REPORTATA PARISIENSIA LIBER PRIMUS.

 QUAESTIO PRIMA.

 Quatuor has conditiones ad rationem scientiae necessarias, requirit etiam Doctor in q. 3. prol. scripti Oxoniensis q. i. later. n. 20. et in 3. d. 24.

 Contra ista objicitur sic : Sicut objectum primum potentiae ad potentiam, ita objectum primum habitus se habet ad habitum sed primum objectum potent

 Ex hoc sequitur corollarium, quod de nullo potest aliud sciri, nisi de quo possunt plures conceptus haberi, unus quidditativus, et alii quasi denomina

 Contra ista objicitur sic : Sicut objectum primum potentiae ad potentiam, ita objectum primum habitus se habet ad habitum sed primum objectum potent

 Objecit ex Goffredo, quod activum et passivum differant subjecto, et proinde unum et idem non posse esse respectu sui movens et mobile, ac consequente

 Sed ultra id, quod dictum est de intellectu viatoris, inquirunt aliqui, si Deus possit concipi sub distinctis rationibus a quocumque intellectu, etiam

 Contra tamen omnes istas opiniones duplex est via. Una probando istam affirmativam, quod Deus sub ratione divinitatis est primum subjectum hujus scien

 QUAESTIO II.

 Contra : De Deo sub ratione deilatis non potest esse scientia nisi unica igitur non habet aliquam sibi subalternatam. Probatio antecedentis : Quaecu

 Respondeo ad quaestionem quod viator potest scire veritates per se scibiles de Deo sub ratione Deitatis, scire (inquam) simpliciter et perfecte simp

 QUAESTIO III.

 sed recte ita negasse probat Scotus duabus potissimum rationibus muluatis ex scripto Oxonien. q. 3. prol. ad argumentum secundum quaestionis 2. n. 20.

 Sed contra hoc quibusdam persuasionibus potest argui sic, sumpta triplici majore : Omnis cognitio nostra naturalis de Deo est per effectum aequivocum.

 Ex dictis patet responsio ad quaestionem, quod aliquas veritates possumus ex naturalibus cognoscere de Deo, et aliquas non, quia quaecumque ex his, qu

 Egregie et clare explicat difficultatem hanc in opereOxoniensi q. 3. Prolog. et 3. later. anum. 22. ubi distinguit de Theologia, sive scientia Dei, be

 Ex hoc apparet falsitas illius opinionis, quae ponit quod Theologia non est unus habitus, sed duplex, scilicet practicus et speculativus, quia conside

 DISTINCTIO I.

 QUAESTIO I.

 Quantum ad primum, dico quod fruitio potest accipi pro fruitione in communi vel ordinata. Patet, quaecumque potentia potest inordinate agere, actus ej

 QUAESTIO II.

 Ista quaestio potest intelligi dupliciter. Uno modo de fine ultimo obscure cognito alio modo de fine ultimo clare apprehenso et intuitive et utrum

 QUAESTIO III.

 Impugnat opinionem asse rentem dilectionem et delectationem realiter identificari, et differre tantum secundum rationem, idque multis prosequitur rati

 QUAESTIO IV.

 Circa istas quaestiones primo declaratur qualiter in corporalibus quadrupliciter est quies. Primum quietativum gravium est centrum potest ergo aliqu

 DISTINCTIO II.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 Ut primae satisfaciat quaestioni, et probet dari aliquod ens simpliciter primum, supponit nullum esse conceptum de Deo nobis per se notum demonstratio

 SCHOLUJM II.

 QUAESTIO III.

 Praemissa infiniti descriptione et probato, quod non habeat infinitatem ex comparatione ad alia, sed intrinsece et immediate a se, attulit duas ration

 QUAESTIO IV.

 Dicitur ad quaestionem quod sic, quia si essent multi dii, vel convenirent in aliquo, vel in nullo. Si in aliquo, aut totaliter, ita quod quidquid hab

 QUAESTIO V.

 Ideo aliter declaratur intentum. Primo sic, ponendo unam rationem. Secundo ponendo quatuor instantias, et ex solutione cujuslibet adducendo unam ratio

 QUAESTIO VI.

 Opinio IIenrici quodl. 6 q. I. el in sum. arl. 37. duas esse lanium processiones in Deo, quia duo tantum sunl actus immanentes, ut intelligere et vell

 Respondeo, quod quaestio ista potest dupliciter intelligi : uno modo, an tantum sint duae productiones secundum suas rationes formales, diversae in di

 QUAESTIO VII.

 Ideo dico quod in divinis est tantum una productio numero unius rationis, sic quod si ponatur per impossibile, vel per incompossibile, quod haec produ

 QUAESTIO VIII.

 Secundo declaratur quomodo potest hoc intelligi sine contradictione. In creaturis perfectionis est quod essentia et natura communicetur, sed imperfect

 DISTINCTIO III.

 QUAESTIO I.

 Est igitur quaestio : An possumus habere aliquam cognitionem de Deo, qua cognoscitur in aliquo conceptu simplici) et hic sunt opiniones. Nam quidam di

 Alia est opinio, quae nimis tribuit intellectui nostro de cognitione Dei, sicut prior nimis ab eo circa eamdem removebat ponit igitur haec opinio qu

 Dico igitur ad quaestionem quod in intellectu viatoris absolute est possibilis conceptus Dei proprius, quia hoc posset Deus creare infundendo lumen pr

 QUAESTIO II.

 Dico, quod propositio per se nota est, quae est evidens ex terminis, ita quod non ex alia propositione, sed ex terminis, ut sui sunt, quia non est ide

 QUAESTIO III.

 Dico igitur, quod quaecumque in creaturis per modum similitudinis vel proportionis repraesentant tria appropriabilia tribus personis, includunt ration

 QUAESTIO IV.

 Dico igitur quod oportet ponere in intellectu, ut habet rationem memoriae, speciem intelligibilem repraesentantem universale . ut universale, naturali

 QUAESTIO V.

 Hic ohiler moneo quaestionem hanc et sequentem haberi in scripto Oxoniensi, ad calcem tamen quaestionis sextae, et marginatorem contendere ad illud op

 Sed contra conclusionem praedictam in se, sive sic intelligat Avicenna, sive aliter, primo arguo sic, quod si species intelligibilis non maneat in int

 QUAESTIO VI.

 Respondeo, tria sunt hic videnda: Primo, quae entitas sit intellectio. Secundo, si aliqua mutatio possit esse ad talem entitatem. Tertio, si talis ent

 QUAESTIO VII.

 Imaginem Trinitatis consistere in mente, notitia et amore, vel in memoria, intelligentia et voluntate utrumque explicat ad mentem Augustini. Per min

 DISTINCTIO IV.

 QUAESTIO I.

 Negat Doctor propositionem hanc : Deus genuit alium Deum, quia nec alium a Deo, nec alium deitate, vel in deitate, quod secundum regulas Logicae optim

 QUAESTIO II.

 Optime explicat Logice et Theologice hunc esse veram : Deus est Pater, Filius et Spirilus sanctus. De quo late in Oxon. hic q. 2.

 DISTINCTIO V.

 QUAESTIO I. Utrum essentia generet aut generetur ?

 Resolvit hanc esse falsam, essentia generat, quia quando subjectum est ultimate abstractum, et praedicatum non potest praedicari nisi formaliter, prop

 QUAESTIO II.

 Dicitur ad quaestionem quod sic, quia sicut in substantia creaturae aliquid est potentiale praesuppositum generationi, quod dicitur materia, aliquid a

 Contra ista arguitur multipliciter, et probatur quod in divinis non sit materia, nec quasi materia. Primo sic : Essentia divina est formalis terminus

 Tertio causa perfectissima nihil requirit secura ad Agendum.

 Filius est de substantia Patris, ut loquuntur Sancti, et ly de denotat simul originationem et consubstantialitatem quod clare explicat, et etiam quo

 QUAESTIO III.

 Respondeo igitur ad quaestionem, quod relatio non est actus, nec essentia aliquo modo actuabilis est per eam, sed est per actus cui repugnat omnis act

 DISTINCTIO VI.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 et idem esse cum dicere praecedit volitionem. Scotus autem manifeste docet intelligere dicere,

 QUAESTIO III.

 Dicendum ergo quod Pater necessario genuit Filium, et necessitate concomitante genuit Filium, etsi non ut principio elicitivo. Hoc autem probatur dupl

 DISTINCTIO VII.

 QUAESTIO I.

 Contra, quando aliquid est indeterminatum ad aliqua producenda indeterminatione potentiae activae, ex se est sufficienter determinatum ad quodcumque i

 QUAESTIO II.

 Respondeo, quod Filius non potest generare, negando primo potentiam Logicam, quae significat non repugnantiam extremorum sicut enim significatur quo

 QUAESTIO III.

 Respondeo, quod est maxime univoca, quod probatur tripliciter. Primo sic: In supposito generante et genito est natura, et proprietas individualis au

 DISTINCTIO VIII.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 QUAESTIO III.

 Circa illam exclusivam, scilicet quod nullum aliud a Deo sit immutabile, dubitatur de mente Philosophorum, praesertim Aristotelis et Avicennae, quos S

 Secundus modus essendi est, quo aliquid intelligitur necessarium ex se formaliter, non effective, sed dependenter esse ab alio, et Doctor iste imponit

 QUAESTIO IV.

 Haec propositio continet duos modos habendi unum, quo aliquid dicitur habere aliud formaliter

 QUAESTIO V.

 Dicitur ad quaestionem, quod aliquid dictum de Deo formaliter, est in genere, et Deus similiter propter auctoritates, quia Damascenus in Elementario a

 DISTINCTIO IX.

 QUAESTIO UNICA.

 Postquam docuerat possibile esse generationem divinam esse aeternam, et de facto ita essp, quia Pater est agens per modum naturae perfectissimum, non

 DISTINCTIO X.

 QUAESTIO I.

 Respondeo igitur ad quaestionem, quod voluntas perfecta, scilicet habens objectum diligibile sibi praesens, nullo alio cointellecto, est principium su

 QUAESTIO II.

 Dico igitur quod voluntas divina est principium necessario producendi amorem. Hoc probatur. primo sic : Voluntas divina est principium communicandi en

 QUAESTIO III.

 R ejecta sententia Henrici (de qua late agit Doctor in Oxon. I. d. 2. q. 7. an. 13. per tres articulos, et hic a n. 13.) asserentis voluntatem spirare

 QUAESTIO IV.

 Locum hunc et doctrinam citat, et transcribit Ariminen. hic art. I.

 DISTINCTIO XI.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 Ad mittendam esse hanc propositionem : Si Spiritui sanctus non procederet, etc. Contra Giiffr. licet sequatur ex ea contradictio, quia non sequitur ex

 Ideo dicitur quod quaeslio est rationalis. Et dicit unus Doctor quod si non procederet a Filio, non distingueretur ab eo, quia solae relationes distin

 DISTINCTIO XII.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 QUAESTIO III.

 Dico ad quaestionem quod potest actio considerari tripliciter vel ut in se, vel ut ad terminum, vel ut in suppositis agentibus. Primo modo et secund

 DISTINCTIO XIII.

 QUAESTIO UNICA.

 Opinio una ponit quod distinguuntur per terminos, scilicet per personas, quia motus distinguitur per terminos 5. Phys. text. com. 4. et 48.

 Respondeo ad quaestionem quod Spiritus sancti processio non est generatio. Circa cujus veritatem ostendendam, primo videnda est distinctio generationi

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 DISTINCTIO XVI.

 QUAESTIO UNICA.

 Respondeo cum personam mitti sit manifestari eam procedere, ut patet alibi ex quaestione praecedente, missio passiva visibilis, est cum signo sensibil

 DISTINCTIO XVII.

 QUAESTIO I,

 Contra hanc opinionem arguitur duplici via, supponendo justificationem peccatoris, ex Ezech. 12. et charitatem.

 Respondeo ergo ad quaestionem, primo ad rem in se et secundo quantum ad intentionem Magistri. Quantum ad primum, dico quod siculi in Deo ponitur dup

 Ad primum argumentum dico, quod creaturam bonam intelligi non bonam, potest intelligi dupliciter, aut abstraclive, aut circumscriptive. Non enim idem

 QUAESTIO II.

 Hic sunt aliqua praemittenda, et deinde ad propositum applicanda. Sciendum ergo primo, quod voluntas divina habet aliquod objectum primum, ut essentia

 QUAESTIO III.

 Tota haec quaestio per modum additamenti habetur in scripto Oxoniensi, post quaestionem quartam hujus distinctionis, sed quae circa rarefactionem aut

 QUAESTIO IV.

 scholium ii.

 QUAESTIO V.

 Opinio Gandavensis dicit tria: Primum quod possibilitas ad augmentationem in forma infusa non est accipienda ex parte subjecti, sive materiae, cum non

 QUAESTIO VI.

 Dico ad quaestionem, quod augmentatur charitas per additionem gradus, vel partis in essentia ad partem praeexistentem, quia si augetur, et non corrump

 QUAESTIO VII.

 Respondeo, quod cum quaeritur an charitas possit diminui, potest quaeri de potentia, vel ex parte charitatis in se vel secundum esse ejus in subjecto

 DISTINCTIO XVIII.

 QUAESTIO UNICA.

 Declarat optime quomodo nulla persona divina constituitur per respectum ad ereaturam, quia lota Trinitas praecedit etiam esse intelligibile creaturaru

 DISTINCTIO XIX.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 QUAESTIO III.

 Hic primo praemittenda sunt aliqua in generali circa relationes communes, et demum applicanda sunt ad solutiones praedictarum quaestionum.

 QUAESTIO IV.

 Sententia Henrici unam personam esse in alia, non secundum se totam, sed secundum partem, quae etiam est aliquid alterius, id est, secundum essentiam,

 Quantum ad modum, quo ponitur una persona in alia, sciendum est secundum Hilarium, 7. de Trinitate versus finem, quod una persona est in alia, non ut

 De secundo principali, quae est ratio essendi in unius personae in alia, dico quod non est essentia, sic enim Pater esset in Patre neque relatio, qu

 QUAESTIO V.

 Respondeo, quod hic sunt quatuor declaranda, sicut quatuor proponuntur in quaestione. Quantum igitur ad articulum primum de totalitate in generali, di

 DISTINCTIO XX.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 Respondeo ad quaestionem primam, quod potentia, quae ponitur in Deo, non est passiva, sed activa, potest intelligi secundum extensionem, vel secundum

 DISTINCTIO XXI.

 QUAESTIO UNICA.

 Sententia Magistri ad mittentis hanc: Solus Pater est Deus, quia relativum non excludit correlativum, refutatur ex Philosopho. Secundo, quia falsum es

 DISTINCTIO XXII.

 QUAESTIO UNICA.

 Quantum ergo ad hunc articulum, dico quod sub omni ratione objectiva, qua essentia divina potest intelligi ab intellectu divino, potest intelligi ad i

 DISTINCTIO XXIII.

 QUAESTIO UNICA.

 Dico tamen quod non dicit praecise secundam intentionem, sive dicat ipsam, sive non, quia si a constitutivis potest abstrahi aliquid commune, ergo mul

 DISTINCTIO XXIV.

 QUAESTIO UNICA.

 quantitatem discretam nihil esse extra animam, cui magis videtur adhaerere, de quo largissime egit in tract. de Rerum princ. q. 16. a n. 27. ubi aliqu

 Secundum istas opiniones diversas de numero in his, in quibus proprie invenitur, respondendum est ad propositam quaestionem, ducendo eas ad propositum

 DISTINCTIO XXV.

 QUAESTIO I.

 Secundum varia tempora dicit nomen personae varias habuisse significationes, et demum ait non significare aliquid proprium uni personae, quia communis

 QUAESTIO II.

 Resolvit conceptum communem positivum et univocum abstrahi posse a tribus personis, qui sit primae intentionis, et de ipsis in quid praedicabilis, lic

 Pro prima? quaestione docet personam significare illud commune positivum ad quod sequitur negativum, et potest nominari res relata incommunicabilis, e

 DISTINCTIO XXVI.

 QUAESTIO I.

 Circa quaestionem primo recitatur opinio Praepositivi, qui ponit quod personae se ipsis distinguuntur primo, et quod persona de se est haec, quia pers

 Aliter dicitur propter auctoritatem Christi, quod personae distinguuntur et constituuntur per relationes. Hoc probatur sic, quia absolutum non potest

 SGUOLIDM III.

 QUAESTIO II.

 Respondeo, in quaestione ista patet quid dicendum sit ex quaestione praecedendi si enim persona constituitur in esse personali per relationem origin

 Sed circa modum, quo suppositum constituitur per relationem, sunt duae difficultates. Prima est, quomodo possibile est quod in uno supposito sint duae

 QUAESTIO III.

 Respondeo igitur ad quaestionem, quod aliud est circumscribere, et aliud abstrahere, in Praedicamentis cap. dominus circumscriptio de Hebdomadibus Abs

 QUAESTIO IV.

 Statuit primo sententiam, personam scilicet constitui per relationem, non per absolutum deinde rejicit rationem aliorum, qua suadetur, nempe quod ra

 Sententiam D. Thomae asserentis relationem constituere, non ut relatio est, sed ut proprietas, et Henrici dicentis constituere non ut actu respicit co

 Respondeo igitur quantum ad modum quo constituitur persona prima, et dico quod non repugnat quod Pater sit prior Filio origine, et tamen simul natura

 QUAESTIO V.

 Respondeo quod non est ponenda persona absoluta in divinis. Circa hoc tantum sunt duae difficultates: Prima est ex ratione subsistentiae, c.6.quia sec

 DISTINCTIO XXVII.

 QUAESTIO I.

 Hic est opinio Gandavensis in Summa, ar. 58. q. generare paternitas generare paternitate, distinctione paternitas generare

 5. a num. 9. est ergo ibi actio tantum secundum rationem relationis. Admittit itaque distingui ratione, et hac consideratione, paternitatem scilicet e

 QUAESTIO II.

 QUAESTIO III.

 Respondeo igitur, quod notitia actualis intelligentiae non dicit sufficientem rationem verbi. Dico tamen secundo, quod omnis notitia actualis est verb

 QUAESTIO IV.

 QUAESTIO V.

 QUAESTIO VI.

 SCIIOUUM I.

 Ad quintam quaestionem dicendum, quod intellectus sequens rationem naturalem non erroneam, non poneret in Deo nec verbum notionale, nec essenliale. Qu

 Ad sextam quaestionem dicendum, quod si intelligatur de re significata per Verbum, ut de secunda persona, non importat in se respectum ad creaturam, q

 DISTINCTIO XXVIII.

 QUAESTIO I.

 SGHOLIDM,

 QUAESTIO II.

 Quarto ex aliis duobus locis Augustini. Hinc tamen non sequitur quin persona creata constituatur per negationem de quo in Oxon. 3. dist. I. q. I. a n.

 Respondeo igitur ad quaestionem secundum quod dictum est dist. 20. quaestione ultima. esse esse

 QUAESTIO III.

 Ad solutionem hujus nihil invenitur communiter, nisi quia proprietas constitutiva personae pullulat in essentia per modum naturae, quod non declarat p

 QUAESTIO IV.

 DISTINCTIO XXIX.

 QUAESTIO UNICA.

 Est igitur intentio hujus quaestionis, an principium, ut dicitur de principio essentialiter dicto, et notionaliter, sit unius rationis, et univoce dic

 DISTINCTIO XXX.

 QUAESTIO UNICA.

 Resolvit Doctor quaestionem per tria dicta. Primum, in creatura est relatio nova ad Deum, quia fundamentum novum. Secundum, haec non coexigit relation

 DISTINCTIO XXXI.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 QUAESTIO III.

 Ad primam quaestionem dico, quod circa eam non sunt opiniones, et quod secundum substantiam potest intelligi dupliciter. Nam secundum Philosophum 5. M

 Ad secundam quaestionem ponit sententiam Gandavensis negantis has relationes esse reales, quia essentia non est distincta in personis, sed una et eade

 Hanc ergo opinionem tenendo, declaro quaedam circa eam. Primo, quae requiruntur ad relationem realem ? Ubi sciendum quod tria necessario requiruntur a

 DISTINCTIO XXXII.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 Ad secundam quaestionem explicat bene duplicem respectum notitiae ad memoriam, et declarata per ipsam, et quadruplicem acceptionem ly dicere, ex quibu

 Ad primam quaestionem, explicatis duplici respectu amoris, ad exprimentem et objectum, et quadruplici acceptione ly diligere, corresponden ti ipsi dic

 DISTINCTIO XXXIII.

 QUAESTIO I

 Opinio D. Thomae in I . parte Summae q. articulo secundo, essentiae. esse esse relationis, sapientiae,

 Respondeo ergo ad quaestionem, in qua certum est quod essentia et proprietas sint idem, et e converso, quia Deus est simplex, et est quidquid habet, e

 QUAESTIO II.

 Sententia D. Thomae, ideo non esse compositionem in persona, quia essentia et proprietas sola ratione distinguuntur, rejicitur, quia quae sola ratione

 QUAESTIO III. Virum proprietas sit ipsa persona ?

 Et rem bene declarat optimis exemplis, et dicit quod persona est formaliter proprietas, quia includit illam, non e contra, neque hinc sequitur hanc es

 DISTINCTIO XXXIV.

 QUAESTIO I.

 Respondeo quod sic, quia sicut in creaturis lotum est idem aliquo modo suae parti, sic persona in divinis, licet non sit quoddam compositum ex partibu

 QUAESTIO II.

 Dico ergo ad quaestionem, quod quando aliquid est proximum fundamentum relationis communis, potest dici in genitivo de suppositis, quorum est illud fu

 QUAESTIO III.

 Dico ad quaestionem quod convenienter appropriantur essentialia personis et quatuor hujusmodi invenio appropriationes magis principales. Prima appro

 DISTINCTIO XXXV.

 QUAESTIO I.

 Postquam ex sacra Scriptura, S. Augustino, et Philosopho probaverat in Deo esse intellectum et aetum intelligendi, et rationem a posteriori adjunxerat

 Refert et refellit opinionem Gandavensis asserentis intellectum et intelligere in Deo distingui ab essentia tantum per operationem intellectus creati

 Resolvit intellectum Dei esse principium quo intelligendi, sicut in creatis, quia quamcumque denominationem dat actus realiter distinctus ab informabi

 Asserit intellectualitatem, seu vitam intellectivam, esse de quidditate Dei, quod etiam habetur in Oxon. I. dist. 26. num. 55. et ostendit non sequi i

 QUAESTIO II.

 Ad propositum igitur est dicendum, quod loquendo de primitate perfectionis, sive originis, dico quod essentia divina est primum objectum intellectus.

 DISTINCTIO XXXVI.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 Respondet ad primam quaestionem, et explicat duplici habitudine motionis et terminationis objecti ad potentiam, resolvit nihil aliud a Deo esse object

 Ad quaestionem secundam, cum quaeritur an requirantur distinctae relationes in Deo ad intelligibilia distincte cognoscenda?

 Sed contra hoc objicitur primo, quia videtur quod haec dicta destruant sententiam Augustini de ideis. Secundo, quia dictum est supra, quod in Deo sunt

 QUAESTIO III.

 QUAESTIO IV.

 In quaestione prima sunt duo modi dicendi : Unus est Thomae in prima parte Summae quaest. 13. art. Metaph. text.

 Alia est opinio Gandavensis quodlib. et 1. quaest, 1. ubi ponit sic, quod rerum quaedam sunt materiales, quaedam artificiales, et quaedam sunt fabrica

 Respondeo ergo ad quaestionem, primo sequendo alium Doctorem antiquum, scilicet Bonaventufam, et dico quod idea, sive accipiatur ut ratio et principiu

 Ad secundam quaestionem dicendum est, cum antiquo Doctore Bonaventura, quod in Deo sunt infinitae ideae propter tamen infinitatem vitandam forte neg

 DISTINCTIO XXXVII.

 QUAESTIO I. Utram Deus sit ubique?

 QUAESTIO II.

 Ad quaestionem primam respondet unus Doctor, quod Deus est in omnibus rebus, non quidem sicut pars essentiae, vel sicut accidens, sed sicut agens ades

 scientiam et potentiam, et in Sanctis per gratiam.

 DISTINCTIO XXXVIII.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 Respondeo igitur ad quaestionem, quod Deus novit determinate et infallibiliter eventum omnium rerum, non solum in generali, quod evenient, sed in spec

 DISTINCTIO XXXIX.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 Dicitur quod res possunt comparari vel ad intellectum Dei, vel ad causas proximas. Respectu causae remotae, scilicet scientiae Dei, sunt res necessari

 DISTINCTIO XL.

 QUAESTIO UNICA.

 Circa primum est sciendum, quod duplex est contingentia in rebus, sicut patet per oppositum contingentis, quod est necessarium.

 Viso quod voluntas divina sit prima causa contingentiae in rebus, tertio videndum est quomodo potest esse causa contingentiae, non obstante invariabil

 Ad secundam quaestionem respondet quidam Doctor quod haec est vera: Deus necessario praescit hoc futurum contingens fore, quia futurum contingens non

 Ad quaestionem hujus distinctionis respondet in sensu diviso, praedestinatum posse damnari, neque id repugnare certitudini praedestinationis, quia con

 DISTINCTIO XLI.

 QUAESTIO UNICA.

 damnare illum propter demerita. Mox subjungit nullam dari causam praedestinationis ex parte praedestinati, sed totam refundendam esse in Dei voluntate

 Ex hoc quod habetur alibi supra de praedestinatione et reprobatione, sequuntur aliqua corollaria. Primo, quod prius est completus numerus electorum, q

 DISTINCTIO XLII

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 Ad primam quaestionem respondeo, quod habere potentiam ad omnia quae significantur per omnipotentiam, potest intelligi dupliciter vel ad quaedam imm

 Ad secundam quaestionem dico quod licet suppositis principiis Philosophorum, non possit probari Deum posse producere immediate quidquid est possibile

 DISTINCTIO XLIII

 QUAESTIO I.

 Contra primam opinionem arguo, et primo contra illud quod dicit de potentia probo enim quod potentia activa Dei ad se non sit prima ratio potentiae

 QUAESTIO II.

 Ad quaestionem dico, quod sicut Deus potest velle et non velle libere aliud a se, sic potest velle quod non vult, et non velle quod vult, et quaelibet

 DISTINCTIO XLIV,

 QUAESTIO I.

 Responsionem ad quaestionem quaere alibi. Ad primam rationem, dicendum quod non sequitur, quia iste ordo, secundum quem modo produxit, non est omnis o

 QUAESTIO II.

 DISTINCTIO XLV.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 Quantum ad quaestionem primam, est una opinio, quae ponit voluntatem non esse in Deo ex natura rei, sed tantum per actum intellectus negotiantis et co

 Docet, voluntatem in divinis idenlificari essentiae, differre tamen realiter secundum quid, seu formaliter, vel ex natura rei ante omnem negotiationem

 Punit tres insignes instantias contra distinctionem formalem voluntatis ab essentia. Ad primum bene explicat dictum sancti Augustini dicentis : Non eo

 DISTINCTIO XLVI.

 QUAESTIO. UNICA.

 DISTINCTIO XLVII.

 QUAESTIO I. Utrum Deus velit mala fieri

 QUAESTIO II. Utrum Deus permittat mala fieri 1

 Praemissa una distinctione voluntatis in nudam potentiam, in actum, et actus signum et altera, ipsius actus in velle et nolle simplex, eflicax et re

 Responsionem ad secundam quaestionem quaere alibi, quod signum efficacis voluntatis et intensae, si immediate ab ipsa fiat, est impletio voliti si v

 DISTINCTIO XLVIII.

 QUAESTIO UNICA.

 Respondeo, voluntas creata potest intelligi conformis voluntati divinae, vel quoad volitum, vel quoad hoc quod est regula volendi, et hoc per modum pr

Scholium.

Probat solidissime ex tribus conditionibus juxta Philosophum requisitis ad relationem realem, istas relationes identitatis, aequalitatis et similitudinis, in Deo esse reales, quia fundamentum et terminus sunt realia, extrema realiter existunt, et distinguuntur, et oriuntur ex natura rei, sine ulla intellectus operatione. De his agit latissime in Oxon. hic per totum, et quodl. 6. art. 2.

Hanc ergo opinionem tenendo, declaro quaedam circa eam. Primo, quae requiruntur ad relationem realem ? Ubi sciendum quod tria necessario requiruntur ad hoc quod relatio sit realis. Primum ad hoc quod sit relatio realis, requiritur quod suppositum sit relatum realiter, et sit illud in quo habeat rationem, quam consequitur ex fundamento.

Secundum quod requirit, est terminus formalis, ad quem referatur.

Tertium quod requirit, est format Iis ratio terminandi eam ; et ubi haec tria sunt ex natura rei, ibi necessaria est relatio realis. Requiritur ergo quod tria sint, distinctio scilicet suppositorum relatorum, realitas rationis fundandi et termi nandi, et quod oriatur habitudo et relatio in ipsis extremis ex natura rei.

Illa ergo relatio est realis, quae habet extrema distincta ex natura rei, et ideo relatio identitatis unius ad se non est relatio realis. Item, rationem terminandi realem, et ideo entis ad non ens non est relatio realis, et ideo contradictio non est relatio realis.

Tertium oritur ex natura extremorum ex natura rei, non ex consideratione intellectus, et ideo Dei ad creaturam non est relatio realis ex parte Dei ; ex parte vero creaturae sic, quia ex natura rei dependet ad Deum.

Omnes istae conditiones inveniuntur in relationibus communibus in divinis, etc. Assumptum probatur, nam relata secundum aequalitatem sunt supposita distincta, et prius constituta secundum relationes originis, quam referantur secundum istas relationes communes ; relationes vero communes non constituunt personas distinctas. Unde mirabile videtur quod relationes originis concedantur ab aliquibus reales propter distinctionem suppositorum, et non relationes communes, cum illae magis supponant distincta, quam relationes originis.

Secunda etiam conditio relationis realis est, quia essentia sub ratione magnitudinis et fundamenti realis,

est fundamentum aequalitatis in personis ; unde unitas infinitatis et magnitudinis fundat et terminat istam relationem ex natura rei ; ergo et infinitas. Antecedens patet de se, quia aliter personae non essent distinctae, nisi tantum per actum intellectus considerantis, quia cum talis consideratio communis sit omnibus, quia est essentiale, Filius non esset magis Filius quam Pater, nec e converso in se. Consequentia patet, quia ex hoc dicitur essentia esse infinita per se, quia ipsa existens fundat tres relationes subsistentes et tres personas.

Secundo probatur illa consequentia sic : Deus est beatus ex natura rei, et non per negotiationem intellectus ; est autem beatus videndo et diligendo illam essentiam intuitive, sicut est in se ex natura rei. Non autem beatifcat illa essentia intellectum vel voluntatem Dei, nisi sub ratione infinitatis, ut probatum est distinctione de frui ; ergo et sub ratione, qua existit ibi realiter ex natura rei, quia aliter, ut per actum intellectus non habet esse, nisi diminutum ; ergo, etc.

Tertio sic, esse competit essentiae ex natura rei ; ergo et infinitas. Consequentia probatur per Damascenum lib. l. Orthod. fidei c. 12. Essentia Dei pelagus est infinitum omnium perfectionum in divinis. Antecedens patet, quiasi esse, quod pertinet ad actum primum, non est ibi ex natura rei, nihil est ibi, nec essentia, nec natura.

Quarto sic : Nam absoluta essentia creata non potest intelligi nisi sub certo gradu aliquo entitatis et perfectionis ; ergo Deus intelligendo essentiam divinam, aut intelligit sub gradu entitatis et perfectionis finito aut infinito. Non finito, patet, quia tunc non esset Deus ; ergo infinito ; ergo infinitas magnitudinis, quae est fundamentum et terminus relationis aequalitatis et aliarum communium, est ibi ex natura rei.

Dices quod magnitudo secundum suam formalem rationem transit in essentiam, et non manet sic, et ideo non potest secundum suam rationem formalem, ut distinguitur ab essentia, fundare istam relationem realem.

Respondeo et dico quod magnitudo illa, quae fundat aequalitatem, manet et transit in identitatem realem cum essentia, et non facit compositionem cum ea ; manet autem secundum rationem formalem, qua formaliter distinguitur ab essentia ex natura rei, quia si definiretur, non caderet quantitas virtutis in ejus definitione ; multo magis magnitudo virtutis divinae, quae est fundamentum aequalitatis et aliarum relationum communium, transit et manet, ut dictum est.

Sic ergo patet quod fundamentum aequalitatis relationis realis est reale. Terminus etiam est realis, quia persona divina, et ratio terminandi, quia unitas magnitudinis est in termino, et persona est ex natura rei, ut prius dictum est. Extrema etiam alterius relationis aequalitatis, ut personae divinae sunt distinctae ex natura rei, ipsis et fundamento realiter positis, sequitur relatio aequalitatis ex natura rei.

Per idem patet quod relatio identitatis sit ibi ex natura rei ; relatio, inquam, identitatis unius personae ad aliam, nam ibi extrema sunt supposita realiter distincta, et fundamentum, scilicet unitas essentiae, est ibi realiter in pluribus suppositis. Similiter ratio terminandi est realis, quia existens in utroque extremo ; ergo, etc.

Si dicas, quod unitas est immediatum fundamentum identitatis, non essentia, adhuc habetur propositum, quia secundum Damascenum, lib. 8. cap. 9. Unitas distinctorum suppositorum in creaturis est unitas secundum rationem, quia ex consideratione intellectus. Sed unitas in divinis est communis et realis ; fundamentum ergo identitatis, sive sit ipsa essentia, sive unitas ejus, semper erit reale.

Tertia conditio, scilicet quod ista relatio oritur ex natura extremorum, patet per Augustinum contra Faustum, lib. 3. c. 24. et ponitur 24. dist. 8. arguendo ad oppositam partem quaestionis. De fundamento relationis similitudinis, si sit reale, patebit in distinctione attributorum.

Ad rationem cum arguitur quod inter eadem extrema secundum idem fundamentum non possunt esse relationes plures reales, falsum est in creaturis, quia ignis generans ignem refertur ad illum relatione de secundo modo, inquantum iste est generans, et ille genitus ; refertur etiam ad illum relatione de primo modo unius, quia sibi similis vel aequalis, et tamen fundamentum utriusque est unum et idem, ut calor, qui est principium agendi et assimilandi.

Dices quod fundamentum non in se, seu sub ratione unitatis, est fundamentum relationis generantis et geniti, sed sub ratione potentiae activae. Hoc non aufert propositum, quia semper fundamentum absolutum est unum.

Hoc eodem modo posset dici quod relationis essentia divina est fundamentum sub una ratione realiter, et sic de aliis, et multo magis potest hoc dici in divinis, quia ibi est essentia infinita, infinitas habens perfectiones, sub quibus posset fundare diversas relationes, quam de essentiis creatis formaliter limilatis.

Ad secundam rationem dico, quod nec oppositae relationes originis possunt fundari in eodem fundamento. Sed cum infers quod quaelibet talis cum essentia constitueret personam, cum sit incommunicabilis, nego consequentiam, quia relatio originis primo adveniens essentiae constituit personam incommunicabilem ; et ideo quaecumque sibi secundo adveniens, sive sit communicabilis, sive incommunicabilis, nihil facit ad constitutionem ipsius personae ; quia si faceret, idem bis constitueretur et produceretur, et simul esset et simul non esset, et utroque vel altero eorum destructo, nihilominus esset. In Patre enim licet ingenitum sit relatio realis, et spiratio activa in Patre, posito quod non communicaretur Filio, similiter esset relatio realis, et forte incommunicabilis, tamen neutra constitueret, quia adveniunt supposito jam in esse personali constituto per relationem originis priorem.

Super hoc tamen est dubium, quare relationes originis sunt priores quam communes, cum omnes fundentur in essentia inquantum q una, et sunt magis abstractae, ut dicitur, quam aliae originis, quae non sic fundantur.

Ad auctoritatem Philosophi dico quod aequale importat istam duplicem negationem ad aliquid majus et aliquid minus, sicut dicit Philosophus, sed non praecise, sed tamen dicit aliquid positivum medium inter illa, cui competit illa duplex negatio. Ideo Philosophus 10. Metaph. text. 19. postquam descripsit ea per illam duplicem negationem ad majus et ad minus, dicit : Est autem medium per negationem illarum, ut fuscum inter album et nigrum. Unde relationes communes ut sic, describuntur per duplicem negationem ; non sunt tamen relationes rationis, quia non tantum sunt negationes ea quae sunt entia rationis.

Et sic potest concedi quod Pater est aequalis sibi, quia nec major, nec minor se, et sic potest salvari Magister in littera, qui videtur dicere quod aequale vel inaequale tantum dicunt privationem. Ut autem stricte accipitur pro medio positivo, cui accidit ista duplex negatio ad majus et minus, sicut habitui virtutis moralis accidit negatio extremorum, sic est relatio realis secundum quam una persona in divinis est aequalis alteri realiter.

Ad quaestionem tertiam dico quod sive aequalitas, et aliae relationes communes sint reales sive rationis, quod plurificantur in personis divinis, et etiam in creaturis, ita quod si sit relatio, alia est aequalitas, qua Pater refertur ad Filium, et alia qua Filius refertur ad Patrem, quia sunt relationes mutuae. Relatio autem mutua coexigit aliquam relationem in extremo suo correspondentem, non eamdem, qua refertur ad aliud, quia unum referri ad aliud, et quod aliud non refertur ad ipsum, pertinet ad tertium modum relativorum, ubi non est relatio mutua ; relatio enim mutua necessario est ad terminum relativum ; nihil autem terminat seipsum relative ; ergo necessario erunt duae relationes in duobus extremis.

Eodem etiam modo, si sint relationes rationis, tamen adhuc distinguuntur in extremis, quia licet ut sic, nihil habeant esse nisi secundum quid, tamen sicut habent entitatem, ita et oppositionem relativam relationis mutuae. Sed impossibile est in quacumque entitate, quod eadem res sibi ipsi opponatur secundum formalem rationem entitatis ejus, quia idem secundum quod idem, sibiipsi non opponitur ; ergo oportet necessario in extremis mutuo relatis esse aliam relationem, secundum quam ad invicem dicuntur talia.

Sed tunc est difficultas quare relationes originis non plurificantur secundum unam rationem, ut sint plures paternitates, vel filiationes, et tamen relationes communes unius rationis plurificantur, quia jam dictum est plures esse aequalitates ibi ; dictum etiam est superius quod in divinis quidquid est unius rationis, est de se hoc.

Respondeo, nihil in divinis potest plurificari ad certam pluralitatem, nisi praeexigat aliqua alterius rationis, per quae plurificetur, quia nihil ex se plurificatur ad certam pluralitatem ; ergo nihil unius rationis,

quod est plurificabile, determinat sibi ex se certum numerum, quia sicut est in tot, ita et in pluribus, et in infinitis quantum est ex se. Patet de specie in esse, quod potest esse in infinitis individuis quantum est de se ; si ergo plurificabile unius rationis determinetur ad certam pluralitatem, hoc erit per aliqua alterius rationis, non per aliqua posteriora, quia sicut posteriora non requiruntur ad esse, ita nec ad unitatem, vel ad diversitatem prioris ; ergo per priora non unius rationis, quia plurificabilia unius rationis non determinantur ex se ad certam pluralitatem, ut prius argutum est ; ergo si relationes determinantur ad certum numerum, hoc erit per priora alterius rationis, et non unius rationis, quia illa sunt plurificabilia in infinitum, quantum est ex se. Vel ergo procederetur in infinitum, vel oportet dicere quod omne plurificabile unius rationis determinetur ad certam pluralitatem per aliqua priora alterius rationis ; et hujusmodi relationes communes si determinarentur ad certam pluralitatem, hoc erit per aliqua priora in divinis, quae sunt alterius rationis ; talia priora in divinis sunt relationes originis, quae non plurificantur ; sed tantum est unum unius rationis, et aliud alterius rationis, ut una paternitas et una filiatio, quia enim talis relatio, scilicet originis, primo advenit essentiae, ideo est de se haec. Nec praeexigunt tales relationes aliqua priora alterius secundum naturam, id est, conditionem individualem contrahentem quidditatem, nam esset ejusdem rationis, et esset ejusdem speciei, quia haberet eamdem quidditatem ; propter primam separationem enim a materia non ponit Philosophus quod in substantiis non possit esse nisi unum in una specie, sed propter separationem ab omnibus conditionibus individuantibus, quam concomitatur gratia materiae prima separatio a materia ; ponit enim quamlibet substantiam separatam esse de se hanc, licet secundum rei veritatem nulla quidditas creata sit de se haec, nec sine materia secundo modo sumpta. Et ideo solus Deus est utroque modo separatus a materia, quae est altera pars compositi, et ab omni conditione determinante, quia illa essentia est determinata, et per haec satisfit primo argumento.

Ad secundum, cum arguitur quod si efficiens sit idem, et materia sit eadem, effectus esset idem, dico quod haec est universaliter falsa in formis relativis in creaturis. Idem enim pater generans plures filios acquirit et recipit denominationem multarum paternitatum ad plures, filios, ut dicetur in tertio, et per coni sequens idem esset efficiens et idem receptivum, et non idem effectus ; et si propositio est falsam creaturis, multo magis est falsa in divinis de relationibus communibus, quae fundantur super idem fundamentum ira finitum. Propositio autem Philosophi si sit vera, hoc erit in formis absolutis, et ibi non est vera universaliter, patet de voluntate eadem agente et patiente, et multitudine volitionum, de hoc alias ; si ergo alicubi esset haec propositio vera, hoc est gratia materiae in rebus materialibus absolutis.

Ad rationem tertiam nego consequentiam, si paternitas est tantum una relatio, ad quam se determinat essentia, nec praeexigit aliam priorem, a qua possit determinari, non tolleretur tamen, si plurificaretur determinans, quin esset in infinitis suppositis, quia quantum est de se posset esse in infinitis suppositis ; non sic aequalitas est prima relatio, ut prius. Et cum probas quod relatio realis adaequat suum fundamentum, quia nulla alia relatio ejusdem rationis potest ibi esse, dico quod ad eam se determinat essentia divina primitate immediationis, quae potest esse ad plura, si fuerunt aliquo modo ordinata ordine originis constitutiva personarum, non sic de relationibus communibus, ut prius dictum est.