IV. Personae Et Numerus.

§ 187. I. Personae. 1) Sunt in singulari et plurali numero tres personae, in duali, duae tantum, prima scilicet et secunda, vid. infra II.

2) Verba, quae tertia tantum persona gaudent et impersonalia dicuntur, haec sunt: rigneiþ pluit Luc. XVII, 29; sed Mth. V, 45 personaliter usurpatur: ( atta ïzvar) rigneiþ ana garaihtans jah ana ïnvindans; insuper nullis vocabulis peculiariter designantur phenomena naturalia: vesperascit dicitur seiþu vairþiþ Mth. XXVII, 57; Joan. VI, 16. Verba autem necessitates naturales significantia: esurit, sitit, quandoque modo impersonali ponuntur: Joan. VI, 35 þana gaggandan du mis ni huggreiþ jah þana galaubjandan du mis ni þaurseiþ; Rom. XII, 20 jabai gredo fijand þeinana—ïþ jabai þaursjai; Joan. VII, 37 jabai wana þaursjai; haec verba in graeco sermone personalia sunt, ut etiam huggriþs et þaursiþs Cor. I, IV, 11 vel afþaursiþs (visan) Mth. XXV, 42, gredon e contrario sub sola forma gredags vairþan personale est, vid. gloss. h. v. Alia impersonalia haec sunt: vairþiþ contingit, Mc. II, 23; Luc. IV, 36; VI, 1; XVI, 22; Cor. II, VII, 7; boteiþ opus est Mc. VIII, 36: utrumque etiam personaliter usurpatur; gadabiþ convenit, accommodatur Mc. X, 32; Skeir. III, c, cujus personale est gadobs visan; þugkeiþ videtur Mth. VI, 7; Luc. XIX, 11; Cor. II, XII, 19; graece personale est, quemadmodum alibi gothice (coll. Mc. X, 42; Luc. VIII, 18; Joan. XVI, 2; Cor. I subscript., etc.) ; binah necessum est, Cor. II, XII, 1, sed etiam personale Cor. I, X, 23; ganah sufficit Mth. X, 25, personale Joan. XIV, 8: Cor. II, II, 6; XII, 9. Quoad impersonalia aliarum linguarum, ut oportet (δεῖ), poenitet, pudet, miseret, μέλει gothice sunt personalia: skulan, ïdreigon sik, skaman sik, arman, karon (impersonaliter est karïst).

II. Triplex est Numerus, scilicet: singularis, pluralis et dualis. Gothus proprio modo dualem usurpat, ubi neque in textu graeco (1 pers. act.) neque in N. T. occurrit; sed in oratione tantum, non in narratione utitur, unde ratio est, cur hic numerus in prima et secunda personis tantummodo inveniatur, plurali pro tertia, de qua narratur, adhibito: Joan. X, 30 ïk jah atta meins ain siju; XVII, 22 vulþu þanei gaft mis, gaf ïm, ei sijaina ain svave vit (ego et pater) ain siju; XIV, 23 jabai was mik frijoþ jah vaurd mein fastaiþ, jah atta meins frijoþ ïna jah du ïmma galeiþos jah saliþvos at ïmma gataujos; Cor. I, IX, 6 ïk jah barnabas ni habos valdufni du ni vaurkjan; Mth. IX, 28-30. duatïddjedun ïesua þai blindans (duo erant) jah qad ïm ïesus; gaulaubjats þatei magjau þata taujan? 1057 qeþun du ïmma jai frauja—jah ïnagida ïns ïesus qiþands: saiwats ei manna ni viti ïþ eis usmeridedun ïna; Mc. I, 16, 17 warbonds ïesus faur marein gasaw seimonu jah andraian vairpandans nati in marein. vesun auk fiskjans. jah qaþ ïm: hirjats afar mis! XI, 2-4 ïesus ïnsandida tvans siponje jah qaþ du ïm: gaggats ïn haim jah bigitats fulan andbindandans ïna attiuhits (de hac falsa forma vid. supra § 116, annot. 3) , ja jabai was ïggqis qiþai: duwe þata taujats? qiþaits, þatei frauja þis gairneiþ. galiþun þan jah bigetun fulan; Luc. XIX, 30-33; Luc. VII, 22 ïesus qaþ du ïm (duobus scilicet legatis Joannis): gaggandans gateihats ïohannen, þatei gasewuts jah gahausideduts. In loco dualis exemplis ditissimo Mc. X, 35-39 athabaidedun sik du ïmma ïaakobus jah ïohannes qiþandans: laisari vileima ei þatei þuk bidjos, taujais unsis. ïþ ïs qaþ ïm: wa vileits taujan mik ïgqis? ïþ eis qeþun: fragif ugkis ei—sitaiva in vulþau þeinamma. ïþ ïesus qaþ du ïm: ni vituts wis bidjats, magutsu driggkan stikl, þanei ïk driggka jah daupeinai, þizaiei ïk daupjada ei daupjaindau? ïþ eis qeþun: magu! ïþ ïesus qaþ: sveþauh þana stikl, þanei ïk driggka driggkats jah þizai daupeinai, þizaiei ïk daupjada . . . primo patet, quod passivum dualem non habeat, quippe cum daupjaindau pro βαπτισθήσεσθε positum daupjanda esse deberet; quod deinde desit pluralis vileima; cujus loco vileiva spectares. Nec non et pluralis quandoque pro duali usurpatur, ut Mc. XIV, 13-15 ïnsandida tvans siponje qaþuh du ïm: gaggats ïn þo baurg jah gamoteiþ ïgqis manna kas vatins bairands, gaggats afar þamma jah þadei ïnngaleiþai qiþaits—war sind saliþvos—jah sa ïzvis taikneiþ kelikn jah jainar manvjaiþ unsis; Luc. XIX, 31 et 33 in eadem interrogatione semel duwe andbindiþ, dein duwe andbindats. Pluralis etiam solus adhibetur, licet de duobus fiat oratio: Luc. II, 48, 49 sa atta þeins jah ïk sokidedum þuk. jah qap du ïm: wa þatei sokideduþ mik. niu visseduþ þatei ïn þaim attins meinis skulda visan? In priori casu interpres arbitrarie egisse, in posteriori autem minus attentum fuisse minusque stricte ad textum graecum sese accommodasse videtur.

V. Infinitivus Et Participium.

§ 188. Verbo et nomini media intersunt infinitivus et participium. Cum verbo hoc commune habent, quod ideam actionis exprimant et regendi aptitudine gaudeant; ab eo autem differunt, quod eorum forma non sit verbalis flexio, sed propria derivatio, vid. §§ 145 cc), 148; hinc copulam in se non continent nec ad subjectum referri possunt. Nominibus vero significatione conveniunt.

§ 189. I. Infinitivus abstractam verbi ideam exhibet ideoque ex natura sua substantivum est, ex gr.: ogan timere (timor), viljan velle (voluntas, gal. le vouloir), frijon amare (amor).

1) Gothicus sermo unum tantum infinitivum praesentis scilicet activi habet, itaque alio deficiente, 1058 per eumdem etiam graeci infinitivi praet. convertuntur: Luc. I, 9 θυμιᾶσαι per saljan; 57 τεκεῖν per bairan; IV, 10 διαφυλάξαι per gafastan; Rom. XIII, 11 ἐγερθῆναι per urreisan; Cor. II, X, 2 τολμῆσαι per gadaursan; Phil. III, 11 κατειληφέναι per gafahan, etc. Cum autem Gothus infinitivum conjunctione circumscribendum habet, tunc relationem temporis observat, ut Cor. II, II, 12 ni habaida gaweilain ahmin meinamma, in þammei ni bigat (τῷ μὴ εὑρεῖν) teitaun; VIII, 5 ni svasve venidedum, ak sik silbans atgebun, svaei bedeima (ὥστε παρακαλέσαι). Sed rectum est etiam quoad sensum X, 2 bidjam ei ni andvairþs gatrauan (τό θαῤῥῆσαι).

2) Infinitivi passivi convertuntur

a) Frequenter infinitivo activi, vid. § 177 annot. 4;

b) Circumscriptione cum verbis auxiliariis: Luc. IX, 22 skal sunus mans uskusans fram sinistam vairþan (ἀποδοκιμασθῆναι); Cor. I subscript. du kaurinþium frumei þugkeiþ melida visan (γεγράφθαι) us asiai; Cor. II, V, 11 venja svikunþans visan πεφανερῶσθαι) uns;

c) Solutione conjunctionali: Mc. V, 3, 4 ni manna mahta ïna gabindan, unte ïs ufta naudibandjom eisarneinaim gabundans vas (διὰ τὸ δεδέσθαι); Luc. II, 3 ïddjedun allai, ei melidai veseina (ἀπογράφεσθαι) warjizuh in seinai baurg.

3) Propter ejus naturam substantivam ponitur infinitivus

a) Etiam pro graecis substantivis et vice versa, vid. § 193, 1;

b) Ut subjectum sententiae (§§ 207, 2 et 209, 4) , sed communius post verba ut objectum sententiae simplicis;

c) Ubi finis et consibium exprimitur praepositionem du ordinario advocat, quod ratio est, cur et in recenti Germanorum lingua legen a zu legen discriminatur, vid. infra de sententiis compositis.

«Annotatio.— Du autem a suo infinitivo vocabulis ad determinandum inservientibus vel ab eo dependentibus separari potest: Rom. VII, 5 du akran bairan; XI, 11 du ïn aljana briggan; Cor. I, VIII, 10 du galiugagudam gasaliþ matjan; Phil. IV, 10 du faur mik fraþjan; Thess. II, I, 5 du vairþans briggan ïzvis; II, 2 du ni sprauto vagjan; Skeir. II, c du garehsn daupeinais andniman.»

§ 190. II. Participium ex natura sua adjectivum est. Jam vero duo sunt participia in gothico verbo, participium scilicet praesentis (activum) et participium praeteriti (passivum); utrumque triplicem habet terminationem pro triplici genere et plerumque duplicem formam, vocalicam nimirum et consonanticam (§ 103) .

1) Participium activi formant omnia verba activae flexionis, ea etiam passivae significationis in - nan finita. Quomodo autem declinatio consonantica et vocalica in sing. masc. differant, vid. § 196. Participium activi, quod proprie praesentis significationem prae se fert, etiam pro participio praet. ponitur: Eph. III, 9 κτίσαντα: qaskapiandin; Tim. I, I, 12 ἐνδυναμώσαντι—θέμενος: 1059 ïnsvinþjandin—gasatjands; IV, 3 ἐπεγνωκὸσι: ufkunnandam; Rom. VII, 4 ἐγερθείς: urreisands; Cor. II, XII, 21 ἐλθόντα: qimanda, προημαρτηκότων: faurafravaurkjandane, μετανοησάντων: ïdreigondane; Joan. XII, 37 πεποιηκότος: gataujandin; Thess. I, IV, 13 κεκοιμημένοι: þai anaslepandans, etc. In solis circumscriptionibus cum vairpan reipsa dari potest participium praet., ut usvena vaurþans Eph. IV, 19 pro ἀπηλπικώς.

2) Participia passivi diversae sunt terminationis, prout a verbo forti vel debili derivantur (§ 103) . In quonam autem differat declinatio consonantica et vocalica in ordine ad syntaxim, vid. § 196. Participium pass., quod proprie praeteriti significationem habet, etiam pro praesenti quandoque usurpatur: Cor. II, VII, 5 θλιβόμενοι: anapragganai; Cor. I, XI, 24 τὸ κλώμενον: þata gabrukano; Mth. VI, 30 βαλλόμενοι: galagiþ, etc.

3) Pro sua natura participium saepe graeco adjectivo respondet et vice versa, sic: fairinonds pro διάβολος Tim. II, III, 3; galaubjands: πιστός Cor. II, VI, 15 etc.; ungalaubjands: ἄπιστος Mc. IX, 19, etc.; leitil galaubjands: ὀλιγόπιστος Mth. VI, 30; ufsliupands παρείςακτος Gal. II, 4; viljands: αὐθαίρετος Cor. II, VIII, 17; unwapnands: ἄσβεστος Mc. IX, 43, etc.; airzjands: πλάνος Cor. II, VI, 8; ufhausjands: ὑπήκοος Phil. II, 8; usþulands: ἀνεξίκακος Tim. II, II, 24; bleiþjands: οἰκτίρμων Luc. VI, 36 cum bleiþs; unliugands: ἀψευδής Tit. I, 2; flautands: κενόδοξος Gal. V, 26; gamainjands: κοινωνός Cor. I, X, 18; unufbrikands: ἀπρόςκοπος X, 32; sik frijonds: φίλαυτος Tim. II, III, 2, et insuper plurima sunt vocabula cum φιλ . . . composita per frijonds explicata: sik ungahabands: ἀκρατής Tim. II, III, 3.—Participium passivum insuper pro verbalibus in τός, ut: andhuliþs: ἀκατακάλυπτος Cor. I, XI, 8; ungavagids: ἀμετακίνητος Cor. I, XV, 58; gavaliþs: ἐκλεκτός Mc. XIII, 20, etc.; ungafairinoþs: ἀνέγκλητος et ἀνεπίληπτος Tim. I, III, 10; V, 7, etc.; aliþs: σιτευτός Luc. XV, 23; unbi- et unfairlaistiþs: ἀνεξιχνίαστος Rom. XI, 33; Eph. III, 8; laisiþs: διδακτός Joan. VI, 45; miþfrahunþans: συναιχμάλωτος Col. IV, 10; fraqiþans: ἐπικατάρατος Joan. VII, 49; þiuþiþs: εὐλόγητος Eph. I, 3; galaþoþs: κλητός Cor. I, I, 24; unusspilloþs: ἀνεκδιήγητος Cor. II, IX, 15; niuja satiþs: νεόφυτος Tim. I, III, 6; gatulgiþs ἀμεταμέλητος Cor. II, VII, 10; ga- et vailagaleikaiþs: εὐάρεστος Rom. XII, 1; Col. III, 12; etiam pro adjectivis: unsaltans: ἄναλος Mc. IX, 50; usagiþs: ἔκφοβος IX, 6, ganaiviþs: ταπεινός Luc. I, 52; digans: ὀστράκινος Tim. II, II, 20; us synagogein usvaurpans: ἀποσυνάγωγος Joan. XII, 42; ustauhans: τέλειος et ἄρτιος Rom. XII, 2; Tim. II, III, 17, etc.; gakusans: δόκιμος Cor. I, IX, 27, etc.; ungakusans et uskusans: ἀδόκιμος Cor. II, XIII, 5; Tit. I, 16, etc.; unbeistjoþs: ἄζυμος Cor. I, V, 7; unqeniþs: ἄγαμος I, VII, 8; gatulgiþs: ἑδραῖος et βέβαιος Col. I, 23; Cor. II, I, 6. Econtrario hails: ὑγιαίνων Luc. V, 31 etc., ἰσχύων Mth. IX, 12; unhails: ἀσθενῶν Luc. IX, 2, κακῶς ἔχων V, 31; siuks: 1060 ἀσθενῶν Mc. VI, 56 etc.; unmahteigs: ἀσθενῶν Rom. XIV, 1 etc.; gredags: πεινῶν Luc. I, 53; qius: ζῶν Mc. XII, 27 etc.; qiþuhafta: ἐκ γαστρὶ ἔχουσα Mc. XIII, 17; þarbs: χρείαν ἔχων Luc. IX, 11; fravaurhts: ἁμαρτάνων Tim. I, V, 20; gabigs: πλουτῶν Rom. X, 12; anavairþs: μέλλων Luc. III, 7 etc., ἐρχόμενος Mc. X, 30; andvairþs: παρών Cor. I, V, 3 etc., ἐνεστώς Rom. VIII, 38 etc.; anahaims: ἐνδημῶν Cor. II, V, 9; afhaims: ἐκδημῶν Cor. II, V, 6; unvita: παραφρονῶν Cor. II, XI, 23; samafraþjis: τὸ ἕν φρονῶν Phil. II, 2; auhuma: ὑπερέχων II, 3; vans: λείπων Tit. I, 5; usvena: ἀπελπίζων Luc. VI, 35; mahteigs: δυνάμενος Eph. III, 20; vaurstveigs ἐνεργούμενος Cor. II, I, 6; ïnkilþo: συνειληφυῖα Luc. I, 36; framaldrs: προβεβηκώς Luc. I, 7 etc.; naus: τεθνηκώς Luc. VII, 12; dauþs: τεθνηκώς Joan. XI, 44; riurs: φθειρόμενος IV, 22; gaurs: συλλυπούμενος; Mc. III, 5; uslukns: σχιζόμενος Mc. I, 10; vods: δαιμονιζόμενος V, 15; ushaista: ὑστερηθείς Cor. II, XI, 8; þvairhs: ὀργισθείς Luc. XIV, 22; imprimis pro perfecto: aïnakls: μεμονωμένος Tim. I, V, 5; anstai audahafts: κεχαριτωμένος Luc. I, 28; valis et liubs; ἠγαπημένος Col. III, 12; Rom. IX, 25 etc.; daubs: πεπωρωμένος Mc. VIII, 17; þaursus: ἐζηραμμένος Mc. XI, 20; gaskohs: ὑποδεδεμένος Mc. VI, 9; usliþa: παραλελυμένος Luc. V, 18; saþs: ἐκπεπλησμένος et κεκοσμένος Luc. VI, 25; Cor. I, IV, 8; gamaids: τεθραυσμένος Luc. IV, 19; banjo fulls: ἡλκωμένος XVI, 20; ufarfulls: πεπιεσμένος VI, 38; garaids: διατεταγμένος III, 13; ïnvinds: διεστραμμένος IX, 41; gafulgins: κεκρυμμένος Luc. XVIII, 34 etc.; veihs: ἡγιασμένος Joan. XVII. 19; framaþeis: ἀπηλλοτριωμένος Eph. II, 12; riqizeins: ἐσκοτισμένος IV, 18; funisks: πεπυρωμένος VI, 16.

4) Participia naturae adjectivae esse ex eo probatur insuper, quod cum praefixo un- componi possint, licet hanc compositionem verba non patiantur, sic: unagands, unbairands, unhabands, unkunnands, unliugands, unrodjands, unbaurans, unbeistjoþs, undivans, unqeniþs, unþvahans, unliugaiþs, etc., vid. Gloss. V. Un-

5) Ut pote adjectiva, etiam substantive usurpantur participia, praecipue cum articulo, vid. § 195; itaque pro graecis substantivis quandoque ponuntur, et vice versa, vid. § 193, 2, quo etiam substantivae formae in - nds referendae sunt, vid. § 193, annot.

b) De participio ut temporali, copulativo, causali etc., adhibito, nec non et de ipso circumscripto per saei et verbum finitum, vid. ubi de sententia composita agitur.

«Annotatio.—Nonnullorum intransitivorum participia pass. activam significationem habent: Mc. I, 33 garunnans couveniens; IX, 33 qumans veniens; Joan. VI, 51; III, 31; Mc. VII, 30 usgaggans exiens; Joan. IX, 21 usvahsans adultus; Tim. II, II, 8 urrisans surgens; Tim. I, IV, 7 usalþans senex. Ad ea discriminanda saepe librarius -ans pro -ands mendose exscripsit, ut Tim. I, I, 3 galeiþans pro galeiþands, vid. § 116 annot. 2. Raro autem participium act. et pass. eamdem significationem habent ut Tit. I, 6, 7 ungafairinands 1061 et ungafairinoþs, utrumque pro ἀνέγκλητος irreprehensus positum. Aliter se habet Mth. XXVI, 75 ubi Gothus, ἐμνήσθη ὁ Πέτρος τοῦ ῥήματος Ἰησοῦ εἰρηκότος αὐτῷ per gamunda paitrus vaurdis ïesuis qiþanis du sis convertens, qiþamis ad vaurdis refert 1062 (verbi Jesu, quod dictum est ei), cum ad ïesuis referre debuisset (qui dixerat illi). Minus adhuc congruenter Mc. XV, 28 ἐπληρώθη ἡ γραφὴ ἡ λέγουσα activum eodem modo in passivum commutatum est in interpretatione usfullnoda þata gamelido þata qiþano.»