Scholium.

Praemissa clare triplici conditione objecti primi voluntatis, et triplici Dei acceptatione resolvit per charitatem hominem ejusque actos acceptari a Deo, ad vitam aeternam supposita Dei circa hoc ordinatione, qua seclusa habens charitatem, non ideo esset sic acceptus. Habet hic pulcherrimam et claram doctrinam. Vide ad hoc Scholium in Oxon. 3. dist. 19. ad n. 7. et Doctorem ipsum in 2. d. 7. n. 11.

Hic sunt aliqua praemittenda, et deinde ad propositum applicanda. Sciendum ergo primo, quod voluntas divina habet aliquod objectum primum, ut essentiam divinam, quae est sibi perfectio intrinseca, quoniam omnis potentia operativa exigit suum objectum primum. Sed voluntas divina non necessario exigit aliquid aliud a Deo, sicut nec alia perfectio ejus intrinseca ; ideo oportet ut primum objectum voluntatis divinae sicut et intellectus ejus, sit aliquid sibi intrinsecum, et tamen sicut intellectus Dei intelligit omnia alia a se, ita voluntas ejus vult omnia alia a se.

Ex hoc sequitur triplex differentia voluntatis divinae in comparatione ad primum objectum, et ad alia. Primo enim sequitur quod cum voluntas Dei non necessario velit alia, et necessario velit suum primum objectum, quod suum primum objectum est ratio volendi alia, et quod alia non sint nisi secundario volita. Sequitur secundo quod suum primum objectum est necessario volitum ab ipso, quia cum necessario sit in actu volendi (non enim quandoque sic vult, et quandoque non), et non necessario vult alia a se ; igitur oportet quod necessario velit primum objectum, quod est sibi intrinsecum, et hoc etiam est ostensum dist. 10. Sequitur tertia differentia, quod objectum primum voluntatis divinae sit in effectu ex natura rei; quod enim est fictitium non potest esse objectum primum operationis realis. Sed nihil aliud secundario objectum oportet quod sit existens, ad hoc quod sit objectum voluntatis, sed ut apprehensum ab aeterno est objectum voluntatis.

Ad propositum igitur dico, quod acceptatio respectu secundi objecti potest intelligi tripliciter. Uno modo simplici complacentia, et haec est necessaria respectu cujuslibet possibilis esse ; sicut enim intellectus divinus necessario videt omnem entitatem possibilem, ita vult eam, et per consequens complacet sibi in volitione illius simplici complacentia, et de ista, quae potest esse respectu eorum, quae nunquam erunt, non intelligitur quaestio. Secunda acceptatio potest intelligi, qua voluntas divina vult aliquid esse volitione elficaci, quae distinguitur a volitione divina simplici, sicut in nobis. Voluntas enim nostra potest velle bene alicui, voluntate benevolentiae, quasi volitione simplici, licet non cooperetur ad bonum ejus, et tunc non vult bonum sibi voluntate efficaci. Voluntas igitur Dei efficax tantum est respectu eorum, quae aliquando erunt, et ad quorum esse cooperabatur. Nec de ista acceptatione, qua rem sic acceptat, intelligitur quaestio, quia sic acceptatur actus substratus malitiae in omni peccato, quia talem actum secundum substantiam actus vult Deus esse voluntate efficaci, quia ad ejus esse cooperatur, sicut ad esse cujuslibet positivi. Tertia est acceptatio divina, quae non solum vult rem esse, sed acceptat eam, respectu majoris boni, et talis est volitio divina, quae acceptat aliquod bonum, ordinando ad majus bonum, vel ad bonum completivum suae perfectionis, ut ad beatitudinem ; et talis acceptatio divina est respectu creaturae rationalis, de qua intelligitur quaestio.

Dico ergo, quod charitas non est formalis ratio acceptationis ex parte elicientis actum acceptationis, quia non est formalis ratio quare Deus elicit aliquem actum voluntatis, sed ipsa voluntas divina ; et ideo relinquitur quod charitas sit ratio acceptandi objecta, scilicet ratio acceptabili tatis in objecto acceptabili ; non tamen est propria ratio objectiva acceptandi, quia non est primum objectum, ut prius declaratum est ; ergo est secunda ratio objectiva acceptandi, sed non secunda ratio objectiva solum habens esse in apprehensione divina, sicut possibilia, quae nunquam erunt. Sed sicut ratio objectiva alicujus, quod aliquando erit, non tamen ut existentis actualiter, quia Deus ab aeterno voluit aliquem actum meritorium futurum acceptare, non tamen vult fore necessario, quia ut praedictum est, voluntas divina sic solum necessario vult objectum primum. Nec etiam charitas est ratio objectiva acceptandi aliquem actum secundum legem universalem, qua Deus statuit quod omnis finaliter justus salvabitur ; sed est ratio objectiva acceptandi aliquem actum in particulari, et est quasi explicatio legis universalis, et se habens ad illum, sicut judicium ad justitiam. Judicium enim est explicatio justitiae in aliquo singulari actu ; ideo dicitur de Deo, Psal. 118. Feci judicium et justitiam.

Recolligendo igitur, dico quod charitas est ratio acceptandi objectiva, non prima, sed secunda ; non necessaria, sed contingens ; non actus personae habentis esse in sola apprehensione, nec in effectu solum, sed habentis esse possibile ab aeterno, quod aliquando erit ; non secundum legem universalem, sed secundum quam in particulari ordinavit ad bonum perfectum, sive ad suae perfectionis complementum. Unde ille actus dicitur esse a Deo acceptus acceptatione aeterna, quam Deus praevidens ab aeterno, ex talibus principiis eiiciendi voluit ab aeterno ipsum ordinatum esse ad praemium, et sic charitas est ratio objectiva tribuens habilitatem acceptationis passivae personae actui.

Hoc autem declaratur et per rationem, et per exempla sic: Sicut habitus intellectus includit quodammodo objectum sub ratione intelligibilis, ita habitus appetitivus quodammodo includit objectum sub ratione appetibilis ; igitur sicut intellectus per habitum intelligibilem inclinatur ad objectum videndum, ita habitus appetitivus inclinat appetitum ad appetibile diligendum. Sed diligens aliquid propter se proprie amore liberalitatis, non amore zelotypiae, diligit omnia diligentia illud primum diligibile, et omnia quae sunt ratio diligendi illud, vel inclinandi in amorem ejus ; Deus autem sic diligit objectum suum primarium, igitur Deus diligit omnia potentia diligere suum primum diligibile, et omnia quae inclinant in amorem ejus. Cura igitur habitus charitatis sit inclinativus voluntatis in amorem primi diligibilis a Deo, ut jam ostensum est, sequitur quod habitus charitatis potest esse ratio diligibilitatis, et per consequens acceptationis dilectionis in isto diligente Deum.

Exemplum, si centrum haberet voluntatem, qua posset diligere, utique diligeret omnia, quae possent ad ipsum tendere, et motus eorum, quibus illa omnia tenderent, et hoc per gravitatem, per quam tendunt ad ipsum, ita quod gravitas tunc esset ratio acceptabilitatis actus tendentiae ipsorum. Levia autem, aut alia indifferenter, quae gravitatem non habent, non diligeret ; sic similiter in proposito, essentia divina est centrum, quod est ubique, et cujus circumferentia est nusquam, in quam dirigitur voluntas, quae per charitatem , ut per pondus quoddam allevians, (quia amor meus, pondus meum) tendit in ipsam, et tam voluntatem quam actum ejus acceptat Deus, pro quanto habet charitatem, qua tendit in ipsum, ut sic charitas sit ratio objectiva acceptabilitatis in objecto, sine qua, nec persona, nec actus ejus essent acceptata.

Aliud exemplum est de pulchritudine. Nam secundum Augustinum 8. de Trin. c. 10. Justitia est quaedam pulchritudo animi, quae pulchri sunt homines ; sicut ergo pulchritudo corporalis est ratio acceptationis, quia illud pulchrum acceptatur a diligente pulchrum corpus., et non aliquid aliud, quia non diligit, quia melius perorat, aut aliquid aliud operatur ; sic est intelligendum de justitia animi, per quam intelligo charitatem, quod anima per ipsam, ut per quemdam decorem et pulchritudinem acceptatur a Deo, sicut dictum est, quod charitas est ratio acceptandi personam, sic etiam et actum, qui elicitur a charitate. Non tamen similiter et eodem modo, est principium acceptandi actum et personam, quia charitas non est principium formale acceptandi actum, quia non est forma ejus, sed est principium acceptandi actum, tanquam aliquid inclinans in ipsum, ut patet per exemplum de pondere seu gravitate prius positum, quomodo esset principium acceptationis gravis in centrum, si centrum haberet voluntatem, qua posset acceptare. Charitas ergo est ratio acceptandi actum diligendi, quatenus actus elicitur conformiter inclinationi charitatis ; ideo charitas est ratio acceptandi solum extrinseca actus diligendi, qui acceptatus elicitur conformiter inclinationi charitatis. . Ad primam rationem, concedo quod personam acceptari a voluntate divina, nihil aliud sit, quam voluntatem divinam ipsam acceptare, nisi quod in prima fit comparatio objecti ad potentiam, et in secunda potentiae ad objectum. Sed quando dicitur in minori, quia nihil creatum potest esse ratio formalis voluntati divinae acceptandi, concedo quod nec elicitive, nec objective primo, nec ut habens esse novum in effectu, sed ut habens esse apprehensum ab aeterno aliquando futurum, potest esse ratio objectiva secundaria, tribuens primo habilitatem acceptationi, et postea de condigno secundum potentiam ordinatam.

Ad secundum quod arguitur, quod acceptatio praecedit gratiam, dicendum quod duplex est gratia in modo acceptandi. Una est acceptatio praecedens gratiam, quae est acceptatio secundum quid, qua Deus acceptat ad gratiam aliquam personam, vel propter motum aliquem bonum, vel propter gratiam graiis datam, vel alio modo, secundum diversas opiniones. Alia vero est acceptatio ad vitam aeternam, et hoc sequitur gratiam, de qua quaerit quaestio.

Ad alia quae sequuntur patet responsio per praedicta, quoniam non est ratio formalis acceptationis actus, sed proratio aut dispor sitio, quia actus elicitur concorditer secundum inclinationem talis principii.