Scholium.

Ad secundam quaestionem, quae est quarta hujus distinctionis, solvit, Deum habere infinitas ideas, quia infinita sunt cognoscibilia, et comprehendens essentiam infinitam, omnia illa cognoscit, et sic infinitas habet ideas, sive ponas ideam cum Doctore esse objectum cognitum, sive cum aliis relationem, quae sit ratio non cognoscendi. Ad primum principale refutat optime responsionem O. Thomae I. p. q. 14. art. 12. ad primum, et explicat bene illud : Quidquid repugnat entitati, repugnat cognitioni.

Ad secundam quaestionem dicendum est, cum antiquo Doctore Bonaventura, quod in Deo sunt infinitae ideae ; propter tamen infinitatem vitandam forte negaverimt. alias ideas esse individuorum, et partium in toto. Sed frustra hoc intenditur vitare, quia concedunt. in Deo esse infinita cognita, quia infinita intelligit ; sed non est ratio quare Deo magis repugnat infinitas idearum quam cognitorum, quia non arguit compositionem una infinitas, sicut nec alia ; nec sequitur aliqua imperfectio magis ex infinitate idearum, quam ex infinitate cognitorum. Quod autem sint infinitae ideae in Deo, patet ex dictis in praecedenti quaestione , tum quia individua possunt esse infinita, quorum quodlibet habet propriam ideam in Deo, quia si ejus potest esse propria idea, ut probatum est supra, et Deus non fit de non cognoscente cognoscens, oportet quod nunc actu habeat infinitas ideas infinitorum individuorum, quae sunt in potentia. Hoc etiam potest probari de numeris, quia secundum Augustinum, noti sunt apud Deum, et etiam de futuris, et partibus continuis, et de multis laliis.

Ad hoc etiam adduco unam rationem talem : Intellectus, qui est comprehensivus entitatis perfectioris, est comprehensivus entitatis imperfectioris, vel saltem entitatis, quae non est perfectior ; sed infinitas essentiae divinae est perfectior quam infinitas alia, ut cognitorum, vel rationum cognoscendi ; infinitatem autem essentiae suae comprehendit ex natura rei ; igitur potest quamcumque aliam infinitatem comprehendere ; et per consequens si idea sit objectum cognitum, cum objecta infinita comprehendat, infinitae ideae erunt in mente divina ; si etiam idea sit respectus essentiae divinae ad objecta cognita, cum illa sint infinita, et respectus illi erunt infiniti, et sic idem quod prius sequitur, quia ideae sunt infinitae. Assumptum autem, scilicet quod infinitas essentiae sit perfectior, quam quaecumque alia infinitas, ut objectorum cognitorum, vel quorumcumque aliorum, patet, quia illa infinitas, quae est essentiae, est omnino prima, et non participata. Alia autem infinitas est per participationem, quia infinitas essentiae est quasi causa infinitatis objectorum in esse cognito ; unde est infinitas aliorum per reductionem ad infinitatem essentiae. Quomodocumque enim ideae ponantur in Deo, sive ut objecta cognita, sive ut rationes cognoscendi, non sunt tamen omnino prima sicut essentia, quia oportet primum esse simpliciter unum omnibus modis in se, et ibi est standum in prioritate.

Ad primam rationem istius quaestionis, dicit quidam Doctor, cum dicitur quod infinitum est ignotum, quod infinitum potest accipi dupliciter. Uno modo secundum modum suae entitatis, ut scilicet pars accipitur post partem, quomodo habet esse in rebus, et sic a nullo intellectu, nec creato, nec increato potest cognosci, quia dum intellectus quamcumque intelligit partem post partem, nunquam omnia intelligeret, ut infinitum, sed finitum. Alio modo potest accipi infinitum, ut omnes partes, quae sunt in potentia in infinito, simul accipiantur ut. quoddam totum simul in actu, et sic potest cognosci ab intellectu infinito comprehendente, cujusmodi est intellectus divinus ; et salvatur dictum Philosophi quoad intellectum nostrum, qui intelligit discurrendo ab uno in aliud, et intelligit unum post aliud ; et sic verum est quod si causae infinitae essent, nihil a nobis sciretur, quia oporteret omnes causas cognosci, si effectus deberet perfecte cognosci ; hoc autem non posset intellectus noster singillatim discurrendo ab uno in aliud, et post unum intelligendo aliud.

Contra istam responsionem arguit alius sic : Quod repngnat alicujus entitati, repugnat ejus cognoscibilitati, quia unumquodque sicut se habet ad esse, sic ad cognosci. Sed infinitum repugnat entitati secundum simultatem ejus, vel magis secundum simultatem, quam secundum successionem partis post partem ; ergo similiter infinitum acceptum secundum simultatem, magis repugnabit cognoscibilitati, quam ut accipitur pars post partem.

Secundo arguit contra praedictam responsionem sic : Secundum quod accipitur pars post partem, sic est finitum, et non infinitum ; igitur si infinitum accipitur secundum proprium modum infinitatis, non accipitur ut pars post partem ; igitur sic cognoscere infinitum non est cognitio ejus secundum modum entitatis suae.

Sed istud ultimum solum est contra verba, et non est contra rem; ideo iste secundus Doctor aliter respondet sic, quod aliquid repugnare alicui contingit dupliciter, vel secundum esse quidditativum, vel secundum esse existentiae. Quod ergo repugnat alicui secundum esse quidditativum, sive essentiae, repugnat cognoscibilitati ejus, quia cognoscibilitas ejus est secundum esse quidditativum, unde cui repugnat talis entitas quidditativa, sibi repugnat cognoscibilitas ; sic autem non est de infinito, quia non repugnat entitati secundum esse essentiae, sed tantum repugnat sibi secundum esse existentiae in se. Quod autem isto modo repugnat entitati alicujus, non oportet quod repugnet cognoscibilitati ejus, quia potest per aliud cognosci, in quo continetur eminenter notitia ejus, et ideo potest cognosci infinitum a Deo, in quo continetur eminenter notitia ejus.

Contra, entitas quidditativa, cujus est esse ratum, secundum sic respondentem, non differt ab esse fictifio, nisi quia hoc potest existere, et habens esse fictilium prohibitum est existere, unde et secundum ipsum, ista non differunt, nisi quia entitati fictitiae repugnat esse, non autem entitati quidditativa; cui ergo repugnat esse existentiae, sibi repugnat habere esse quidditativum ; igitur non potest sibi repugnare secundum esse existentiae, et tamen sibi convenire secundum esse essentiae.

Item, si infinito repugnat esse existentiae, igitur non continetur in alio virtualiter ; si enim contineretur virtualiter, posset produci in effectu hoc enim est habere aliquid virtualiter sive eminenter. Si enim non potest esse in effectu, in nullo continetur eminenter, sive virtualiter ; igitur non potest per alterum repraesentari, et per consequens nec cognosci, et propter hoc dicunt quod fictitia non sunt in Deo virtualiter,nec repraesentantur peripsura virtualiter, quia repugnat eis produci in effectu.

Ideo respondeo aliter ad rationem : Posset enim dici quod ibi est figura dictionis, quia quidquid dicit substantiam infinitam, dicit modum ; sed de isto non curo. Aliter dico quod quidquid repugnat entitati secundum aliquem modum essendi, non repugnat cognoscibilitati ; exemplum, albedini et nigredini repugnat esse simul in subjecto eodem, et tamen non repugnat eis simul cognosci ; unde quidquid repugnat entitati eorum secundum istum modum simultatis, repugnat cognoscibilitati eorum secundum istum modum. Sic in proposito, non enim repugnat alicui de numero infinitorum esse simpliciter, tamen simul esse repugnat eis ; possunt tamen simul intelligi ab intellectu infinito comprehendente, ut dicit primus Doctor.

Per hoc ad formam majoris rationis, concedo majorem : Quidquid repugnat entitati repugnat cognoscibilitati. Et quando dicit in minori, infinitum repugnat entitati, si accipiatur infinitum secundum entitates, importatas per partes infiniti, sic falsa est ; nullum enim eorum, nec aliqua entitas ipsius infiniti repugnat entitati. Si autem accipiatur infinitum secundum modum infiniti, qui est simultas illarum entitatum, quod aliter non est proprie infinitum, sed finitum, tunc non sequitur conclusio, sed est figura dictionis, commutando rem in modum. Et si accipiatur etiam iste modus si mul Latis in conclusione, tunc non sequitur, ut patet per dicta.

Et si arguitur contra hoc, quod si Deus cognoscit infinita, igitur potest cognoscere unum infinitum, quia ex illis infinitis numero in intellectu potest intelligi fieri unum, sicut arguit Philosophus 7. Physicorum de infinitis,si essent in re extra. Si igitur simul intelligit infinita, igitur simul intelligit infinitum, et sic posset illud producere, quia quod simul intelligit, est factibile ab eo, quia si simul intelligit infinitum, ratio cognoscendi ipsius habet unam ideam, et per consequens possetproduci ut unum.

Respondeo quod cognoscit infinita simul, et infinitum simul, sed non sequitur, cognoscit infinitum uno actu, et simul ; igitur infinitum est similiter factibile ab eo. Unde haec est falsa, omne cognoscibile a Deo unico actu et simul, est simul factibile ab eo. Patet enim hoc esse falsum de tempore, simul enim cognoscit tempus, et omnes partes temporis, nec tamen potest simul totum tempus producere; et ideo nec omne cognitum a Deo unica idea potest simul produci a Deo, quia sicut nunc dictum est, successivum, ut tempus, habet unam ideam in Deo, et motus, et tamen repugnat eis ex natura eorum, quod sint totum simul. Hoc etiam patet in nobis, quod enim uno actu concipimus, non possumus simul in effecta producere.

Ad secundum, quando arguitur ex Augustino, quidquid scientia comprehenditur, scientis comprehensione finitur, dicendum quod hoc solvitur per hoc quod Augustinus ibidem subdit, quod perfectio et omnis infinitas, quodam ineffabili

modo Deo finita est, quia scientiae ipsius incomprehensibilis non est, quare infinitas numerorum scientiae Dei, qua comprehenditur esse, non potest esse infinita ; et secundum hoc concedenda est prima responsio, quia sicut comprehenduntur scientia Dei, in respectu ejus finiuntur, non tamen in se, et tunc respondendum est ad rationem in contrarium, quod si esset simpliciter finitum, et realiter, tale esset individuum in se finitum ; sed non est ita in propositu, nam numeri infiniti debent tunc concedi esse finiti respectu scientiae Dei, non simpliciter, sed secundum quamdam proportionem, quia infinila se habent ad intellectum suum, sicut finita ad intellectum finitum respectu scientiae Dei, quia non excedit ipsam ; unde quia non excedit, nec exceditur, secundum hoc potest dici habere modum finiti, respectu intellectus divini, realiter tamen, sive conceptum a Deo, sive in se consideratum est infinitum, ut patet de essentia sua, quae comprehenditur ab intellectu suo, et pro tanto habet modum finiti, quia non excedit, nec exceditur, et tamen in se infinita est, et etiam respectu intellectus divini infinita est, aliter enim non beatificaret.

Ad tertium, quando arguitur quod infinitum non est majus infinito, concedo si sint ejusdem rationis ; si tamen sint alterius rationis, non oportet, sicut si linea et punctum, vel superficies et linea, quae sunt alterius rationis, sint infinita, tamen quia alia est ratio unius quam alterius, unum excedit aliud in infinitum, quia quotcumque puncta adduntur uni puncto, nunquam attingit ad rationem lineae ; sic in proposito infinitas essentiae non est participata, et ideo beatificat ; infinitas autem aliorum quorumcumque est participata, et non prima, et ideo est in Iinitas secundum quid, et ideo prima est major, sive perfectior secunda.