CAPUT XI.

De perficientibus sacramenti conrectionem. Et primo, de perfectione sacramenti corporis.

Qui pridie, etc.

Hic post sanctificationem hostiae per quam ad transsubstantiationem ipsi hostiae confertur idoneitas, tangitur de sacramenti perfectione.

Habet autem duas partes: in quarum prima tangitur de sacramenti corporis perfectione, et in secunda tangitur de sacramenti sanguinis perfectione,ibi,Simili modo.

Circa primum octo inducuntur per ordinem : in quorum primo tangitur tem- pus quo Christus hoc sacramentum celebravit. In secundo, qualiter tactu suarum divinarum manuum materiae sacramenti transsubstantialitatem contulit. In tertio, qualiter Patri hoc sacramentum offerendum est, ostendit. In quarto, qualiter de tanto dono et beneficio gratias egit. In quinto, qualiter benedictionem omnis gratiae in hoc sacramentum profluxit. In sexto, qualiter ad mensuram uniuscujusque hoc frangendum significavit. In septimo, qualiter a discipulis .

hoc sacramentum frequentandum esse instituit. In octavo, qualiter formam sanctificationis expressit.

Dicit ergo : Qui pridie, hoc est priori die, quam pateretur, hoc est, feria quinta in nocte in qua tradebatur, post quam in Parasceve, hoc est, in sexta feria patiebatur. In illa autem nocte luna fuit quartadecima, et non erat fermentatum in domibus Judaeorum : et ideo convincitur celebrasse in azymo. Exod.XII, 15: Septem diebus azyma comedetis, et non erit fermentatum in domibus vestris. Hoc enim competit signato. I ad Corinth. v, 7 et 8: Etenim Pascha nostrum immolatus est Christus. Itaque epulemur, non in fermento veteri, neque in fermento malitiae et nequitiae, sed in azymis sinceritatis ei veritatis. De hoc tempore Apostolus dicit, I ad Corinth.XI, 23 et 24 : Quoniam Dominus Jesus, in qua nocte tradebatur, accepit panem, et gratias agens fregit.

De secundo dicit: Accepit panem de frumento puro azymum, in sanctas, hoc est, sanctificantes, ac venerabiles, propter unitam manibus deitatem, manus suas, ut tactu suarum sanctarum et divinarum manuum tali materiae sacramenti conferret, quod in omni tempore in corpus Christi transsubstantiari posset, sicut ipse tactu suae mundissimae carnis vim regenerativam conterebat aquis : talem enim virtutem creatura accipit ad tactum Creatoris. Et hoc significatum est, Joan. VI, 11, ubi Jesus ad manus accepit panes, de quibus turbas pascere voluit. Hinc est quod dicitur, Cantic. v,- 14 : Manus ejus tornatiles, aureae,plenae hyacinthis. Tornatiles dicuntur, id est, omnium volubiles operationum. Aureae autem, quia in omnibus earum operationibus splendet virtus deitatis mutans divinitus omne quod tangit manus. Plenae autem dicuntur hyacinthis, qui caelestis est virtutis et coloris: quia in omnibus operibus caelestem indicat vitam et intentionem.

Et elevatis oculis suis in caelum. Tertium est, in quo oblationem istam sem- per in caelum esse elevandam significat: quia et ipse sacerdos et hostia sic pro nobis ad Patrem in caelum ascendit. Ad Hebr.IX, 24: Non enim in manufacta sancta introivit Jesus, exemplaria verorum, sed in ipsum caelum, ut appareat nunc vultui Dei pro nobis: Et hoc est: Ad te. Deum secundum humanitatem, Patrem suum, secundum divinitatem, omnipotentem autem propter transsubstantiationis potentiam, quia in omnipotentia Dei radicatur : quia, sicut dicitur, Luc. I, 37: Non erit impossibile apud Deum omne verbum. Et ideo dixit, Joan. xx, 17 : Ascendo ad Patrem meum et Patrem vestrum, Deum meum et Deum vestrum.Tibi gratias agens. Quartum est: gratias enim dignum fuit agere de tanto dono, de tam excellenti gratia, de tam efficaci cibo, de tam digno sacramento. Joan.XI, 41 et 42: Pater, gratias ago tibi, quoniam audisti me. Ego autem sciebam, quia semper me audis. II ad Corinth.IX, 15 : Gratias ago Deo super inenarrabili dono ejus.

Benedixit. Quintum est: quia in sacramentum omnis gratiae plenitudinem effudit, ut sit verum de sacramento quod dicitur. Eccli. xliv, 25 : Benedictionem omnium gentium dedit illi. Dicunt autem hic quidam, quod signo quodam manus benedixit. Quidam autem, quod verbo occulto, quo etiam panem in corpus suum transsubstantiavit. Quidam autem, quod virtute divinitatis sine signo et verbo transsubstantiavit : quia Christus corporalibus signis et verbis uti opus non habuit, sicut qui habuit potestatem excellentiae, et non sicut minister clave utebatur. Sed quia nullum istorum probatur aliqua Apostolica auctoritate, et prima expositio dubium non habet, ideo primum plus placet inter ista. Deus enim benedicere dicitur, quando gratiam influit, sicut dicitur, Numer.VI, 27 : Invocabunt nomen meum super filios Israel,ego autem benedicam eis. Psal. CXIII, 15 : Benedicti vos a Domino, qui fecit coelum et terram.

Fregit, postquam panem in corpus suum transsubstantiavit, et haec fractio est in solis formis sacramentalibus et non in corpore Christi. Haec enim specialis est fractio in qua virtus cognoscitur deitatis, ut forma panis frangatur et corpus integrum remaneat. Luc. XXIV, 35: Cognoverunt eum, scilicet Dominum, in fractione panis. Hoc semper petierunt Cbristum esurientes , ut dicitur, Thren.

IV, 4: Parvuli petierunt panem, et non erat qui frangeret eis. Parvuli dicuntur omnes qui ad istam fractionem ante Christum inventi sunt infirmi. Quare autem fregit, posterius ostendetur.

Deditque discipulis suis. Dono dedit, sicut dicitur, Matth. X, 8: Gratis accepistis, gratis date. Sapient. III, 11: Dabitur illi fidei donum electum, et sors in templo Dei acceptissima. Non autem dedit nisi discipulis suis, significans quod indignus accedere non debet. 1 ad Corinth.

XI, 29 : Qui manducat et bibit indigne, judicium sibi manducat et bibit. Et ibidem, V. 27: Qui manducaverit panemhunc, vel biberit calicem Domini indigne, reus erit corporis et sanguinis Domini. Et ideo indigno in confessione interdici debet, et si publice inter alios accedit, sacerdos illi porrigit, quia nullum prodit, sed ille tunc rapit, sicut Judam Dominus inter alios accedentem non prohibuit.

Dicetis : Accipite, in officium. Lue. XXII, 19 : Hoc facite in meam commemorationem.

Et manducate ex hoc omnes, discipuli, ut omnes mihi incorporemini et spiritui meo sociemini : quia aliter non potestis Deo Patri offerri.

Hoc est enim corpus meum. Forma est sacramenti, qua omnis sacerdos deinceps debuit uti, et continetur in Evangelio . In hac enim forma Verbum increatum descendit in verbum creatum, et sua invisibili potentia operatur transsubstantiationem panis in corpus Christi, sicut etiam a principio in Verbo instituta et facta est omnis creatura. Joan. I, 3 et 4 : Omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil quod factum est. In ipso vita erat, et vita erat lux hominum. Ad Hebr. I, 3 : Portans omnia verbo virtutis suae.