REPORTATA PARISIENSIA LIBER PRIMUS.

 QUAESTIO PRIMA.

 Quatuor has conditiones ad rationem scientiae necessarias, requirit etiam Doctor in q. 3. prol. scripti Oxoniensis q. i. later. n. 20. et in 3. d. 24.

 Contra ista objicitur sic : Sicut objectum primum potentiae ad potentiam, ita objectum primum habitus se habet ad habitum sed primum objectum potent

 Ex hoc sequitur corollarium, quod de nullo potest aliud sciri, nisi de quo possunt plures conceptus haberi, unus quidditativus, et alii quasi denomina

 Contra ista objicitur sic : Sicut objectum primum potentiae ad potentiam, ita objectum primum habitus se habet ad habitum sed primum objectum potent

 Objecit ex Goffredo, quod activum et passivum differant subjecto, et proinde unum et idem non posse esse respectu sui movens et mobile, ac consequente

 Sed ultra id, quod dictum est de intellectu viatoris, inquirunt aliqui, si Deus possit concipi sub distinctis rationibus a quocumque intellectu, etiam

 Contra tamen omnes istas opiniones duplex est via. Una probando istam affirmativam, quod Deus sub ratione divinitatis est primum subjectum hujus scien

 QUAESTIO II.

 Contra : De Deo sub ratione deilatis non potest esse scientia nisi unica igitur non habet aliquam sibi subalternatam. Probatio antecedentis : Quaecu

 Respondeo ad quaestionem quod viator potest scire veritates per se scibiles de Deo sub ratione Deitatis, scire (inquam) simpliciter et perfecte simp

 QUAESTIO III.

 sed recte ita negasse probat Scotus duabus potissimum rationibus muluatis ex scripto Oxonien. q. 3. prol. ad argumentum secundum quaestionis 2. n. 20.

 Sed contra hoc quibusdam persuasionibus potest argui sic, sumpta triplici majore : Omnis cognitio nostra naturalis de Deo est per effectum aequivocum.

 Ex dictis patet responsio ad quaestionem, quod aliquas veritates possumus ex naturalibus cognoscere de Deo, et aliquas non, quia quaecumque ex his, qu

 Egregie et clare explicat difficultatem hanc in opereOxoniensi q. 3. Prolog. et 3. later. anum. 22. ubi distinguit de Theologia, sive scientia Dei, be

 Ex hoc apparet falsitas illius opinionis, quae ponit quod Theologia non est unus habitus, sed duplex, scilicet practicus et speculativus, quia conside

 DISTINCTIO I.

 QUAESTIO I.

 Quantum ad primum, dico quod fruitio potest accipi pro fruitione in communi vel ordinata. Patet, quaecumque potentia potest inordinate agere, actus ej

 QUAESTIO II.

 Ista quaestio potest intelligi dupliciter. Uno modo de fine ultimo obscure cognito alio modo de fine ultimo clare apprehenso et intuitive et utrum

 QUAESTIO III.

 Impugnat opinionem asse rentem dilectionem et delectationem realiter identificari, et differre tantum secundum rationem, idque multis prosequitur rati

 QUAESTIO IV.

 Circa istas quaestiones primo declaratur qualiter in corporalibus quadrupliciter est quies. Primum quietativum gravium est centrum potest ergo aliqu

 DISTINCTIO II.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 Ut primae satisfaciat quaestioni, et probet dari aliquod ens simpliciter primum, supponit nullum esse conceptum de Deo nobis per se notum demonstratio

 SCHOLUJM II.

 QUAESTIO III.

 Praemissa infiniti descriptione et probato, quod non habeat infinitatem ex comparatione ad alia, sed intrinsece et immediate a se, attulit duas ration

 QUAESTIO IV.

 Dicitur ad quaestionem quod sic, quia si essent multi dii, vel convenirent in aliquo, vel in nullo. Si in aliquo, aut totaliter, ita quod quidquid hab

 QUAESTIO V.

 Ideo aliter declaratur intentum. Primo sic, ponendo unam rationem. Secundo ponendo quatuor instantias, et ex solutione cujuslibet adducendo unam ratio

 QUAESTIO VI.

 Opinio IIenrici quodl. 6 q. I. el in sum. arl. 37. duas esse lanium processiones in Deo, quia duo tantum sunl actus immanentes, ut intelligere et vell

 Respondeo, quod quaestio ista potest dupliciter intelligi : uno modo, an tantum sint duae productiones secundum suas rationes formales, diversae in di

 QUAESTIO VII.

 Ideo dico quod in divinis est tantum una productio numero unius rationis, sic quod si ponatur per impossibile, vel per incompossibile, quod haec produ

 QUAESTIO VIII.

 Secundo declaratur quomodo potest hoc intelligi sine contradictione. In creaturis perfectionis est quod essentia et natura communicetur, sed imperfect

 DISTINCTIO III.

 QUAESTIO I.

 Est igitur quaestio : An possumus habere aliquam cognitionem de Deo, qua cognoscitur in aliquo conceptu simplici) et hic sunt opiniones. Nam quidam di

 Alia est opinio, quae nimis tribuit intellectui nostro de cognitione Dei, sicut prior nimis ab eo circa eamdem removebat ponit igitur haec opinio qu

 Dico igitur ad quaestionem quod in intellectu viatoris absolute est possibilis conceptus Dei proprius, quia hoc posset Deus creare infundendo lumen pr

 QUAESTIO II.

 Dico, quod propositio per se nota est, quae est evidens ex terminis, ita quod non ex alia propositione, sed ex terminis, ut sui sunt, quia non est ide

 QUAESTIO III.

 Dico igitur, quod quaecumque in creaturis per modum similitudinis vel proportionis repraesentant tria appropriabilia tribus personis, includunt ration

 QUAESTIO IV.

 Dico igitur quod oportet ponere in intellectu, ut habet rationem memoriae, speciem intelligibilem repraesentantem universale . ut universale, naturali

 QUAESTIO V.

 Hic ohiler moneo quaestionem hanc et sequentem haberi in scripto Oxoniensi, ad calcem tamen quaestionis sextae, et marginatorem contendere ad illud op

 Sed contra conclusionem praedictam in se, sive sic intelligat Avicenna, sive aliter, primo arguo sic, quod si species intelligibilis non maneat in int

 QUAESTIO VI.

 Respondeo, tria sunt hic videnda: Primo, quae entitas sit intellectio. Secundo, si aliqua mutatio possit esse ad talem entitatem. Tertio, si talis ent

 QUAESTIO VII.

 Imaginem Trinitatis consistere in mente, notitia et amore, vel in memoria, intelligentia et voluntate utrumque explicat ad mentem Augustini. Per min

 DISTINCTIO IV.

 QUAESTIO I.

 Negat Doctor propositionem hanc : Deus genuit alium Deum, quia nec alium a Deo, nec alium deitate, vel in deitate, quod secundum regulas Logicae optim

 QUAESTIO II.

 Optime explicat Logice et Theologice hunc esse veram : Deus est Pater, Filius et Spirilus sanctus. De quo late in Oxon. hic q. 2.

 DISTINCTIO V.

 QUAESTIO I. Utrum essentia generet aut generetur ?

 Resolvit hanc esse falsam, essentia generat, quia quando subjectum est ultimate abstractum, et praedicatum non potest praedicari nisi formaliter, prop

 QUAESTIO II.

 Dicitur ad quaestionem quod sic, quia sicut in substantia creaturae aliquid est potentiale praesuppositum generationi, quod dicitur materia, aliquid a

 Contra ista arguitur multipliciter, et probatur quod in divinis non sit materia, nec quasi materia. Primo sic : Essentia divina est formalis terminus

 Tertio causa perfectissima nihil requirit secura ad Agendum.

 Filius est de substantia Patris, ut loquuntur Sancti, et ly de denotat simul originationem et consubstantialitatem quod clare explicat, et etiam quo

 QUAESTIO III.

 Respondeo igitur ad quaestionem, quod relatio non est actus, nec essentia aliquo modo actuabilis est per eam, sed est per actus cui repugnat omnis act

 DISTINCTIO VI.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 et idem esse cum dicere praecedit volitionem. Scotus autem manifeste docet intelligere dicere,

 QUAESTIO III.

 Dicendum ergo quod Pater necessario genuit Filium, et necessitate concomitante genuit Filium, etsi non ut principio elicitivo. Hoc autem probatur dupl

 DISTINCTIO VII.

 QUAESTIO I.

 Contra, quando aliquid est indeterminatum ad aliqua producenda indeterminatione potentiae activae, ex se est sufficienter determinatum ad quodcumque i

 QUAESTIO II.

 Respondeo, quod Filius non potest generare, negando primo potentiam Logicam, quae significat non repugnantiam extremorum sicut enim significatur quo

 QUAESTIO III.

 Respondeo, quod est maxime univoca, quod probatur tripliciter. Primo sic: In supposito generante et genito est natura, et proprietas individualis au

 DISTINCTIO VIII.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 QUAESTIO III.

 Circa illam exclusivam, scilicet quod nullum aliud a Deo sit immutabile, dubitatur de mente Philosophorum, praesertim Aristotelis et Avicennae, quos S

 Secundus modus essendi est, quo aliquid intelligitur necessarium ex se formaliter, non effective, sed dependenter esse ab alio, et Doctor iste imponit

 QUAESTIO IV.

 Haec propositio continet duos modos habendi unum, quo aliquid dicitur habere aliud formaliter

 QUAESTIO V.

 Dicitur ad quaestionem, quod aliquid dictum de Deo formaliter, est in genere, et Deus similiter propter auctoritates, quia Damascenus in Elementario a

 DISTINCTIO IX.

 QUAESTIO UNICA.

 Postquam docuerat possibile esse generationem divinam esse aeternam, et de facto ita essp, quia Pater est agens per modum naturae perfectissimum, non

 DISTINCTIO X.

 QUAESTIO I.

 Respondeo igitur ad quaestionem, quod voluntas perfecta, scilicet habens objectum diligibile sibi praesens, nullo alio cointellecto, est principium su

 QUAESTIO II.

 Dico igitur quod voluntas divina est principium necessario producendi amorem. Hoc probatur. primo sic : Voluntas divina est principium communicandi en

 QUAESTIO III.

 R ejecta sententia Henrici (de qua late agit Doctor in Oxon. I. d. 2. q. 7. an. 13. per tres articulos, et hic a n. 13.) asserentis voluntatem spirare

 QUAESTIO IV.

 Locum hunc et doctrinam citat, et transcribit Ariminen. hic art. I.

 DISTINCTIO XI.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 Ad mittendam esse hanc propositionem : Si Spiritui sanctus non procederet, etc. Contra Giiffr. licet sequatur ex ea contradictio, quia non sequitur ex

 Ideo dicitur quod quaeslio est rationalis. Et dicit unus Doctor quod si non procederet a Filio, non distingueretur ab eo, quia solae relationes distin

 DISTINCTIO XII.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 QUAESTIO III.

 Dico ad quaestionem quod potest actio considerari tripliciter vel ut in se, vel ut ad terminum, vel ut in suppositis agentibus. Primo modo et secund

 DISTINCTIO XIII.

 QUAESTIO UNICA.

 Opinio una ponit quod distinguuntur per terminos, scilicet per personas, quia motus distinguitur per terminos 5. Phys. text. com. 4. et 48.

 Respondeo ad quaestionem quod Spiritus sancti processio non est generatio. Circa cujus veritatem ostendendam, primo videnda est distinctio generationi

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 DISTINCTIO XVI.

 QUAESTIO UNICA.

 Respondeo cum personam mitti sit manifestari eam procedere, ut patet alibi ex quaestione praecedente, missio passiva visibilis, est cum signo sensibil

 DISTINCTIO XVII.

 QUAESTIO I,

 Contra hanc opinionem arguitur duplici via, supponendo justificationem peccatoris, ex Ezech. 12. et charitatem.

 Respondeo ergo ad quaestionem, primo ad rem in se et secundo quantum ad intentionem Magistri. Quantum ad primum, dico quod siculi in Deo ponitur dup

 Ad primum argumentum dico, quod creaturam bonam intelligi non bonam, potest intelligi dupliciter, aut abstraclive, aut circumscriptive. Non enim idem

 QUAESTIO II.

 Hic sunt aliqua praemittenda, et deinde ad propositum applicanda. Sciendum ergo primo, quod voluntas divina habet aliquod objectum primum, ut essentia

 QUAESTIO III.

 Tota haec quaestio per modum additamenti habetur in scripto Oxoniensi, post quaestionem quartam hujus distinctionis, sed quae circa rarefactionem aut

 QUAESTIO IV.

 scholium ii.

 QUAESTIO V.

 Opinio Gandavensis dicit tria: Primum quod possibilitas ad augmentationem in forma infusa non est accipienda ex parte subjecti, sive materiae, cum non

 QUAESTIO VI.

 Dico ad quaestionem, quod augmentatur charitas per additionem gradus, vel partis in essentia ad partem praeexistentem, quia si augetur, et non corrump

 QUAESTIO VII.

 Respondeo, quod cum quaeritur an charitas possit diminui, potest quaeri de potentia, vel ex parte charitatis in se vel secundum esse ejus in subjecto

 DISTINCTIO XVIII.

 QUAESTIO UNICA.

 Declarat optime quomodo nulla persona divina constituitur per respectum ad ereaturam, quia lota Trinitas praecedit etiam esse intelligibile creaturaru

 DISTINCTIO XIX.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 QUAESTIO III.

 Hic primo praemittenda sunt aliqua in generali circa relationes communes, et demum applicanda sunt ad solutiones praedictarum quaestionum.

 QUAESTIO IV.

 Sententia Henrici unam personam esse in alia, non secundum se totam, sed secundum partem, quae etiam est aliquid alterius, id est, secundum essentiam,

 Quantum ad modum, quo ponitur una persona in alia, sciendum est secundum Hilarium, 7. de Trinitate versus finem, quod una persona est in alia, non ut

 De secundo principali, quae est ratio essendi in unius personae in alia, dico quod non est essentia, sic enim Pater esset in Patre neque relatio, qu

 QUAESTIO V.

 Respondeo, quod hic sunt quatuor declaranda, sicut quatuor proponuntur in quaestione. Quantum igitur ad articulum primum de totalitate in generali, di

 DISTINCTIO XX.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 Respondeo ad quaestionem primam, quod potentia, quae ponitur in Deo, non est passiva, sed activa, potest intelligi secundum extensionem, vel secundum

 DISTINCTIO XXI.

 QUAESTIO UNICA.

 Sententia Magistri ad mittentis hanc: Solus Pater est Deus, quia relativum non excludit correlativum, refutatur ex Philosopho. Secundo, quia falsum es

 DISTINCTIO XXII.

 QUAESTIO UNICA.

 Quantum ergo ad hunc articulum, dico quod sub omni ratione objectiva, qua essentia divina potest intelligi ab intellectu divino, potest intelligi ad i

 DISTINCTIO XXIII.

 QUAESTIO UNICA.

 Dico tamen quod non dicit praecise secundam intentionem, sive dicat ipsam, sive non, quia si a constitutivis potest abstrahi aliquid commune, ergo mul

 DISTINCTIO XXIV.

 QUAESTIO UNICA.

 quantitatem discretam nihil esse extra animam, cui magis videtur adhaerere, de quo largissime egit in tract. de Rerum princ. q. 16. a n. 27. ubi aliqu

 Secundum istas opiniones diversas de numero in his, in quibus proprie invenitur, respondendum est ad propositam quaestionem, ducendo eas ad propositum

 DISTINCTIO XXV.

 QUAESTIO I.

 Secundum varia tempora dicit nomen personae varias habuisse significationes, et demum ait non significare aliquid proprium uni personae, quia communis

 QUAESTIO II.

 Resolvit conceptum communem positivum et univocum abstrahi posse a tribus personis, qui sit primae intentionis, et de ipsis in quid praedicabilis, lic

 Pro prima? quaestione docet personam significare illud commune positivum ad quod sequitur negativum, et potest nominari res relata incommunicabilis, e

 DISTINCTIO XXVI.

 QUAESTIO I.

 Circa quaestionem primo recitatur opinio Praepositivi, qui ponit quod personae se ipsis distinguuntur primo, et quod persona de se est haec, quia pers

 Aliter dicitur propter auctoritatem Christi, quod personae distinguuntur et constituuntur per relationes. Hoc probatur sic, quia absolutum non potest

 SGUOLIDM III.

 QUAESTIO II.

 Respondeo, in quaestione ista patet quid dicendum sit ex quaestione praecedendi si enim persona constituitur in esse personali per relationem origin

 Sed circa modum, quo suppositum constituitur per relationem, sunt duae difficultates. Prima est, quomodo possibile est quod in uno supposito sint duae

 QUAESTIO III.

 Respondeo igitur ad quaestionem, quod aliud est circumscribere, et aliud abstrahere, in Praedicamentis cap. dominus circumscriptio de Hebdomadibus Abs

 QUAESTIO IV.

 Statuit primo sententiam, personam scilicet constitui per relationem, non per absolutum deinde rejicit rationem aliorum, qua suadetur, nempe quod ra

 Sententiam D. Thomae asserentis relationem constituere, non ut relatio est, sed ut proprietas, et Henrici dicentis constituere non ut actu respicit co

 Respondeo igitur quantum ad modum quo constituitur persona prima, et dico quod non repugnat quod Pater sit prior Filio origine, et tamen simul natura

 QUAESTIO V.

 Respondeo quod non est ponenda persona absoluta in divinis. Circa hoc tantum sunt duae difficultates: Prima est ex ratione subsistentiae, c.6.quia sec

 DISTINCTIO XXVII.

 QUAESTIO I.

 Hic est opinio Gandavensis in Summa, ar. 58. q. generare paternitas generare paternitate, distinctione paternitas generare

 5. a num. 9. est ergo ibi actio tantum secundum rationem relationis. Admittit itaque distingui ratione, et hac consideratione, paternitatem scilicet e

 QUAESTIO II.

 QUAESTIO III.

 Respondeo igitur, quod notitia actualis intelligentiae non dicit sufficientem rationem verbi. Dico tamen secundo, quod omnis notitia actualis est verb

 QUAESTIO IV.

 QUAESTIO V.

 QUAESTIO VI.

 SCIIOUUM I.

 Ad quintam quaestionem dicendum, quod intellectus sequens rationem naturalem non erroneam, non poneret in Deo nec verbum notionale, nec essenliale. Qu

 Ad sextam quaestionem dicendum, quod si intelligatur de re significata per Verbum, ut de secunda persona, non importat in se respectum ad creaturam, q

 DISTINCTIO XXVIII.

 QUAESTIO I.

 SGHOLIDM,

 QUAESTIO II.

 Quarto ex aliis duobus locis Augustini. Hinc tamen non sequitur quin persona creata constituatur per negationem de quo in Oxon. 3. dist. I. q. I. a n.

 Respondeo igitur ad quaestionem secundum quod dictum est dist. 20. quaestione ultima. esse esse

 QUAESTIO III.

 Ad solutionem hujus nihil invenitur communiter, nisi quia proprietas constitutiva personae pullulat in essentia per modum naturae, quod non declarat p

 QUAESTIO IV.

 DISTINCTIO XXIX.

 QUAESTIO UNICA.

 Est igitur intentio hujus quaestionis, an principium, ut dicitur de principio essentialiter dicto, et notionaliter, sit unius rationis, et univoce dic

 DISTINCTIO XXX.

 QUAESTIO UNICA.

 Resolvit Doctor quaestionem per tria dicta. Primum, in creatura est relatio nova ad Deum, quia fundamentum novum. Secundum, haec non coexigit relation

 DISTINCTIO XXXI.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 QUAESTIO III.

 Ad primam quaestionem dico, quod circa eam non sunt opiniones, et quod secundum substantiam potest intelligi dupliciter. Nam secundum Philosophum 5. M

 Ad secundam quaestionem ponit sententiam Gandavensis negantis has relationes esse reales, quia essentia non est distincta in personis, sed una et eade

 Hanc ergo opinionem tenendo, declaro quaedam circa eam. Primo, quae requiruntur ad relationem realem ? Ubi sciendum quod tria necessario requiruntur a

 DISTINCTIO XXXII.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 Ad secundam quaestionem explicat bene duplicem respectum notitiae ad memoriam, et declarata per ipsam, et quadruplicem acceptionem ly dicere, ex quibu

 Ad primam quaestionem, explicatis duplici respectu amoris, ad exprimentem et objectum, et quadruplici acceptione ly diligere, corresponden ti ipsi dic

 DISTINCTIO XXXIII.

 QUAESTIO I

 Opinio D. Thomae in I . parte Summae q. articulo secundo, essentiae. esse esse relationis, sapientiae,

 Respondeo ergo ad quaestionem, in qua certum est quod essentia et proprietas sint idem, et e converso, quia Deus est simplex, et est quidquid habet, e

 QUAESTIO II.

 Sententia D. Thomae, ideo non esse compositionem in persona, quia essentia et proprietas sola ratione distinguuntur, rejicitur, quia quae sola ratione

 QUAESTIO III. Virum proprietas sit ipsa persona ?

 Et rem bene declarat optimis exemplis, et dicit quod persona est formaliter proprietas, quia includit illam, non e contra, neque hinc sequitur hanc es

 DISTINCTIO XXXIV.

 QUAESTIO I.

 Respondeo quod sic, quia sicut in creaturis lotum est idem aliquo modo suae parti, sic persona in divinis, licet non sit quoddam compositum ex partibu

 QUAESTIO II.

 Dico ergo ad quaestionem, quod quando aliquid est proximum fundamentum relationis communis, potest dici in genitivo de suppositis, quorum est illud fu

 QUAESTIO III.

 Dico ad quaestionem quod convenienter appropriantur essentialia personis et quatuor hujusmodi invenio appropriationes magis principales. Prima appro

 DISTINCTIO XXXV.

 QUAESTIO I.

 Postquam ex sacra Scriptura, S. Augustino, et Philosopho probaverat in Deo esse intellectum et aetum intelligendi, et rationem a posteriori adjunxerat

 Refert et refellit opinionem Gandavensis asserentis intellectum et intelligere in Deo distingui ab essentia tantum per operationem intellectus creati

 Resolvit intellectum Dei esse principium quo intelligendi, sicut in creatis, quia quamcumque denominationem dat actus realiter distinctus ab informabi

 Asserit intellectualitatem, seu vitam intellectivam, esse de quidditate Dei, quod etiam habetur in Oxon. I. dist. 26. num. 55. et ostendit non sequi i

 QUAESTIO II.

 Ad propositum igitur est dicendum, quod loquendo de primitate perfectionis, sive originis, dico quod essentia divina est primum objectum intellectus.

 DISTINCTIO XXXVI.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 Respondet ad primam quaestionem, et explicat duplici habitudine motionis et terminationis objecti ad potentiam, resolvit nihil aliud a Deo esse object

 Ad quaestionem secundam, cum quaeritur an requirantur distinctae relationes in Deo ad intelligibilia distincte cognoscenda?

 Sed contra hoc objicitur primo, quia videtur quod haec dicta destruant sententiam Augustini de ideis. Secundo, quia dictum est supra, quod in Deo sunt

 QUAESTIO III.

 QUAESTIO IV.

 In quaestione prima sunt duo modi dicendi : Unus est Thomae in prima parte Summae quaest. 13. art. Metaph. text.

 Alia est opinio Gandavensis quodlib. et 1. quaest, 1. ubi ponit sic, quod rerum quaedam sunt materiales, quaedam artificiales, et quaedam sunt fabrica

 Respondeo ergo ad quaestionem, primo sequendo alium Doctorem antiquum, scilicet Bonaventufam, et dico quod idea, sive accipiatur ut ratio et principiu

 Ad secundam quaestionem dicendum est, cum antiquo Doctore Bonaventura, quod in Deo sunt infinitae ideae propter tamen infinitatem vitandam forte neg

 DISTINCTIO XXXVII.

 QUAESTIO I. Utram Deus sit ubique?

 QUAESTIO II.

 Ad quaestionem primam respondet unus Doctor, quod Deus est in omnibus rebus, non quidem sicut pars essentiae, vel sicut accidens, sed sicut agens ades

 scientiam et potentiam, et in Sanctis per gratiam.

 DISTINCTIO XXXVIII.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 Respondeo igitur ad quaestionem, quod Deus novit determinate et infallibiliter eventum omnium rerum, non solum in generali, quod evenient, sed in spec

 DISTINCTIO XXXIX.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 Dicitur quod res possunt comparari vel ad intellectum Dei, vel ad causas proximas. Respectu causae remotae, scilicet scientiae Dei, sunt res necessari

 DISTINCTIO XL.

 QUAESTIO UNICA.

 Circa primum est sciendum, quod duplex est contingentia in rebus, sicut patet per oppositum contingentis, quod est necessarium.

 Viso quod voluntas divina sit prima causa contingentiae in rebus, tertio videndum est quomodo potest esse causa contingentiae, non obstante invariabil

 Ad secundam quaestionem respondet quidam Doctor quod haec est vera: Deus necessario praescit hoc futurum contingens fore, quia futurum contingens non

 Ad quaestionem hujus distinctionis respondet in sensu diviso, praedestinatum posse damnari, neque id repugnare certitudini praedestinationis, quia con

 DISTINCTIO XLI.

 QUAESTIO UNICA.

 damnare illum propter demerita. Mox subjungit nullam dari causam praedestinationis ex parte praedestinati, sed totam refundendam esse in Dei voluntate

 Ex hoc quod habetur alibi supra de praedestinatione et reprobatione, sequuntur aliqua corollaria. Primo, quod prius est completus numerus electorum, q

 DISTINCTIO XLII

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 Ad primam quaestionem respondeo, quod habere potentiam ad omnia quae significantur per omnipotentiam, potest intelligi dupliciter vel ad quaedam imm

 Ad secundam quaestionem dico quod licet suppositis principiis Philosophorum, non possit probari Deum posse producere immediate quidquid est possibile

 DISTINCTIO XLIII

 QUAESTIO I.

 Contra primam opinionem arguo, et primo contra illud quod dicit de potentia probo enim quod potentia activa Dei ad se non sit prima ratio potentiae

 QUAESTIO II.

 Ad quaestionem dico, quod sicut Deus potest velle et non velle libere aliud a se, sic potest velle quod non vult, et non velle quod vult, et quaelibet

 DISTINCTIO XLIV,

 QUAESTIO I.

 Responsionem ad quaestionem quaere alibi. Ad primam rationem, dicendum quod non sequitur, quia iste ordo, secundum quem modo produxit, non est omnis o

 QUAESTIO II.

 DISTINCTIO XLV.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 Quantum ad quaestionem primam, est una opinio, quae ponit voluntatem non esse in Deo ex natura rei, sed tantum per actum intellectus negotiantis et co

 Docet, voluntatem in divinis idenlificari essentiae, differre tamen realiter secundum quid, seu formaliter, vel ex natura rei ante omnem negotiationem

 Punit tres insignes instantias contra distinctionem formalem voluntatis ab essentia. Ad primum bene explicat dictum sancti Augustini dicentis : Non eo

 DISTINCTIO XLVI.

 QUAESTIO. UNICA.

 DISTINCTIO XLVII.

 QUAESTIO I. Utrum Deus velit mala fieri

 QUAESTIO II. Utrum Deus permittat mala fieri 1

 Praemissa una distinctione voluntatis in nudam potentiam, in actum, et actus signum et altera, ipsius actus in velle et nolle simplex, eflicax et re

 Responsionem ad secundam quaestionem quaere alibi, quod signum efficacis voluntatis et intensae, si immediate ab ipsa fiat, est impletio voliti si v

 DISTINCTIO XLVIII.

 QUAESTIO UNICA.

 Respondeo, voluntas creata potest intelligi conformis voluntati divinae, vel quoad volitum, vel quoad hoc quod est regula volendi, et hoc per modum pr

Scholium.

Sententia Magistri ad mittentis hanc: Solus Pater est Deus, quia relativum non excludit correlativum, refutatur ex Philosopho. Secundo, quia falsum est ly solus additum relativo non excludere correlativum, quia ista convertuntur: Solus Pater est, nullus non Pater est. Ostendit etiam neque in sensu compositionis aut divisionis hanc esse veram. Videri potest de his quaest. 12. de universali, ubi docet quomodo unus capitur categorematice et syncategorematice, et 3. d. 9. agit de ly solummodo, et 4. dist. 11. q. I. et 2. d. 12. q. I. quomodo ly totus, sic dupliciter sumitur, et 3. d. 6. q. 2. et in praedicament. q.8. quomodo dictio exclusiva aliter excludit a parte subjecti, et aliter a parte praedicati, fatetur tamen dicta q. 2. non esse Logicam traditam de exclusiva a parte praedicati ; quaest. I. de substantia docet syncategorema positum a parte subjecti non esse subjecti partem, sed determinationem, secus si ponatur a parte praedicati. Vide Scholia in Oxoniensi bic ad n. 2. et 4.

Dicitur quod haec absoLute vera est : Solus Pater est Deus, quia si esset falsa, hoc non esset nisi quia excluditur respectu talis praedicati Filius et Spiritus sanctus ; sed hoc non est verum, quia unum relativum includit aliud, quia est de per se intellectu ejus. Dictio vero exclusiva non excludit illud quod includitur in per se intellectu inclusi ; igitur, etc.

Item, sequitur : Solus Pater est, igitur Pater est ; et ulterius, igitur Filius est; igitur a primo ad ultimum, solus Pater est ; ergo Filius est ; igitur respectu esse non excluditur Filius per additionem exclusivam additam Patri ; sed idem est Patrem esse, et Deum esse ; igitur in hac : Solus Pater est Deus, non excluditur Filius.

Item tertio sic : Dictio exclusiva addita accidenti non excludit subjectum, sed includit. Unde non sequitur, tantum album est, ergo substantia non est; sed sequitur oppositum, ut patet apud Philosophum primo Physic. cap. 3. Sed non essentialiorem habitudinem habet accidens ad subjectum, quam unum relativum ad suum correlativum ; igitur dictio exclusiva addita uni non excludit reliquum.

Contra, primo Phys. text. 9. Si tantum principium est, principiatum non est.

Item secundo, unum opposito rum, quod non praedicatur de alio, excluditur per dictionem exclusivam, imo universaliter excluditur omne illud quod non dicitur de incluso ; hoc enim importat per negativam exponentem exclusivam affirmativam ; igitur cum Filius non sit Pater, per hanc : Tantum Pater est Deus, excludetur Filius.

Item tertio sic : Contingit intelligere aliquid vere et praecise inesse uni correlativo, ut sua propria differentia vel passio ; sed data hac responsione hoc esset impossibile significare, quia denominaretur aliud relativum includi ; igitur aliquid posset vere intelligi, quod non posset vere significari per aliquam propositionem, quod est inconveniens.

Unde quantum ad istum articulum, dico quod tanta est incompossibilitas inter opposita relativa respectu ejusdem, sicut inter alia ; et ideo sicut dictio exclusiva addita uni oppositorum secundum aliam opinionem excludit suum oppositum, ita etiam addita uni relativorum excludit suum correlativum oppositum.

Ad primum pro alia opinione dicendum quod sicut unum relativorum includitur in alio, ita non excluditur universaliter ab eo per dictionem exclusivam, si illud est de intellectu ejus. Non autem est de ejus ut hoc hic, sed ut hoc hujus, vel secundum aliam habitudinem casualem, et sic non excludit unde haec, solus Pater generat, includit, quod Pater Filii generat.

Ad aliud dicunt quidam, quod in hac : Solus Pater est, Pater distrahitur et diminuitur, quia Pater includit associationem Filii, quam excludit, et privat dictio exclusiva solus, et ideo non sequitur : Tantum Pater est, igitur Pater est, sed est fallacia secundum quid, et simpliciter, quia dictio exclusiva repugnat intellectui Patris, et ideo diminuit ab ejus significato.

Contra, dictio syncategorematica nunquam diminuit a significato sui disponibilis, sed praesupponit significatum ejus, eo quod dicit modum determinandi ipsum respectu alterius extremi, et modus praesupponit significatum modificandi , aliter enim ipsum non modificaret, sed destrueret. Unde si diminueret,non diceret modum circa significatum determinabilis, sed circa aliud significatum ; sed categorema, quod importat dispositionem realem, potest diminuere ut mortuum. Quamvis igitur non sequitur, homo mortuus, ergo homo, sequitur tamen solus Pater: ergo Pater est.

Praeterea, si solus diminueret asignificato Patris in hac,so lus Pater est, igitur in hac, solus Pater est Pater, Pater in subjecto diminueretur, et per consequens non esset vera, solus Pater est Pater, sicut nec haec, homo mortuus est homo. Probatio consequentiae, comparatio subjecti ad praedicatum non aufert comparationem eorum inter se ; igitur si ista, solus Pater est Pater, diminueretur, ubicumque solus addetur ad Patrem, Pater diminueretur, et cum semper inter se possint comparari, erit diminutio.

Ideo dico ad rationem, quod formaliter sequitur : Solus Pater est, ergo Filius non est ; sed gratia materiae sequitur, solus Pater est, ergo Filius est, quia gratia materiae Pater ad suum esse requirit esse Filii ; unde respectu alterius praedicati, in quo unum respectivum non dependet ab alio, non tenet consequentia ; non enim sequitur : Solus Pater est albus, ergo Filius est albus. Concedo igitur quod in hac, solus Pater est, Filius formaliter excluditur, sed materialiter includitur, et ideo includit opposita, propter quod utrumque sequitur.

Ad aliud, dicendum quod si accipiatur accidens in abstracto, sub quo modo non dicitur de subjecto, excludit subjectum. Unde sequitur : Tantum albedo est, ergo substantia non est,et etiam sequitur oppositum, quia accidens non potest esse sine subjecto, ideo includit opposita ; si tamen accipitur accidens in concreto, non excluditur subjectum, quia dictio exclusiva non excludit aliquid, quod vere dicitur de subjecto ; sic autem non est de oppositis relativorum, quorum neutrum de alio dicitur, ideo non est simile.

Aliter dicitur, quod cum solus significet idem, quod non cum alio, nota alietatis inclusa in solo potest sumi neutraliter vel masculine, et primo modo vera est, secundo modo falsa.

Contra, adjectivum habet suos modos significandi a substantivo ; igitur si substantivum est masculinum, et adjectivum similiter sumetur ; igitur similiter in suo aequipollente.

Alii distinguunt hanc : Solus Pater est Deus, secuudum compositionem et divisionem, quia inter adjectivum et substantivum cadit, qui est, medium juxta illud Prisciani secundo constructionum, inter exigens et exactum cadit qui est medium, et tunc eadem est huic, solus ille, qui est Pater, est, quam dicunt esse veram in sensu divisionis, et falsam in sensu compositionis.

Contra, si ita esset, non esset possibile exprimere conceptum determinatum, nec aliqua propositio talis, ubi adderetur adjectivum substantivo, importaret determinatum conceptum, quia si semper inter adjectivum et substantivum caderet quod est medium, et tunc foret distinguenda secundum compositionem et divisionem, tunc idem esset dicere : Omnis homo currit, et omnis ille qui est homo, currit ; et esset quaerendum de veritate ejus in sensu compositionis et divisionis, et ulterius inter adjectivum distribuens et substantivum ulterius caderet qui est medium, ut sit sensus: Omnis ille, qui est, ille, qui est homo, currit, et sic in infinitum ; de hac opinione quaere plus alibi.

Respondeo igitur ad quaestionem quod solus importat privationem associationis, quod contingit dupliciter : Uno modo prout intelligitur determinare illud, cui additur in se absolute, ponens rem suam circa suum substantivum, et sic est categorema, cujus res ut sic, est significari per solum aut solitarie; sic au tem non recipitur in divinis, quia secundum Hilarium, lib. 3. de Trin. circa finem, et l 4. circa medium: Deus non est solitarius confitendus. Alio modo intelligitur determinare suum determinabile in comparatione ad aliud, et sic est syncategorema, dicens modum circa extremum.

Sed hic mihi videtur ulterius distinguendum, quod cum solus prout syncategorema, dicat praecisionem circa subjectum, hoc contingit dupliciter: Uno modo denotando subjectum praecise subjici respectu praedicati. Alio modo subjectum in se esse praecisum, et sic dicit modum praecisum circa subjectum, cui sub tali modo significatur praedicatum inesse ;quod vero haec distinctio sit conveniens, potest apparere in alia dictione syncategorematica, ut in dictione reduplicatlva, quae uno modo denotat habitudinem subjecti ad praedicatum, ut quod in subjecto sit causa inhaerentiae praedicati ;et sic importat habitudinem causalitatis, ut cum dicitur : homo inquantum homo est rationalis, vel risibilis ; et sic tenetur reduplicative. Alio modo specificative, ut quando disponit subjectum, speciflcando unam rationem ejus, sub quo inest sibi praedicatum ; nec tunc tenetur reduplicative, v. g. si dicatur materia inquantum in potentia, ad formam movetur, non enim tenetur hic reduplicative ; tunc enim importaret universalitatem, et tunc sequeretur quod materia secundum omnem potentiam moveretur, sicut sequitur secundum Philosophum : Justitia est bonum inquantum bonum, igitur justitia est omne bonum; sed tenetur specificare, speciflcando unam rationem tantum, secundum quam movemur ad formam, et non secundum aliam ; sic igitur intelligitur illud Philosophi 4. Met. c. 10. Est autem scientia, quae speculatur ens, inquantum ens. Non enim intelligitur reduplicative, tunc enim sequitur quod specularetur quodcumque ens particulare, sed tenetur ibi speciflcative ratio entis, secundum quam de illo est scientia, quia non sub ratione mobilis, nec quanti, sed sub ratione entitatis, sive quidditatis absolute.

Sic ergo dico in proposito, solus uno modo dicit modum praecisionis cujuscumque alterius a subjecto respectu praedicati, et tunc denotant subjectum subjici respectu praedicati alio modo dicit praecisionem subjecti in se secundum unam rationem praescindendo alias, et sic denotatur subjectum esse in se praecisum, cui secundum illum modum praecise inest praedicatum ;et hoc apparet in nostro modo loquendi, quod ista distinctio sic habetur.

Dicimus enim quod homo praecise est Grammaticus, et tunc est idem, quod solus homo est Grammaticus, ut excludit respectu praedicati, et tamen homo praecise consideratus secundum rationem hominis, non est Grammaticus ; et sic accipitur solus, ut dicit rationem praecisam in subjecto, sub qua praedicatum sibi inest ; et isto secundo modo est haec vera, solus Pater est Deus, quia Pater praecise secundum rationem suam, qua Pater est, est Deus. Sic etiam illa auctoritas Augustini est vera : Solus Pater est tantus, quantus est Pater, et Filius et Spiritus sanctus, id est, Pater praecise acceptus ut Pater, est tantus, quantus est Pater et Filius et Spiritus sanctus ; et sic videtur accipi cum dicitur de David : Tu solus pro mille computaberis. Non enim tenetur ibi categorematice, ut dicit solitudinem, quia quamvis fuisset in medio eorum mille, vera fuisset, nec tenetur exclusive respectu praedicati, quia alius etiamsi fuisset talis pro tot forte computaretur ; igitur tenetur modo dicto, ut dicit modum praecisionis circa subjectum absolute, ut dictum est. Si vero accipiatur exclusive respectu praedicati, sic est falsa: Solus Pater est Deus, quia ex ipsa sequitur quod omnis Deus sit Pater, quia ad exclusivam affirmativam sequitur universalis affirmativa de terminis transpositis. Quod probatur dupliciter : Uno modo a priori, ex hoc quod dictio exclusiva denotat adaequationem praedicati ad subjectum, ita quod non excedat ipsum. Alio modo a posteriori probatur per consequentias medias, nam haec : Nullus non Pater est Deus, sufficienter exponit praedictam exclusivam, ex qua arguitur ulterius per conversionem, et ulterius a negativa de praedicato infinito ad affirmativam de praedicato finito, quae rationes patent alibi.

Sed contra istud dictum ultimum arguitur sic : Non sequitur, nihil aliud ab homine, vel non homine, est homo ; igitur aliquid ab homine non homine est non homo, quia antecedens verum est, et consequens falsum ; igitur ad negativam de praedicato finito, non sequitur affirmativa de praedicato infinito ; igitur non est e contra ex opposito.

Respondeo, solet dici quod ad negativam de praedicato finito sequitur affirmativa de praedicato infinito cum constantia subjecti. Hanc constantiam subjecti non intelligo esse constantiam actualis existentiae subjecti, quia sive subjectum sit, sive non, alterum contradictoriorum dicitur de eo, et per consequens ad negativam de praedicato finito sequitur affirmativa de praedicato infinito, quod praedicatum infinitum contradicit praedicato finito. Ideo intelligo constantiam subjecti consistentiam sive convenientiam requisitam ad hoc, quod aliquid sit subjectum. Hoc autem est, quod v oratio non sit in se falsa, includens contradictionem ; de tali enim oralione nihil est affirmative verum, quia oratio, quae non est in se vera, de nullo est vera, nec aliquid de ea, ut patet 5. Met. c. de falso. Sic autem est in proposito, quia contradictionem includit aliquid aliud esse ab utroque contradictoriorum, et ideo cum in tali subjecto non tenet consequentia, ideo requiritur talis constantia subjecti, ad hoc quod consequentia teneat.

Ad rationem primam dico, quod nemo ibi non solum distribuit pro natura humana, sed ex usu distributio illa extenditur ad naturam intelligibilem habentem vim cognitivam ; si tunc loco exceptionis ponatur nota alietatis, apparet quod vera est. Haec enim vera est: Nullus in natura intelligibili alius a Patre novit Filium. Et hoc non falsificatur pro Filio et Spiritu sancto, quia non sunt alii in natura intelligibili, et sic vera est ista : Eccl. 24. Gyrum caeli circuivi sola, et similiter ista : Joan. 7. haec est vita aeterna, ut cognoscant te solum Deum, etc.

Ad aliud per dicta patet in positione, caetera quaere alibi.