Aivaggeljo þAIRH MATþAIU.

¶ gr. omn., deinde Goth. º εἰς μετάνοιαν, quod in locis parallelis (Mc. I, 8; L. III, 16; J. I, 26) gr. etiam omittunt; eadem verba M. IX, 13; Mc. II, 17 et apud Goth. et apud quosdam gr. desiderantur.— ïk] sec. ego º gr. omn.— anahneivands] me inflectens, º gr. omn., videtur ex Mc. I, 7 additum esse (cf. ad XXVII, 42).— andbindau—ïs] solvam corrigiam calcei ejus, gr. omn. τὰ ὑποδήματα βαστάσαι.— þan] vero, º gr. omn.— veihamma] Ulf. c. edd. º καὶ πυρί.] Aþþan ïk ïn vatin ïzvis daupja. ïþ sa afar mis gaggida svinþoza mis ïst. þizei ïk ni ïm vairþs ei leguntur deinde auk þan qaþ (enim autem dixit), quae ab auctore hujus operis, ut verba Scripturae sacrae cum suis cohaererent, addita sunt.] anahneivands andbindau skaudaraip skohis ïs. sah. þan ïzvis daupeiþ ïn ahmin veihamma.—audagai. J. St. ÷ lukarnastaþin, 0498 H. + div.— liuteiþ] utrum sic, an liugeiþ, quod editt. habent, in cod. Arg. scriptum sit, hodie distingui non potest; nos cum G. (Ulfil. illustr. append. p. 50) praetulimus liuteiþ, quod pro liuhteiþ (Cor. I, IV, 5) errore librarii scriptum esse, ille recte dicere videtur, vid. vs. 16 liuhtjai, adde Cor. II, IV, 4 liuhtjai, vs. 6 liuhtida. Singulae litterae librarii negligentia saepius omissae sunt, h ipsum Mc. quoque XV, 38 als pro alhs, L. VI, 12 þairvakands pro þairhvakands, VI, 17 et VIII, 4 hiuma pro hiuhma, J. VI, 12 drausnos pro drauhsnos.—þamma] H. + þamna.] þai hrainjahairtans. unte þai guþ gasaiwand.— . . . ak ana lukarnastaþan. jah liuteiþ allaim H. + liughtjai.] þaim ïn þamma razna. sva liuhtjai liuhaþ ïzvar ïn andvairþja manne. ei gasaiwaina ïzvara goda ego, º gr. omn., B. + ni.—ei ïk qem- jau] J. St. + ei qam.] vaurstva jah hauhjaina attan ïzvarana þana ïn himinam. ni hugjaiþ ei ïk qemjau gatairan vitoþ aiþþau H. + jau.—allata vairþiþ. J. St. B. + alla gavairþiþ. H. + alla tavairþiþ.] praufetuns. ni qam gatairan ak usfulljan. amen auk qiþa ïzvis. und þatei usleiþiþ himins jah pr. Z.— sa; caeterum º gr. omn.— þiudangardjai] H. + div.— sva] sec. sic, º gr.] airþa. jota ains aiþþau ains striks ni usleiþiþ af vitoda. unte allata vairþiþ. ïþ saei nu gatairiþ aina anabusne þizo minnistono jah laisjai sva mans. sah minnista haitada ïn þiudangardjai editt. + jet.—ïzvaraizos garaihteins, ¶ gr. Caeterum Ulf. º πλεῖον.] himine. ïþ saei taujiþ jah laisjai sva. sah mikils haitada ïn þiudangardjai himine. qipa auk ïzvis þatei nibai managizo vairþiþ ïzvaraizos garaihteins þau þize bokarje jah fareisaie. ni þau qimiþ 0499 ïn þiudangardjai himine. hausideduþ þatei qiþan ïst þaim airizam. ni maurþrjais. ïth saei maurþreiþ. pr. Schm. + scula.] skula vairþiþ stauai. aþþan ik qiþa ïzvis þatei wazuh modags broþr seinamma svare skula vairþiþ stauai. ïþ saei qiþiþ broþr seinamma raka. skula vairþiþ gaqumþai. aþþan saei qiþiþ dvala. skula vairþiþ ïn H. semper + gabai.—aibr] sic cod. Arg.; neque Ihrii conjectura bair, neque Zahnii libr digna, quae recipiatur, quia utrumque verbum auctoritate caret; nec giba habet, quo se commendet, cum þein, non þeina, quod giba postulat, in textu scriptum sit. Vocem aibr dubiae originis et significationis Grim. quoque I, 44, sq. retinuit; postea autem Dm. p. 25 et Gr. I, 43 (3 edit.) tibr conjecit, quod etiam Ett muller Hlz. 1838 nº 224 (in censura editionis nostrae) legendum esse existimat, sed vid. ad Glossar. V. Aibr.] gaiainnan funins. jabai nu bairais aibr þein du hunslastada jah jainar gamuneis þatei broþar þeins habaiþ H. + andvirþja.—gasibjon] te reconciliare, gr. omn. διαλλάγηθι.— atbair] H. + div.] wa bi þuk. aflet jainar þo giba þeina ïn andvairþja hunslastadis jah gagg faurþis gasibjon broþr þeinamma ¶ gr. omn.] jah biþe atgaggands atbair þo giba þeina. sijais vaila hugjands andastauin þeinamma sprauto. und þatei ïs ïn viga miþ ïmma. ïbai wan atgibai þuk sa andastaua stauïn jah sa staua þuk atgibai minimum, gr. omn. ἔσχατον, quapropter Sch. Ulfilam in suo libro ἐλάχιστον legisse suspicatur; fortasse Gothus falso vertit, quod quidem non semel tantum ei accidit.] andbahta. jah ïn karkara galagjaza. amen qiþa þus. ni usgaggis jainþro. unte usgibis þana minnistan kintu. hausideduþ þatei qiþan ïst. ni horinos. aþþan ïk qiþa ïzvis þatei wazuh saei saiwiþ qinon du J. St. + þana.—usstagg] Schm. + afstagg; codicis Arg. lectionem esse falsam pro usstigg, jam Grim. II, 190 * recte notavit. In codice rasum est a, qua re fortasse emendatio indicatur.— gadriusai] Z praef. p. XIV absurde contendit Gothum legisse πέσῃ pro βληθῇ, scilicet Ulfilam habet pro interprete verborum graecorum tenacissimo; at cf. VI, 2 andnemum (acceperunt) = ἀπέχουσι, et alia.] luston ïzos. ju gahorinoda ïzai ïn hairtin seinamma. ïþ jabai augo þein þata taihsvo marzjai þuk. usstagg ïta jah vairp af þus. batizo ïst auk þus ei fraqistnai ains liþive þeinaize jah ni allata leik þein St. + þeinlize.—gadriusai] H. ÷ driusai.] gadriusai ïn gaiainnan. jah jabai taihsvo þeina handus marzjai þuk. afmait þo jah vairp af þus. batizo J. St. Hz. uti fere ubique + 0500 quiþan uhþan; nam uh est particula enclitica, non proclitica, vid. Gram.; hunc errorem permultis locis Z. quoque admittit.— wazuh] cod. Arg. + wa || wazuh; sic saepius syllabae in lineae antecedentis fine scriptae, ab initio sequentis repetitae sunt, vid. ad L. I, 65. J. IX, 41.— qen] Ulf. º αὑτοῦ c. cod. 6 (uti Scholzius notat).] ïst auk þus ei fraqistnai ains liþive þeinaize jah ni allata leik þein gadriusai in gaiainnan. qiþanuh F. ÷ sa ïzei; Hz. ex corr. + saïze; Z. h. l. et VII, 15 recte div., sed Mc. IX, 1 + jct.] þan ïst þatei wazuh saei afletai qen. gibai ïzai afstassais bokos. iþ ïk qiþa ïzvis þatei wazuh saei afletiþ qen seina inuh fairina kalkinassaus. taujiþ þo horinon. jah sa ïze afsatida liugaiþ. horinoþ. J. St. B. H. + niu farsvarais.—usgibais] St. + usgibas.—fraujin] in cod. Arg. exceptis iis locis, ubi non de Deo aut Jesu sermo est (M. VI, 24; XXVII, 63; L. XVI, 13; J. XV, 15) semper scribitur per notam fin (sic etiam fins, fan pro fraujins, fraujan), quam J. St. B. H. + fanin sunt interpretati, rectam atque integram formam primus restituit Gordon. p. 51.] aftra hau ideduþ þatei qiþan ïst þaim airizam. ni ufarsvarais. ïþ usgibais fraujin aiþans þeinans. editt. + goþs, H. + jþ. Caeterum editiones semper forma goþ, goþis, etc., utuntur: Maresch. p. 408, Gord. p. 52 f. et lh. guþ, guþs scribi merito jusserunt, vid. Joan. X, 34, ubi sine nota guda legitur; sic semper etiam Castill. in editione epistolarum recte dedit.] H. + þiudanins.] aþþan ïk qiþa ïzvis ni svaran allis. ni bi himina. unte stols ïst guþs. nih bi airþai. unte fotubaurd ïst H. + gataugan (sic V, 47).] fotive ïs. nih bi ïairusaulimai. unte baurgs ïst þis mikilins þiudanis. nih bi haubida þeinamma svarais. ; sin vero brevis est vocalis terminationis, ea ipsa abjicitur et integra particula uh additur (J. VI, 64 vissuh, L. VII, 6 ïddjuh al. pro vissa-uh, ïddja-uh). Deinde illud h saepius subsequenti consonanti assimilatur, cf. janni XXV, 42; jag-gabairaidau J. III, 4; jas-sa M. XXVI, 71; nis-sijai L. XX, 16 et potissimum sumaiþ-þan M. XXVI, 67; J. XI, 46, þaiþ-þan Rom. XII, 4. Frequentatur ea figura in epistolis, vid. Mssm. Sk. p. 60.] unte ni magt ain tagl weit aiþþau svart gataujan. sijaiþþan vaurd ïzvar. ja ja. ne ne. ïþ þata 0501 managizo þaim us þamma ubilin ïst. hausideduþ þatei qiþan ïst. augo und augin jah tunþu und tunþau. omnino, º gr. omn., solus Ptolem. ap. Epiphan. Haeres. 33, 6 testante Millio ὅλως habet.— unseljin] H. + unselgin.—taihsvon] H. + taishvon.] ïþ ïk qiþa ïzvis ni andstandan allis þamma unseljin. ak jabai was þuk stautai bi taihsvon þeina kinnu. St. + stava.] vandei ïmma jah þo anþara. jah þamma viljandin miþ þus staua jah paida þeina niman. aflet ïmma St. + jak.] jah vastja. jah jabai was þuk ananauþjai rasta aína. gaggais miþ ïmma tvos. þamma bidjandin þuk St. + filis.—newundjan] H. + div.] gibais jah þamma viljandin af þus leiwan sis ni usvandjais. hausideduþ þatei qiþan ïst. frijos newundjan þeinana jah fiais fiand þeinana. aþþan ïk qiþa ïzvis. frijoþ fijands ïzvarans. þiuþjaiþ þans vrikandans tert. super, º gr. omn.] ïzvis. vaila taujaiþ þaim hatjandam ïzvis jah bidjaiþ bi þans usþriutandans ïzvis. ei vairþaiþ sunjus attins ïzvaris þis ïn himinam. unte sunnon seina urranneiþ ana ubilans jah godans jah rigneiþ solos, º gr. omn.— þiudo] paganorum, gr. τελῶναι.] ana garaihtans jah ana ïnvindans. jabai auk frijoþ þans frijondans ïzvis ainans. wo mizdono habaiþ. amicos, gr. ἀδελφούς.— taujiþ] H. + taugiþ, uti vs. 36 et saepius.— motarjos] portitores, gr. ἐθνικοί.— þata samo] hoc ipsum, gr. οὕτω.] niu jah þai þiudo þata samo taujand. jah jabai goleiþ þans frijonds ïzvarans þatainei. we managizo H. utrumque + div.— atta] H. + attah.—ïzvar Z. + zvar.] taujip. niu jah motarjos þata samo taujand. sijaiþ nu jus fullatojai svasve atra ïzvar sa ïn himinam St. + armajon; caeterum gr: δικαιοσύνην.— andvairþja] St. + andvairþia, H. + andvairþga.] fullatojis ïst. atsaiwiþ armaion ïzvara ni taujan ïn andvairþja manne du saiwan ïm. aiþþau laun ni H. º +— hauhjaindau fram] H. + hauhjainda ufram.—andnemun] H. + div. uti saepius.] habaiþ fram attin ïzvaramma þamma ïn himinam. þan nu taujais armaion. ni haurnjais faura þus svasve þai liutans taujand ïn gaqumþim jah ïn garunsim. ei hauhjaindau fram mannam. amen qiþa ïzvis. andnemun mizdon seina. ïþ þuk taujandan armaion ni viti hleidumei þeina. wa taujiþ taihsvo Z. ÷ siai.—þeina] gr. ante so.—fulhsnja] pr. cod. Arg. + fulhsja.—fulhsnja] sec. Ulf. º αὐτός c. codd. et verss.] þeina. ei sijai so armahairtiþa þeina ïn fulhsnja jah atta þeins. saei saiwiþ ïn fulhsnja. usgibiþ þus ïn oretis—sitis, gr. προσευχῃ—ἔσῃ— jah] sec. Ulf. º ἐν.— plapjo] cum in nulla germanicarum linguarum hoc verbum inveniatur, Ulfilas ex graeca mutuasse videtur πλατεῖα, eamque ob causam platjo scribendum esse putamus.] bairhtein. jah. þan bidjaiþ. ni sijaiþ svasve þai liutans. unte frijond ïn gaqumþim jah vaihstam plapjo J. St. + galaukands—haurdai Zahnii conjectura paurdai non necessaria est, vid. Cor. II, II, 12.] standandans bidjan. ei gaumjaindau mannam. amen qiþa ïzvis þatei haband mizdon seina. ïþ þu þan bidjais. gagg ïn heþjon þeina jah galukands haurdai þeinai bidei du attin þeinamma þamma ïn 0503A editt. + bidjandans uþ-þan.] fulhsnja jah atta þeins. saei saiwiþ in fulhsnja. usgibiþ þus ïn bairhtein. bidjandansuþ-þan ni filuvaurdjaiþ pr. vos, º gr. omn., H. + gus, ut saepius g pro j.—faurþizei] H. + div.] svasve þai þiudo. þugkeiþ ïm auk ei ïn filuvaurdein seinai andbausjaindau. ni galeikoþ nu maiþ. tu, gr. ὁ, vid. ad L. VI, 20.] vait auk atta ïzvar. þizei jus þaurbuþ. faurþizei jus bidjaiþ ïna. sva nu bidjaiþ jus. atta unsar þu in himinam. veihnai namo þein. qimai piudinassus þeins. vairþai vilja þeins sve ïn himina jah ana ea vox, Adelungio l. I obscurae significationis esse visa, comparanda est cum seiteins Cor. II, XI, 28 = ὁ καθ᾽ ἡμέραν; significat igitur quotidianum.— himma daga] editt. + j t.] airþai. hlaif unsarana þana sinteinan gif uns himma daga jah aflet uns þatei skulans sijaima svasve º gr.] jah veis afletam þaim skulam unsaraim. jah ni briggais uns ïn fraistubnjai. ak lausei uns af þamma ubilin. unte þeina ïst þiudangardi jah mahts jah vulþus in aivins. amen. unte jabai afletiþ editt. + jet., nam þau pertinet ad verbum afletiþ.] mannam missadedeins ïze. afletip jah ïzvis atta ïzvar sa ufar himinam. ïþ jabai ni afletip mannam Z. ÷ sve.—fravardjand] J. St. + fravaurdjand., H. + fravardjana.—gasaiwaindau] J. St. + gasaiwandau.] missadedins ïze. ni þau atta ïzvar afletiþ missadedins ïsvaros. aþþan biþe faistaiþ. ni vairþaiþ svasve þai liutans gaurai. fravardjand auk andvairþja seina. ei gasaiwaindau mannam fastandans. ¶ gr. omn.] amen qiþa ïzvis þatei andnemun mizdon seina. ïþ þu fastands salbo haubiþ þein jah ludja þeina þvah. ei ni gasaiwaizau mannam fastands ak attin þeinamma þamma ïn fulhsnja. jah atta þeins. saei saiwiþ ïn fulhsnja. usgibiþ þus. ni huzdjaiþ ïzvis huzda ana airþai. þarei malo jah St. + husdjaiþ.] nidva fravardeiþ jah þarei þiubos ufgraband jah hlifand. ïþ huzdjaiþ ïzvis huzda ïn himina. þarei nih malo nih nidva fravardeiþ jah þarei þiubos ni ufgraband nih stiland. þarei auk ïst huzd ïzvar. þaruh ïst jah hairto ïzvar. lukarn leikis ïst augo. jabai nu augo þein ainfalþ ïst. allata leik þein liuhadein vairþiþ. ïþ jabai augo þein unsel ïst. allata leik þein riqizein vairþiþ. jabai nu liuhaþ þata nam si, gr. omn. ἢ γὰρ, quamobrem putandus est Ulphilas legisse εἰ γὰρ, et sensus 0504 est: nam si odit alterum, etiam alterum diligit. In loco parallelo L. XVI, 13 etiam a graeco differt Goth., vid. ad h. l.— fijaiþ ainana] ¶ gr. omn.— ufhauseiþ] obedit, gr. omn. ἀνθέξεται; Ulf. fortasse legit ὑποτάξεται, ei enim verbo respondet ufhausjan L. II, 51; X, 17, 20; Rom. XIII, 1.— ïþ] verum, gr. omn. καί, pro qua graeca voce gothicum ïþ etiam aliis locis in enuntiatis adversativis ponitur (Mc. X, 42; XV, 15; cf. XV, 31).] ïn þus rigiz ïst þata riqiz wan filu. ni manna mag tvaim fraujam skalkinon. unte jabai fijaiþ ainana. jah anþarana frijoþ. aiþþau ainamma ufhauseiþ. ïþ anþaramma frakann, ni maguþ guþa skalkinon jah Z. + maþjaiþ.] mammonin. duþþe qiþa ïzvis. ni maurnaiþ saivalai ïzvarnai. wa matjaiþ jah wa drigkaiþ. nih leika pr. Z. ÷ nih.—sneiþand] J. St. B. + sneiand, Bü. II. + sneidhand.—maisve aþrizans] (vide quae de h. l. ad Gal. II; 6 monuimus) sic in cod. Arg. legitur, quamquam litterae pene legi non possunt; H. + mais veaþrizans. Interpretes lectionem codicis Arg. merito habentes corruptam, alii aliam conjecturam proposuerunt; Gord. p. 54 mais vairþizans, Z. mais sveraiþans, probante Schm., uti videtur, et Wackernagel Deutsch. Lesebuch I praef. p. XXIII; Rw. Gloss. p. 77 vulgatam defendit, sed quid maisve sit, nescire se fatetur; gothicam formam esse Z. Gloss. p. 178 recte negat. Non dubium est, quin monstrosa illa lectio librarii negligentia orta 0505 sit, et cum conjectura ad medendum opus sit, nulla facilior et verior ea inveniri potest, quam Gordonus fecit; nam quod Z. addubitat, mais cum comparativo conjungi posse, constat non solum Graecos et Latinos μᾶλλον et potius cum comparativo ponere, sed etiam Islandos (vid. Gloss. Edd. v. Heldr); atque adeo ipsos Gothos ejusmodi pleonasmos sibi concedere, vid. Cor. II, VIII, 22 mais usdaudozan. Nostro autem loco accedit, quod Vulgata etiam magis pluris habet— þaim] J. St. + þaima.] ïzvaramma. we vasjaiþ. niu saivala mais ïst fodeinai jah leik vastjom. ïnsaiwiþ du fuglam himinis. þei ni saiand nih sneiþand nih lisand ïn banstins. jah atta ïzvar sa ufar himinam fodeiþ ïns. niu jus 0505 J. St. + vahstm.—seinana aleina] sic cod. Arg., editt. + seinan alleina.] maisve aþrizans sijuþ þaim. ïþ was ïzvara maurnands mag anaaukan ana vahstu seinana aleina J. St. B. H. + saurjaiþ.] aina. jah bi vastjos wa saurgaiþ. gakunnaiþ blomans haiþjos. waiva vahsjand. nih arbaidjand nih J. St. + vulþu.] spinnand. qiþuh þan ïzvis þatei nih saulaumon ïn allamma vulþau seinamma gavasida sik sve ains pr. J. St. + jabai.—gistradagis] αὔριον; vox gistra, cujus radix in omnibus affinibus dialectis non cras, sed heri significat, videtur errore interpretis posita esse; si quis ex bohemica lingua zegtra, cras, ad tuendam lectionem comparare et Ulfilam a culpa injuriae vindicare velit, ejus in memoriam vocamus Cor. I, XV, 32, ubi αὔριον = du maurgina.—waiva mais] quanto magis, gr. οὐ πολλῲ μᾶλλον.] þize. jah þande þata havi haiþjos himma daga visando jah gistradagis ïn auhn galagiþ guþ sva J. St. + wa.] vasjiþ. waiva mais ïzvis leitil galaubjandans. ni maurnaiþ nu qiþandans. wa matjam aiþþau wa H. + alla uk.] drigkam aiþþau we vasjaima. all auk þata þiudos sokjand. vaituh þan atta ïzvar sa ufar himinam þatei þaurbuþ—. . . jaina ïzvis mans. svah jah jus taujaiþ ïm. þata auk ïst vitoþ jah praufeteis. H. + vigis; cod. Arg. vigss; prius autem illud s linea perpendiculari ab recenti manu superinducta deletum est, quam viri docti litteram i esse putarunt; neque tamen negamus, illum refectorem, cujus inscitia linguae gothicae etiam aliis locis deprehenditur, vigis legendum esse existimavisse— ïnngaleiþ.] J. St. B. + ïngaleiþ.] ïnngaggaiþ þairh aggvu. daur. unte braid daur jah rums vigs sa brigganda ïn fralustai jah managai sind þai ïnngaleiþandans þairh þata. wan aggvu þata daur jah þraihans vigs sa brigganda ïn libainai J. St. + sveþau, sic enim nusquam, sed þau cum sve compositum semper scribitur addito h (i. e. uh); male sveþau olim scribebatur II, 22 et 24.— liugnapraufetum] St. + div.— þaim ïzei] J. St. Hz. + jct., vid. ad V, 32.] jah favai sind þai bigitandans þana. atsaiwiþ sveþauh faura liugnapraufetum þaim ïzei qimand at ïzvis ïn vastjom lambe. iþ ïnnaþro sind vulfos vilvandans. bi akranam ïze ufkunnaiþ ïns. ïbai Z. + gataujit.] lisanda af þaurnum veinabasja aiþþau af vigadeinom smakkans. sva all bagme godaize akrana goda gataujiþ. ïþ sa ubila bagms akrana ubila gataujiþ. ni mag bagms þiuþeigs akrana ubila gataujan nih bagms ubils akrana þiuþeiga gataujan. all bagme ni taujandane akran god usmaitada jah ïn fon atlagjada. þannu bi akranam ïze ufkunnaiþ ïns. ni wazuh saei qiþiþ mis. frauja frauja. ïnngaleiþiþ ïn þiudangardja himine ak sa taujands viljan attins meinis þis ïn himinam. managai qiþand mis ïn jainamma daga. frauja frauja. niu þeinamma namin þraufetidedum jah þeinamma hanc fermam corruptam esse jam G. et Lm. contenderunt; pro Gordoni conjectura unsibjata suspicamur legendum esse unsibja] sawazuh nu saei, etc.; sawazuh quidem frequens usus sermonis gothici postulat, vid. X, 32; cf. Mc. IX, 37; X, 11 alia. (quamquam dicitur etiam M. VII, 26 jah wazuh saei—J. VI, 45 wazuh nu sa—). N pro S et vice versa etiam aliis locis librarii ponunt. vid. Mc. VI, 2; cf. ad L. III, 14.] namin unhulþons usvaurpum jah þeinamma namin mahtins mikilos gatavidedum. jah þan andhaita ¶ gr. omn. h. l. et vs. 26, ceterum Ulf. utroque loco º τούτους. c. codd.] ïm þatei ni wanhun kunþa ïzvis. afleiþiþ fairra mis jus vaurkjandans unsibjana. wazuh nu saei hauseiþ vaurda meina jah taujiþ þo. galeiko ïna vaira frodamma. saei gatimrida razn sein ana staina. jah atïddja dalaþ rign jah qemun awos jah vaivoun vindos jah bistugqun bi þamma 0507A vid. ad vs. 24.] razna jainamma jah ni gadraus. unte gasuliþ vas ana staina. jah wazuh saei hauseiþ vaurda meina ¶ gr. omn.— drus] J. St. + draus.] jah ni taujiþ þo. galeikoda mann dvalamma. saei gatimrida razn sein ana malmin. jah atïddja dalaþ rign jah qemun awos jah vaivoun vindos jah bistugqun bi jainamma razna jah gadraus jah vas drus J. B. H. + ïaisus, St. + jaisus; cod. Arg. semper is; primus Maresh. (vid. Jun. p. 405) rectam lectionem invenit; post eum commendavit Gord. ( Ulf. illustr. append.) p. 52 et Z. ad M. VIII, 7. cf. Castill. ad Esdr. II, 36.— biabridedun] hanc formam, cujus loco Z. bibairdedun (immo bibairidedun!) reponere volebat, rectam esse comprobat abrs L. XV, 14 et abraba M. XXVII, 54.] ïs mikils, jah varþ þan ustauh ïesus þo vaurda. biabridedun manageins ana laiseinai ïs. vas auk J. St. B. II. + ïunjons, Z. + jumjons.] laisjands ïns sve valdufri habands jah ni svasve bokarjos. dalaþ þan atgaggandin ïmma af fairgunja J. St. + mir.] laistidedun afar ïmma ïumjons managos. jah sai. manna þrutsfill habands durinnands ïnvait ïna Ulf. º Ἰησοῦς.— qiþands] St. + qitands.—þata—ïs] gr. omn. αὐτοῦ ἡ λέπρα.] qiþands. frauja. jabai vileis. magt mik gahrainjan. jah ufrakjands handu attaitok ïmma qiþands. pr. St. + ïah, uti saepius.— mann] J. 0508 St. B. H. + man.] viljan. vairþ hrains. jah suns hrain varþ þata þrutsfill ïs. jah qaþ ïmma ïesus. saiw ei mann ni qiþais ak gagg. þuk silban ataugei gudjin jah atbair giba. þoei anabauþ moses du veitvodiþai ïm. post vero hoc. gr. δέ.] afaruh þan þata ïnnatgaggandin ïmma ïn kafarnaum duatïddja ïmma hundafaþs bidjands ïna. jah qiþands. frauja. þiumagus meins ligiþ ïn garda usliþa harduba balviþs. jah qaþ du ïmma ïesus. ïk gr. omn. ante uf.] qimands gahailja ïna. jah andhafjands sa hundafaþs qaþ. frauja. ni ïm vairþs ei uf hrot mein ïnngaggais. habens sub imperio meo, gr. ὑπὸ ἐξουσίαν, ἔχων ὑπ᾽ ἐμαυτόν.] ak þatainei qiþ vaurda jah gahailniþ sa þiumagus meins. jah auk ïk manna ïm habands uf valdufnja meinamma gadrauhtins. jah qiþa du þamma. gagg. jah gaggiþ. jah anþaramma. qim. jah qimiþ. jah du skalka meinamma. tavei þata. jah taujiþ. gahausjands þan ïesus sildaleikida jah qaþ du J. St. + aþþau.—saggqa] J. St. + saitqa.—ïakoba] Schm. + ïacoba.] þaim afarlaistjandam. amen qiþa ïzvis. ni ïn ïsraela svalauda galaubein bigat. aþþan qiþa izvis þatei managai fram urrunsa jah saggqa qimand jah anakumbjand miþ abrahama jah ïsaka jah ïakoba in þiudangardjai himine. ïþ þai sunjus þiudangardjos usvairpanda ïn riqis þata hindumisto. jainar ¶ gr. omn.] vairþiþ grets jah krusts tunþive. jah qaþ ïesus þamma hundafada. gagg jah svasve galaubides vairþai sec. abundat praecedente participio, uti J. VI, 45 et saepius.] þus. jah gahailnoda sa þiumagus ïs ïn jainai weilai. jah qimands ïesus ïn garda paitraus jah gasaw ei, gr. αὐτοῖς.] svaihron ïs ligandein ïn heitom jah attaitok handau ïzos jah aflailot ïja so heito. jah urrais jah J. St. + ict., H. + at ande nahtja.] andbathida ïmma. at andanahtja þan vaurþanamma atberun du ïmma daimonarjans managans jah si Ulf. ἀνέλαβε in cod. suo legisse. quod Sch. contendit, scripsisset andnam (vid. L. IX, 51); subsequitur etiam usbairan pro simplici βαστάζεαι— sauhtins] B. II. + sautins.] usvarp þans ahmans vaurda jah allans þans ubil habandans gahailida. ei usfullnodedi þata gamelido discipulos, º gr. omn.; Ulf. c. verss.] pairh esaïan praufetu qiþandan. sa unmahtins unsaros usnam jah sauhtins usbar. gasaiwands þan 0509 H. + atgangands.] ïesus managans hiuhmans bi sik haihait galeiþan siponjans hindar marein. jah duatgaggands ains dixit, gr. omn. λέγει; sic Ulf. in narratione semper fere praeterito utitur tempore pro praesente historico Graecorum.— sein anahnaivjai] J. St. + seinana hnaivjai; ceterum sein, suum, º gr. omn.] bokareis qaþ du ïmma. laisari. laistja þuk piswaduh þadei gaggis. jah qaþ du ïmma ïesus. fauhons grobos aigun jah fuglos himinis sitlans. ïþ sunus mans ni habaiþ. war haubiþ sein anahnaivjai. anþaruh þan siponje ïs qaþ du ïmma frauja. uslaubei mis frumist galeiþan jah gafilhan attan meinana. ïþ ïesus qaþ du ïmma. laistei afar mis jah let þans dauþans filhan seinans dauþans. jah J. St. + div.] ïnnatgaggandin ïmma ïn skip afarïddjedun ïmma. siponjos ïs. jah sai. vegs mikils varþ ïn marein ejus, º gr.] svasve þata skip gahuliþ vairþan fram vegim. ïþ ïs saislep. jah duatgaggandans siponjos ïs urraisidedun º gr. omn.; Ulf. c. verss.— wa] J. + wl.] ïna qiþandans. frauja. nasei unsis. fraqistnam. jah qaþ du ïm ïesus. wa faurhteiþ. leitil H. + div.— sa ei] editt. + jct.] galaubjandans. þanuh urreisands gasok vindam jah marein. jah varþ vis mikil. ïþ þai mans sildaleikidedun exspectaveris gairgaisene, solet enim Ulfilas graecum η per e non per ai reddere, certe raro, uti Esdr. II, 31 aillam (Ἠλάμ, ) L. X, 13; IX, 10 baiþsaïda (Βηθσαἳδά) L. I, 17 hailias (Ἡλίας) Mc. VI, 17 hairodias (Ἡρωδίας) Sk. 52, 4 neikaudaimus (Νικόδημος, pro quibus tamen aliis locis invenitur beþsaida, helias, herodias, neikaudemus.] qiþandans. wileiks ïst sa ei jah vindos jah marei ufhausjand ïmma. jah qimandin ïmma hindar marein ïn gauja gairgaisaine gamotidedun ïmma tvai daimonarjos us hlaivasnom rinnandans sleidjai H. + sundu.] filu. svasve ni mahta manna usleiþan þairh þana vig jainana. jah sai. hropidedun qiþandans. wa uns Lye Gram. p. 50 male conjecit haldanda (immo haldandei), cui Z. h. l. et ad L. VIII, 32 injuria adstipulatur; recte enim jam Ih. notavit, significare haldan pascere (vid. vs. 33), non pasci, vid. etiam Mc. V, 11.] jah þus. ïesu sunau guþs. qamt her faur mel balvjan unsis. vasuh þan fairra ïm hairda sveine Schm., quem masculinum offendit, nescire videtur, esse constructionem per 0510A synesin, vid. IX, 33, L. IX, 11 et saepissime.— uslaubei uns galeiþan] permitte nobis ire, gr. ἀποστεῖλον ἡμᾶς. Ceterum Z. Schm. + uslaubai.] managaize haldana. ïþ þo skohsla bedun ïna qiþandans. jabai usvairpis uns. uslaubei uns galeiþan ïn gregem porcorum, gr. τοὺς χοίρους.— hairda] sec., Ulf. º τῶν χοὶρων, quod sine dubio in codice suo legit, vid. de ejusmodi omissionibus ad L. XV, 24 et ad Tim. I, VI, 6.— and driuson] J. St. H. + jct.] þo hairda sveine. jah qaþ du ïm. gaggiþ. ïþ eis usgaggandans galiþun ïn hairda sveine. jah sai. run ¶ gr. omn., Sch. cum Z. convertit in vico; sed baurg etiam accusativus esse potest.— bi] de (non propter,) Ulf. c. codd. κατά legit.] gavaurhtedun sis alla so hairda and driuson ïn marein jah gadauþnodedun ïn vatnam. ïþ þai haldandans gaþlauhun jah galeiþandans gataihun ïn baurg all bi þans daimonarjans. jah sai. alla so baurgs usïddja viþra ïesu jah gasaiwandans ïna bedun ei usliþi hindar markos ïze. jah asteigans ïn gr. omn. καὶ ἰδοὺ προσέφερον Sch. cum Z. vertit tunc, suspicans Ulf. τότε legisse; male, nam þan ea significatione nunquam initio sententiarum ponitur (vid. M. VII, 23; IX, 15; Mc. XIII, 21, 26, all.), sed þanuh (M. VIII, 26; IX, 6; XIV, 29, all.). Quamquam Ulf. M. XXVII, 51 καὶ ἰδού per jah þan reddit, tamen h. l. in suo cod. ἰδού non legisse videtur, abest etiam in cod. E apud Mi. et in compluribus verss. ap. Sch. Cum vero Goth. καὶ προσέφερον Mc. X, 13 convertat þanuh atberun et aliis locis quoque graecum προσφέρειν per atbairan reddere soleat, etiam h. l. þanuh atberun scribendum esse videtur. Accedit, quod cum Iesus in urbem intravisset (vid. vs. 1), nec aegrotum ante urbem portari oporteret, usatbairan (efferre) aptum sensum non praebet.] skip ufarlaiþ jah qam ïn seinai baurg. þan usatberun du ïmma usliþan ana ligra ligandan. jah gasaiwands ïesus galaubein ïze qaþ du þamma usliþin. þrafstei þuk barnilo. afletanda þus fravaurhteis 0511 sciens, gr. ἰδών.— hairtam.] St. + har am.] þeinos. þaruh sumai þize bokarje qeþun ïn sis silbam. sa vajamereiþ. jah vitands ïesus þos mitonins Z. + watar.—ïst raihtis] ¶ gr. omn.; male notat Griesb. abesse γάρ in Goth.— þus] tibi, gr. σοῦ.] ïze qaþ. duwe jus mitoþ ubila ïn hairtam ïzvaraim. waþar ïst raihtis azetizo qiþan. afletanda þus sic leitan pro frequentiore letan Mc. XV, 9; L. II, 29; XVI, 18.— þeinana] gr. omn. ante þana.] fravaurhteis. þau qiþan. urreis jah gagg. aþþan ei viteiþ þatei valdufni habaiþ sa sunus mans ana airþai afleitan fravaurhtins. þanuh qaþ du þamma usliþin. urreisands nim þana ligr þeinana jah gagg St. + seinada.] ex Maresh. sententia Ulf. utramque lectionem graec. ἐθαύμασαν et ἐφοβήθησαν conjunxit; B. statuit lectionem nostram e glossa in textum immissa ortam esse; sed neutra ratio intelligenti probabitur; nisi Ulf. ἐφοβήθησαν θαυμάσαντες legit (cf. L. VIII, 25), quod Brix. quoque versio habet, cogitandum est de amplificatione quadam notionis, qua Ulf. saepius utitur, vid. Mc. I, 27, afslauþnodedun sildaleikjandans (ἐθαμβήθησαν), ubi B. injuria quoque judicat sildaleikjandans ex glossa ortum esse; II, 12 hauhidedun mikiljandans (δοξάζειν) cf. II, 4, M. IX, 23; XXVI, 72. Joan. XIII, 36 andhafjands qaþ. De simili notionis amplificatione vid. ad Cor. I, IX, 25.— valdufni) J. St. + valaufni.] ïn gard þeinana. jah urreisands galaiþ ïn gard seinana. gasaiwandeins þan manageis ohtedun sic pro matþaiu (Mc. III, 18) L. quoque VI, 15.] sildaleikjandans jah mikilidedun guþ. þana gibandan valdufni svaleikata mannam. jah þairhleiþands ïesus jainþro gasaw mannan sitandan at motai maþþaiu haitanana jah qaþ du ïmma. laistei afar mis. jah usstandands ïddja afar ïmma. jah varþ biþe ïs anakumbida ïn garda jah sai. managai motarjos jah fravaurhtai qimandans miþanakumbidedun ïesua jah siponjam ïs. jah gaumjandans fareisaieis qeþun du þaim siponjam ïs. duwe miþ motarjam jah fravaurhtaim matjiþ sa laisareis ïzvar. Z. + sva.] ïþ ïesus gahausjands qaþ du ïm. ni þaurbun hailai lekeis ak þai unhaili habandans. aþþan gaggaiþ ganimiþ wa sijai. armahairtiþa viljau jah ni hunsl. niþ-þan qam laþon usvaurhtans ak fravaurhtans. Ulf. º αὐτῷ.— fastam] J. St. + fastaim.] þanuh atïddjedun siponjos ïohannes qiþandans. duwe veis jah fareisaieis fastam filu. ïþ þai siponjos cod. Arg. + atgaggand.—þan] J. St. + þam.] þeinai ni fastand. jah qaþ du ïm ïesus. ïbai magun sunjus bruþfadis qainon und þata weilos. þei miþ J. St. B. II. + jct.; praepositio 0512 du uti Mc. XI, 17; XII, 10. all. praedicato enuntiati addita est.— fanan þarihis ana] sic cod. Arg. superscripto i (þar ⁱhis); J. St. + fananþa rihis; B. + fanan þarhis; Gord. ( Ulf. illustr. app. p. 56) conj. fanan þarhisana ana—neglecto illo superscripto i; Schm. conjecit þar ⁱ his aut anþaris, sed indicare debebat vir doctus, quid significaret illud novum verbum, aut quo sensu anþar h. l. accipi vellet. Textum graecum legenti apparet αὐτοῦ post πλήρωμα, quod omnes codd. et verss. habent, in Goth. desiderari; quid impedit quominus statuamus ïs ex alio loco ab eo, qui scripsit codicem Argenteum, verbo þarih esse affixum, quod nesciret, quo pertineret? Illud is ab þarihis demptum si post fullon collocatur, ad reliquum þarih autem syllaba ana, quam sine dubio propter sequens ana librarius omisit, additur; lectionem lucramur aptam: þarihana ana snagan—fullon ïs af þamma, etc. Ceterum þarihs Ulf. videtur a graeco verbo τραχύς mutuatus esse, quod significat ἄγναπτος (ἄγναφος), vid. Etym. Magn. p. 714, 24.] ïm ïst bruþfaþs. ïþ atgaggand dagos þan afnimada af ïm sa bruþfaþs jah þan fastand. aþþan ni washun lagjiþ du plata fanan þarihis ana snagan fairnjana. unte afnimiþ fullon af þamma snagin. jah vairsiza deinde tunc, º gr. omn. Schm. haesitat et Z. cum B. suspicatur þan esse glossam ad biþeh, quod tamen þanuh esse debebat (vid. ad IX, 2); sed nihil frequentius ejusmodi pleonasmis, sic auk raihtis, auk allis, þan auk, ïþ þan, aþþan sveþauh, all. Re tamen melius perpensa, potius videtur biþeh tantum abundare, þaniah autem significare καὶ, uti Tim. I, V, 25.] gataura vairþiþ. niþ-þan giutand vein niujata ïn balgins fairnjans. aiþþau distaurnand balgeis. biþeh þan jah vein usgutniþ jah balgeis fraqistnand. ak giutand vein juggata ïn balgins niujans. jah bajoþum J. St. + div.; sic alias etiam 0513 reliquae editt.— þata] gr. omn. ante ïs.—þeina ana] II. + jct.— jah] B. + jau.] gabairgada. miþþanei ïs rodida þata du ïm. þaruh reiks ains qimands ïnvait ïna qiþands þatei dauhtar 0513 meina nu gasvalt. akei qimands atlagei handu þeina ana ïja jah libaiþ. jah urreisands ïesus iddja hiemes; gr. omn. ἔτη; gentium germanicarum propria est ista temporum secundum hiemes computatio, non annorum.— ïb] sic cod. Arg. J. B.; St. Z ÷ XII.] afar ïmma jah siponjos ïs. jah sai. qino bloþarinnandei ïb vintruns duatgaggandei aftaro attaitok Z. + div.— þatainei] H. + div. vastjai] J. St. + vastjan.] skauta vastjos ïs. qaþuh auk ïn sik. jabai þatainei atteka vastjai ïs. ganisa. ïþ ïesus gavandjands sik jah gasaiwands þo qaþ. þrafstei þuk dauthar. galaubeins þeina ganasida þuk. jah ganas so qino fram J. + svilgjans.—jah haurnjans haurnjandans] et buccinatores buccinantes, º gr. omn; B. probante Zahnio glossam ad svigljans esse suspicatur, sed sviglja significat αὐλητής, cf. M. II, 17; L. VII, 32, (ubi svigljan = αὐλεῖν, haurnja autem est σαλπιγκτής cf. M. VI, 2 (ubi haurnjan = σαλπίζειν). Potius videnda est in illis, uti L. II, 29 in fraujinond frauja, amplificatio rei, cui similem ad IX, 8 notavimus.] þizai weilai jainai. jah qimands ïesus ïn garda þis reikis jah gasaiwands svigljans jah haurnjans sic legitur in cod. Arg., uti Mc. IV, 27 et 38, nec mutavit eadem impia et imperita manus, quae Mc. v. 39; L. IX, 32. J. II, 12 sq. slepiþ in saepiþ corrupit (cf. ad Mc. IV, 7), formam omnino non gothicam, nam neque ae, neque eu, nec ui sunt gothicae diphthongi, cf. Ih. Ulf. illustr. p. 15, et miramur Rw. Gloss. p. 143 * periculum illius monstri defendendi fecisse. Illa mutatio ab homine quodam Scandinavo facta esse videtur, qui islandicum sofa, suedanum sofva, all. nos et quidem, sed non item 0514 anglo-saxonicum slapan, anglicum slepp, all. Caeterum utramque formam ex eadem radice natas esse, docet Bopp. Vergleichende Gram. I. p. 84 sq. cf. p. 19.] haurnjandans jah managein auhjondein. qaþ du ïm. afleiþiþ. unte ni gasvalt so mavi ak slepiþ. male editt. vertunt; cum vero cf. ad IX, 2), nam þanuh est demonstrativum, sic legitur etiam Cor. I, XV, 54; pro þanuh þan scribitur Mc. VIII, 20 aþþan þan, et Cor. I, XV, 28 þanuh biþe.] jah bihlohun ïna. þanuh þan usdribana varþ so managei. atgaggands ïnn habaida handu ïzos jah ¶ gr. omn.] ¶ gr. omn.] urrais so mavi. jah usïddja meriþa so and alla jaina airþa. jah warbondin ïesua jainþro laistidedun sic cod. Arg. II. Schm.; J. St. B. Z. Hz. ÷ galaubjats, quibus incognitus erat usus mere gothicus u interrogativum inter ga praefixum et verbum ipsum ponendi, sic L. XVIII, 8 biugitai, J. 9, 35 gaulaubeis, sic eti m interposito alio verbo Mc. VIII, 23 gau wa sewi, cf. J. V, 46 ga þau laubidedeiþ, et cf. ad Mc. IX, 44.] afar ïmma tvai blindans hropjandans jah qiþandans. armai uggkis. sunau daveidis. qimandin þan in garda duatïddjedun ïmma þai blindans jah qaþ ïm ïesus. gaulaubjats þatei magjau þata taujan. qeþun du ïmma. jai frauja. þanuh attaitok augam ïze qiþands. bi galaubeinai St. + qiþans.] ïggqarai airþai ïggqis. jah usluknodedun ïm augona jah ïnagida ïns ïesus qiþands. saiwats ei manna foras, º gr. omn.— usïddjedun eis] ¶ gr. om.] ni viti. ïþ eis usgaggandans usmeridedun ïna ïn allai airþai. jainai. þanuh biþe ut usïddjedun haesitant Z. Schm.; est figura synesis, cf. ad VIII, 31. Grim. Dm. p. 555 pro unhulþo legendum esse videtur unhulþa, sed vid. Glossar. h. v.— ni aiv] J. St. + ni ïn aiva.—sva uskunþ] ¶ gr. — ïsraela] J. St. B. II. + ïsraelan.] eis. sai. atberun ïmma mannan baudana daimonari. jah biþe usdribans varþ unhulþo. J. St. B. + faurabaþaja.] rodida sa dumba. jah sildaleikidedun manageins qiþandans. ni aiv sva uskunþ vas ïn ïsraela. ïþ fareisaieis J. St. + gaqumþin.] qeþun. ïn fauramaþlja unhulþono usdreibiþ unhulþons. jah bitauh ïesus baurgs allos jah haimos laisjands ïn gaqumþim ïze jah merjands aivaggeljon þiudangardjos jah hailjands allos sauhtins jah alla unhailja. gasaiwands þan þos manageins ïnfeinoda ïn ïze. unte vesun afdauidai jah fravaurpanai sve lamba ni habandona hairdeis. þanuh qaþ du siponjam seinaim. asans raihtis managa ïþ vaurstvjan favai. bidjiþ nu fraujans asanais ei ussandjai vaurstvjans ïn asan seina. jah athaitands 0515 II. + þluhaiþ.—anþara] Ulf. c. cod. k. et verss. º ἑτέραν—εἰς τήν.] þans tvalif si..——þizai baurg. þliuhaiþ ïn anþara. amen auk qiþa ïzvis ei ni ustiuhiþ baurgs ïsraelis. Z. + sainamma.] sic recte, nam ganah accusativum secum habere solet, vid. etiam Cor. II, XII, 9.— baiailzaibul] J. St. + baiailzabul.—ïnnakundans] H. + ïnnarundans.] unte qimiþ sa sunus mans. nist siponeis ufar laisarja nih skalks ufar fraujin seinamma. ganah siponi ei vairþai sve laisareis ïs jah skalks sve frauja ïs. jabai garda valdand baiailzaibul haihaitun. J. St. B. Hz. H. + ninu nu.—ni vaiht] Z. + nivaith.] und wan filu mais þans ïnnakundans ïs. ni nunu ogeiþ ïzvis ïns. ni vaiht auk ïst gahuliþ. þatei ni andhuljaidau. jah fulgin. þatei ni ufkunnaidau. þatei qiþa ïzvis ïn riqiza. qiþaiþ ïn liuhada. jah modo, º gr. omn.— saivalai pr., Hz. ÷ saivala.] þatei ïn auso gahauseiþ. marjaiþ ana hrotam. jah ni ogeiþ ïzvis þans usqimandans leika þatainei ïþ saivalai ni magandans usqimam. ïþ ogeiþ mais þana magandan jah saivalai jah leika fraqistjan ïn emuntur, gr. omn. πωλεῖται, quod est frabugjanda.—viljan] voluntate, ο gr. omn.] gaiainnan. niu tvai sparvans assarjau bugjanda. jah ains ïze ni gadriusiþ ana airþa ïnuh attins H. + tagal.] J. St. + jct., B. H. + ninu nu, vid. vs. 26.— managaim] J. St. + managain.] ïzvaris viljan. aþþan ïzvara jah tagla haubidis alla garaþana sind. ni nunu ogeiþ. managaim sparvam Z. ÷ div.— andhaita] II. + adhaita.] batizans sijuþ jus. sawazuh nu saei andhaitiþ mis ïn andvairþja manne. andhaita jah ïk ïmma Z. ÷ div.— ina] gr. ante jah ïk.] ïn andvairþja attins meinis. saei ïn himinam ïst. ïþ þiswanoh saei afaikiþ mik ïn andvairþja manne. afaika jah ïk ïna ïn andvairþja attins meinis þis saei ïn himinam ïst. nih ahjaiþ þatei qemjau lagjan gavairþi ana airþa. ni qam lagjan gavairþi ak hairu. qam auk skaidan mannan viþra attan ïs jah dauhtar viþra aipein ïzos jah bruþ viþra svaihron ïzos. jah fijands mans innakundai ïs. saei frijoþ attan aiþþau aiþein ufar mik. nist meina vairþs. jah saei frijoþ sunu aiþþau dauhtar ufar mik. nist meina vairþs. jah saei ni nimiþ galgan seinana jah laistjai afar mis. nist meina vairþs. saei bigitiþ saivala seina. fraqisteiþ ïzai. jah saei fraqisteiþ saivalai seinai ïn meina. bigitiþ þo. sa andnimands . ïzvis mik andnimiþ jah sa mik andnimands andnimiþ þana sandjandan mik. sa andnimands praufetu ïn namin praufetaus mizdon praufetis nimiþ jah sa andnimans garaihtana ïn namin garaihtis mizdon minimorum, gr. μικρῶν; Sch. errat dicens, Ulf. legere c. cod. 157 τῶν μικρῶν τούτων 0516 τῶν ἐλαχιστων.] garaihtis nimiþ. jah saei gadragkeiþ ainana þize minnistane stikla kaldis vatins þata nei ïn namin Z. + biþ.] siponeis. amen qiþa ïzvis ei ni fraqisteiþ mizdon seinai. jah varþ. biþe usfullida ïesus anabiudands B. ut graeco δύο respondeat lectio, positum esse existimat pro b, eamque litteram duo significare et a Gothis bi pronuntiatam esse; Maresh, ap

. lun. p. 403 et lh. Ulf. illustrat. p. 135 per vertunt et Ulfilam διά c. codd. et verss. legisse putant; Z. conjecit scriptum fuisse ·b· bi. Z. et B. conjecturae pari modo contra usum loquendi peccant, nam neque ïnsandjan cum dativo ponitur, neque bi significat ex, de (hoc sensu). Quamquam Maresh. et lh. sententia nobis maxime probatur, tamen confitemur, nos bi hac significatione ( per) nullo alio loco invenisse: nam quod Gal. II, 1 graecum διά per bi redditur, idem est in temporis significatione, neque cum nostro loco comparari potest. Neque medetur loco Ettmüller I. l. si bi siponjam cum qaþ conjungit, nam sic quoque bi debet significare per, quod non significat, et qiþan bi ainana est dicere de aliquo.] þaim tvalif siponjam senaim. ushof sik jainþro du laisjan jah merjan and baurgs ïze. ïþ ïohannes gahausjands ïn karkarai vaurstva xristaus ïnsandjands bi siponjam seinaim qaþ du ïmma. þu ïs sa 0517 qimanda þau anþarizuh beidaima. jah andhafjands ïesus qaþ du ïm. gaggandans gateihiþ ïohanne St. + assaiwand.—þrutsfillai] St. + þrustfillai.—jah] tert. º gr.] þatei gahauseip jah gasaiwiþ. blindai ussaiwand jah haltai gaggand. þrutsfillai hrainjai vairþand jah baudai gahausjand jah dauþai urreisand jah unledai vailamerjanda. jah audags ïst wazuh saei ni gamarzjada J. St. + þana fargaggandam; in cod. Arg. inter af et gaggandam quaedam litterae ( ar?) scriptae fuerunt, sed iis suo jure deletis lacuna relicta est.— usïddjeduþ] St. + usïddjedut.] ïn mis. at þaim þan afgaggandam dugann ïesus qiþan þaim manageim bi ïohannen. wa J. St. + þaei.] usïddjeduþ ana auþida saiwan. raus fram vinda vagidata. akei wa usïddjeduþ saiwan. mannan hnasqjaim St. + ïah.—managizo] J. St. B. H. ÷ managiza.—praufetau] H. + praufetan.] vastjom gavasidana. sai. þaiei hnasqjaim vasidai sind. ïn gardim þiudane sind. akei wa usïddjeduþ ¶ gr. omn.; sic Goth. auk particulam saepissime post duo verba enuntiati ponere solet, vid. Glossar.— meinana] J. St. + meinna, H. + meina.—faura] B. + frura.] saiwan. praufetu. jai qiþa ïzvis jah managizo praufetau. sa ïst auk. bi þanei gameliþ ïst. sai. ïk ïnsandja aggilu meinana faura þus. saei gamanveiþ vig þeinana faura þus. amen qiþa ïzvis. ni urrais ïn baurim qinono maiza ïohanne þamma daupjandin. ïþ sa minniza ïn þiudangardjai himine maiza ïmma ïst. J. St. + fravilvan.] framuh þan þaim dagam ïohannis þis dauþjandins und hita þiudangardi himine anamahtjada jah anamahtjandans fravilvand þo. allaï auk praufeteis jah vitoþ und ïohanne fauraqeþun. jah jabai vildedeiþ de hac voce littera s omnino non legitur et litterae u inferior tantum pars.— gahausjai] syllaba ga in cod. Arg. non legitur, non satis accurate igitur Schm. edidit.] editt. we; quod nos dedimus, conjecit Schm.; ea autem conjectura non solum propter sensum commendari videtur, nam non quaeritur, cui rei ( we), sed cui personae (i. e. wamma) simile id 0518A genus sit, vid. L. VI, 47 wazuh sa gaggands du mis —wamma galeiks ïst? (quamquam we non falsum esse, e loco parallelo L. VII, 31 apparet); sed etiam quod vocula we spatium omnino non explet.— kuni] J. St. B. + kunni. J. St. habent a þata usque ad anþaran (sic quidem pro anþarans). In cod. Arg. pro s pars litterae þ clare apparet, pro qua J. St. v posuerunt; anþarans postulant regulae syntacticae (vid. etiam L. VII, 32) et veri simile videtur, librarii errore scriptum fuisse anþaranþarans, quae vitia saepius reperiuntur (L. VI, 17; J. IX, 41; XII, 47; XIII, 13; cf. ad M. V, 31). Caeterum Ulf. c. codd. et verss. ἑτέροις legit, et ab Ih. male addita frijonds seinans male repetierunt Z. et Schm.; iis enim transfertur ἑταίροις αὐτῶν, quod alii codd. gr. pro τοῖς ἑτέροις legunt; neque omnino spatium tam multa capit.— garunsai] cum codd. alii ἀγορᾷ, alii ἀγοραῖς habeant, legi etiam potest garunsim.—jah] H. + jai.] miþniman. sa ïst helias. saei skulda qiman. saei habai au sona hausjandona gahausj ai. wamma nu galeiko ïzvis, quod J. St. Ih. Z. Schm. post hufum addunt, delendum est; nam pars paginae abrupta tot litteras non capit; ὑμῖν omittunt etiam plerique codd. — nih matjands] Ih. Z. ÷ ni matjands.—unhulþon] legitur in cod. Arg. unhulþ.., non unhul.., ut habet Schm.] þata ku ni. galeik ïst barnam sitandam ïn garunsai jah vopjandam anþarans. jah qiþandam. sviglodedum ïz vis jah ni plinsideduþ. huf um jah ni qainodeduþ. quam raihtis ïohan nes nih matjands nih drigk ands J. St. hunc versum integrum habent excepto verbo afdrugkja, pro quo afd . . . legunt; sed in cod. Arg. tantummodo a exstat; ab Ih. recte suppletum esse docet Cor. I, V, 11.— frijonds] H. + frijands.] jah qiþand. unhulþ on habaiþ. qam sa sunus mans matjands jah drigkands jah qiþand. sai manna. afetja jah a fdrugkja. motarje frijonds jah fravaurhtaize. jah usvaurhta gadomida varþ handugei St. Z. + tanuh.—ni] J. St. + nih.—ïdreigodedun] fortasse gavandidedun reponendum est, sic L. XVII, 3 sq. variatur.— sik] J. St. B. º +] fram barnam seinaim. þanuh dugann ( Vide paginam sequentem.) 0519 ïdveitjan baurgim. ïn þaimei vaurþun þos managistons mahteis ïs. þatei ni ïdreigodedun Ib. Z. + horazein, vid. L. X, 13; recte jam B. H. dederunt.— beþsaïdan] aut si mavis beþsaeidan, vid. J. XII, 21.— vaurþeina—vaurþanons] B. + in tyrai jah seidonai vaurþeina . . . laudai mahteis þos vaurþanons; Ih. Z. H. Schm. + vaurþeina ïn tyrai (H. + turai) jah seidonai svelauda mahte svasve þos vaurþanons. Landa perspicue in cod. Arg. legitur; quamquam in gr. desideratur, tamen retinendum est, quia alio modo lectio restitui non potest. Caeterum ¶ gr. omn. De litteris þa vocis vaurþanons partes tantum supersunt.— airis þau] Schm. + jet.— azgon] J. St. B. Ih. p. 236, 2 ÷ azgom. idreigodedeina] rectius scriberetur gaïdreigodedeina, uti Luc. X, 13 scriptum est.] sik. vai þus kaurazein. vai þus beþ saidam. unte ïþ vaurþeina ïn tyre jah seidone landa mah teis sic cod. Arg; J St. Ih. Z. H. Schm. + sveþau, vid. ad VII, 15.— tyrim] H. + turim; J. St. post ïzvis addunt ÷ þatei.—sutizo] Ih. II. + suþizo,—ïzvis] fin. J. St. ÷ þus.] þos vaurþanons ïn ïzvis. airis þau ïn sakkau jah azgon ïdreigodedeina. sveþauh qiþ a ïzvis. Ih. H. Z. Schm. + und halja dalaþa; nam dalaþa significat infra (Mc. XIV, 66) non deorsum, id autem est dalaþ.—unte jabai] J. St. + þatei ei; nam ei, non nisi in interrogativis sententiis pro graeco εἰ ponitur, (Mc. XI, 13; XV, 44; Philipp. III, 11); id sentientes Ih. Z. Schm. dederunt unte ïþ, (pro quo H. + unþe ïþ) recte quidem, sed non explet versum.— saudaumjam] J. St. + saudaumjan]—matheis] Ih. Z. H. Schm. + addunt þos; neque spatium tot litteras capit, neque ullum illius vocis vestigium apparet, cum alibi infra lineam excurrentes litterarum partes omnes conspiciantur.— ïzvis] 0520 vobis, gr. omn. σοί.— eis] ii, º gr. omn.] tyrim jah seidonim sutizo vairþiþ ïn daga stau os þau ïzvis. jah þu kafarna um. þu und himin ushauhida. dalaþ und halja galeiþis. unte jabai ïn saudaumjam vaurþeina mahteis þos J. St. + sveþau; Z. Schm. + sve þau, vid. ad VII, 15] vaurþanons ïn ïzvis. aiþþau eïs veseina und hina dag. sveþauh qiþa ïzvis þatei airþai saudaumje hactenus cod. Arg.; J. St. de suis integram formam andhafjands addiderunt, quos secutus est Z.] sutizo vairþip ïn daga stauos þau þus. ïnuh jainamma mela andhaf..—wanuh þan þuk sewum gast jah galaþodedum. aiþþau naqadana jah vasidedum. wanuh þan þuk sewum siukana aiþþau ïn etiam vero ut, ( gesetzt auch dass ((Cast. + jah þanei (cf. ad L. V, 24)); gr. omn. ἐφ᾽ ὅσον. Gothus sollicitius ingressus graecorum vestigiis accusativam rei (aliquid) omisit; sic vs. 45.— minnistane] gr. omn. post meinaize.—meinaize] Cast. + meinaze.] karkarai jah atïddjedum du þus. jah andhafjands sa þiudans qiþiþ du ïm. amen qiþa ïzvis. jah þan ei tavideduþ ainamma þize minnistane broþre meinaize. mis tavideduþ. þanuh qiþiþ jah þaim af hleidumein ferai. gaggiþ fairra mis jus fraqiþanans ïn fon þata aiveino þata manvido unhulþin jah Ulf. º ἤμην.] aggilum ïs. unte gredags vas janni gebuþ mis matjan. afþaursiþs vas jan-ni dragkideduþ mik. gasts jan-ni galaþodeduþ mik. naqaþs jan-ni vasideduþ mik. siuks jah ïn karkarai jan-ni gaveisodeduþ meina. þanuh andhafjand jah þai qiþandans, frauja wan þuk sewum gredagana aiþþau afþaursidana vid. ad vs. 40.— leitilane] parvorum, gr. omn. ἐλαχίστων.] aiþþau gast aiþþau naqadana aiþþau siukana aiþþau ïn karkarai jan-ni andbahtidedeima þus. þanuh andhafjiþ ïm qiþands. amen qiþa ïzvis. jah þan ei ni tavideduþ ainamma þize leitilane. mis ni tavideduþ. jah galeiþand þai ïn balvein aiveinon ïþ þai garaihtans ïn libain aiveinon. jah varþ. biþe ustauh ïesus alla þo vaurda. qaþ siponjam seinaim. vituþ þatei afar tvans dagans paska vairþiþ jas-sa sunus Cast. + saikgga hausideduþ, Schm. + sai gahausideduþ. Veram lectionem jam pridem conjectura assecuti eramus, cum Mssm. etiam (Sk. p. 182) eam in cod. Ambr. legi adnotavit, et miramur, Grimmium, virum tantae prudentiae, monstrosam illam formam saikgga G. III, 12 defendere tentasse.] mans atgibada du ushramjan. þanuh——þaurbum veitvode. sai. nu gahausideduþ þo vajamerei 0521 ïs. wa ïzvis þugkeiþ. ïþ eis andhafjandans qeþun. skula dauþaus ïist. þanuh spivum ana andavleizn ïs jah kaupastedun ïna. sumaiþ-þan lofam slohun qiþandans. praufetei unsis xristu. was ïst sa foris sedit; Cast. versione seductus Sch. male dicit Goth. ἔξωθεν post ἐκάθητο legere.] slahands þuk. ïþ paitrus uta sat ana rohsnai jah duatïddja ïmma aina þivi qiþandei. jah þu vast iis, Goth. igitur αὐτῶν non repudiat, uti Sch. + notat.— wa qiþis] his verbis incipit fragmentum cod. Arg.] cod. Ambr. jas-sa, vid. ad V, 37.] miþ ïesua þamma galeilaiau. ïþ ïs laugnida faura þaim allaim qiþands. ni vait wa qiþis. usgaggandan þan ïna ïn daur gasaw ïna anþara jah qaþ du þaim jainar. jah sa vas miþ ïesua þamma nazoraiau. J. St. + afaiair; cod. Ambr. laugnida, quod idem significat.— svarands] jurans, º gr. omn.; B. videtur glossa esse ad miþ aiþa, sed habet uterque codex, nec insolita est ea abundantia locutionis, cf. Mc. I, 6 vaurda qiþan, IV, 3 saian fraiva, VI, 9 gaskohs suljom, I, 40 knivam knussjands, cf. ad M. IX, 8.] cod. Ambr. + standans.—paitrau] cod. Ambr. du paitrau, sed additamentum du expunctum est.— bi sunjai] J. St. B. Z. H. + jct., sic ubique.] jah aftra afaiaik miþ aiþa svarands þatei ni kann þana mannan. afar leitil þan atgaggandans þai standandans qeþun paitrau. bi sunjai jah þu þize ïs. jah auk razda þeina bandveiþ þuk. þanuh dicti, gr. omn. εἰρηκότος, sic Mc. XV, 28 þata gamelido þata qiþano (hoc scriptum hoc dictum) = ἡ γραφὴ ἡ λέγουσα.— afaikis] cod. Ambr. ïnvidis, quod idem valet.] dugann afdomjan jah svaran þatei ni kann þana mannan. jah suns hana hrukida. jah gamunda paitrus vaurdis ïesuis qiþanis du sis þatei faur hanins hruk þrim simþam afaikis mik. jah usgaggands J. St. + jct.; B. + at maurgan.—vaurþanana] lh. conj. vaurþanamma, sed accusativum habet uterque codex et pro eo casu maurgin (a nominativo maurgins) habendum est. Praepositio at raro quidem cum accusativo construitur, sed 0522 uti hoc loco, etiam Mc. XII, 2: L. II, 41.— runa] cod. Ambr. garuni.—gudjans] add t cod. Ambr. articulum þai.—jah þai] hucusque pertinet fragmentum cod. Ambr.] ut gaigrot baitraba. at maurgin þan vaurþanana runa nemum allai gudjans jah þai sinistans manageins bi ïesu. ei afdauþidedeina ïna. jah gabindandans ïna gatauhun jah anafulhun ïna pauntiau peilatau kindina. þanuh gasaiwands ïudas sa galevjands ïna þatei du stauai gatauhans varþ. ïdreigonds non male, uti H. vertit, sed mihi, cf. L. XV, 18.— svikn] Ulf. quoq e videtur ἀθῶον legisse, nam δίκαιος ab eo per garaihts aut usvaurhts reddi solet.] gavandida þans þrinstiguns silubrinaize gudjam jah sinistam qiþands. fravaurhta mis galevjands Z. Schm. º + reliquae editt. omnes habent, nec Sch. adnotare debebat Ulfilam omittere ἀνεχώρησε.] bloþ svikn. ïþ eis qeþun. wa kara unsis. þu viteis. jah atvairpands þaim silubram ïn alh aflaiþ jah St. + gudjands.—andvairþi] sic cod. Arg., B. lh. Z. Schm. + andavairþi.] galeiþands ushaihah sik. ïþ þai gudjans nimandans þans skattans qeþun. ni skuld ïst lagjan þans sic cod. Arg. usfilha; editt. + usfilhan, Ih. Ulf. illustr., p. 229, 2 + usfilha (vid. Mc. XIV, 8; cf. J. XII, 7).— þaim] J. St. + . . a; Ih. Z. II. Schm. + ana; in codice Arg. hujus vocis ultima tantum pars dignoscitur, quae litterae a non potest, m esse potest, quam ob causam B. conjectura probabilis videtur, etsi articuli usus hoc loco insolentior est.] ïn kaurbanaun. unte andvairþi bloþis ïst. garuni þan nimandans usbauhtedun us þaim þana akr J. St. B. ÷ ganemun.—silubreinaize] vs. 3 erat silubrinaize.—andvairþi] editt. + andavairþi, vid. ad vs. 6.] kasjins du usfilham þaim gastim. duþþe haitans varþ akrs jains akrs bloþis und hina dag. þanuh usfullnoda þata qiþano þairh ïairaimian praufetu qiþandan. jah usnemun þrinstiguns silubreinaize andvairþi þis vairþodins. þatei garahnidedun fram sunum ïsraelis. jah atgebun ïns und akra kasjins J. St. + kindana.—imma Z. + ïma.] svasve anabauþ mis frauja. ïþ ïesus stoþ faura kindina jah frah ïna sa kindins qiþands. þu ïs þiudans ïudaie. 0523 J. St. + div.— vrohiþs] J. St. + vrohits.] ïþ ïesus qaþ du ïmma. þu qiþis. jah miþþanei vrohiþs vas fram þaim gudjam jah sinistam. ni vaihta St. + sildaleikjda.] andhof. þanuh qaþ du ïmma peilatus. niu hauseis. wan filu ana þuk veitvodjand. jah ni andhof ïmma quodcumque, º gr. omn.; caeterum vid. ad Mc. XV, 6.] viþra ni ainhun vaurde. svasve sildaleikida sa kindins filu. and dulþ þan warjanoh biuhts vas sa kindins Goth. º τότε, þanuh, quod fortasse a librario propter praecedens þan omissum est.— gatarhidana] St. + datarhidana. Maresh. ap. J. p. 410 speciosius quam verius legi suadet gataiknidana; vide Sk. 44, 22 ubi gatarhjan eodem sensu invenitur.— barabban] Ulf. º λεγόμενον.] fraletan ainana þizai managein bandjan. þanei vildedun. habaidedunuh þan bandjan gatarhidana barabban. gaqumanaim þan ïm qaþ im peilatus. wana vileiþ ei fraletau ïzvis. barabban þau ïesu. saei haitada xristus. vissa auk þatei ïn neiþis atgebun ïna. sitandin þan ïmma ana stauastola ïnsandida du ïmma vid. ad J. XIII, 35.— ei gasaiwaima] ut videamus, º gr. omn., Ulf, qui c. verss. legit, ex Mc. XV, 32 addidisse videtur (cf. ad III, 11).] qens ïs qiþandei. ni vaiht þus jah þamma garaihtin——ïsraelis ïst. atsteigadau nu af þamma galgin. ei gasaiwaima jah galaubjam ïmma. trauaida du guþa lausjadau nu ïna. jabai vili ïna. qaþ auk hoc, gr. omn. τὸ δέ, fortasse hoc δέ latet in uh enclitico, cf. ad Joan. XVIII, 26 et ad Eph. IV, 32.] þatei guþs ïm sunus. þatuh samo jah þai vaidedjans þai miþushramidans ïmma ïdveitidedun ïmma. H. º +— weilai] J. St. Hz. + weila; B. lac.; in cod. Arg. weil. tantummodo legi potest.— varþ riqis] ¶ gr. omn.] ¶ gr. omn.— helei] Ulf. ἠλεί non ἠλί legisse, cum Griesb. contendi non potest, nam saepius Ulf. graecum i accentu insignitum per diphthongum ei reddit, vid. Grimmium. I, 38. 0524 — lima gr. λαμά.] fram saihston þan weilai varþ riqis ufar allai airþai und weila niundon. ïþ pan bi weila niundon ufhropida ïesus stibnai mikilai qiþands. helei helei. lima sabakþani. þatei ïst. guþ meins guþ meins. St. + jct.] duwe mis bilaist. ïþ sumai þize jainar standandane gahausjandans qeþun þatei helian vopeiþ sa. jah J. St. + jct., vid. ad Mc. XV, 36. — nasjan] servare, gr. σώσων.] suns þragida ains us ïm jah nam svamm fulljands akeitis jah lagjands ana raus draggkida ïna. ïþ þai anþarai qeþun. let ei saiwam. qimaiu helia nasjan ïna. ïþ ïesus aftra hropjands stibnai mikilai aflailot sic cod. Arg.; J. St. B. diskritnoda, rectius quidem, sed uti codex habet, saepius scribitur, vid. ad Mc. III, 13.— ïupaþro] Z. + jupaþro.] ahman. jah þan faurhah alhs diskritnoda ïn tva ïupaþro und dalaþ jah airþa reiraida jah stainos jacentium, gr. omn. κεκοιμημένων; B. satis acute suspicatur Ulf. falso legisse κειμένων; κεκοιμῆσθαι certe aliis locis gaslepan reddi solet, vid. Cor. I, XV, 20.] J. St.÷ ïnngaggandans. —managaim] B. lac.] disskritnodedun jah hlaivasnos usluknodedun jah managa leika þize ligandane veihaize urrisun jah usgaggandans us hlaivasnom afar urrist ïs ïnnatgaggandans ïn þo veihon baurg jah ataugidedun sik J. St. + vaurþano.—sunus] J. St. + sunu.—ïst] est gr. omn. ἦν.] managaim. ïþ hundafaþs jah þai miþ ïmma vitandans ïesua gasaiwandans þo reiron jah þo vaurþanona J. St. + saiwaindeins.—þozei] J. St. B. H. + þosei.] ohtedun abraba qiþandans. bi sunjai guþs sunus ïst sa. vesunuh þan jainar qinons managos insolent or forma genitivi propter z in fine; Mc. XV, 40, 47; L. III, 29 recte ïosezis legitur; si scriberetur ïoses, defendi posset comparatis formis moses J. IX, 28; anos Esdr. II, 33; nunc vero ïosezis scribendum esse videtur.] fairraþro saiwandeins. þozei laistidedun afar ïesua fram galeilaia andbahtjandeins ïmma. ïn þaimei offendet lectorem haec structura, quod af dativum secum habere solet; praeter hunc locum Mc. quoque XV, 43 et af beþanias J. II, 1; elliptice id dictum esse ex L. VI, 17 apparet, ubi us allamma ïudaias legitur, omnibus in his locis landa supplendum est, cf. ad L. VIII, 49.— þizuh namo] hujus nomen gr. omn. τούνομα, quam formam non novisse videtur Ulf., constructio enim postulat þizei namo, ut L. I, 27; II, 25; vide tamen ad J. XVIII, 26.] vas marja so magdalene jah marja so ïakobis jah ïosez aiþei jah aiþei sunive zaibaidaiaus. ïþ þan 0525 permisit, gr. omn. ἐκέλευσε; Maresh. p. 410 uslaubida ex loco parallelo J. XIX, 38 0526 huc pervenisse suspicatur, ibi enim ἐπέτρεψε legitur, cui verbo uslaubjan semper respondet.] seiþu varþ. qam manna gabigs af areimaþaias. þizuh namo ïosef. saei jah silba siponida ïesua. sah atgaggands du peilatau baþ þis leikis ïesuis. þanuh peilatus uslaubida giban þata leik. jah nimands þata leik ïosef bivand ïta sabana hrainjamma jah galagida ïta ïn niujamma seinamma hlaiva. þatei ushuloda ana staina jah faurvalvjands staina mikilamma daurons þis hlaivis galaiþ. vasuh þan jainar accusativus forma graeca, sic synagogein L. VII, 5. aipistaulein Rom. XVI, 22.] marja magdalene jah so anþara marja sitandeins andvairþis þamma hlaiva. ïftumin þan daga. saei ïst afar paraskaivein. gaqemum auhumistans gudjans jah fareisaieis du peilatau qiþandans. frauja. gamundedum J. St. B. Hz. + þridjin.—ufto] sine dubio legendum est aufto.—frumein] sic recte, vid. Grim. I, 757.] þatei jains airzjands qaþ nauh libands. afar þrins dagans urreisa. hait nu vitan þamma hlaiva und þana þridjan dag. ïbai ufto qimandans þai siponjos ïs binimaina ïmma jah qiþaina du custodes, gr. omn. (praeter cod. D. ubi prima manu scriptum erat φύλακας) κουστωδιάν; sic vs. seq.] managein. urrais us dauþaim. jah ïst so speidizei airzipa vairsizei þizai frumein. qaþ ïm peilatus. habaiþ vardjans. gaggiþ vitaiduh svasve kunnuþ. ïþ eis gaggandans galukun þata hlaiv faursigljandans þana—