur tantum adverbiale hiri.

«Annotatio 3.—Cum hausjan occurrit etiam infinitivus hausjon Mc. IV, 33; Luc. V, 15; Joan. VI, 60; Tim. II, II, 14; nec non et loco suþjan datur suþjon Tim. II, IV, 3, et cum beistjan etiam participium pass. unbeistjoþs Cor. I, V, 7 reperitur.

«Annotatio 4.—Nonnulla hujus conjugationis verba i radici et terminationi interjectum expellunt ita, ut tenuis vel media radicis in aspiratam, t in s transeat, et d terminationis post mutam veniens in t induretur: bimaminjan deridere, praet. bimaminda, kaupatjan colaphizare, praet. kaupasta, þagkjan, praet. þahta, þugkjan, praet. þuhta, brukjan, praet. bruhta, bugjan, praet. bauhta.»

§ 129. 2. Forma radicalis -ai, haban habere.

Participium.

Act. habands Pass. habaiþs

Sic conjugantur: a) skaman erubescere, haha. haerere, þahan tacere, slavan obmutescere, quietun esse, valdan gubernare, blandan miscere, arman misereri, fastan observare, fastan jejunare, gaainanan orbare;

b) anaþivan ministerio fungi, fijan odisse, anasilan sedare, hlifan furari, sifan gaudere, vitan videre, gavrisqan (?) fructus afferre;

c) þulan tolerare, munan arbitrari, trudan (?) vindemiare, andhruskan examinare;

0994 d) sveran glorificare;

e) blotan offerre;

f) faian vituperare; fairaihan participare, aistan aestimare;

g) bauan habitare, trauan confidere, bnauan vellere, maurnan sollicitum esse, saurgan curare, andstaurran fremere;

h) weilan cessare, reiran tremere, gageigan lucrari, veihan sanctificare, leikan placere;

i) liugan mentiri, jiukan pugnare.

«Annotatio.—Cum hatan odisse, occurrit etiam forma hatjan Mth. V, 44; Luc. VI, 27.»

§ 130. 3. Forma radicalis -o. spillon annuntiare.

Participium.

Act. spillonds Pass. spilloþs

Sic conjugantur: a) cum radice monosyllaba:

aa) salbon ungere, dvalmon insanire, gahamon attrahere, karon curare, warbon ambulare, vraton ire;

bb) gatilon assequi, sviglon canere, sidon exercere, gasmiþon praeparare, viþon movere, gafriþon reconciliare, miton cogitare, fiskon piscari, vizon vivere;

cc) ushulon excidere, ufarmunnon oblivisci, mundon considerare, vundon vulnerare, supon condere, gatrudon calcare, luton decipere, luston desiderare;

dd) gredon esurire;

ee) holon fraudare, gakroton comminuere;

ff) vairþon thesaurizare, laigon lingere, bifaihon decipere, aihtron mendicare, gapaidon vestire, vlaiton circumspicere;

gg) gaunon plangere, biraubon rapere, kaupon tractare:

hh) galeikon assimilare, gaveison aspicere;

ii) aviliudon gratias agere, liuþon cantare.

b) Verba cum syllaba derivativa: airinon legatione 0995 fungi, drauhtinon militem esse, stipendia facere, gudjinon sacerdotio fungi, fraujinon dominare, skalkinon servire, ministrare, raginon regere, reikinon gubernare, leikinon sanare, horinon moechari, faginon gaudere, fairinon vituperare, aljanon studere, þiudanon regem esse, hatizon irasci, valvison volvi, ïdreigon se poenitere, aiviskon improbare, ganavistron sepelire, midumon mediatorem esse, militon militare, stipendia facere, kapillon tondere.

«Adnotatio.—Nonnulla verba ante terminationem j admittunt, quod tamen in flexionem minime influit. Talia sunt: auhjon tumultuari, sunjon justificare, gavadjon despondere, frijon amare, gasibjon se reconciliare; coll. hausjon, suþjon (§ 128, annot. 3) .»