Scholium.

Asserit nullatenus diminui per peccatum veniale charitatem, neque per aliam quamcumque causam habitum hunc pati decrementum, sed vel totaliter corrumpi, vel permanere in eo gradu quo infusus est. Fervorem autem charitatis dupliciter imminui primo positive per actus haud omnino conformes charitati, et praeter inclinationem ejus, qui generant habitum inclinantem in actus quasi contrarios charitati, et per quem voluntas redditur minus habitualis ad eliciendum actus charitatis. Secundo negative non eliciendo actus charitatis ; ex qua omissione oritur quidam tepor vel torpor in anima.

Respondeo, quod cum quaeritur an charitas possit diminui, potest quaeri de potentia, vel ex parte charitatis in se; vel secundum esse ejus in subjecto, vel in comparatione ad suam causam principalem, scilicet Deum, vel ad causam demeritoriam. Si primo modo, sic potest quantum est ex se diminui, sicut et quantitas extensiva, sicut enim una pars quantitatis potest ab alia auferri, et ita tota quantitas diminui, sic per potentiam divinam potest unus gradus ab alio auferri in charitate; nam quidquid est divisibile secundum gradus intensionis, potest unus gradus ab alio auferri, et tota illa quantitas diminui, quantum est ex parte talis formae. Similiter secundo modo est diminuibilis quantum est ex parte sui, et quia quaecumque forma est divisibilis in se, potest dare esse subjecto divisibiliter, et per consequens est divisibilis secundum esse ejus in subjecto. Si autem comparatur ad causam agentem, sic charitas per nullum agens creatum potest effective diminui, quia quaecumque formae de nihilo producuntur, eorum corruptio est versio in nihil. Sed nulla virtus creata potest aliquid annihilare, quia praesupponit aliquid, quod relinquat post actionem, ideo nulla virtus creata potest corrumpere aliquid quod de nihilo producitur, et per consequens nec diminuere. Solus igitur Deus potest charitatem corrumpere, non per actionem aliquam, sed subtrahendo influentiam suam.

Si autem comparetur ad causam demeritoriam, ut ad peccatum, dicitur quod quamvis Deus de potentia sua absoluta possit corrumpere aut diminuere charitatem propter demeritum peccati venialis, sicut actualis, non tamen de potentia sua ordinata, quia statuit pro lege hoc, pro minori malo nunquam auferre majus bonum, quia sicut ex liberalitate bonitatis suae dat majus bonum pro minori bono, quia praemiat ultra condignum, ita etiam pro majori malo punit minori malo ; unde et punit citra condignum. Nunc autem omne demeritum veniale est minus malum, quam charitas sit bona, et ideo de potentia sua ordinata non corrumpit, nec diminuit charitatem propter peccatum veniale, sed propter demeritum peccati mortalis totaliter corrumpit.

Sed hic est dubium an fervor charitatis diminuatur per venialia ? Et dicit quidam quod charitas habet suum fervorem essentialem, qui non potest diminui per venialia, sicut nec ipsa charitas ; sed tamen quia charitas causat alium fervorem in anima, illum fervorem sic causatum potest peccatum veniale diminuere.

Sed hoc nihil est, nam formae perficientes sua subjecta sub esse quieto non causant alias formas in subjectis a seipsis, sicut albedo non causat aliud esse in pariete, sed suum esse proprium communicat, et ideo non plus causat charitas in anima quam albedo in pariete, nisi actum charitatis in quem inclinat, sed non aliam formam mansivam.

Respondeo igitur ad hoc, quod fervor charitatis dupliciter potest diminui : Uno modo positive per actionem positivam ; alio modo privative, sive negative per amissionem. Primo modo sic, nam sicut supra dictum est, charitas est pondus voluntatis, inclinans ipsam ; voluntas tamen non necessario sequitur inclinationem ejus, sicut lapis inclinationem gravitatis, et ideo potest agere praeter inclinationem ejus, et contra inclinationem ejus ; agendo autem et eligendo actus praeter inclinationem potest sibi per hujusmodi actus habitum generare, qui licet non sit omnino contrarius charitati, nec damnatur ut malus, tamen inclinat in alios actus quam charitatis, et quasi in actus contrarios actibus charitatis ; et sic voluntas disposita per hujusmodi habitum redditur minus habitualis ad eliciendum actus charitatis. Secundum hoc igitur fervor charitatis diminuitur, quia habilitas voluntatis per habitum generatum ex peccatis venialibus.

Alio etiam modo diminuitur fervor charitatis negative, omittendo elicere actus charitatis, nam ex actibus charitatis elicitis nata est generari in voluntate quaedam charitas acquisita, sive quidam habitus amoris ; quod probatur, nam activo et passivo approximatis sequitur actio et effectus actionis. Sed actus eliciti ex charitate non sunt minus activi quam si elicerentur a sola voluntate sine charitate ; igitur sicut illi actus nati essent generare quemdam habitum, ita etiam quando eliciuntur mediante habitu charitatis ; ille autem habitus disponit voluntatem ut faciliter et delectabiliter operetur, et per consequens cum majore fervore, quam si sola charitate infusa, et iste etiam fervor manet aliquando in Aoluntate exis tenli in peccato mortali levi. Et ideo omittendo elicere actus charitatis non generatur talis habitus, quo voluntas esset magis habilitata et inclinata ad actus charitatis, et magis ferventer operaretur ; et ideo sic negative diminuitur fervor charitatis per omissionem actuum charitatis.

Ad rationem alterius opinionis primam, dicendum quod consequentia non valet, quod una forma si intendatur, ergo sequitur quod remittat aliam ; tenet tamen in contrariis formaliter. Tenet etiam consequentia Augustini, per hoc augmentum charitatis, sequitur intendi actus bonos et meritorios, per quos diminuitur cupiditas et actus ejus ; non sic autem potest actus cupiditatis super charitatem.

Ad secundum dico quod quamvis unus peccet venialiter et alius non, et si sint aequales in charitate, aeque diliguntur a Deo, et ad aequale praemium. Nec obstat quod unum . vult punire, quia non omnis, qui citius evolat ad caelum, magis diligitur, tunc enim parvuli baptizati, qui citius evolant, magis diligerentur, et plus de praemio haberent, quod tamen regulariter non est verum. Unde vult illum vapulare ut purgatus praemium suum recipiat.

Ad tertium, dicendum quod per se peccatum veniale infusionem non impedit charitatis, imo duobus elicientibus aequalem actum meritorium, aequaliter infunditur charitas, quamvis unus peccet venialiter, et alius non. Quod autem impediat, hoc , est per accidens, ut quia cum actu veniali non habet ita meritorium actum, vel si habet, non tamen aeque intensum meritorie, sicut si non peccaret venialiter.

Ad primum principale, concedo quod contraria habent fieri circa idem, quantum ad naturam eorum, et ideo sicut charitas in se est augmentabilis, sic et diminuibilis ; non ,tamen sequitur ex statuto divino quod si augetur per actum meritorium, quod diminuetur per demeritorium, ut patet ex dictis.

Ad secundum, dico quod peccatum non adimit de bono secundum actum primum, quia ei non opponitur, et ideo non tollit habitum, sed adimit de bono in actu secundo, et non de bono quod inest, sed secundum quod natum esset inesse ; unde tollit rectitudinem actus, quae nata esset inesse, si illa deformitas non. inesset.

Ad tertium , dicendum quod peccatum mortale et veniale non sunt in eodem genere mali propinquo, et ideo non sequitur quod habeant eamdem rationem in agendo. Item, peccatum mortale secundum suam formalitatem non corrumpit charitatem, sed Deus subtrahendo influentiam suam.

Ad quartum, dico quod charitas non solum corrumpitur, quando Deus minus diligitur, quam creatura, sed quando aequaliter, quia semper debet diligi plusquam creatura, et hoc quantum ad appretiabilitatem objecti, licet non oporteat quantum ad intensionem actus.