584 EPISTOLA APOSTOLICA

superstitionem nuncios evangelicae sapientiae, gratiae, mansue- tudinis. Coepta porro sua nullis humanis subnixa praesidiis, et spem per difficultates crescentem, plena tandem videt et cumu- lata. - Cuius eventum rei eidem Augustino per litteras n un- cían ti, triumphans ipse gaudio ea rescripsit : Gloria in excelsis Deo, et in terra pax hominibus bonae voluntatis : gloria Christo.... cuius morte vivimus, cuius infirmitate roborantur•, cuius amore in Britannia fratres quaerimus quos ignorabamus, cuius mu- nere quos nescientes quaerebamus, invenimus. Quis autem nar- rare sufficiat quanta hic laetitia in omnium corde fidelium

fuerit exorta, quod gens Anglorum, operante omnipotentis Dei gratia, et tua Fraternitate laborante, expulsis errorum tene- bris, sanctae fidei luce perfusa est: quod mente integerrima iam calcat idola, quibus prius vesano timore subiacebat? (1) Idemque Ethelberto regi Cantu et Bertae reginae gratulatus est epistolis perbenignis, quod altera recordándote memoriae He- lenam, alter Constantinum piissimtim Imperatorem essent imi- tati ( 2 ) ; tum utrumque et gentem saluberrimis monitis confir- mavit, plenisque prudentiae institutis provehere et augere reliqua vita non desiit. Ita in Britanniae finibus christianum nomen, tem- poribus priscis ab ipsa Ecclesia invectum, propagatum, vindi- catum (3) , quod exterarum deinde occupa tione gentium op- pressum, longo intervallo defecerat, feliciter Gregorio auspice restitutum est.

Haec principio revocare libuit, non ideo solum quia per se egregia sunt et Ecclesiae Christi gloriosa, sed quia populo An- glorum, cuius gratia sunt gesta, certe erunt ad commemorandum pergrata. - At vero, quod magni interest reputare, eadem ca- ritatis Gregorii instantiaeque argumenta, transmissa veluti nere-* ditate, in eis non dissimili ter apparent qui Pontifices successe- runt. Sive enim dignis pastoribus designatis, sive datis humanae

(1) Epist. XI , 28, al. IX, 58. (2) Ib. XI , 66, ai. IX, 60; XI, 29, al. IX, 59. (3) In hoc valde egit sanctus Caeleslinus I, adversus haeresim pelagianam quae

Briiannos infecerat. Qua de re sanctus Prosper Aquitanus, scriptor eiusdem aetatis, idemque postea sancti Leonis Magni notarius, sic habet in suo Chronico: « Agricola « peiagianus, Severiani pelagiani episcopi filius, ecclesias Britanniae dogmatis sui « insinuatione corrupit. Sed ad actionem Palladii diaconi, Papa Caelestinus Germa- « num, antissiodorensem episcopum, vice sua mittit, et deturbatis haereticis, Britannos « ad catholicam Iidem dirigit ». Migne, Bibil.VV. - S. Prosp. Aquit. opp.vol. un.,

pag. 594.