Aivaggeljo þAIRH Marku ANASTODEIþ.

sec. ante te, º gr.] Anastodeins aivanggeljons ïesuis xristaus sunaus guþs. sve gameliþ ïst ïn esaï ïn praufetau. sai. Dei nostri, gr. αὺτοῦ.] ik ïnsandja aggilu meinana faura þus. saei gamanveiþ vig þeinana faura þus. stibna vopjandins sic cod. Arg. aperte; J. St. B. + aflateinai. a Z. injuria probatum.] ïn auþidai. manveiþ vig fraujins. raihtos vaurkeiþ staigos guþs unsaris. vas ïohannes daupjands exierunt, Ulf. aut c. gr. ἐξεπορεύοντο legit, aut ex usu sermonis gothici vocem land 0526 sensu collectivo construit.— allai] gr. post ïairusaulymeis.] ïn auþidai jah merjands daupein ïdreigos du aflageinai fravaurhte. jah usïddjedun du ïmma all ïudaialand jah ïairusaulymeis jah daupidai vesun allai ïn ïaurdane awai fram ïmma andhaitandans cod. Arg. in marg. vilþi idem significans, vid. Rom. XI, 17, 24.] fravaurhtim seinaim. vasuþ-þan ïohannes gavasiþs taglam ulbandaus jah gairda filleina hic, º gr. omn.— þizei J. St. + þize.—ïk ego, º gr. omn.— anahneivands] St. + anahneivauds] bi hup seinana jah matida þramsteins jah miliþ haiþvisk jah merida qiþands. qimiþ svinþoza vid. ad IX, 12.] mis. sa afar mis þizei ïk ni ïm vairþs anahneivands andbindan skaudaraip skohe ïs. aþþan ïk 0527 J. St. + ïohannes.] daupja ïzvis ïn vatin. ïþ ïs daupeiþ ïzvis ïn ahmin veihamma. jah varþ ïn jainaim dagam. qam ïesus lh. Ulfil. illustr. p. 155 p o usluknandans positum esse ait, de qua re Z. Gram. p. 55 recte dubitans pro participio passivi verbi uslukan habere maluit; sed haec forma secundum regulas grammaticas uslukanans esse debebat: itaque statuendum est, aut librarium errasse scribendo usluknans pro uslukanans (quod placet Grimm. Gr. 4, 26, et Ettmüller l. l.), aut formam usluknans pertinere ad adjectivum uslukns, cf. L. VI, 35 usvenans (ab usvens).] fram nazaraiþ galeilaias jah daupiþs vas fram ïohanne ïn ïaurdane. jah suns usgaggands us þamma venit, gr. omn. ἐγένετο, cf J. VI, 25. — ïn þuzei vaila galeikaida] cod. Arg. in marg. þukei vilda (te quem volui).] vatin gasaw usluknans himinans jah ahman sve ahak atgaggandan ana ïna. jah stibna qam us himinam. statim ecce; cum nullus graecorum ullum illius sai vestigium habeat (quia prorsus sensui repugnat), complures autem εὐθέως praebeant pro vulg. εὐθύς, deinde noster εὐθέως per sunsaiv reddere soleat (III, 6; V, 29 sq.; VI, 25; X, 52 all.), etiam h. l. sine dubio sunsaiv legendum est.] þu ïs sunus meins sa liuba. ïn þuzei vaila galeikaida. jah suns sai. ahma ïna ustauh ïn auþida editt. + dihzam; sine dubio recta lectio in cod. Arg. exstitit, sed hodie certo dici non potest, quia hic locus in earum plagularum una scriptus erat, quas impia manus e codice avertit. Diuzam primus Grim. I, 606 divina conjectura assecutus est, et repudiatam II, 266, repetiit III, 359, monitus loco Cor. I, XV, 32.] jah vas ïn þizai auþidai dage fidvoortiguns fraisans fram satanin jah vas miþ diuzam jah aggileis J. St. + atihdans.] andbahtidedun ïmma. ïþ afar þatei atgibans varþ ïohannes. qam ïesus ïn galeilaia merjands aivaggeljon ante hoc verbum Ulf. c. codd. 0528 º καὶ.] þiudangardjos guþs qiþands þatei usfullnoda þata mel jah atnewida sik piudangardi guþs. Ulf. c. codd. καὶ παράγων legisse videtur, vid. II, 14— andraian] St. + andrajan.—þis seimonis] hujus Simonis, º gr.— fiskjans] St. + fiskians.] ïdreigoþ jah galaubeiþ ïn aivaggeljon. jah warbonds faur marein galeilaias gasaw seimonu jah andraian J. St. + ïgvis; recte Maresh. p. 414.] broþar ïs. þis seimonis. vairpandans nati ïn marein. vesun auk fiskjans. jah qaþ ïm ïesus hirjats afar mis jah gatauja ïgqis vairþan nutans manne. jah suns afletandans þo natja seina laistidedun ¶ gr. omn.; caeterum J. St. + ïngaggands—framis leitil] J. Z. + framisleitl, St. B. + framisleita. Z. h. l. et Versuch, etc. p. 86 + fram ïs leitil; quid in codice Arg. scriptum fuerit, nec lh. adnotavit, neque hodie cognosci potest, quia haec plagula e codice direpta est. Framis Grim. III, 591, cf. 97 recte pro adverbii comparativo habet, ulterius significante et graeco πρό in compositis verbis respondente, sic Rom. XIII, 12 framis galaiþ = προέκοψεν. Quod vero dicit leitl esse formam breviorem pro leitil. rectius videmur fecisse statuentes, leitl negligentia librarii pro leitil ortum esse.— zaibaidaiaus] St. + zaibaidajaus.—ïohanne] J. St. + ïohannes.] afar ïmma. jah jainþro ïnngaggands framis leitil gasaw ïakobu þana zaibaidaiaus jah ïohanne broþar ïs jah þans ïn skipa manvjandans natja. jah suns haihait ïns jah afletandans attan seinana Z. + syn gogin.—ïns] eos, º gr.] zaibaidaiu ïn þamma skipa miþ asnjam galiþun afar ïmma jah galiþun ïn kafarnaum. jah suns sabbato daga galeiþands ïn synagogen laisida ïns jah usfilmans vaurþun ana þizai laiseinai ïs. unte vas laisjands ïns sve valdufni habands jah ni svasve þai bokarjos. jah vas ïn þizai synagogen ïze manna sic Goth. constanter legit cum sint loci, ubi gr. aut Ναζαρηνὸς aut Ναζαραῖος habent, XIV, 67; XVI, 6; L. IV, 34.— þu] tu, º gr. omn.] ïn unhrainjamma ahmin jah ufhropida qiþands. fralet. wa uns jah þus ïesu nazorenai. qamt fraqistjan spiritus immunde, º gr. omnes praeter cod. D.] uns. kann þuk was þu ïs. sa veiha guþs. jah andbait ïna ïesus qiþands. þahai jah usgagg ut us pamma. ahma unhrainja. jah tahida ïna ahma sa unhrainja jah hropjands stibnai mikilai usïddja B. + afslauþnodeaun; quod Ulf. sildaleikjandans addit, a gr. omnibus omissum vid. ad M. IX, 8. et Cor. l, IV, 25.— laiseino] vid. ad VI, 2.] us ïmma. jah afslauþnodedun allai sildaleikjandans. svaei sokidedun miþ sis misso qiþandans. wa sijai þata. wo so laiseino ( Vide paginam sequentem.) 0529 so niujo. ei miþ valdufnja jah ahmam þaim unhrainjam anabiudiþ jah ufhausjand ïmma. usïddja J. St. + ïohannes.] þan meriþa ïs suns and allans bisitands galeilaias. jah suns us þizai synagogen usgaggandans qemun ïn garda seimonis jah andraïins miþ ïakobau jah ïohannen. ïþ svaihro seimonis lag ïn brinnon. jah suns qeþun ïmma bi ïja. jah duatgaggands urraisida þo undgreipands sic recte lh. Ulfil. illustr. p. 113. sq.; J. St. + gasag ju sa uïl; B. Hz. + gasaggq sau ïl.] handu ïzos. jah aflailot þo so brinno suns jah andbahtida ïm. andanahtja þan vaurþanamma. þan gasaggq sauïl. berun du ïmma allans þans ubil habandans jah unhulþons habandans. jah so baurgs J. St. + usvairp.] alla garunnana vas at daura. jah gahailida managans ubil habandans missaleikaim sauhtim jah Z temere coni. airuh tvon; nam lectio vulgata eo confirmatur, quod in affinibus linguis eadem vox reperitur, vid. Schmid Schwäb. Wörterb. p. 8. Graff Althochdeutsch. Sprachsch. I, p. 138. Caeterum Ulf. c. codd. et verss. º λίαν.] unhulþons managos usvarp jah ni fralailot rodjan þos unhulþons. unte kunþedun ïna. jah air uhtvon usstandands usïddja jah galaiþ ana auþjana staþ jah jainar baþ. jah galaistans vaurþun ïmma seimon ¶ gr.] circumcirca, Ulf. cum cod. D ἐγγύς legisse videtur.— haimom jah baurgim] vicos et urbes, gr. κωμοπόλεις. Caeterum J. St. B. Hz. + haimon, vid. lh. Ulfil. illustrat. p. 229.] jah þai miþ ïmma. jah bigitandans ïna qeþun du ïmma þatei allai puk sokjand. jah qaþ du ïm. gaggam in synagogis; gr. εἰς τὰς συναγωγάς.] du þaim bisunjane haimom jah baurgim. ei jah jainar merjau. unte duþe qam. jah vas merjands Ulf. c. codd. º αὐτόν.] ïn synagogim ïze and alla galeilaian jah unhulþons usvairpands. jah qam at ïmma þrutsfill habands suam, º gr. omn. praeter unum cod. D. (Bezae), referente Maresh. p. 418.] bidjands ïna jah knivam knussjands jah qiþands du ïmma þatei. jabai vileis. magt mik gahrainjan. ïþ pr. hoc, º gr. omn.— ïesus] cum gr. omn. hoc loco et L. VI, 12; VIII, 10; J. XVIII, 1, pronomen demonstrativum (αὐτός vel ὁ) habeant, suspicari licet ïs legendum esse, pro quo librarius facile īs̄ scribere poterat; fortasse eadem emendatio II, 25 adhibenda est, ubi praeter Syriam et Armeniam versiones nullus liber ïesus praebet; (aliter pro ïs J. XI, 4 jam Lye ap. Benz. praef. p. LXVII ïesus. cum gr. omn. 0530 scribere maluit). Sed negari non potest esse locos in quibus non ita facile de ejusmodi errore cogitare liceat, e. gr. Mc. V, 22, ubi īūīs̄ (i. e. ïesuis), in omnibus autem gr. constanter αὐτοῦ legitur. Difficilius etiam est de loco Mc. VI, 55 sententiam ferre: ei ïs vesi, quod legitur, respondet versionibus latinis; ei ïesus vesi, si legeretur, lectioni codicis D et eis versionibus aptius esset, cum quibus in aliis locis conspirare solet; Benzelii judicium Ulfilam ἐκεῖνος pro ἐκεῖ legisse arbitrantis, amplecti non libuerit. Ut vero h. l. rem conficiamus, addimus, Mc. I, 45 et L. V, 34 pro ïs, quod cod. Arg. cum gr. omn. habet, J. St. (et Luc. loco B etiam) et Mc. II, 15 omnes editores contra codicis Arg. auctoritatem male ïesus reposuisse.— þata þrutsfill] gr. omn. praeter cod. e ap. Mi. post ïmma.] ïesus ïnfeinands ufrakjands handu seina attaitok ïmma jah qaþ ïmma. viljau. vairþ hrains. jah biþe qaþ þata ïesus. suns þata þrutsfill aflaiþ af ïmma jah hrains varþ. jah gawotjands ïmma suns Z. + manhun.—gudjin] Ulf. ἀρχιερεῖ pro ἱερεῖ legisse, Griesb. temere contendit, nam gudja et auhumists gudja Ulf. promiscue utitur, nec licet eam ob causam conjicere II, 26 eum simplex ἱερέως in suo cod. legisse, uti idem vir doctus fecit.] ussandida ïna jah qaþ du ïmma. saiw ei mannhun ni qiþais vaiht ak gagg þuk silban ataugjan vid. ad I, 42.] gudjin jah atbair fram gahraineinai þeinai. þatei anabauþ moses du veitvodiþai ïm. iþ ïs usgaggands dugann merjan filujah usqiþan þata vaurd. svasve ïs juþan ni mahta andaugjo ïn baurg galeiþan ak uta ¶ gr.— gafrehun] compererunt, gr. omn. ἠκούσθη— ïn garda] in domo, gr. εἰς οἶκον.] ana auþjaim stadim vas. jah ïddjedun du ïmma allaþro. jah galaiþ aftra ïn kafarnaum afar dagans. jah Ulf. º τά cum codd. 28 et 131.— gamostedun] gamotan est locum habere, capi, vid. J. VIII, 37; Cor. II, VII, 2.] gafrehun þatei ïn garda ïst. jah suns gaqemun managai. svasve juþan ni gamostedun nih at daura. 0531 cod. Arg. et editt. + fidvorin.] illaquearunt—demiserunt, gr. omn. χαλῶσι; est amplificatio, cujus alia exempla collecta sunt ad M. IX, 8, 23; Cor. I, IX, 25.— lag] gr. omn. post usliþa.] jah rodida ïm vaurd. jah qemun at ïmma usliþan bairandans hafanana fram fidvorim jah ni magandans newa qiman ïmma faura manageim andhulidedun hrot. þarei vas ïesus. jah usgrabandans t bi—tua, gr. σοῦ; Ulf. c. codd. σοί—σοῦ; sic vers. 9.] ïnsailidedun þata badi jah fralailotun. ana þammei lag sa usliþa. gasaiwands þan ïesus galaubein ïze qaþ du þamma usliþin. barnilo. afletanda þus fravaurhteis þeinos. vesunuh þan sumai þize bokarje jainar sitandans jah þagkjandans sis ïn hairtam seinaim. wa sa sva rodeiþ naiteinins. ¶ gr. omn.] was mag afletan fravaurhtins niba ains guþ. jah suns ufkunnands ïesus ahmin seinamma þatei sva cod. Arg. + afleþanda.—þus—þeinos] vid. ad vs. 5.— jah] pr. et, º gr.— þeinata] gr. omn. ante þata.] þai mitodedun sis qaþ du ïm. duwe mitoþ þata ïn hairtam ïzvaraim. waþar ïst azetizo du qiþan þamma usliþin. afletanda þus fravaurhteis þeinos. þau qiþan. urreis jah nim þata badi þeinata jah gagg. aþþan ei viteiþ þatei valdufni habaiþ sunus mans ana airþai afletan fravaurhtins. qaþ du sunt qui dicant Ulf. omittere καί, sed errant nescientes, particulam uh habere vim copulativam, sic XIV, 13 qaþuh=καὶ λέγει, cf. ad Cor. I. XVI, 13. Nimuh autem pro jah nim vs. 9 dictum est, solet enim Gothus sermonem variare.] vid. ad M. IX, 8; caeterum St. + haubidedun.—þatei] St. + þaþei.—gasewum] J. St. cum cod. Arg + gasewun, nec graecis respondens, nec sensum aptum praebens; in cod. 0532 gasewū pro gasewu, errore librarii.] þamma usliþin. þus qiþa. urreis nimuh þata badi þein jah gagg du garda þeinamma. jah urrais suns jah ushafjands badi usïddja faura andvairþja allaize. svasve usgeisnodedun allai jah hauhidedun St. + gelaiþ.—jah all—ïmma] hoc colon cod. Arg. non in textu, sed in marg. habet, J. St. B. + jah alla managei usïddjedun, scilicet in cod. litterae ns vocis manageins diremptae novum versum incipiunt, illi autem pro us habuerunt; veram lectionem cum hac falsa miscens, is qui confecit Hz. manuscriptum, dedit: jah all manageins usïddjedun.] mikiljandans guþ qiþandans þatei aiv sva ni gasewum. jah galaiþ aftra faur marein. jah all J. St. + alfaius.—usstandands] St. + usstandans.] manageins ïddjedun du ïmma jah laisida ïns. jah warbonds gasaw laivvi þana alfaiaus sitandan at pr., vid. ad I, 42; caeterum gr. omn. post anakumbida.] motai jah qaþ du ïmma. gagg afar mis. jah usstandands ïddja afar ïmma. jah varþ. biþe ïs anakumbida ïn garda ïs. jah managai motarjos jah fravaurhtai miþanakumbidedun ïesua jah siponjam ïs. est, º gr. omn.— fravaurhtaim] cod. Arg. + fraaurhtaim.] vesun auk managai jah ïddjedun afar ïmma. jah þai bokarjos jah fareisaieis gasaiwandans ïna matjandan miþ þaim motarjam jah fravaurhtaim qeþun du þaim siponjam ïs. wa ïst þatei miþ motarjam Ulf. c. codd. º εἰς μετάνοιαν, cf. ad M. III, 11.] jah fravaurhtaim matjiþ jah driggkiþ. jah gahausjands ïesus qaþ du ïm. ni þaurbun svinþai sec., gr. omn. οἱ τῶν Φαρισαίων, praeter unum cod. 239, qui cum Goth. consentit.] lekeis ak þai ubilaba habandans. ni qam laþon usvaurhtans ak fravaurhtans. jah vesun siponjos ïohannis jah fareisaieis fastandans. jah atïddjedun jah qeþun du ïmma. duwe siponjos ïohannis jah gr. omn. ante miþ; J. St. + addunt articulum sa.] fareisaieis fastand ïþ þai þeinai siponjos ni fastand. jah qaþ ïm ïesus. ïbai magun sunjus bruþfadis. und þatei miþ ïm ïst bruþfaþs. fastan. sva lagga weila sve miþ sis haband bruþfad. ni magun fastan. aþþan atgaggand dagos þan ( Vide paginam sequentem.) 0533 afnimada af im sa bruþfaþs. jah þan fastand ïn jainamma daga. ni manna plat fanins niujis ab hoc, gr. αὐτοῦ.] siujiþ ana snagan fairnjana. ïbai afnimai fullon af þamma sa niuja þamma fairnjin jah vairsiza sec. J. St. + baljins; iidem mox + baljeis.—giutand] fundunt, gr. omn. βλητέον, Ulf. e L. V, 38, ubi codd. aliqui βάλλουσι praebent.] gataura vairþiþ. ni manna giutiþ vein juggata ïn balgins fairnjans. ïbai aufto distairai vein þata niujo þans balgins jah vein usgutniþ jah þai balgeis fraqistnand. ak vein praetereuntes vellere, gr. ὁδὸν ποιεῖν τίλλοντες; Ulf. c. verss.] juggata ïn balgins niujans giutand. jah varþ þairhgaggan ïmma sabbato daga þairh atisk discipuli tui, º gr.] jah dugunnun siponjos ïs skevjandans raupjan ahsa. jah fareisaieis qeþun du imma. sai. wa vid. ad I, 42.] taujand siponjos þeinai sabbatim. þatei ni skuld ïst. jah ïesus qaþ du ïm. niu ussuggvuþ vid. ad I, 44.— faurlageinais] J. St. + fauralageinais, vid. L. VI, 4.— ainaim] solis, º gr.] aiv. wa gatavida daveid. þan þaurfta jah gredags vas. ïs jah þai miþ ïmma. waiva galaiþ ïn gard guþs uf abjaþara gudjin jah hlaibans faurlageinais matida. þanzei ni skuld ïst matjan niba ainaim fuit creatus; gr. solum ἐγένετο, Ulf. c. codd. ἐκτίσθη.] gudjam. jah gaf jah þaim miþ sis visandam. jah qaþ ïm. sabbato ïn mans varþ gaskapans ni manna ïn sabbato dagis. svaei frauja ïst sa sunus mans jah þamma sabbato. jah galaiþ aftra ïn synagogen. gr. omn. post daga; caeterum J. St. + jau (εἰ) e L. VI, 7 addunt et Ulf. c. codd. º αὐτόν.] jah vas jainar manna gaþaursana habands handu. jah vitaidedun ïmma. hailidedi sabbato daga. ei vrohidedeina ïna. jah qaþ du þamma mann þamma gaþaursana habandin handu. urreis ïn midumai. in. º gr.— usqistjan] utrum Ulfil. 0534 ἀπολέσαι, an ἀποκτείνειν legerit, certo dici non potest, nam usqistjan utrique graeco verbo respondet.] jah qaþ du ïm. skuldu ïst ïn sabbatim þiuþ taujan aiþþau unþiuþ taujan. saivala nasjan aiþþau constitit rursus = graeco ἀποκατεστάθη, cf. VIII, 25.] usqistjan. ïþ eis þahaidedun. jah ussaiwands ïns miþ moda gaurs ïn daubiþos hairtins ïze qaþ du tum, º gr. omn.] þamma mann. ufrakei þo handu þeina. jah ufrakida. jah gastoþ aftra so handus ïs. jah gaggandans gr. post seinaim.] þan fareisaieis sunsaiv miþ þaim herodianum garuni gatavidedun bi ïna. ei ïmma usqemeina. jah ïesus aflaiþ miþ siponjam seinaim du marein. jah filu manageins us galeilaian laistidedun afar ïmma. J. St. B. e graeco textu codicis D temere addunt bi.—ïs] is, º gr. omn.] jah us ïudaia jah us ïairusaulymim jah us ïdumaïa jah hindana ïaurdanaus. jah þai bi tyra jah J. St. + praiheinai.] seidona manageins filu gahausjandans. wan filu ïs tavida. qemun at ïmma. jah qaþ þaim siponjam et, º gr.] seinaim ei skip habaiþ vesi at ïmma ïn þizos manageins. ei ni þraiheina ïna. managans auk gahailida. svasve drusun ana ïna. ei ïmma attaitokeina. jah sva managai sve habaidedun vundufnjos hi, º gr. omn.] jah ahmans unhrainjans. þaih þan ïna gasewun. drusun du ïmma jah hropidedun qiþandans sic cod. Arg.; editt. usstaig, rectius quidem, sed in verbis compositis saepius alterum s a librariis omissum est, sic M. XXVII, 51 diskritnoda, L. VIII, 55 ustoþ, XIV, 14 ustassai; vid. Massm. Sk. p. 59. Idem factum est, si alterum verbum in s desinit, alterum ab s incipit, vid. ad Mc. X, 45; XVI, l.] þatei þu ïs sunus guþs. jah filu andbait ïns ei ïna ni gasvikunþidedeina. jah ustaig ïn fairguni jah athaihait þanzei vilda ïs jah galiþun du ïmma. jah gavaurhta tvalif du visan miþ sis jah ei ïnsandidedi 0535 secundum regulas grammaticas scribendum fuit paitru, accusativo casu, vid. L. I, 13 haitais namo ïs ïohannen, cf. M. IX, 9. Id Ettmüll. l. l. dubitare non debebat; quod Grimm. Gr. IV, 622 dicit, recte habet de haltan et vopjan, non de namjan, neque dubitamus, quin Gr. Gga. 1836 p. 1792, ubi dicit: nach den Wörtern namnjan wird immer der nominativ construirt, id est, post verba namnjan constructionem cum nominativo semper adhiberi, de passivo cogitaverit. Nos autem recte adnotasse de paitrus, etiam L. VI, 14 loco gemello comprobatur, dicitur illic thanei jah namnida paitru. Deinde vs. 17 pro ïakobau et ïohanne dativis propter sensum jakobu et johannem accusativos optabamus: pendere posse hos dativos a gasatida, cum sui sequatur jah gasatida ïm, non cogitavimus, et si Ettmülleri sententia de hoc loco recta est, facere non possumus, quin Ulfilam sensui parum consuluisse dicamus.] ïns merjan jah haban valdufni du hailjan sauhtins jah usvairpan unhulþons. jah gasatida ii dativi non habent, unde pendeant, accusativos verbo gavaurhta conjungendos requirit sensus. Caeterum pro ïohanne J. St. + ïohannes.] seimona namo paitrus. jah ïakobau þamma zaibaidaiaus jah ïohanne broþr ïakobaus. jah gasatida St. + matþaju.—kananeiten] St. Z. + kananeiþen.] ïm namma bauanairgais. þatei ïst. sunjus þeiwons. jah andraian jah filippu jah barþaulaumaiu jah matþaiu jah boman jah ïakobu þana alfaiaus jah þaddaiu jah seimona þana kananeiten jah ïudan St. + atïddiedun. sic gaïddia 0536 pro gaïddja, matian pro matjan et saepius. Caeterum Ulf. º πάλιν et αὐτοῦς.] ïskarioten. saei jah galevida ina. jah atïddjedun ïn gard. jah gaïddja sik managei. svasve ni mahtedun de—alii, gr. οἱ παρ᾽ αὐτοῦ. usgaisiþs] Grimm. Gr. IV, 26 usgeisiþs emendandum esse censet, vid. Glossar. V. Geisan.] nih hlaif matjan. jah hausjandans fram ïmma bokarjos jah anþarai usïddjedun gahaban ïna. J. + ïairusaulyma.] qeþun auk þatei usgaisiþs ïst. jah bokarjos þai af ïairusaulymai qimandans qoþun þatei baiailzaibul J. St. + gajukon.—waiva] sic cod. Arg., non weaiva, uti B. in eo legi dicit.] habaiþ jah þatei ïn þamma reikistin unhulþono usvairpiþ þaim unhulþom. jah athaitands ïns ïn gajukom qaþ du ïm. waiva mag satanas satanan usvairpan. jah jabai þiudangardi viþra sik gadailjada. ni mag standan so þiudangardi jaina. jah jabai gards viþra sik gadailjada. ni mag standan editt. + satanaus stoþ; satanaus nominativo nunquam dicitur, sed satana J. XIII, 27; Cor. II, XI, 14; aut satanas Mc. III, 23.— gastandan] J. St. B. + standan.—ak] St. + ah.] sa gards jains. jah jabai satana usstoþ ana sik silban jah gadailiþs varþ. ni mag gastandan ak sec., Ulf. º τότε aut þan ante articulum þana librarii oscitantia excidit.] andi habaiþ. ni manna mag kasa svinþis galeiþands ïn gard ïs vilvan. niba faurþis þana svinþan gabindiþ jah þana gard ïs disvilvai. amen qiþa ïzvis þatei allata afletada þata fravaurhte sunum peccati, gr. κρίσεως.] manne jah naiteinos sva managos svasve vajamerjand. aþþan saei vajamereiþ ahman veihana. ni pr. et, gr. οὖν] habaiþ fralet aiv ak skula ïst aiveinaizos fravaurhtais. unte qeþun. ahman unhrainjana habaiþ. jah gr. ante bi.—svistrjus] J. St. + svistrjos.] qemun þan aiþei ïs jah broþrjus ïs jah uta standandona ïnsandidedun du ïmma haitandona ïna. jah setun bi ïna managei. qeþun þan du ïmma. sai. aiþei þeina jah broþrjus þeinai jah svistrjus þeinos ecce, Ulf. videtur ἰδού legisse; quamquam loci sunt, in quibus sai graeco ἴδε respondet (XI, 21; XV, 4; J. VII, 26; XI, 36; all.) , quod Goth. alias saiw interpretari solet.] uta sokjand þuk. jah andhof ïm qiþands. wo ïst so aiþei meina aiþþau þai broþrjus meinai. jah bisaiwands bisunjane þans. bi sik sitandans qaþ. sai. aiþei meina jah þai broþrjus meinai. pr. et, º gr.— svistar] Ulf. c. codd. e. verss. º μοῦ.] º gr. omn.— galeiþan] ire, gr. omn. 0537 ἐμβάντα; cum hic infinitivus cum sequentibus particula copulativa non jungatur, pro galeiþan olim galeiþandan (euntem) scriptum fuisse videtur; non tamen inaudita sunt similia asyndetorum genera.— alla] Z. + allo.—staþa] littore (nostrum rivage, germ. Gestade), gr. γῆς.] saei allis vaurkeiþ viljan guþs. sa jah broþar meins jah svistar jah aiþei ïst. jah aftra ïesus dugann laisjan at marein. jah galesun sik du ïmma manageins filu. svasve ïna galeiþan ïn skip. gasitan in marein. jah alla so managei viþra marein ana staþa vas. ( Vide paginam sequentem.) 0537 J. St. + urran, sic etiam vs. 5.— fraiva seinamma] semine suo, º gr. vid., ad M. XXVI, 72.] jah laisida ïns ïn gajukom manag. jah qaþ ïm ïn laiseinai seinai. hauseiþ. sai. urrann sa saiands du J. St. + div.] saian fraiva seinamma. jah varþ. miþþanei saiso. sum raihtis gadraus faur vig. jah qemun fuglos vid. ad vs. 3.] jah fretun þata. anþaruþ-þan gadraus ana stainahamma. þarei ni habaida airþa managa. jah suns Z. pro genitivo singularis haberi posse arbitrans errat, nam vaurts singulari numero Gothus non utitur, nisi sensu improprio (Rom. XI, 16 sqq. XV, 12) ; ubi propriam habet significationem, vaurteis plurali numero ponit, vid. infra vs. 17; XI, 20; L. III, 9; VIII, 13; XVII, 6.] urrann. ïn þizei ni habaida diuþaizos airþos. at sunnin þan urrinnandin ufbrann. jah unte ni habaida St. + þaurnus.—afwapidedun] cod. Arg. manu secunda et B. + afwauidedun, quam immanem formam imperitus corrector etiam IV, 19; V, 13 in codice posuit, aliis autem locis (IX, 43 seqq.; L. VIII, 14, 33) sinceram lectionem intactam reliquit, nihilo tamen minus etiam in iis B. afwaujan edidit. Cf. ad M. IX, 24.] vaurtins. gaþaursnoda. jah sum gadraus ïn þaurnuns. jah ufarstigun þai þaurnjus jah afwaþidedun St. + urrinanao.] þata. jah akran ni gaf. jah sum gadraus ïn airþa goda jah gaf akran urrinnando jah qui habeat, fortasse Ulf. c. Vat. et Cant. ὃς ἔχει legit.— hausjandona] audientes, gr. omn. ἀκούειν, cf. vs. 23; VII, 16.] vahsjando. jah bar ain .l. jah ain .j. jah ain .r. jah qaþ. saei habai ausona hausjandona. gahausjai. St. + jainam.—gajukon] parabola, sine dubio gajukom plurali numero legendum est.] ïþ biþe varþ sundro. frehun ïna þai bi ïna miþ þaim tvalibim þizos gajukons. jah qaþ ïm. ïzvis atgiban ïst kunnan runa þiudangardjos guþs. ïþ jainaim þaim uta ïn gajukon allata vairþiþ. male vertunt viri docti: nisi quando, pro (timeo) ne quando.] ei saiwandans saiwaina jah ni gaumjaina. jah hausjandans hausjaina jah ni fraþjaina. nibai wan gavandjaina hanc, injuria Ulf. ταύτην omittere, Sch contendit.] sik jah afletaindau ïm fravaurþeis. jah qaþ du ïm. ni vituþ þo gajukon jah waiva allos St. + sajands.] J. St. + vigs.—sind] gr. omn. ante viþra.—unkarjans] incurii, º gr. omn.; ex eodem fonte haustum est, unde Ver. Verc. Colb. (cf. B.ix.) suum negligenter duxerunt.— ïnsaiano] St. + ïnsajano.] þos gajukons kunneiþ. sa saijands vaurd saijiþ. aþþan þai viþra vig. sind. þarei saiada þata vaurd. jah þan gahausjand unkarjans. suns qimiþ satanas jah usnimiþ vaurd þata ïnsaiano ïn hairtam ïze Ulf. º οὗτοι.— þaiei] J. St. + þaei.—fahedai] St. + fahelai.] jah sind samaleiko þai ana stainahamma saianans. þaiei þan hausjand þata vaurd. suns miþ fahedai J. St. + algo.—aiþþau] St. + aiþau.—vrakja] J. St. B. + vrakjai.] nimand ïta jah ni haband vaurtins ïn sis ak weilawairbai sind. þaþroh biþe qimiþ aglo aiþþau vrakja pr. hi, gr. ἄλλοι.— saianans] Ulf. c. codd. º οὗτοί εἰσι.] ïn þis vaurdis. suns gamarzjanda. jah þai sind þai ïn þaurnuns saianans þai vaurd hausjandans. J. St. B. + saurjos.—libainais vitae, gr. αἰῶνος.— ïnnatgaggandans] St. + ïnatgaggandans.—afwapjand] vid. ad vs. 7.] jah saurgos þizos libainais jah afmarzeins gabeins jah þai bi þata anþar lustjus ïnnatgaggandans afwapjand þata vaurd jah akranalaus vairþiþ. jah þai sind þai ana airþai þizai godon saianans. þaiei hausjand þata vaurd jah andnimand jah akran bairand. ain .l. jah ain .j. jah ain .r. jah qaþ du ïm. ïbai lukarn qimiþ duþe ei uf melan satjaidau aiþþau undar ligr. niu ei ana lukarnastaþan male notant Mill. et Griesb. Nostram 0539 lectionem consentire cum iis libris, qui ἀλλ᾽ ἵνα habent, immo Goth. vel ὃ ἔαν μή vel ὃ μή legit. — svikunþ vairþai] Ulf. pro εἰς φανερὸν ἔλθῃ cum Vat. φανερωθῇ legisse videtur. Vid. Cor. II, IV, 11.] satjaidau. nih allis ïst wa fulginis. þatei ni ( Vide paginam sequentem.) 0539 vid. ad vs. 9.] sic recte, non mitaþai, uti Z. maluit, vid. Cor. II, X, 13.— jah biaukada—galaubjandam] et augetur—credentibus, º gr.; qui habent, pro galaubjandam (credentibus) omnes ἀκούουσι legunt; sola vers. Brix. cum Goth. consentit.] gabairht jaidau. nih varþ analaugn. ak ei svikunþ vairþai. jabai was habai ausona hausjandona. gahausjai. jah qaþ du ïm. saiwiþ wa hauseiþ. ïn þizaiei mitaþ mitiþ. mitada ïzvis jah biaukada ïzvis þaim galaubjandam. unte þiswammeh saei habaiþ. gibada ïmma. jah saei ni habaiþ. jah þatei habaiþ. afnimada ïmma. jah qaþ sva ïst þiudangardi guþs. svasve jabai manna vairpiþ fraiva ana airþa. jah slepiþ jah urreisiþ naht jah daga. jah þata fraiv keiniþ jah liudiþ. sve ni vait ïs. silbo auk airþa akran bairiþ. frumist gras þaþroh ahs þaþroh fulleiþ kaurnis ïn þamma ahsa. þanuh biþe atgibada akran. suns Z. + weleikai.] ïnsandeiþ gilþa. unte atïst asans. jah qaþ. we galeikom þiudangardja guþs aiþþau ïn wileikai St. + kauron.—minnist] minimum, gr. omn. μικρότερος.] gajukon gabairam þo. sve kaurno sinapis. þatei þan saiada ana airþa. minnist allaize fraive St. + vairþit.—maist] maximum, gr. omn. μείζων, vid. ad IX, 34.] ïst þize ana airþai. jah þan saiada. urrinniþ jah vairþiþ allaize grase maist jah gataujiþ ¶ gr.] astans mikilans. svasve magun uf skadau ïs fuglos himinis gabauan. jah svaleikaim managaim gajukom J. St. + gajukom.] rodida du ïm þata vaurd. svasve mahtedun hausjon. ïþ ïnuh gajukon ni rodida ïm. ïþ sundro siponjam J St. + jct.— þan] autem, º gr. omn. praeter cod. E apud Mi.; is autem praecedentia aliter atque Gothus legit.] seinaim andband allata. jah qaþ du ïm ïn jainamma daga. at andanahtja þan vaurþanamma usleipam jainis stadis. jah afletandans þo managein andnemun ïna sve vas ïn skipa. jah þan anþara sec. et, gr. δέ.] skipa vesun miþ ïmma. jah varþ skura vindis mikila jah vegos valtidedun ïn skip. svasve ïta juþan editt. + div.; caeterum þizei proprie est: hujus (cura) quod.] gafullnoda. jah. vas ïs ana notin ana vaggarja slepands. jah urraisidedun ïna jah qeþun du ïmma. ten Kate minus probabiliter conjecit anastilaida.] laisari. niu kara þuk þizei fraqistnam. jah urreissands gasok vinda jah qaþ du marein. gaslavai. afdumbn. editt. + jct. Nostra lectio waiva ni nauh e duabus codd. dive sorum lectionibus πῶς οὐκ et οὔπω conflata esse videtur, aut Goth. legit πῶς οὔπω uti VIII, 21 cum compluribus codd.; caeterum uti Goth., habet etiam Brix. (quomodo nondum.)] jah anasilaida sa vinds jah varþ vis mikil. jah qaþ du ïm. duwe faurhtai sijuþ sva. waiva ni editt. + div., sic M. VII, 20 Rom. X, 17 (ubi pejus etiam þau nu editur) Cor. II, V, 15; deinde pro þan nunu legendum est þannu nu Rom. IX, 18, 20; XIV, 12, 19; Cor. I, IV, 5.] nauh habaiþ galaubein. jah ohtedun sis agis mikil jah qeþun du sis misso. was þannu sa sijai. unte gr. omn. post aurahjom.] jah vinds jah marei ufhausjand ïmma. jah qemun hindar marein ïn landa gaddarene. jah usgaggandin ïmma us skipa suns gamotida ïmma manna us aurahjom ïn ahmin unhrainjamma. saei bauain J. St. + jct.— ana fotum] J. St. + anafotun, B. + ana fotun; errat etiam lb. Ulfil. illustr. p. 244 fotun in cod. Arg. exaratum esse dicens; diligenter inspicienti fotum clare apparet.— mahta ïna] ¶ gr.— gatamjan] in marg. cod. Arg. gabindan (i. e. ligare).] habaida ïn aurahjom. jah ni naudibandjom eisarneinaim manna mahta ïna gabindan. unte ïs ufta eisarnam bi fotuns gabuganaim jah naudibandjom eisarneinaim gabundans vas jah galausida af sis þos Z. + fairngunjam.] naudibandjos jah þo ana fotum eisarna gabrak. jah. manna ni mahta ïna gatamjan jah sinteino nahtam 0541 Editt. ÷ gasaiwands. Ih. in cod. Arg. gaisaiwands legi adnotat; sed vir doctus errat, nam quid ante saiwands scriptum fuerit, conjici quidem potest, certo dici non potest, quia membrana in hac parte plagulae perforata et sola linea perpendicularis relicta est, quam Ih. pro littera i habet. At ga, quod conjectura addidit, veremur, ut spatium expleat; cum vero Ulf., καί initio sententiarum per jah—þan saepius reddat (vid. III, 6, 31; Luc. VI, 6; all.) , sine dubio legendum est jah saiwands þan, et Gothum cum codd. καὶ ἰδών legisse statuendum est. Illa autem relicta linea est posterior pars litterae h.] jah dagam ïn aurahjom jah in fairgunjam vas hropjands jah bliggvands sik stainam . . . saiwands ¶ gr. omn.] þan ïesu fairraþro rann jah ïnvait ïna. jah hropjands stibnai mikilai qaþ. wa mis jah þus. ïesu sunau guþs þis hauhistins. bisvara þuk bi gupa. ni balvjais mis. unte qaþ ïmma. usgagg ahma unhrainja us gr. σοί ὄνομα.— namo mein laigaion] nomen meum Legeon, gr. omn. Λεγεὼν ὄνομά μοι.] pamma mann. jah frah ïna. wa namo þein. jah qaþ du ïmma. namo mein laigaion. unte managai ¶ gr.; caeterum usdrebi dicitur h. l. pro usdribi, vid. Grim. l. 844.] gr. post fairgunja; caeterum Ulf. c. codd. º μεγάλη.] sijum. jah baþ ïna filu ei ni usdrebi ïm us landa. vasuh þan jainar hairda sveine haldana at þamma omnes, º gr.] fairgunja. jah bedun ïna allos þos unhulþons qiþandeins. ïnsandei unsis ïn þo sveina. ei ïn þo galeiþaima. ¶ gr. omn., Goth. cum Rd.— unhrainjans galiþun] Editt. + unhrainjai usgaliþun, quae lectio ne in cod. quidem Arg. exstat, nam mutilatione membranae factum est, ut de verbo unhrainjans ultimae duae litterae exciderint. Falsa est editorum lectio, quia unhrainjai forma abstracta, quam 0542 dicunt, addito articulo locum habere non potest, nec usgaleiþan (exire) graeco εἰσελθεῖν respondit, nec ullo alio loco id compositum invenitur. Quod nos dedimus et linguae gothicae convenit et lectione locorum parallelorum M. VIII, 32; L. VIII, 33, ubi galiþun legitur, satis confirmatur. Hanc emendationem nostram, quam etiam Ettmüll. l. l. probavit et quae adeo certa est, ut omnes intelligentes assentire debeant, tamen Graff Aldh. Sprachsch V, 36 sprevit et—quis credat?—editionum vitiosam lectionem (cf. etiam Bopp Vocalism. p. 102) tenet, neque ei usgaliþun h. l. sensum pervertere videtur; quam quidem opinionem ei profecto nemo invidebit!— and driuson] J. St. + jct.— þusundjos] J. St. + þusudjos.—afwapnodedun] vid. ad IV, 7.] jah. uslaubida ïm ïesus suns. jah usgaggandans ahmans þai unhrainjans galiþun ïn po sveina. jah rann so hairda and driuson ïn marein. vesunuþ-þan sve tvos þusundjos jah afwapnodedun porcos, gr. αὐτοὺς.— haimom] J. St. + haimon.—qemun] venerunt, gr. ἐξῆλθον, Ulf. c. codd. ἦλθον.] ïn marein. jah. þai haldandans þo sveina gaþlauhun jah gataihun ïn baurg jah ïn haimom. jah qemun J. St. B. + gavasidanan.] saiwan. wa vesi þata vaurþano. jah atïddjedun du ïesua jah gasaiwand þana vodan sitandan jah gavasidana jah fraþjandan þana saei habaida laigaion jah ohtedun. jah sþillodedun ïm þaiei gasewun. waiva varþ bi þana vodan jah bi þo sveina. jah dugunnun bidjan ïna galeiþan hindar markos gr. ante miþ.] seinos. jah ïnngaggandan ïna ïn skip baþ ïna saei vas vods ei miþ ïmma vesi. jah ni lailot ïna ak qaþ du ïmma. gagg du garda þeinamma du þeinaim jah gateih ïm. wan filu þus frauja gatavida jah gaarmaida þuk. jah galaiþ jah dugann merjan ïn daikapaulein. wan filu gatavida ïmma ïesus. jah dicendum erat faur, vid. Gr. Gr. IV, 785, neque debebat hic vir doctissimus defendere faura citato loco L. IX, 47, cujus loci plane alia est ratio, cum enim faur sit ad germ. an, an etwas hin, faura est apud, ad ger. vor bei.] allai sildaleikidedun. jah usleiþandin ïesua ïn skipa aftra hindar marein gaqemun sik manageins filu Z. + ïaeirus.—ïesuis.] vid. ad I, 42.] du ïmma. jah vas faura marein. jah sai. qimiþ ains þize synagogafade namin jaeirus jah saiwands ïna gadraus du fotum ïesuis. jah baþ ïna filu qiþands þatei dauhtar meina aftumist habaiþ. ei qimands lagjais ana þo handuns. ei ganisai jah libai. jah galaiþ miþ ïmma jah ïddjedun afar ïmma manageins ¶ gr. omn.— botida—habaida] errant St. B. Z. has formas pro verbis finitis habentes, sunt autem participia graecis ὠφεληθεῖσα et ἐλθοῦσα respondentia.] filu jah þraihun ïna. jah qinono suma visandei ïn runa bloþis jera tvalif jah manag gaþulandei fram 0543 managaim Iekjam jah fraqimandei allamma seinamma jah ni vaihtai botida ak mais vairs habaida. gahausjandei bi ïesu atgaggandei ïn managein aftana attaitok vastjai ïs. unte qaþ þatei jabai vastjom St. + sunsajv.] ïs atteka. ganisa. jah sunsaiv gaþaursnoda sa brunna blopis ïzos jah ufkunþa ana leika þatei gahailnoda af þamma slaha. jah sunsaiv ïesus ufkunþa ïn sis silbin þo us sis maht usgaggandein. gavandjands J. St. + þus.] sik ïn managein qaþ. was mis taitok vastjom. jah qeþun du ïmma siponjos ïs. saiwis þo managein þreihandein þuk jah qiþis. was mis taitok. jah vlaitoda saiwan þo þata taujandein. iþ so qino ogandei jah reirandei. vitandei þatei varþ bi ïja qam jah draus du ïmma jah qaþ ïmma alla þo St. + ssaha.] sunja. ïþ ïs qaþ du ïzaï. dauhtar. galaubeins þeina ganasida þuk. gagg ïn gavairþi jah sijais haila af J. St. + div.] þamma slaha þeinamma. nauhþanuh ïmma rodjandin qemun fram þamma synagogafada qiþandans þatei dauhtar þeina gasvalt. wa þanamais draibeis þana laisari. ïþ ïesus sunsaiv gahausjands þata eorum cum se; in goth. versione duae lectiones graecorum (αὐτῷ et αὐτῶν) conflatae esse videntur.] vaurd rodiþ qaþ du þamma synagogafada. ni faurhtei. þatainei galaubei. jah ni fralailot ainohun ïze St. + vaifaawjandans.] miþ sis afargaggan nibai paitru jah ïakobu jah ïohannen broþar ïakobis. jah galaiþ ïn gard þis synagogafadis cod. Arg. ex correctura manus secundae + sa uiþ, vid. ad M. IX, 24.] jah gasaw auhjodu jah gretandans jah vaifairwjandans filu. jah ïnnatgaggands qaþ du ïm. jacens. º gr.] wa auhjoþ jah gretiþ. þata barn ni gadauþnoda ak slepiþ. jah bihlohun ïna. ïþ ïs usvairpands allaim ganimiþ attan þis barnis jah aiþein jah þans miþ sis jah galaiþ ïnn. þarei vas þata barn ligando. jah fairgraip bi handau þata barn qaþuh du ïzai. taleiþa kumei. þatei ïst gaskeiriþ. mavilo. du þus qiþa. J St. + faurhteni, quod e B. sententia 0544 librarii erratum est; Ih. tacet de h. l., neque num in cod. Arg. vere sic scriptum fuerit, hodie dici potest, quia plagulae textum V, 42—VII, 26 continentes nunc desiderantur.] urreis. jah suns urrais so mavi jah ïddja. vas auk jere tvalibe. jah usgeisnodedun faurhtein mikilai. ¶ gr. omn.] jah anabauþ ïm filu ei manna ni funþi þata jah haihait ïzai giban matjan. jah usstoþ jainþro jah qam cod. Arg. (uti dicitur, cf. ad V, 42) et editt. + wono, quae forma non gothica est (cf. Grim. I, 798); quam lectionem in textu posuimus, ea probatur loco I, 27 wo so laiseino (quae haec doctrinarum), vid. lh. Ulfil. illustrat. p. 227, 4; Grim. l, 605, 2. De permutatione litterarum n et s diximus ad M. VII, 23.— ei] quod, gr. καί.] ïn landa seinamma. jah laistidedun afar ïmma siponjos ïs. jah biþe varþ sabbato. dugann ïn synagoge laisjan. jah managai hausjandans sildaleikidedun qipandans. waþro þamma þata jah wo so handugeino hoc, gr. οὗτος; exemplum constructionis germanicarum linguarum propriae.] so gibano ïmma ei mahteis svaleikos þairh handuns ïs vairþand. niu þata ïst sa timrja sa sunus marjins ïþ broþar ïakoba jah ïuse jah ïudins jah seimonis. jah niu sind svistrjus ïs her at unsis. jah gamarzidai vaurþun ïn þamma. qaþ þan ïm ïesus þatei nist praufetus unsvers niba ïn gabaurþai seinai ¶ gr. omn.] jah ïn ganiþjam jah ïn garda seinamma. jah ni mahta jainar ainohun mahte gataujan niba favaim siukaim handuns galagjands gahailida. jah sildaleikida ( Vide paginam sequentem.) 0545 ïn ungalaubeinais ïze jah bitauh veihsa bis-unjane laisjands. jah athaihait þans tvalif jah duos quosque, i. e. binos, gr. δύο δύο; Ulf. c. cod. D ἀνὰ δύο legisse videtur, vid. L. X, 1.] dugann ïns ïnsandjan tvans wanzuh jah gaf ïm valdufni ahmane unhrainjaize jah faurbauþ sec., J. St, + ni.] ïm ei vaiht ni nemeina ïn vig niba hrugga aina. nih matibalg nih hlaif nih ïn gairdos aiz ak gaskohai suljom. jah ni vasjaiþ tvaim paidom. jah qaþ du ïm. þiswaduh þei gaggaiþ St. + janþro.—undaro] J. St. + undar.—amen—jainai] amen—illi, º gr.— sutizo] St. +

suntizo.—gaumaurjam] suspicamur duplicata liquida scribendum esse gaumaurrjam, sic quidem Rom. IX, 29 gaumaurra probe legitur.] ïn gard. þar saljaiþ. unte usgaggaiþ jainþro. jah sva managai sve ni andnimaina ïzvis ni hausjaina ïzvis. usgaggandans jainþro ushrisjaiþ mulda þo undaro fotum ïzvaraim du veitvodiþai im amen qiþa ïzvis. sutizo ïst saudaumjam aiþþau gaumaurjam ïn daga stauos þan þizai baurg jainai. jah usgaggandans meridedun ei ïdreigodedeina. jah unhulþons managos usdribun jah gasalbodedun aleva tantum abest ut Ulf. καί omisisse putemus, ut duþþe (pro duh þe, idque pro du uh þe) pro jah duþe dictum esse existimaverimus; vid. L. XIV, 21 et cf. ad II, 11 et ad J. XVIII, 26.] managans siukans jah gahailidedun. jah gahausida þiudans herodes. svikunþ allis varþ namo ïs. jah pr. St. + þatai.] qaþ þatei ïohannis sa daupjands us dauþaim urrais. duþþe vaurkjand þos mahteis ïn ïmma. anþarai J. St. + ïohannes.—sa ïst sah] hic est hic, gr. οὗτος.— sah] St. + jah.] þan qeþun þatei helias ïst. anþarai þan qeþun þatei praufetes ïst sve ains þize praufete. gahausjands vid. ad M. VIII, 28.— broþrs] J. St. + broþr.] þan herodes qaþ þatei þammei ik haubiþ afmaimait ïohanne. sa ïst. sah urrais us dauþaim. sa auk raihtis herodes ïnsandjands gahabaida ïohannen jah gaband ïna ïn karkarai ïn hairodiadins qenais filippaus broþrs seinis. unte þo galiugaida. qaþ auk ïohannes du heroda þatei ni skuld ïst þus haban haec codicis Arg. lectio, quam editt. omnes reddiderunt, sine dubio vitiosa est; pro svor legendum esse saisvor, jam B. L. Z. suspicati 0546 sunt, in iisque L. anglosaxonico verbo syrvan in comparationem vocato, sveran esse debere verbum, unde illud praeteritum derivetur, rectissime dicit, cf. taitok a tekan et alia. Syllaba sai, quam desideramus, in ultima parte monstrosi illius herodianai latet, s autem et n litteras saepius permutatas esse in codd. gothicis versu 2 hujus capitis vidimus, adde etiam quae ad M. VII, 23 monuimus. Detracta syllaba sai restat herodia, cujus vocis littera extrema s, quia eadem prima erat verbi sequentis, a librario omissa est; quam saepe id factum sit, vid. ad III, 13.] qen broprs peinis. ïþ so herodianai svor ïmma jah vilda ïmma usqiman. jah ni mahta. unte herodis J. St. + herodes.] ohta sis ïohannen kunnands ïna vair garaihtana jah veihana jah vitaida ïmma jah hausjands ïmma manag gatavida jah gabaurjaba ïmma andhausida. jah vaurþans dags gatils. þan herodis mela gabaurpais seinaizos nahtamat vaurhta þaim maistam seinaize jah þusundifadim jah þaim frumistam e sententia Ib. (Ulfil. illustrat. p. 238) , aut dativi forma insolita, aut error librarii pro dauhtr est; cum vero accusativi etiam absoluti M. VI, 3 inveniantur, lectionem codicis Arg. recte se habere putamus; caeterum Ulf. c. codd. º αὐτῆς.] galeilaias. jah atgaggandein ïnn dauhtar herodiadins jah plinsjandein jah galeikandein heroda jah þaim miþanakumbjandam qaþ þiudans du þizai maujai. bidei mik þiswizuh þei vileis jah giba þus. ¶ gr.] St. + johannis, sic quoque vs. 25.] jah svor ïzai þatei þiswah þei bidjais mik. giba þus und halba þiudangardja meina. ïþ si usgaggandei Ulf. c. codd. º ἐξαυτῆς.— ïohannis] vid. ad vs. 24.] qaþ du aiþein seinai. wis bidjau. ïþ si qaþ. haubidis ïohannis þis daupjandins. jah atgaggandei sunsaiv sniumundo du þamma þiudana baþ qiþandei. viljau ei mis gibais ana mesa haubiþ ïohannis 0547 sec. propter, º gr.] þis daupjandins. jah gaurs vaurþans sa þiudans ïn þize aiþe jah ïn þize miþanakumbjandane ni J. St. + ïnsandjans.—spaikulatur] St. + spaiculatur.—afmaimait] St. + afmaimat.] J. St. þize.] vilda ïzai ufbrikan. jah suns ïnsandjands sa þiudans spaikulatur anabauþ briggan haubiþ ïs. ïþ ïs galeiþands afmaimait ïmma haubiþ ïn karkarai jah atbar þata haubiþ ïs ana mesa jah atgaf ïta þizai maujai jah so mavi atgaf ïta aiþein seinai. jah gahausjandans siponjos ïs qemun jah usnemun leik ïs jah vid. ad III, 20.] galagidedun ïta ïn hlaiva. jah gaïddjedun apaustauleis du ïesua jah gataihun ïmma allata jah sva filu sve gatavidedun——jah duatsnivun. jah usgaggandam ïm us skipa sunsaiv ufkunnandans ïna. St. + badiam.—bairan] Ulf. c. codd. φέρειν pro περιφέρειν legisse videtur.— ïs] vid. ad I, 42.] birinnandans all þata gavi dugunnun ana badjam þans ubil habandans bairan. þadei hausidedun ei ïs sec. m, º gr.— gagga] via, Ulf. pro ἀγοραῖς c. cod. D et verss. latinis πλατείαις vel πλατείᾳ legisse videtur, cf. XI, 4.] vesi. jah þiswaduh þadei ïddja ïn haimos aiþþau baurgs aiþþau ïn veihsa. ana gagga lagidedun siukans jah bedun ïna ei þau skauta vastjos ïs attaitokeina. jah sva managai sve attaitokun ïmma. ganesun. jah St. + gamainiaim.—unþvahanaim] J. St. + unþvaihanaim.] gaqemun sik du ïmma fareisaieis jah sumai þize bokarje qimandans us ïairusaulymim. jah gasaiwandans sumans þize siponje ïs gamainjaim handum. þat-ïst unþvahanaim. matjandans hlaibans. verum, gr. omn. γάρ, sic. J. VI, 6 et saepius.— ufta] crebro, Ulf. c. verss. latinis πυκνά legit, vid. L. V, 33.] ïþ fareisaieis jah allai ïudaieis niba ufta þvahand handuns ni matjand. habandans anafilh þize sinistane. ¶ gr. omn.] jah af maþla niba daupjand ni matjand. jah anþar ïst manag. þatei andnemun du haban. daupeinins J. St. + þaþro.—þan] autem, º gr. omn.— unþvahanaim] illotis, gr. κοιναῖς.] stikle jah aurkje jah katile jah ligre. þaþroh þan frehun ïna þai fareisaieis jah þai bokarjos. duwe þai siponjos þeinai ni gaggand bi þammei anafulhun þai sinistans ak unþvahanaim handum matjand St. + hairþo.] hlaif. ïp ïs andhafjands qaþ du ïm þatei vaila praufetida esaïas bi ïzvis þans liutans. sve gameliþ ¶ gr. omn.] ïst. so managei vairilom mik sveraiþ. ïþ hairto ïze fairra habaiþ sik mis. ïp svare mik blotand laisjandans enim, Goth. γάρ omittere, Griesb. male adnotat.— svaleikata] J. St. + div.] laiseinins. anabusnins manne. afletandans raihtis anabusn guþs habaiþ þatei anafulhun mannans. St. + fastaih.] daupeinins aurkje jah stikle jah anþar galeik svaleikata manag taujiþ. jah qaþ du ïm. vaila ïnvidiþ Hz. + sveran.—seinamma et seinai] suo—suae, º gr. omn.; pro seinai autem J. St. B. + seina.] anabusn guþs. ei þata anafulhano ïzvar fastaiþ. moses auk raihtis qaþ. sverai attan þeinana jah suo, º gr. omn.— þiswah þatei] J. St. + þiswa þatei.] aiþein þeina. jah saei ubil qiþai attin seinamma aiþþau aiþein seinai. dauþau afdauþjaidau. ïþ jus qiþiþ. jabai qiþai manna attin seinamma aiþþau aiþein. kaurban. þatei ïst maiþms þiswah þatei us non, gr. plerique οὐκέτι.] J. St. lac., quod dedimus, primus B. et post eum Ih. legit; an recte illi quidem, dici non potest, quia haec plagula una ex iis est quae furto ablatae sunt.— anabusnai] praecepto, videri potest Goth. ἐντολῇ aut ἐντάλματι legisse (vid. vs. 7 et 9), nam gr. omn. παραδόσει habent, quod aliis locis anafilhs esse solet (vs. 3) , vid. tamen Cor. I, XI, 2.— galeik] J. St. male addunt anþar, quod h. l. ne graeci quidem habent.— taujiþ] St. + tavjiþ.] mis gabatnis. jah ni fraletiþ ïna ni vaiht taujan attin seinamma aiþþau aiþein seinai. blauþjandans vaurd guþs þizai anabusnai ïzvarai. þoei anafulhuþ. jah galeik svaleikata manag taujiþ. 0549 J. St. B. ni vaiht, idque rectius, nam vaihts ita non nisi praedicati loco ponitur: J. VIII, 54 so hauheins meina ni vaihts ïst; Cor. I, X, 20 ni þatei þo galiugaguda vaihts sijaina; VII, 19 þata bimait ni vaihts ïst (ubi ni vaiht, quod imperitus librarius addidit, e textu ejiciendum est); XIII, 2 jabai friaþva ni habau, ni vaihts ïm.—utaþro] J. St. B. + uzaþro.—þatei magi] J. St. B. + þata ÷ mag.—utgaggando—mannan] J. St. B. ÷ usgaggando af ïmma (J. St. + ïna) þata mag ïna gamainjan. Caeterum pro us mann (ex homine) gr. ἀπ᾽ αὐτοῦ.] Jah athaitands alla þo managein qaþ ïm. hauseiþ mis allai jah fraþjaiþ. ni vaihts ïst utaþro mans ïnngaggando ïn ïna. þatei magi ïna gamainjan. ak þata utgaggando us mann þata ïst þata gamainjando mannan. vid. ad IV, 9.] J. St. B. lac.; quae hodie leguntur, debemus Ihrio, qui hos versus difficillimos lectu fuisse ait: saepius tamen erravit.] jabai was habai ausona hausjandona. gahausjai. jah þan galaiþ ïn gard us þizai managein. frehun sec. Z. + ïah.—unvitans] cod. Arg. (Ih. referente) + ïnvitans, quam lectionem Ih., quamvis unvitans ei praeplaceat, defendere frustra studet; unvits legitur etiam Cor. II, XI, 19, 23; XII, 6, 11, cf. unviti Mc. VII, 22. Z. unvitans tacite in textu posuit.— þaumei] quod, vid. ad Phil. II, 24.— ïnngaggando] Ih. Z. + ïngaggando; (caeterum ïst supplendum esse, Ih. male monet.)] ïna siponjos ïs bi þo gajukon. jah qaþ du ïm. sva jah jus unvitans sijuþ. ni fraþjiþ þammei all purgat, gr. καθαρίζον, Ulf. c. cod. D καθαρίζει legisse videtur.] þata utapro ïnngaggando ïn mannan ni mag ïna gamainjan. unte ni galeiþiþ ïmma ïn hairto ak ïn vamba jah ïn urrunsa usgaggiþ. gahreineiþ allans matins. qaþuþ-þan þatei þata us mann usgaggando þata gamaineiþ mannan. ïnnaþro auk us hairtin manne mitoneis ubilos usgaggand. kalkinassjus Griesb. male pro plurali habet, sed veremur ne ea adnotatio ad verbum βλασφημία pertineat, nam de vajamereins ambigitur, utrum sit nominativus pluralis formae vajamerei, an singularis; 0550 quamquam enim J. X, 33 forma vajamerei ponenda est, tamen geminae ejusdem nominis formae inveniuntur, uti veitvodei et veitvodeins, sviknei et svikneins, hrainei et hraineins; et Eph. IV, 31 iterum vajamereins scribitur, ubi nullus graecorum pluralem βλασφημίας agnoscit.] horinassjus maurþra þiubja faihufrikeins unseleins liutei aglaitei augo unsel vajamereins hauhhairtei ¶ gr.] unviti. þo alla ubilona ïnnaþro usgaggand jah gagamainjand mannan. jah jainþro usstandands St. + ustandands.] galaiþ ïn markos tyre jah seidone, jah galeiþands ïn gard ni vilda vitan mannan Griesb. errat dicens, Ulf. legis e ἀλλ᾽ εὐθὺς ἀκούσασα γυνή, nam sequitur textum vulgatum.— dauhtar] Ulf. c. codd. º αὐτῆς.— fotum] cod. Arg. (?) editt. Hz. + fotun.] jah ni mahta galaugnjan. gahausjandei raihtis qino bi ïna. þizozei habaida dauhtar ahman unhrainjana. J. St. + sauraifyniska, B. (fortasse recte) sauraifynikiska—usvaurpi] J. St. + div.— dauhtr] J. + dauhtar, St. + dauþar, Z. + dauþr.] qimandei draus du fotum ïs. vasuþ þan so qino haiþno. saurinifynikiska gabaurþai. jah baþ ïna ei þo unhulþon usvaurpi us dauhtr ïzos. ïþ ïesus qaþ du ïzai. let faurþis sada vairþan barna. unte ni pr. ei, º gr. omn.] goþ ïst niman hlaib barne jah vairpan hundam. ïþ si andhof ïmma jah qaþ du ïmma. jai frauja. jah auk hundos undaro biuda matjand af drauhsnom barne. jah qaþ du ïzai. ïn þis vaurdis gagg. usïddja unhulþo us dauhtr þeinai. jah galeiþandei du garda seinamma bigat unhulþon usgaggana jah þo pr., J. St. + markon.—miþ tveihnaim] J + jct., St. + miþtveihnam.] dauhtar ligandein ana ligra. jah aftra galeipands af markom tyre jah seidone qam at marein galeilaie pro handu; ea terminationum accusativi et dativi permutatio in nominibus propriis frequentior, in appellativis rarior est, sic L. IX, 27 þ iudinassau pro þiudinassu, vid. Mc. IX, 1; Cor. I, II, 26 dauþau pro dauþu; pro hairau, quod Rom. XIII, 4 in cod. Ambros. legitur, cod. Carol. recte hairu praebet. Similiter L IV, 3 sunaus, vs. 5 diabulaus, et Eph. V, 5 skalkinassaus pro diabulus, sunus, skalkinassus scribitur; cf. ad L. I, 54.] miþ tveihnaim markom daikapaulaios. jah berun du ïmma baudana stammana jah bedun ïna ei 0551 sic cod. Arg.; editt. speivands, quod rectius, certe frequentius est.] lagidedi ïmma handau. jah afnimands ïna af managein sundro lagida figgrans seinans ïn ausona ïmma jah spevands attaitok tuggon ïs. jah ussaiwands du himina gasvogida jah qaþ du ïmma. aiffaþa. þatei ïst uslukn. jah sunsaiv usluknodedun ïmma hliumans jah andbundnoda bandi tuggons ïs jah rodida Ulf. º δέ— mais þamma magis hoc, gr. omn. μᾶλλον περισσότερον.— eis] ii, º gr.] raihtaba. jah anabauþ ïm ei mann ni qeþeina. wan filu ïs ïm anabauþ. mais þamma eis meridedun. jah ufarassau sildaleikidedun qiþandans. vaila allata gatavida. jah baudans gataujiþ gahausjan jah autem, º gr. omn.— aftra] iterum, º gr.; caeterum Ulf. etiam pro simplici πολλοῦ legit παμπόλλου, quod per filu managai reddit.— siponjans] Ulf. c. codd. º αὑτοῦ.] unrodjandans rodjan. ïn jainaim þan dagam aftra at filu managai managein visandein jah ni habandam dies accusativo casu, gr. ἡμέραι, cf. IX, 21.— haband] Z. + hahand.] wa matidedeina. athaitands siponjans qaþuh du ïm. ïnfeinoda du þizai managein. unte ju dagans þrins miþ mis vesun jah ni haband wa matjaina. jah jabai fraleta ïns lausqiþrans du garda ïze. ufligand Ulf. c. codd. et verss. ὧδε.] ana viga. sumai raihtis ïze fairraþro qemun. jah andhofun ïmma siponjos ïs. waþro þans mag was gasoþjan hlaibam ana auþidai. jah frah ïns. wan managans habaiþ hlaibans. ïþ eis qeþun. sibun. J. St. + þ ze.—jah] tert. et, º gr.— aviliudonds] St + aviliudons.] jah anabauþ þizai managein anakumbjan ana airþai jah nimands þans sibun hlaibans jah aviliudonds pr. hos, º gr.] gabrak jah atgaf siponjam seinaim. ei atlagidedeina faur. jah atlagidedun faur þo managein. jah habaidedun fiskans favans. jah þans gaþiuþjands qaþ ei atlagidedeina jah þans. gamatidedun þan jah St. + ralailot.] sadai vaurþun jah usnemun laibos gabruko sibun spyreidans. vesunuþ-þan þai matjandans sve fidvor ¶ gr.— magdalan] gr. Δαλμανουθά.] þusundjos. jah fralailot ïns. jah galaiþ sunsaiv ïn skip miþ siponjam seinaim jah qam ana fera magdalan. jah urrunnun fareisaieis jah dugunnun miþsokjan ïmma sokjandans du ïmma taikn us himina J. St. + kun.—gibaidau] J. St. + gibaidi, B. + gabaid, terminatio au in cod. Arg. prorsus evanuit.] fraisandans ïna. jah ufsvogjands ahmin seinamma qaþ. wa þafa kuni taikn sokeip. amen qiþa ïzvis. jabai gibaidau kunja þamma taikne. jah afletands ïns galeipands aftra ïn skip uslaiþ hindar marein. ut, º gr. omn.] jah ufarmunnodedun niman hlaibans jah niba ainana hlaif ni habaidedun miþ sis ïn skipa. jah anabauþ ïm qiþands. saiwiþ ei atsaiwiþ ïzvis þis beistis fareisaie jah beistis herodis. jah þahtedun miþ sec. quia, gr. ἔτι; Ulf. c. cod. 106 ap. Griesb. ὅτι legit, quod jam B. vidit.] sis misso qiþandans. unte hlaibans ni habam. jah fraþjands ïesus qaþ du ïm. wa þaggkeiþ. unte hlaibans ni habaiþ. ni nauh fraþjiþ nih vituþ. unte daubata habaiþ hairto ïzvar. augona habandans ni gasaiwiþ jah ausona habandans ni gahauseiþ. jah ni gamunuþ. þan þans fimf hlaibans gabrak fimf þusundjom. panes, º gr.— usnemuþ] J. St. + usnemiþ.] wan manajos tainjons fullos gabruko usnemuþ. qeþun du ïmma. tvalif. aþþan þan þans sibun hlaibans fidvor þusundjom. wan managans spyreidans fullans gabruko usnemuþ. ïþ eis qeþun sibun. non adhuc, gr. οὐ, cf. ad IV, 40; (caeterum J. St. B. + jct.)] venerunt, gr. ἔρχεται.— beþaniïn] gr. Βηθσαἳδάν.] jah qaþ du ïm. waiva ni nauh fraþjiþ. jah qemun ïn beþanïin ( Vide paginam sequentem.) 0553 suas (αὐτοῦ), gr. αὐτῷ.— gau] vid. ad M. IX, 28.] jah berun du ïmma blindan jah bedun ïna ei ïmma attaitoki. jah fairgreipands handu þis quod, º gr.— gasaiwa] sec. video, gr.] blindins ustauh ïna utana veihsis jah speivands ïn augona ïs atlagjands ana handuns sec. rursus, pro ἀπό verbi compositi ἀποκατεστάθη positum est, sic IX, 12 aftra gaboteiþ=ἀποκατεστᾷ, cf. L. XIV, 12 aftra haitaina=ἀντικαλέσωσι.] seinos frah ïna. gau wa sewi. jah ussaiwands qaþ. gasaiwa mans þatei sve bagmans gasaiwa ¶ gr.— þamma] J. St. + þammah.] gaggandans. þaþroh aftra galagida handuns ana þo augona ïs jah gatavida ïna ussaiwan. St. + ussïddja.] jah aftra gasatiþs varþ jah gasaw bairhtaba allans. jah ïnsandida ïna du garda ïs qiþands. ni in þata veihs gaggais. ni mannhun qiþais ïn þamma vehsa. jah usïddja ïesus jah siponjos ïs ïn vehsa kaisarias þizos filippaus jah ana viga frah siponjans seinans qiþands du ïm. wana mik qiþand St. + þain.] mans visan. ïþ eis andhofun. ïohannen þana daupjand. jah anþarai helian. sumaih þan ainana praufete. jah ïs qaþ du ïm. aþþan jus wana mik qiþiþ visan. andhafjands þan paitrus qaþ du ïmma þu ïs Z. glossam ad skal esse dicens errat; illo enim verbo Ulf. utitur ad graecorum infinitivum passivum reddendum, quo lingua gothica omnino caret, sic L. IX, 44 skulds ïst atgiban (μέλλει 0554 παραδίδοσθαι) J. XII, 34 ushauhjan (ὑψωθῆναι), Cor. I, V, 10 ataugjan (φανερωθῆναι), cf. mahtana visan Mc. XIV, 5; J. III, 4; X, 35.— usstandan] St. + ustandan.] xristus. jah faurbauþ ïm ei mannhun ni qeþeina bi ïna. jah dugann laisjan ïns. þatei skal sunus mans filu vinnan jah uskiusan skulds ïst fram þaim sinistam jah þaim auhumistam gudjam jah bokarjam jah usqiman jah afar þrins dagans usstandan. jah svikunþaba þata vaurd rodida. jah aftiuhands ïna St. + andbaiþ.] paitrus dugann andbeitan ïna. ïþ ïs gavandjands sik jah gasaiwands þans siponjans seinans andbait paitrau qiþands. gagg hindar mik satana. unte ni fraþjis þaim guþs ak þaim manne. jah athaitands þo managein miþ siponjam seinaim qaþ du ïm. saei vili afar mis laistjan ïnvidai sik silban jah nimai galgan ¶ gr.— ïn] sec. propter, º gr. omn.] seinana jah laistjai mik. saei allis vili saivala seina ganasjan. fraqisteiþ ïzai. ïþ saei fraqisteiþ St. + boþeiþ.—allana] J. St. + allama.] saivalai seinai ïn meina jah ïn þizos aivaggeljons. ganasjiþ þo. wa auk boteiþ mannan. jabai gageigaiþ þana fairwu allana jah gasleiþeiþ sik saivalai seinai. aiþþau wa gibiþ manna ïnmaidein saivalos ¶ gr. omn.— seinis] + St. seinins.] seinaizos. unte saei skamaiþ sik meina jah vaurde meinaize ïn gabaurþai þizai horinondein jah fravaurhton. jah sunus mans skamaiþ sik ïs. þan qimiþ ïn vulþau attins seinis miþ aggilum þaim veiham. editt. + jct., vid. ad M. V, 32.] jah qaþ du ïm. amen qiþa ïzvis þatei sind sumai þize her standandane. þai ïze ni kausjand dauþaus. unte gasaiwand þiudinassu guþs qumanana ïn mahtai. jah afar dagans saihs ganam ïesus paitru jah ïakobu jah ïohannen jah ustauh ïns ana fairguni hauh sundro ainans jah ïnmaidida sik ïn andvairþja J. St. B. + glitmunjande sva.—weitos] Ulf. c. verss. º λίαν.— snaivs] St. + snaiys.—vullareis] J. St. B. + vuslareis.] ïze. jah vastjos ïs vaurþun glitmunjandeins weitos sve snaivs. svaleikos sve vullareis ana airþai ni St. + qarþ.] ¶ gr. omn.] mag gaweitjan. jah ataugiþs varþ ïm helias miþ mose. jah vesun rodjandans miþ ïesua. jah andhafjands paitrus qaþ du ïesua. rabbei goþ ist unsis her visan. jah gavaurkjam hlijans þrins. þus ainana 0555 jah mose ainana jah ainana helijin. ni auk vissa wa rodidedi. vesun auk usagidai. jah varþ milhma ufarskadvjands ïm. jah qam stibna us þamma milhmin. sa ïst sunus meins sa liuba. þamma hausjaip. St. Z. + jct.— ainohun] sic cod. Arg. pro ainnohun, sic etiam L. VIII, 51; J. V, 22.] J. St. B. + manhun.—þatei] St. + þetei.] jah anaks ïnsaiwandans ni þanaseiþs ainohun gasewun alja ïesu ainana miþ sis. dalaþ þan atgaggandam ïm af þamma fairgunja anabauþ ïm ei mannhun ni spillodedeina. þatei gasewun. niba biþe sunus mans us dauþaim usstoþi. jah þata vaurd habaidedun du sis misso sokjandans. wa ïst þata us dauþaim J. St. + div.] J. St. ÷ helia.—sveþauh] Sch. cum Z. autem vertit, sed quanquam M. VII, 15 pro graeco δέ ponitur, tamen illo loco sensum habet, quem nostro loco habere non potest; potius eam particulam graeco μέν respondere existimandum est, vid. X, 39; Philipp. III, 1; idque, etsi Marcum fere nusquam particula μέν uti Sch. dicit, Ulf. et h. l. legit et I, 8, ubi per aþþan vertit, vid. Tit. I, 15.— aftra gaboteiþ] editt. + jct. vid. ad VIII, 25.] usstandan. jah frehun ïna qiþandans. unte qiþand þai bokarjos þatei helias skuli qiman faurþis. ïþ ïs andhafjands qaþ du ïm. helias sveþauh qimands faurþis aftra gaboteiþalla. jah waivagameliþ ïst bisunu mans jam, gr. omn. καί.] eimanag vinnai jah frakunþs vairþai. akei qiþa ïzvis. þatei ju helias qam jah gatavidedun ïmma sva filu sve ¶ gr. omn.] vildedun. svasve gameliþ ïst bi ïna. jah qimands at siponjam gasaw filu manageins bi ïns jah bokarjans videntes, Ulf. ἰδόντες legisse, Griesb. audacius contendit, sic enim saepius Goth. per synesin scribit, graecis non consentientibus.] sokjandans miþ ïm. jah sunsaiv alla managei gasaiwandans ïna usgeisnodedun jah durinnandans ïnvitun hos scribas, gr. αὐτούς.] ïna. jah frah þans bokarjans. wa sokeiþ miþ þaim. jah andhafjands ains us þizai managein qaþ. projicit, gr. ῥήσσει, c. cod. 12 apud Mi.— usdreibeina ïna] ¶ gr. omn.; caeterum usdreibeina pro usdribeina, vid. Grim. I, 844.] laisari brahta sunu meinana du þus habandan ahman unrodjandan. jah þiswaruh þei ïna gafahiþ. gavairpiþ ïna jah waþjiþ jah kriustiþ tunþuns seinans jah gastaurkniþ. jah qaþ siponjam þeinaim ei editt. + ïesus, vid. ad I, 42.— kuni] J. St. + kunni.—þulau] J. St. + þuldu, sic uterque cum B. etiam L. VIII, 15 + þuldinai pro þulainai legunt.] usdreibeina ïna. jah ni mahtedun. ïþ ïs andhafjands ïm. qaþ. o kuni ungalaubjando. und wa at J. St. + valvinoda; cod. Arg. B. Hz. Z. + valvisoda; neutra lectio habet quo probari possit; requiritur enim verbum instransitivum, quod a primitivo valvjan esse debet valvnan; sic afwapnan, gafullnan, gahailnan ab afwapjan, gafulljan, gahailjan proficiscuntur; verba autem in— inon desinentia a substantivis formantur: fraujinon, reikinon, gudjinon a frauja, reiks, gudja alia. Nullum autem verbum gothicum habet terminationem— ison.—waþjands] J. St. + kawjands.] ïzvis sijau. und wa þulau ïzvis. bairiþ ïna du mis. jah brahtedun ïna at ïmma. jah gasaiwands ïna sunsaiv sa ahma tahida ïna jah driusands ana airþa valvnoda waþjands. jah frah þana attan is. wan lagg Ulf. º τί.] mel ïst ei þata varþ ïmma. ïþ ïs qaþ. us barniskja. jah ufta ïna jah ïn fon atvarþ jah ïn vato. ei usqistidedi ïmma. akei jabai mageis. hilp unsara gableiþjands unsis. ïþ ïesus qaþ du ïmma þata jabai mageis galaubjan. allata mahteig þamma galaubjandin. jah sunsaiv ufhropjands sa atta þis barnis editt. + jct.; sic etiam Cor. I, V, 4 samaþ gaggandam, et VII, 5 samaþ gavandjaiþ div. scribendum est.— þu] vid. ad M. VI, 9.] miþ tagram qaþ. galaubja. hilþ meinaizos ungalaubeinais. gasaiwands þan ïesus þatei samaþ rann managei. gawotida ahmin þamma undhrainjin qiþands du ïmma. þu ahma þu unrodjands jah bauþs. eum, º gr.] ïk þus anabiuda. usgagg us þamma jah þanaseiþs ni galeiþais ïn ïna. jah hropjands jah filu tahjands ïna 0557A usïddja. jah varþ sve dauþs. svasve managai qeþun þatei gasvalt. ïþ ïesus undgreipands ïna bi handau St. + galeitandan.—duwe, cur, gr. ὅτι.— mahtedum] J. St. B. Hz. + mahtedun, sic etiam cod. Arg.] urraisida ïna. jah usstoþ. jah galeiþandan ïna ïn gard siponjos ïs frehun ïna sundro. duwe veis ni mahtedum usdreiban þana. jah qaþ du ïm. þata kuni ïn vaihtai ni mag usgaggan niba ïn bidai jah fastubnja. jah jainþro usgaggandans ïddjedun þairh galeilaian. jah ni vilda ei wass vissedi. unte laisida siponjans seinans jah qaþ du ïm þatei sunus mans atgibada ïn handuns manne jah usqimand ïmma jah J. St. + frodun.] sic cod. Arg. recte; editt. + qumands.] usqistiþs bridjin daga usstandiþ. ïþ eis ni froþun þamma vaurda jah ohtedun ïna fraihnan. jah qam ïn Ulf º γάρ.— andrunnun] Ulf. c. cod. et verss. º ἐν τῇ ὁδῷ.— maists vesi] maximus esset, gr. μείζων; caeterum cum nullo graeco Ulf. conspirat, cf. IV, 32.] kafarnaum jah ïn garda qumans frah ïns. wa ïn viga miþ ïzvis misso mitodeduþ. ïþ eis slavaidedun. du St. + otvopida.] sis misso andrunnun. warjis maists vesi. jah sitands atvopida þans tvalif jah qaþ du ïm. jabai was vili frumists visan. sijai allaize aftumists jah allaim andbahts. jah nimands barn gasatida ïta ïn midjaim Ulf. cum codd. ἐν pro ἐπὶ legisse, Sch. temere contendit.] ïm jah ana armins nimands ïta qaþ du ïm. saei ain þize svaleikaize barne andnimiþ ana namin meinamma. mik andnimiþ jah sawazuh saei mik andnimiþ. ni mik andnimiþ ak þana sandjandan mik. in º gr.— saei—unsis] qui—nos, º gr.; caeterum pro laisteiþ St. + laisteih.] andhof þan ïmma ïohannes qiþands. laisari. sewum sumana in þeinamma namin usdreibandan unhulþons. saei ni laisteiþ unsis. jah varidedum ïmma. unte ni laisteiþ unsis. ïþ ïesus qaþ. ni varjip ïmma. ni mannahun auk ïst. saei taujiþ maht ïn namin meinamma. jah magi sprauto ubil vaurdjan meo, º gr.— ei] quod, º gr.— mizdon] St. + misdon.] mis. unte saei nist viþra ïzvis. faur ïzvis ïst. saei auk allis gadragkjai ïzvis stikla vatins ïn namin J. St. + div.; cum asiluquairnus proprie sit lapis molaris ab asino motus, Ulf. sine 0558A dubio c. codd. et verss. μύλος ὀνικός legit.— balsaggan] sic quidem cod. Arg. et editt. (praeter St., qui in textu halsaggan, in glossario autem balsaggan habet); sed an haec lectio recte se habeat, valde dubitamus; quid valeat illud verbum, nec e gothica, neque e cognatis linguis decerni potest. Certa, ut videtur, conjectura offerimus halsaggan; hals pro graeco τράχηλος L. XV, 20 invenitur; de agga vid. Grimm. III, 399, cf. Schmid Schwäbisches Worterb, s. v. Anke, Graff Althochd. Sprachsch, I, 345. Litteras h et b aliis quoque locis permutari, indicat Ih. ad L. VI, 40.— fravaurpans] J. St. + fravairpans.] meinamma. unte xristaus sijuþ. amen qiþa ïzvis ei ni fraqisteiþ mizdon seinai. jah sawazuh saei gamarzjai ainana þize leitilane þize galaubjandane du mis. goþ ïst ïmma mais ei galagjaidau asiluqairnus St. + jarbimazjai.—afmait] St. + afmaiþ—goþ] J. + joþ.—þau] S. + þan.— unwapnando] vid. ad IV, 7.] ana balsaggan ïs jah fravaurpans vesi ïn marein. jah jabai marzjai þuk handus þei na. afmait þo. goþ þus ïst hanfamma ïn libain galeiþan þau tvos handuns habandin galeiþan ïn gaiainnan ïn ¶ gr.— gaiainnan] J. St. + gaiainnin.] fon þata unwapnando. þarei maþa ïze ni gasviltiþ jah fon ni afwapniþ. jah jabai fotus þeins marzjai þuk. afmait ïna. goþ þus ïst galeiþan ïn libain haltamma þau tvans fotuns habandin gavairpan ïn J. + aqgona.] gaiainnan ïn fon þata unwapnando. þarei maþa ïze ni gasviltiþ jah fon ni afwapniþ. jah jabai augo þein marzjai þuk. usvairp ïmma. goþ þus ïst haihamma galeiþan ïn þiudangardja guþs þau tva augona 0559 habandin atvairpan ïn gaiainnan funins. þarei maþa ïze ni gadauþniþ jah fon ni afwapniþ. St. + hunse.] Ulf. c. codd. º αὐτό.— supuda] pro supoda, vid. Grimm. I, 40, 855; sic L. XX, 18 gakrotuda; cf. Mc. XI, 32 uhtedun pro ohtedun et quae notavimus ad L. IV, 13. Caeterum Ulf. pro ἀρτύσετε cum codd. ἀρτύσεται vel ἀρτυθήσεται legit.] wazuh auk funin saltada jah warjatoh hunsle salta saltada. goþ salt. ïþ jabai salt unsaltan vairþiþ. gr. διὰ τοῦ πέραν, quod si legisset Ulf. hindar cum accusativo posuisset, nam ïaurdanau non, uti volunt interpretes, accusativus est, sed dativus; hindar cum dativo autem indicat locum non ad quem pergebat Iesus, sed ubi fines Iudaeae erant ii, ad quos venit (πέραν), sic J. III, 26 saei vas miþ þus hindar (πέραν) ïaurdanau. VI, 22 stoþ hindar (πέραν) marein. 25 bigetun ïna hindar (πέραν) marein. Praepositionem hindar cum dativo Gothos ponere, viris doctis adhuc ignotum fuit, vid. etiam. Rom. XIV, 5 hindar daga.] we supuda. habaiþ ïn ïzvis salt jah gavairþeigai sijaiþ miþ ïzvis misso. jah jainþro usstandands qam ïn markom ïudaias hindar ïaurdanau. jah gaqemun sik aftra manageins du ïmma jah sve biuhts aftra laisida ïns. jah duatgaggandans fareisaieis frehun ïna. skuldu sijai mann qen afsatjan. fraisandans Ulf. º αὐτοῖς.] nobis º gr. omn., additum ex M. XIX, 8.] ïna. ïþ ïs andhafjands qaþ. wa ïzvis anabauþ moses. ïþ eis qeþun. moses uslaubida unsis bokos hanc, Sch. igitur falso adnotat, Ulf. ταύτην omittere; sed hic vir doctus sic centies erravit.] afsateinais meljan jah afletan. jah andhafjands ïesus qaþ du ïm. viþra harduhairtein ïzvara gamelida Ulf. c. codd. et verss. º αὐτούς.] º gr. omn. cf. VII, 10 sq. Finem versus καὶ.—αὐτοῦ º Ulf. c. codd. B. et c. ap. Mi., sed fortasse culpa librario tribuenda est, cujus oculi a priore seinai ad alterum delaberentur, cf. ad Rom. IX, 15.] ïzvis þo anabusn. ïþ af anastodeinai gaskaftais gumein jah qinein gatavida guþ. ïnuh þis bileiþai J. St. B. + leikas ain; caeterum samin (idem) = graeco μίαν, sic L. XVII, 34 et Eph. II, 14 eam significationem sama sine articulo postium habet.— leik ain] ¶ gr.] manna attin seinamma jah aiþein seinai jah sijaina þo tva du leika samin. svasve þanaseiþs ni sind hoc, º gr. omn.] tva ak leik ain. þatei nu guþ gavaþ. manna þamma ni skaidai. jah ïn garda aftra siponjos St. + wasuh.] ïs bi þata samo frehun ïna. jah qaþ du ïm. sawazuh saei afletiþ qen seina jah liugaiþ anþara. St. + horinnoþ.] J. St. + attaitok.—ïs] ejus, º gr.— bairandam] cum versu sequente dugasaiwands, quod verbum compositum nullo alio loco invenitur, nec graeco ἰδών satis accommodatum esse videtur, suspectum sit; contra ea pro προσφέρειν non simplex ( bairan), sed compositum ( dubairan) exspectetur, fortasse legendum est: bairandam du. gasaiwands, etc. Praepositiones adverbiorum loco postpositae non rarae sunt: Mc. VIII, 6 atlagjan faur. 23 atlagjan ana. XI, 7 galagidedun ana L. VIII, 44 atgaggan du. XIX, 4 biþragjan faur, 28 gaggan fram, cf. M. IX, 15. Mc. V, 40; XV, 43. Notandum etiam est, in cod. Arg. hos duos versus puncto interposito non esse distinctos, quod quidem aliis etiam locis non factum est.] horinoþ du þizai. jah jabai qino afletiþ aban seinana jah liugada anþaramma. horinoþ. þanuh atberun J. St. + barn.—jah] sec. et, º gr.— þize] horum, gr. omn. τῶν τοιούτων; Ulf. aut. τούτων pro τοιούτων legit. aut τοιούτων propter similitudinem praecedentis verbi per errorem omisit.] du ïmma barna ei attaitoki ïm. ïþ þai siponjos ïs sokun þaim bairandam. dugasaiwands þan ïesus unverida jah qaþ du ïm. letiþ þo barna gaggan du mis jah ni varjiþ þo. unte þize ïst þiudangardi guþs. amen qiþa ïzvis. saei ni andnimiþ þiudangardja guþs sve barn. ni þauh qimiþ ïn ïzai. jah gaþlaihands St. + knussjads; Ulf. c. verss. º αὐτόν.— qiþands] dicens º gr.] ïm. lagjands handuns ana po þiuþida ïm. jah usgaggandin ïmma ïn vig duatrinnands ains jah knussjands baþ ïna qiþands. laisari þiuþeiga. wa taujau ei libainais aiveinons arbja vairþau. ïþ ïesus qaþ du tuam, º gr.] ïmma. wa mik qiþis þiuþeigana. ni washun þiuþeigs alja ains guþ. þos anabusnins kant. ni horinos ni maurþrjais ni hlifais ni sijais galiugaveitvods ni anamahtjais. sverai attan þeinana jah aiþein þeina. 0561 coelis, gr. omn. οὐρανῷ, excepto uno cod. E ap. mi., qui cum Ulf. concinit.] þaruh andhafjands qaþ du ïmma. laisari. þo alla gafastaida us jundai meinai. ïþ ïesus ïnsaiwands du ïmma frijoda ïna jah qaþ du ïmma. ainis þus van ïst. gagg. sva filu sve habais frabugei pecuniam, gr. omn. κτήματα; Maresh. p. 434 Ulf. χρήματα legisse, haud injuria suspicatur, nam pro eo graeco verbo faihu poni solet, vid. vss. seqq. et L. XVIII, 24.] jah gif þarbam jah habais huzd ïn himinam. jah hiri laistjan mik nimands galgan. ïþ ïs ganipnands ecce, º gr. omn.— faiho] insolita forma pro faihu; vid. ad L. 4, 13.] ïn þis vaurdis galaiþ gaurs. vas auk habands faihu manag. jah bisaiwands ïesus qaþ siponjam seinaim. J. St. + ïn.—hunjandam] sic cod. Arg. et editt.; Ih. adnotat, codicis esse h. l. tantam obscuritatem, ut certo dici non possit, utrum hunjandam an hugjandam sit legendum; in quo errat, nam nihil desideratur nisi n inter a et d; quae littera membranae mutilatione interiit. Sed aliud est, quod interpretem advertat; hunjan enim editores convertunt per confidere, certe quia in graeco textu πεποιθότας scriptum est; sed πεποιθέναι ἐπί τινι Gotho est trauan cum dativo aut du positum (L. XVIII, 9; Cor. II, I, 9) ; sed cum nostro loco afar additum sit, quae praepositio studium, desiderium, cupiditatem rei indicat, verbo hunjan significatio desiderandi, cupiendi inesse debet (cf. anglosax. hongian, anglic. hone); itaque hunjan afar wa est cupere aliquid, cupidum, avidum esse rei. Quibus probatis Ulf. fieri non potest, ut πεποιθότας, sed πεποθηκότας per errores quemdam legerit; similes errores saepius invenient diligentes lectores. cf. ad L. III, 14; VII, 25; J. XVI, 6; Cor. II, I, 24.] sai. waiva agluba þai faiho gahabandans ïn þiudangardja guþs galeiþand. ïþ þai siponjos afslauþnodedun ïn vaurde ïs. þaruh ïesus aftra andhafjands qaþ ïm. barnilona. waiva aglu ïst þaim insolita forma pro azetizo (II, 9; M. X, 5; L. V, 23; XVI, 17; cf. Cor. II, XI, 19) .] hunjandam afar faihau ïn þiudangardja guþs galeiþan. azitizo ïst ulbandau þairh þairko neþlos galeiþan þau gabigamma ïn þiudangardja guþs galeiþan. ïþ eis mais usgeisnodedun qiþandans du sis Ulf. c. codd. º δέ— akei] sed, gr. omn. ante ni, quod sensus postulare videtur.— ïst] est, º gr.] misso. jah was mag ganisan. ïnsaiwands du ïm ïesus qaþ. akei fram mannam unmahteig ïst ni fram autem, º gr.] guþa. allata auk mahteig ïst fram guþa. dugann þan paitrus qiþan du ïmma. sai. veis aflailotum alla iis, º gr. omn.— aflailoti] cod. Arg. + aflailoloti.—broþruns] Ulf º ἢ ἀδελφάς.— aiþþau aiþein] gr. post attan, pro quo cod. Arg. et editt. + attin.—haimoþlja] sic cod. Arg. hoc et sequente versu; editt. + haimoþaja; veram lectionem jam pridem conjectura assecuti sunt Z. Gloss. p. 178. Grim. II, 257.] jah laistidedum þuk. andhafjands ïm ïesus qaþ. amen qiþa ïzvis. ni washun ïst saei aflaitoti gard aiþþau broþruns aiþþau aiþein aiþþau attan aiþþau qen aiþþau barna aiþþau haimoþlja ïn meina jah ïn St. + sai; Ulf. ὃς pro ὃς ἄν legisse, audaciores contendunt.— jah attan] et patrem, º gr.— aiþein] matrem, gr. μητέρας— haimoþlja] vid. ad vs. 29.— vrakom] fortasse legendum est vrakjom. vid. IV, 17; Rom VIII, 35; nam a verbo vrakjan non licet formare vraka, sed vrakja, et a vrekun praeterito verbi vrikan, proficiscitur vrekei (Cor. II, XII, 10) . De vraka forma genuina vid. ad Gal. VI, 12.] þizos aivaggeljons. saei ni andnimai ·r· falþ nu ïn þamma mela gardins jah broþruns jah svistruns jah attan jah aiþein jah barna jah haimoþlja miþ vakrom jah ïn aiva þamma anavairþin libain aiveinon. J. St. B. ÷ ïairausaulymai, sic vers. seq.— jah] pr., Ulf. º ἦν.— gadaban] sic recte, cf. gadof ïst Tit. II, 1; Skeir. p. 38, 5. 11, 40, 14, 42, 3.] aþþan managai vairþand frumans aftumans jah aftumans frumans. vesunuþ-þan ana viga gaggandans du ïairusaulymai jah faurbigaggands ïns ïesus. jah sildaleikidedun jah afarlaistjandans faurhtai vaurþun. vid. ad vs. 32.— dauþau] Ulf. º καὶ παραδώσουσιν αὐτὸν τοῖς ἔθνεσι, quam clausulam omn. gr. habent, in cod. Arg. nullum eorum vestigium apparet.] jah andnimands aftra þans tvalif dugann ïm qiþan. þoei habaidedun ïna gadaban. þatei sai. usgaggam ïn St. + ustandiþ] ïairusaulyma jah sunus mans atgibada þaim ufargudjam jah bokarjam. jah gavargjand ïna dauþau jah te º gr.] bilaikand ïna jah bliggvand ïna jah speivand ana ïna jah usqimand ïmma jah þridjin daga usstandiþ. jah 0563 athabaidedun sik du ïmma ïakobus jah ïohannes sunjus zaibaidaiaus qiþandans. laisari. vileima ei þatei vers. 35 est uggkis; sic variant drigkan et driggkan, þagkjan et þaggkjan, þugkjan et þuggkjan, alia.— sitaiva] Ih. suspicatur sitaima esse legendum, quod Z. temere in textum recepit; Grim. I, 840 dualis formam eam esse arbitratur, quod nobis etiam videtur.] þuk bidjos. taujais uggkis. ïþ ïs qaþ ïm. wa vileits taujan mik igqis. ïþ eis qeþun du ïmma. fragif ugkis ei J. St. B. + vituþs.—magutsu driggkan] J. St. ÷ maguts driggkan, B. conjecit + maguts udrigqkan; u suffixum esse interrogativum, recte monent L. Ih. Z.— ïk] pr., St. + ïh.—ei daupjaindau] sic Ulf., quia infinitivum passivi, quem exspectes, gothica lingua non habet, sic J. III, 4 ïbai mag aftra galeiþan jah gabairaidau, cf. ad VIII, 31.] ains af taihsvon þeinai jah ains af hleidumein þeinai sitaiva ïn vulþau þeinamma. ïþ ïesus qaþuh du ïm. ni vituts. wis bidjats. magutsu driggkan stikl. þanei ïk driggka. jah daupeinai. þizaiei ïk daupjada. ei sic cod. Arg.; editt. + magum; magu est forma dualis, cf. siju J. X, 30; XVII, 22.— daupjada] Goth. º βαπτισθήσεσθε per errorem librarii, vid. ad Rom. IX, 15.] daupjaindau. ïþ eis qeþun du ïmma. magu. ïþ ïesus qaþuh du ïm. sveþauh þana stikl. þanei ïk driggka. aut, gr. καί.] driggkats jah þizai daupeinai. þizaiei ïk daupjada. ïþ þata du sitan af taihsvon meinai aiþþau af hleidumein nist mein du giban alja þaimei manviþ vas. jah gahausjandans þai taihun dugunnun unverjan bi duas Z. proponit conjecturas, ut sinceram restituat lectionem; aut pro þuggkjand mavult legere þuggkjands, breviore (?) forma pro þuggkjandans; aut þaiei pro þatei, quae lectio aliquam veri haberet speciem, nisi omn. gr. ὅτι legerent, quod etiam propter sensum abesse non debet, et accedit quod t vocis þatei in cod. Arg. diserte legitur; nos tutius esse arbitramur suspicari, librarium, qui in hac plagula multa erravit, post þatei omisisse þaiei, cf. ad L. X, 5 et ad Cor. I, XII, 22.— þuggkjand] Z. ÷ þugkjand.—ïþ] vid. ad M. VI, 24.] ïakobu jah ïohannen. ïþ ïesus aþaitands ïns qaþ du ïm. vituþ þatei þuggkjand reikinon þiudom. gafraujinond ïm. ïþ þai mikilans ïze gavaldand ïm. ïþ ni sva sijai ïn ïzvis. ak sawazuh saei vili vairþan mikils ïn cod. Arg. J. St. + frumist; s propter 0564 sequentem eamdem litteram omissum esse, recte monet Z., sic vs. 45; XVI, 1 alia, vid. apud Massm. Skeir. p. 59.] B. Hz. et Grim. I, 855 + jct., J. St. + atandbahtjan; Z. conjecit + at andbahtnan, nam at nullo alio loco infinitivo adjunctum invenitur; quid Grim. de h. l. statuerit, non intelligimus. Ulf. circumlocutione infinitivi passivi, quo lingua gothica omnino caret (vid. ad VIII, 31; X, 38; XV, 9) , utitur; est igitur at andbahtjam (ab andbahti, servitium, munus) ad servitia sc. sibi praestanda, cf. Cor. I, XVI, 15.— faur managans saun] ¶ gr. omn.; caeterum cod. Arg. J. St. B. + managan, vid. ad vs. 44, cf. ad M. XXVII, 51; Mc. III, 13; Cor. II, III, 2; IV, 5. Notandum autem est, Skeir. p. 37, 9 ubi iterum saun, vel potius ussaunei legitur, simili quoque vitio alterum s (usaunein) omissum esse.] ïzvis. sijai ïzvar andbahts. jah saei vili ïzvara vairþan frumists. sijai allaim skalks. jah auk sunus illinc, gr. ἀπὸ Ἱεριχώ.— miþ] cum, gr. καί.— teimaiaus barteimaiaus] J. St. ÷ timaiaus bartimaiaus.] mans ni qam at andbahtjam ak andbahtjan jah giban saivala seina faur managans saun. jah qemun ïn ïairikon. jah usgaggandin ïmma jainþro miþ siponjam seinaim jah managein ganohai sunus teimaiaus barteimaiaus blinda sat faur vig du aihtron. jah gahausjands þatei ïesus sa nazoraius ïst dugann hropjan jah qiþan. sunau daveidis ïesu. armai mik. jah wotidedun ïmma managai ei gaþahaidedi. ïþ St. + gastandans.—atvopjan ïna] ¶ gr.] ïs filu mais hropida. sunau daveidis. armai mik. jah gastandands ïesus haihait atvopjan ïna. jah vopidedun exsiliens, gr. ἀναστάς; Ulf. c. codd. ἀναπηδήσας legisse videtur.— ïesu] Z. pro accusativo habens errat, is enim casus rarissime (v. ad M. XXVII, 1) cum praepositione at ponitur; haec brevior forma pro ïesua saepius legitur, vid. L. III, 21 et in epistolis xristau ïesu passim dicitur.] þana blindan qiþandans du ïmma þrafstei þuk. urreis. vopeiþ þuk. ïþ ïs afvairpands vastjai seinai ushlaupands qam at ïesu. jah andhafjands qaþ du ïmma ïesus. wa vileis ei taujau þus. ïþ sa gr. αὐτῷ et post laistida quidem.] blinda qaþ du ïmma. rabbaunei. ei ussaiwau. ïþ ïesus qaþ du ïmma. gagg. galaubeins þeina ganasida J. + vemun, St. ÷ qemun.—ïairusalem] 0565 J. St. + ïairusaleim.—beþsfagein] gr. Βηθφαγή.— biþaniïn] aliis locis est beþania, vid. vs. 11 et 12.] þuk. jah sunsaiv ussaw jah laistida ïn viga ïesu. jah biþe newa vesun ïairusalem ïn beþsfagein 0565 Z. + ïngaggandans.—þo baurg] hanc urbem, gr. omn. αὐτήν.— nauh] adhuc, º gr., Ulf. c. codd. οὔπω ( nauh ni) legit.— andbindandans] Z. + andbindandands.—attiuhits] sine dubio falsum est et legendum attiuhats, uti XIV, 13 gaggats; cf. I, 17 hirjats.] jah biþaniïn at fairgunja alevjin. ïnsandida tvans siponje seinaize jah qaþ du ïm. gaggats ïn haim þo viþravairþon ïggqis jah sunsaiv ïnngaggandans ïn þo baurg bigitats fulan gabundanana. ana þammei ¶ gr. omn.] nauh ainshun manne ni sat. andbindandans ïna attiuhits. jah jabai was ïggqis qiþai. duwe þata taujats. qiþaits þatei frauja þis gairneiþ. jah sunsaiv ïna ïnsandeiþ hidre. galiþun þan jah bigetun fulan gabundanana at daura uta ana gagga jah andbundun ïna. jah sumai þize jainar standandane qeþun iis, º gr.] du ïm. wa taujats andbindandans þana fulan. ïþ eis qeþun du ïm. svasve anabauþ ïm ïesus. jah insuper, cum gr. omn. αὐτῷ habeant, aliquis suspicari potest, post ana pronomen ïna (eum) excidisse, quod ipsum nobis quoque videtur; quamquam praepositiones pro adverbiis ponuntur, vid. ad X, 13.] lailotun ïns. jah brahtedun þana fulan at ïesua jah galagidedun ana vastjos seinos. jah gasat ana Ulf. º δέ.] ïna. managai þan vastjom seinaim stravidedun ana viga. sumai astans maimaitun us bagmam jah Ulf. º καὶ οἱ ἀκολουθοῦντες,—vel potius librarii negligentia verba jah þai afargaggandans exciderunt, cf. ad Rom. IX, 15.] stravidedun ana viga. jah þai fauragaggandans hropidedun qiþandans. osanna þiuþida sa qimanda in nomine, º gr.] ïn namin fraujins. þiuþido so qimandei þiudangardi ïn namin attins unsaris daveidis. osanna in J. St. + jct.] hauhistjam. jah galaiþ ïn ïairusaulyma ïesus jah ïn alh jah bisaiwands alla at andanahtja juþan visandin J. St. + usgaggandan.—beþaniïn B. + beþanian.] weilai usïddja ïn beþanian miþ þaim tvalibim. jah ïftumin daga usstandandam ïm us beþaniïn sec. in illa, º gr. omn.] gredags vas. jah gasaiwands smakkabagm fairraþro habandan lauf atïddja. ei aufto bigeti wa ana ïmma. jah qimands at ïmma ni vaiht bigat ana ïmma niba lauf. ni auk vas mel smakkane. jah usbairands qaþ du ïmma. ni þanaseiþs us þus aiv manna akran matjai. jah gahausidedun þai siponjos º gr.] ïs. jah ïddjedun du ïairusaulymai. jah atgaggands ïesus ïn alh dugann usvairpan þans frabugjandans J. St. + þairhbeki.] jah bugjandans ïn alh jah mesa skattjane jah sitlans þize frabugjandane ahakim usvaltida. jah sic cod. Arg., superscripta linea litteram n indicante; J. St. + vaidedjins, B. + vaidedjine.] ni lailot ei was þairhberi kas þairh þo alh. jah laisida qiþands du ïm. niu gameliþ ïst þatei razn mein razn bido haitada allaim þiudom. ïþ jus gatavideduþ ïta du filigrja vaidedjane. jah gahausidedun þai bokarjos jah gudjane auhumistans jah sokidedun. waiva ïmma usqistidedeina. ohtedun auk ïna. unte alla managei sildaleikidedun ïn laiseinais ïs. jah biþe andanahti varþ. usïddja ut us þizai J. St. + smakkanbagm.] baurg. jah ïn maurgin laurgaggandans gasewun þana smakkabagm þaursjana us vaurtim. jah gamunands paitrus qaþ du ïmma. rabbei sai. smakkabagms þanei fraqast. gaþaursnoda. jah andhafjands Ulf. c. codd. et verss. º ὅτι.— þata] hoc, º gr. omn.; caeterum þata ei J. St. B. + jct.] ïesus qaþ du ïm. habaiþ galaubein guþs. amen auk qiþa ïzvis. þiswazuh ei qiþai du þamma fairgunja. ushafei þuk jah vairp þus ïn marein. jah ni tuzverjai ïn hairtin seinamma ak galaupjai þata. 0567 ei þatei qiþiþ. gagaggiþ. vairþiþ ïmma þiswah þei qiþiþ. duþþe qiþa ïzvis. allata þiswah þei bidjandans sokeiþ. galaubeiþ þatei nimiþ. jah vairþiþ ïzvis. jah þan standaiþ bidjandans. afletaiþ. vobis, º gr.] jabai wa habaiþ viþra wana. ei jah atta ïzvar sa ïn himinam afletai ïzvis missadedins ïzvaros. ïþ jabai jus ni afletiþ. ni þau atta ïzvar sa ïn himinam afletiþ ïzvis missadedins ïzvaros. jah ïddjedun aftra du ïairusaulymai, jah ïn alh warbondin ïmma atiddjedun du ïmma þai auhumistans gudjans jah bokarjos sec., St. + þaujis.] jah sinistans jah qeþun du ïmma. ïn wamma valdufnje þata taujis. jah was þus þata valdufni pr. gr. ante jah.] atgaf ei þata taujis. ïþ ïesus andhafjands qaþ du ïm. frahna jah ïk ïzvis ainis vaurdis jah andhafjiþ exspectabas andhafjïþ, cf. Grimm. Gr. I, 846 sq.] mis. jah qiþa ïzvis ïn wamma valdufnje taþa tauja. daupeins ïohannis uzuh himina vas þau proprie at, ponitur pro graeco οὖν in ejusmodi sententiis interrogativis; vid. L. XX, 5, 17; J. VI, 30.] uzuh mannam. andhafeiþ mis. jah þahtedun du sis misso qiþandans. jabai qiþam. us himina. qiþiþ. Ulf. c. codd. º ἐάν.— uhtedun] pro ohtedun, vid. ad IX, 50.— alakjo] omnino, º gr. omn., sic L. IV, 22.] aþþan duwe ni galaubideduþ ïmma. ak qiþam. us mannam. uhtedun þo managein. allai auk alakjo sic cod. Arg. (īūā); J. St. B. + du ïna; Z. ÷ du ïmma.—andhafjands ïesus] ¶ gr.— ïzvis qiþa] ¶ gr. omn.] habaidedun ïohannen þatei bi sunjai praufetes vas. jah andhafjandans qeþun du ïesua. ni vitum. jah J. St. + veingard.—manna] St. + mannna.—bisatida] J. St. ÷ atlagida; in cod. Arg. praeter satida quidquam legi non potest; evanuerunt enim quae litterae ante satida scriptae fuerunt, sed probabiliter viri docti conjecerunt, quod dedimus.— ïna] pr. eum. º gr.— dal] J. St. lac.; B. º +; Z. dal-, quia dalg scriptum fuisse suspicatur, fretus, ni fallimur, loco L. VI, 39.; sed eo loco pro dalga driusand quin legendum sit dal gadriusand non est dubium. Ih. jam pridem locum restituit, recte 0568 monens nullum lacunae post dal vestigium apparere et nisi quod membrana ex parte mutilata est sine ulla difficultate legitur, quod editum est. Dal uf mesa (B. Ih. + ufmesa) autem, uti jam Z. recte interpretatur, foveam vel vas sub torculari (positum) significat.] andhafjands ïesus qaþ du ïm. nih ïk ïzvis qiþa. ïn wamma valdufnje þata tauja. jah dugann ïm ïn gajukom qiþan. veinagard ussatida manna jah bisatida ïna faþom jah usgrof dal uf mesa jah gatimrida Z. ÷ af, vid. ad XV, 45.] kelikn jah anafalh ïna vaurstvjam jah aflaiþ aljaþ. jah ïnsandida du þaim vaurstvjam at mel skalk J. St. + usblauggvun.] ei at þaim vaurstvjam nemi akranis þis veinagardis. ïþ eis nimandans ïna usbluggvun jah ïnsandidedun J. St. B. + ïns.—gaaiviskodedun jah] improbrarunt et, º gr. omn. vid. ad Cor. I, IX, 25; caeterum J. St. B. + gaaiviskodudun.—haubiþ vundan] Grimm Gr. II, 578; IV, 623 legit jct. haubiþ vundan, quod potius esse debet haubidavundan, vundan est accusativus formae debilioris a vunds, haubiþ autem accusativus quem dicunt absolutum, vid. ad Joan. XI, 44; igitur haubiþ vundan est capite saucium l. vulneratum, quod Heliand 149, 1 dicitur an that hobid vund.—ganaitidana] J. St. + gahnaigidana, B. + ganaigidana.] laushandjan. jah aftra ïnsandida du ïm anþarana skalk. jah þana stainam vairpandans gaaiviskodedun iterum, º gr.— anþarana] gr. omn. ante ïnsandida.] jah haubiþ vundan brahtedun jah ïnsandidedun ganaitidana. jah aftra ïnsandida anþarana. jah J. St. ÷ speidistana.] jainana afslohun jah managans anþarans. sumans usbliggvandans. sumansuh þan usqimandans. þanuh nauhþanuh ainana sunu aigands liubana sis ïnsandida jah þana du ïm spedistana qiþands þatei gaaistand sunu meinana. ïþ jainai þai vaurtsvjans qeþun du sis misso. þatei sa ïst sa arbinumja. hirjiþ. eum, º gr. omn. exceptis codd. f et 10 ap. Mi.] usqimam ïmma jah unsar vairþiþ þata arbi. jah undgreipandans ïna usqemun jah usvaurpun ïmma ut us þamma veinagarda. wa nuh taujai ( Vide paginam sequentem.) 0569 frauja þis veinagardis. qimiþ jah usqisteiþ þans vaurstvjans jah gibiþ þana veinagard anþaraim. lapis, gr. omn. λίθον ad pronomen relativum (ὅν) referendum, quem graecismum (Matthiae Gramm. Graec. p. 886) Gothus non imitans nominativum, qui requiritur, ponit.— sah] J. St. ÷ sa.] nih þata gamelido ussuggvuþ. stains þammei usvaurpun þai timrjans. sah varþ du haubida vaihstins. fram fraujin varþ sa jah ïst sildaleiks ïn augam unsaraim. jah sokidedun ïna undgreipan jah ohtedun þo managein. froþun auk þatei du ïm þo gajukon qaþ. jah quidam, gr. omn. τινάς.] afletandans ïna galiþun. jah ïnsandidedun du ïmma sumai þize fareisaie jah herodiane. ei ïna ganuteina J. St. B. + saiwais.—laiseis] Z + laisis.—giban kaisara] ¶ gr.— þau] J. St. + þan.—gibaima] Ulf. c. cod. 225 et verss. º ἢ μὴ δῶμεν, et ita quidem, ut gibaima cum praecedente þau niu (ἢ οὐ) conjungat.] vaurda. ïþ eis qimandans qeþun du ïmma. laisari. vitum þatei sunjeins ïs jah ni kara þuk manshun. ni auk saiwis ïn andvairþja manne ak bi sunjai vig guþs laiseis. skuldu ïst kaisaragild giban sic cod. Arg.; J. St. Hz. Z. + ïs.—gasaiwands] videns, gr. εἰδώς, sic XII, 28.— wa mik] J. St. + wa me, B. Iac.] kaisara þau niu gibaima. ïþ ïesus gasaiwands ïze liutein qaþ du ïm. wa mik fraisiþ. atbairiþ est, º gr. omn.— manleika) J. St. + manaleik.] mis skatt. ei gasaiwau. ïþ eis atberun jah qaþ du ïm. wis ïst sa manleika jah so ufarmeleins. ïþ eis qeþun du ïmma. kaisaris. jah andhafjands ïesus qaþ du ïm. usgibiþ þo kaisaris kaisara jah þo guþs guþa. jah sildaleikidedun ana þamma. jah atïddjedun saddukaieis du ïmma. þaiei qiþand usstass ni liberos, gr. omn. σπέρμα.] visan. jah frehun ïna qiþandans. laisari. moses gamelida unsis þatei jabai wis broþar gadauþnai jah bileiþai qenai jah barne ni bileiþai. ei nimai broþar ïs þo qen ïs jah ussatjai barna broþr seinamma. sibun broþrahans vesun jah sa frumista nam qen jah gasviltands ni bilaiþ fraiva. jah anþar nam þo similiter, º gr.— so] J. St. + sa.] jah gadauþnoda jah ni sa bilaiþ fraiva. jah þridja samaleiko. jah nemun þo samaleiko þai sibun jah Ulf. c. codd. et verss. º οὖν.] ni biliþun fraiva. spedumista allaize gasvalt jah so qens. ïn þizai usstassai. þan usstandand. warjamma cod. Arg. + andhafjans eodem vitio, quo Cor. II, VII, 6 gaþlaihans, et Eph. II, 16 afslahans in cod. B pro gaþlaihands et afslahands scribitur, cf. ad L. XX, 37. Alia ejusmodi vitia notata vid. ad Tim. I, I, 3,— niu] J. + uiu, sic idem L. III, 15; IX, 55.— mela] cod. Arg. marg. bokos (libros).] ïze vairþiþ qens. þai auk sibun aihtedun þo du qenai. jah andhafjands ïesus qaþ du ïm. niu gr. omn. post dauþaim.—þai] hi, º gr.] duþe airzjai sijuþ. ni kunnandans mela nih maht guþs. allis þan usstandand us dauþaim. ni liugand. ¶ gr. omn.— ïm] sum, º gr. omn.— jah] ult. Ulf. º ὁ θεός.] ni liuganda. ak sind sve aggiljus þai ïn himinam. aþþan bi dauþans þatei urreisand. niu gakunnaideduþ ana bokom mosezis ana aiwatundjai. waiva ïmma qaþ guþ qiþands. ïk ïm guþ abrahamis jah J. St. + samasokjandans, B. + sammasokjandans.—gasaiwands] vid. ad vs. 15; J. St. ÷ jah addunt e graecis.— ïm] J. St. B. + ïn.—anabusne] St. ÷ anabuzne.—frumista] gr. omn. ante allaizo.] guþ ïsakis jah ïakobis. nist guþ dauþaize ak qivaize. aþþan jus filu airzjai sijuþ. jah duatgaggands ains þize bokarje gahausjands ïns samana sokjandans. gasaiwands þatei vaila ïm andhof frah ïna. warja ïst allaizo anabusne frumista. ïþ ïesus andhof ïmma þatei frumista allaizo anabusns J. St. + frigos.] hausei ïsrael. frauja guþ unsar frauja ains ïst. jah frijos fraujan guþ þeinana us allamma hairtin þeinamma jah us allai saivalai þeinai jah us allai gahugdai þeinai jah us allai mahtai 0571 huic, gr. αὕτη.] þeinai. so frumista anabusns. jah anþara galeika þizai. frijos newundjan þeinana sve þuk silban. maizei þaim anþara anabusns nist. jah qaþ du ïmma sa bokareis. vaila laisari. bi sunjai qast þatei ains ïst jah nist anþar alja ïmma. jah þata du frijon ïna us allamma hairtin jah us allamma frapja jah us allai saivalai jah us allai mahtai. jah þata du frijon newundjan sve sik silban managizo ïst allaim þaim allbrunstim jah saudim. jah ïesus gasaiwands ïna þatei frodaba andhof qaþ du ïmma. ni fairra ïs þiudangardjai guþs. jah ainshun þanaseiþs ni gadaursta ïna fraihnan. jah andhafjands ïesus qaþ J. St. B. + du.—ïk] ego, º gr. omn.] laisjands ïn alh. waiva qiþand þai bokarjos þatei xristus sunus ïst daveidis. silba auk daveid qaþ ïn ahmin veihamma. qiþiþ frauja du fraujin meinamma. sit af taihsvon meinai. unte ïk galagja fijands enim, gr. omn. οὖν; aut Ulf. aut librarius initio versus praecedentis in errorem ductus scripsisse videtur, nam raihtis nullo alio loco pro οὖν ponitur.— fraujan] J. St. B. + fraujin (fanin); in cod. Arg. nunc legi amplius nequit.— ïmma sunus] ¶ gr. omn.— alla] omnis, gr. omn. πολύς.] in cod. Arg. post faura duae litterae (non ïs, quod J. St. dederunt, sed fortasse bo—) scriptae fuerunt; ita autem adesa est membrana ut quid vere scriptum fuerit, certo dici non possit.] þeinans fotubaurd fotive þeinaize. silba raihtis daveid qiþiþ ïna fraujan. jah waþro ïmma sunus ïst. jah alla so managei hausidedun ïmma gabaurjaba. jah qaþ du ïm ïn laiseinai seinai. saiwiþ faura——vastja editt. + daddjandein; in cod. Arg. syllaba dadd . . . integra conservata est, sed ea reliquarum litterarum fragmenta sunt, ut lectio inde eruta pro sincera haberi possit.] seina. aþþan vai þaim qiþuhaftom jah daddjandeim ïn jainaim dagam. aþþan bidjaiþ ei ni vairþai sa þlauhs ïzvar vintrau. vairþand auk þai dagos jainai aglo svaleika sve ni vas svaleika fram pr. fortasse nih legendum est, nam hoc, non ni, pro graeco εἰ μή poni solet: J. IX, 33; XV, 22; XVIII, 30; XIX, 11; Rom. VII, 7; IX, 29 (quo ultimo loco niu male editum erat) aut librarii incuria 0572 jabai post jah intercidit.— þanzei] sic cod. Arg.; editt. + þansei.] anastodeinai gaskaftais. þoei gaskoþ guþ. und hita jah ni vairþiþ. jah ni frauja gamaurgidedi þans dagans. ni þauh ganesi ainhun leike. akei ïn þize gavalidane. þanzei gavalida. gamaurgida þans dagans. editt. + galiugaxristjais (J. St. + div.);— ei in terminatione, quia in ea parte membrana laesa est, quanquam cognosci non potest, postulat tamen usus linguae gothicae;— ais autem pro pluralis nominativo sine exemplo est.— galiugapraufeteis] J. St. + div.— sijai] sit, º gr. omn.] jah þan jabai was ïzvis qiþai. sai her xristus aiþþau sai jainar. ni galaubjaiþ. unte urreisand galiugaxristjeis jah galiugapraufeteis jah giband taiknins jah fauratanja du afairzjan. jabai mahteig J. St. + sa uïl, B. + sau ïl.—liuhaþ] B. + lauhaþ.] sijai. jah þans gavalidans. ïþ jus saiwiþ. sai. fauragataih ïzvis allata, akei ïn jainans dagans afar þo Griesb. falso adnotat, Ulf. legere ἐκ τοῦ οὐρανοῦ.] aglon jaina sauïl riqizeiþ jah mena ni gibiþ liuhaþ sein jah stairnons himinis vairþand diursandeins jah mahteis þos ïn himinam gavagjanda. jah þan gasaiwand sunu mans qimandan ïn milhmam miþ mahtai managai jah vulþau. jah þan ïnsandeiþ aggiluns seinans jah galisiþ þans gavalidans seinans af fidvor vindam fram andjam airþos und andi himinis. aþþan af smakkabagma ganimiþ þo gajukon. ¶ gr. þatei] J. St. + þata.—siju] sic cod. Arg.; Ih. Z. + siiau; secundum regulas grammaticas sijai scribendum est.] þan þis juþan asts þlaqus vairþiþ jah uskeinand laubos. kunnuþ þatei newa ïst asans. svah jah sic cod. Arg.; editt. +.. meins; plene fortasse fraqisteins est, vid. Cor. I, V, 5 ubi simplex qisteins (ὄλεθρος) invenitur. frabugjan, St. + farbugjan.]jus. þan gasaiwiþ þata vairþan. kunneiþ þatei newa siju þan——..teins þis balsanis varþ. 0573 maht vesi auk þata balsan frabugjan ïn managizo þau þrijahunda skatte jah giban unledaim. jah andstaurraidedun Z. male convertit nam, quapropter Griesb. Ulf. cum iis codd. consentire ait, qui γὰρ addant, quod si vero consideramus particulam þannu graeco ἄρα, ἄραγε respondere solere: M. VII, 20; Mc. IV, 41, Rom. XIV, 12, 19; Cor. II, V, 15 (VI, 3) , Ulf. aut ἄρ legisse, aut propter sensum illam particulam de suo addidisse videtur; est autem nostrum ja (sie hat ja ein gutes werk an mir gethan: gall., oui, elle a fait en moi une bonne oeuvre).] þo. ïþ ïesus qaþ. letiþ þo. duwe ïzai usþriutiþ. þannu goþ vaurstv vaurhta bi mis. sinteino auk þans unledans habaiþ miþ ïzvis jah þan vileiþ. maguþ ïm vaila taujan. ïþ mik ni sinteino habaiþ. J. St. B. + gamunjan.] patei habaida so. gatavida. faursnau salbon mein leik du usfilha. amen qiþa ïzvis. þiswaruh þei merjada so aivaggeljo and alla manaseþ. jah þatei gatavida so. rodjada du gamundai ïzos. jah ïudas ïskarioteis ains þize tvalibe galaiþ du þaim gudjam. ei galevidedi ïna ïm. ïþ eis gahausjandans faginodedun pr. ut, º gr. omn.] jah gahaihaitun ïmma faihu giban. jah sokida. waiva gatilaba ïna galevidedi. jah þamma frumistin daga azyme. þan paska salidedun. qeþun du ïmma þai siponjos ïs. war vileis ei galeipandans sec. cod., Arg. J. St. + gaggast.] manvjaima. ei matjais paska. jah ïnsandida tvans siponje seinaize qaþuh du ïm. gaggats ïn þo baurg. jah gamoteiþ ïgqis manna kas vatins bairands. gaggats afar þamma. jah þadei ïnngaleiþai. qiþaits þamma heivafraujin þatei laisareis qiþiþ. war sind saliþvos. þarei paska miþ siponjam meinaim J. St. + ïgvis (sic uterque etiam I, 17) pro ïgqis; sunt fortasse, quibus quod dualis aliquoties praecesserit, ïgqis etiam h. l. praeplaceat; sed invito codice nihil mutandum est.— jah] sec. et, º gr.] matjau. jah sa ïzvis taikneiþ kelikn mikilata gastraviþ manvjata. jah jainar manvjaiþ unsis. jah usiddjedun þai sipon..——sai. galevjada sunus mans ïn handuns fravaurhtaize. urreisiþ gaggam. sai. sa Ulf. c. codd. et verss. º ὤν.— managei] Ulf. c. codd. et verss. º πολύς.] levjands mik atnewida. jah sunsaiv nauhþanuh at ïmma rodjandin qam ïudas sums þize tvalibe jah miþ ïmma managei miþ hairum jah trivam fram þaim auhumistam gudjam jah bokarjam jah sinistam. B. Z. + at uhþan gaf; recte jam J. St. ediderunt, quos Z. injuria vituperat; scilicet ignoravit hic vir doctus encliticam naturam voculae— uh, 0574 neque eorum praesertim meminerat locorum, qualis est XVI, 8 dizuh þan sat, nam s non nisi in mediis verbis aut compositis in cognatum z permutatur. Caeterum inter praepositiones et verba cum illis composita, illud— uh saepius fit ut ponatur: L. XVII, 7 anuhkumbei (pro anakumbei-uh) XVIII, 38 ubuhvopida (pro ufvopida-uh) J. VII, 32; XI, 41; XVI, 28, XVII, 1; Eph. IV, 9; dirimuntur composita etiam aliis interpositis particulis: L. XX, 25 us nu gibiþ, J. VI, 22 miþ ni qam. Utraque figura hoc nostro loco adhibetur, sic etiam Cor. I, XIV, 23 atuþ-þan gaggand. XV, 15 biþ-þan gitanda. Eph. IV, 23 anuþ-þan niujaiþ, cf. ad M. IX, 28.— ïm] iis, gr. omn. αὐτὸν—αὐτοῖς.] atuh þan gaf sa levjands ïm bandvon qiþands. þammei kukjau. sa ïst. greipiþ þana jah tiuhiþ arniba. J. St. B. + handans; caeterum gr. post ana ïna et Ulf. c. codd. et verss. º αὐτῶν.] jah qimands sunsaiv atgaggands du ïmma qaþ. rabbei rabbei. jah kukida ïmma. ïþ eis uslagidedun pr. ei, º gr. omn.— þata taihsvo] hanc dextram, º gr. omn.; Ulf. ex locis parallelis (L. XXII, 50) J. XVIII, 10 hausisse videtur.] handuns ana ïna jah undgripun ïna. ïþ ains sums þize atstandandane ïmma uslukands hairu sloh skalk auhumistins gudjins jah afsloh ïmma auso þata taihsvo. jah andhafjands ïesus qaþ du ïm. sve editt. + jct.] du vaidedjin urrunnuþ miþ hairum jah trivam greipan mik. daga wammeh vas at ïzvis ïn alh laisjands ¶ gr.] jah ni gripuþ mik. ak ei usfullnodedeina bokos. jah afletandans ïna gaþlauhun allai. jah ains sums juggalauþs laistida afar ïmma bivaibiþs leina ana naqadana. jah gripun ïs þai juggalaudeis. ïþ gr. omn. ante auhumistans.] ïs bileiþands þamma leina naqaþs gaþlauh faura ïm. jah gatauhun ïesu du auhumistin gudjin jah 0575 venit, º gr. omn.; deinde Ulf. ἔσω non legit.] garunnun miþ ïmma auhumistans gudjans allai jah þai sinistans jah bokarjos. jah paitrus fairraþro laistida afar ïmma. unte qam ïn garda þis auhumistins gudjins jah vas sitands miþ andbahtam jah varmjands sik at liuhada. ïþ þai auhumistans gudjans jah alla so gafaurds sokidedun ana ïesu veitvodiþa Hz. + galiugaveitvodidedun, sic etiam vs. seq.; Z. injuria eam lectionem probat, memor fortasse nominis galiuga veitvods; sed alia est verborum atque nominum in compositione ratio.] du afdauþjan ïna jah ni bigetun. managai auk galiug veitvodidedun ana ïna. jah samaleikos gr. omn. ante qiþandan.—þo] vid. ad X, 5.] þos veitvodiþos ni vesun. jah sumai usstandandans galiug veitvodidedun ana ïna qiþandans. þatei veis gahausidedum qiþandan ïna. þatei ïk gataira alh þo handuvaurhton jah bi prins dagans anþara J. St. + veitvodidiþa.] unhanduvaurhta gatimrja. jah ni sva samaleika vas veitvodiþa ïze. jah usstandands sa auhumista gudja ïn midjaim frah ïesu qiþands. niu andhafjis vaiht. wa þai ana þuk veitvodjand. ïþ ïs þahaida jah vaiht ni andhof. aftra sa auhumista gudja frah ïna jah qaþ du ïmma. þu ïs xristus sa sunus þis J. St. ÷ sitan.] þiuþeigins. ïþ ïesus qaþuh. ïk ïm. jah gasaiwiþ þana sunu mans af taihsvon sitandan mahtais jah nos º gr. omn.] qimandan miþ milhmam himinis. ïþ sa auhumista gudja disskreitands vastjos seinos qaþ. wa þanamais ejus, º gr.— skulan visan] ¶ gr.] þaurbum veis veitvode. hausideduþ þo vajamerein ïs. wa ïzvis þugkeiþ. þaruh eis allai gadomidedun in faciem ejus, gr. αὐτῷ; caeterum pro vlit B. + vait.—kaupatjan] St. + raupatjan, quod Ih. probat, sed vid, M. XXVI, 67; Cor. I, IV, 11; II, XII, 7.— qeþun] dixerunt, gr. omn. λέγειν ab ἤρξαντο pendens.— gabaurjaba] libenter, º gr. omn.; Ulf. c. verss. latinis.— slohun ïna] ¶ gr.] ïna skulan visan dauþau. jah dugunnun sumai speivan ana vlit ïs jah huljan andvairþi ïs jah sec. et, J. St. º (+) c. gr. omn.; jah 0576 pleonastice post participia saepius ponitur: M. VIII, 14 jah qimands ïesus ïn garda jah gasaw. J. VI, 45 wazuh sa gahausjands at attin jah ganam, alia.— atïddja] J. St. + atïdja.] kaupatjan ïna jah qeþun du ïmma. praufetei. jah andbahtos gabaurjaba lofam slohum ïna. jah visandin gr. post nazoreinau; caeterum vid. ad I, 24.] paitrau ïn rohsnai dalaþa. jah atïddja aina þiujo þis auhumistins gudjins. jah gasaiwandei paitru ante domum, gr. ἔξω εἰς τὸ προαύλιον.] varmjandan sik ïnsaiwandei du ïmma qaþ. jah þu miþ ïesua þamma nazoreinau vast. ïþ ïs afaiaik qiþands. ni vait. ni kann. wa þu qiþis. jah galaiþ faur gard. jah hana vopida. jah þivi gasaiwandei Ulf. c. codd. º Γαλιλαῖος εἶ καί.] ïna aftra dugann qiþan þaim faurastandandam þatei sa þizei ïst. ïþ ïs aftra laugnida. jah afar leitil negare, gr. omn. ἀναθεματίζειν, quod loco parallelo M. XXVI, 74 strictius per afdomjan redditur.— þana] vid. ad X, 5.] aftra þai atstandandans qeþun du paitrau. bi sunjai þizei ïs. jah auk razda þeina galeika ïst. ïþ ïs dugann pr., Ulf. c. codd. º εὐθέως,— sve] ut, gr. οὗ aut ὅ, Ulf. c. codd. ὡς.— sinþam] sec. J. St. + sinþan.—dugann greitan] coepit lacrymare, gr. ἐπιβαλὼν ἔκλαιε.] afaikan jah svaran þatei ni kann þana mannan. þanei qiþiþ. jah anþaramma sinþa hana vopida. jah gamunda paitrus þata vaurd. sve qaþ ïmma ïesus þatei faurþize hana hrukjai tvaim sinþam. J. St. + gudjands.—brahtedun] Ulf. º καὶ παρέδωκαν; caeterum non est, quod Gothum ἀπήγαγον pro ἀπήνεγκον legisse, cum Sch. contendatur; sic briggan pro graeco ἀποφέρειν etiam L. XVI, 22.— ïna] eum, º gr.] ïnvidis mik þrim sinþam. jah dugann greitan. jah sunsaiv ïn maurgin garuni taujandans þai auhumistans gudjans miþ þaim sinistam jah bokarjam. jah alla so gafaurds gabindandans ïesu brahtedun 0577 St. + jadaje.] ïna at peilatau. jah frah ïna peilatus. þu ïs þiudans ïudaie. ïþ ïs andhafjands qaþ du ïmma. þu qiþis. jah vrohidedun ïna þai auhumistans gudjans filu. ïþ peilatus aftra frah ïna qiþands. niu andhafjis ni Ulf. º οὐδέν ( vaiht).] vaiht. sai. wan filu ana þuk veitvodjand. ïþ ïesus þanamais ni andhof. svasve sildaleikida peilatus. B. + warja; cod. Arg. J. St. Z. + warjo; id vitium repetitur Skeir. XLIII, 16, ubi warjano pro warjanoh (cf. L, 8 ubi ainvarjamma pro ainvarjammeh, vel potius pro ainwarjanoh) legitur. Encliticum— h (i. e. uh , cf. ad M. V, 37) addi debet, quia eo omisso pronomen interrogativum relinquitur (Grim. III, 29) , quod hoc loco sensus non admittit. Loco parallelo M. XXVII, 15 pro warjoh legitur warjanoh, masculina forma, quae ipsa apud diligentem lectorem offensionem habet, nam dulþs genere est femininum (L. II, 42; J. VI, 4) .] ïþ and dulþ warjoh fralailot ïm ainana bandjan. þanei bedun. vasuh þan sa haitana barabbas miþ ascendens, gr. ἀναβοήσας.— alla] omnis, º gr.] þaim miþ ïmma drobjandam gabundans. þaiei ïn auhjodau maurþr gatavidedun. jah usgaggandei alla J. St. ÷ vileid ei fraleitau, B. + vileid fraleitam, Z. cum Ih. F. ÷ vileidu fraleitau. Omnino proba est codicis Arg. lectio, quam dedimus; u enim in vileidu certo scriptum fuit, quamquam nunc oculorum acie deprehendi vix potest, et sine dubio omissam hanc encliticam desideraremus, quia interrogationi indicandae inservit. Deinde etiamsi ei (ut) Gothus post viljan ponere solet (XV, 12; L. XVIII, 41) , tamen infinitivum cum accusativo etiam solet (Mc. X, 36; L. XIX, 14) ; denique si fraleitan pro passivo Ulfilas usus est, nemo mirabitur, qui gothicam linguam infinitivo passivi omnino carere meminit (vid. ad X, 45) . Nostro loco similis est L. I, 62 waiva vildedi haitan (καλεῖσθαι) ïna, cf. Mc. IX. 45, 47; L. III, 7, 12 et Cor. II, V, 20 ubi δεόμεθα—καταλλάγητε τῷ θεῷ Goth. uti h. l. convertit bidjam gagavairþnan guþa 0578 (petimus reconciliari Deo), sic M. V, 24 gagg gasibjon—ὕπαγε διαλλάγηθι.] managei dugunnun bidjan. svasve sinteino tavida ïm. ïþ peilatus andhof ïm qiþands. vileidu fraleitan J. St. + ïns.] ïzvis þana þiudan ïudaie. vissa auk þatei ïn neiþis atgebun ïna þai auhumistans gudjans. ïþ þai auhumistans ¶ gr.] gudjans ïnvagidedun þo managein. ei mais barabban fralailoti ïm. ïþ peilatus aftra andhafjands qaþ du ïm. wa nu vileiþ ei taujau þammei qiþiþ þiudan ïudaie. ïþ eis aftra hropidedun. ushramei ïna. ïþ peilatus qaþ du ïm. wa allis ubilis gatavida. ïþ eis mais hropidedun. ushramei ïna. articulus, nominibus propriis rarissime additus L. VI, 11; J. V, 36 (alia enim est locorum Mc. I, 16; L. III, 1 ratio), cum vi quadam ponitur, significans: talis de quo tam gravia dicuntur.— ïþ] sec., vid. ad M. VI, 24.— ïesu atgaf] ¶ gr. omn.] ïþ peilatus viljands þizai managein fullafahjan fralai;lot ïm þana barabban ïþ ïesu atgaf usbliggvands. editt. ÷ ïnn anagardis, in qua lectione offensionem habet non solum compositionis ratio, cum neque anagards vocis αὐλή (quae ante domum aut anterior domus pars est) notionem probe reddat, et simplex gards illi graecae voci respondeat (vid. XIV, 54) , sed etiam genitivus post ïnn adverbium positus; nam si genitivo opus est post ejusmodi adverbia, utuntur Gothi formis utana, hindana, cf. Graff Althochdeutsche Praeposit. p. 10, ad quorum similitudinem dicendum est ïnnana, vid. Cor. II, VII, 5. Quibus probatis meliore jure contendere videmur Ulf. ἔσω legisse, quam Griesb., qui Gothum εἰς in cod. suo invenisse ait.] ei ushramiþs vesi. ïþ gadrauhteis gatauhun ïna ïnnana gardis. þatei ïst praitoriaun. jah gahaihaitun St. + þaurneia.—usvindandans] gr. omn. ante þaurneina.] alla hansa jah gavasidedun ïna paurpurai jah atlagidedun ana ïna þaurneina vipja usvindandans jah dugunnun goljan ïna. hails piudan ïudaie. jah slohun ïs haubiþ rausa jah bispivun ïna jah lagjandans kniva ïnvitun ïna. jah biþe bilailaikun ïna. andvasidedun ïna þizai paurpurai jah gavasidedun quemdam virorum, gr. omn. παράγοντά τινα; Ulf. lectionem suam ex locis parallelis M. XXVII, 32; L. XXIII, 26 hausisse videtur.— kyreinaiu] J. St. + hyreinaium.] ïna vastjom svesaim jah ustauhun ïna ei ushramidedeina ïna. jah undgripun sumana manne seimona duxerunt, gr. φέρουσι, Ulf. c. codd. ἄγουσι.] kyreinaiu qimandan af akra attan alaiksandraus jah rufaus. ei nemi galgan ïs. jah attauhun ïna ana 0579 gaulgauþa staþ. þatei ïst gaskeiriþ wairneins staþs. jah gebun ïmma drigkan vein miþ smyrna. ïþ ïs distribuentes, gr. διαμερίζονται.— warjizuh wa] quisque quid, gr. τίς τὶ; Goth. graeca non satis intellexisse apparet.] ni nam. jah ushramjandans ïna disdailjandans vastjos ïs vairpandans hlauta ana þos. warjizuh wa nemi. vasuh þan weila þridjo. jah ushramidedun ïna. jah vas ufarmeli fairinos ïs ufarmeliþ. sa þiudans ïudaie. jah miþ ïmma ushramidedun tvans vaidedjans. ainana af taihsvon jah ainana af hleidumein St. + usfulnoda.—giþano] vid. ad M. XXVI, 75.— rahniþs] J. St. + rahniþ.] antecedentes; lectio illa cod. Arg. et editt. omnino falsa est pro faurgaggandans, hoc enim est παραπορεύεσθαι, vid. Mc. XI, 20; L. XVIII, 36; fauragaggan autem respondet graeco προπορεύεσθαι sive προάγειν, vid. L. I, 76; XVIII, 39; Mc. XI, 9.— þo] sec hoc, º gr. omn.] ïs. jah usfullnoda þata gamelido þata qiþano. jah miþ unsibjaim rahniþs. vas. jah þai fauragaggandans vajameridedun ïna viþondans haubida seina jah qiþandans. o sa gatairands þo alh jah bi eum, º gr. omn.— ïþ] verum, º gr. omn.; sic Ulf. saepius in oppositarum sententiarum altero membro addit ïþ. quod graeci non habent, vid. J. VIII, 15, 23; XV, 5.] þrins dagans gatimrjands þo. nasei þuk silban jah atsteig af þamma galgin. samaleiko jah þai auhumistans gudjans bilaikandans ïna miþ sis misso miþ þaim bokarjam qeþun. anþarans ganasida ïþ vid. ad J. XIII, 35.] sik silban ni mag ganasjan. sa xristus sa þiudans ïsraelis atsteigadau nu af þamma galgin. ei gasaiwaima et, gr. omn. δέ.] jah galaubjaima. jah þai miþushramidans ïmma ïdveitidedun ïmma. jah biþe varþ weila ¶ gr.— lima] gr. λαμμᾶ.— sibakþanei] gr. omn. σαβαχθανὶ, B. lectionem receptam vitiosam esse pro sabakþanei, recte censet, vid. M. XXVII, 46.] saihsto. riqis varþ ana allai airþai und weila niundon. jah niundon weilai vopida ïesus stibnai mikilai qiþands. ailoe ailoe. lima sibakþanei. þatei ïst gaskeiriþ. guþ meins guþ meins. duwe mis J. + jahausjandans.] Ulf. º τέ.— let ei] J. St. B. + jct., iidem vero M. XXVII, 49 recte ediderunt. Falso 0580 adnotat Sch., Ulf. ἵνα legisse in cod. suo; immo de suo addidit Goth. particulam ei, vid. XV, 12; Gal. V, 16, giþa ei ahmin gaggaiþ; cf. Thess. II, III, 1. þata antþar ei bidjaiþ: ἀφες autem nostrum legisse, Griesb. recte monet.] bilaist. jah sumai þize atstandandane gahausjandans qeþun. sai. helian vopeiþ. þragjands þan ains jah gafulljands svam akeitis galagjands ana raus dragkida ïna qiþands. let ei saiwam qimaiu helias iterum, º gr. omn.; fortasse e M. XXVII, 50 huc tractum.] cod. Arg. + als, sic. Thess. II, II, 4; vid. ad M. V, 15.— ïupaþro] St. Z. + jupaþro.] athafjan ïna ïþ ïesus aftra letands stibna mikila uzon. jah faurahah alhs disskritnoda ïn tva ïupaþro St. + þatai.] und dalaþ. gasaiwands þan sa hundafaþs sa atstandands ïn andvairþja ïs þatei sva hropjands uzon. Ulf. º καί.— vas] Ulf. º καί.— ïakobis] Ulf. c. codd. º ἡ, quod M. XXVII, 56 additur; excidisse h. l. eo magis miramur, quod omnis lectionis diversitas in hoc versu ea est, ut quae a graecis dissentiunt, cum verbis Matthaei consentiant.] qaþ. bi sunjai sa manna sa sunus vas guþs. vesunuþ-þan qinons fairraþro saiwandeins. ïn paimei pr., gr. αἳ καί— jah] sec. et, º gr. omn.— þosei] J. St. + þose.] vas marja so magdalene jah marja ïakobis þis minnizins jah ïosezis aiþei jah salome. jah þan vas ïn galeilaia. jah laistidedun ïna jah andbahtidedun ïmma. jah anþaros managos. þozei miþiddjedun J. St. + jct.— fruma sabbato] primus sabbatus, gr. omn. προσάββατον, cf. ad XVI, 2.] ïmma ïn ïairusalem. jah juþan at andanahtja vaurþanamma. unte vas paraskaive. saei ïst fruma veniens, gr. ἦλθεν.— areimaþaias] vid. ad M. XXVII, 57.— gaguds] J. St. + guds, quod Z. eodem sensu poni posse opinatur, quo gaguds; sed errat, nam guds vox est nihili nec ullo loco reperitur, 0581 gagudei autem legitur Tit. I, 1; Skeir. 38, 7, cf. afguds Skeir. 44, 22.— saei] Ulf. º καί.— vas silba] ¶ gr. omn.] sabbato. qimands ïosef af areimaþaias gaguds ragineis. saei vas silba beidands þiudangardjos guþs. 0581 is, º gr. omn.— þan] autem, º gr. omn., cum ubi particulae jah þan unam notionem exprimentes ponuntur, immisso alio verbo dirimi non soleant, in þan vitium latere et, quod jam Lye (apud B. praef. p. XIV) et Z. viderunt, þana legendum esse arbitramur, quod vero neutiquam euphoniae gratia, uti viri docti nihil probantia exempla producentes opinantur, in þan mutilari debuit.— juþan] sec. jam, gr. πάλαι.] anananþjands galaiþ ïnn du peilatau jah baþ þis leikis ïesuis. ïþ peilatus sildaleikida ei ïs juþan F. h. l. et Mc. XII, 2 omni auctoritate destitutus af scribit.] gasvalt jah athaitands þan hundafaþ frah ïna. ei juþan gadauþnodedi. jah finþands at þamma utr. id, ad leik (σῶμα) referendum; gr. αὐτόν (intell. Iesum); aliter L. II, 28.] hundafada fragaf þata leik ïosefa. jah usbugjands lein jah usnimands ïta bivand þamma leina jah positus esset, gr. τίθεται.] galagida ïta ïn hlaiva. þatei vas gadraban us staina. jah atvalvida stain du daura þis hlaivis. ïþ marja cod. Arg. J. St. B. + ïnvisandin, omittitur s propter sequentem eamdem litteram, vid. X, 45; cf. ad III, 13. Caeterum pro διαγενομένου σαββάτου Goth. habet instante die et cum L. XXIII, 56; XXIV, 1, consentire videtur, vid. ad vers. 2. Genitivi autem non sunt absoluti, quos dicunt, sed proprie tempus indicantes, uti vs. seq. Opponuntur igitur ïnvisandins sabbate dagis (praecedente sabbato die, quem supra XV, 42 primum sabbatorum dixit, quia dies et sabbatum antecedens et sequens festi dies erant) et þis dagis afar sabbate (postero die sabbati), inter utrumque sabbatus ipse interfuit.] so magdalene jah marja ïosezis sewun. war galagiþs vesi. jah ïnvisandins sabbate dagis marja so magdalene jah marja so ïakobis jah salome usbauhtedun aromata. ei atgaggandeins gasalbodedeina die postero sabbatorum (strictius: am nachtag des sabbats, Gall. le lendemain du sabbat), gr. τῆς μιᾶς σαββάτων; pro þis afar dagis vid. L. VII, 11, pro afar sabbate forte legendum est jct. afar sabbate, uti olim in partibus quibusdam Germaniae dies martis ( Dienstag, mardi). 0582 aftermontag (propr. après lundi) vocabatur, vid. Grimm Dra, p. 820. Caeterum Ulf., ab omnibus graecis dissentientem, Lucae narrationem sequi jam supra indicavimus; Gothus ita intelligendus est: die, qui sabbatum ipsum praecedit, mulieres aromata emerunt (sabbato ipso quieverunt L. XXIII, 56), die post sabbatum (qui unus est sabbatorum, gr.) ad sepulcrum contenderunt.— atïddjedun] cod. Arg. + atïddedun.—at urrinandin] J. St. Z. + jct.] ïna. jah filu air þis dagis afar sabbate atïddjedun du þamma hlaiva at urrinnandin sunnin. jah qeþun St. + ïnsanwandeins.] du sis misso. was afvalvjai unsis þana stain af daurom þis hlaivis. jah ïnsaiwandeins gaumidedun. þammei afvalviþs ïst sa stains. vas auk mikils abraba. jah atgaggandeins ïn þata hlaiv gasewun Vid. ad I, 24.— urrais] gr. omn. ante nist.—þana staþ] hunc locum, gr. ὁ τόπος; eo autem magis mirum est, quod Goth. accusativo utitur, quia nullo alio loco sai interjectio vim imperativi verbi saiwan habet, vid. praesertim L. I, 38.] juggalauþ sitandan ïn taihsvai bivaibidana vastjai weitai jah usgeisnodedun. þaruh qaþ du ïm. ni faurhteiþ ïsvis. ïesu sokeiþ nazoraiu þana ushramidan. nist her. urrais. sai þaua staþ. þarei galagidedun J. St. B. ÷ fauratgaggiþ.—ïzvis] sec., J. St. + ïna ïs; verum vidit Maresh. p. 441.] ïna. akei gaggiþ qiþiduh du siponjam ïs jah du paitrau ei faurbigaggiþ ïzvis ïn galeilaian. gr. omn. ante af.—dizuh þan] pro diz J. St. + dei verbo praecedenti adpictum, deinde jungunt + uhþan, B. + dis uhþan, Z. + diz uhþan; vid. ad XIV, 44.— ïjos] sic cod. Arg.; Z. + ïzos; J. St. B. + ïgos sinceram lectionem B. in adnotatione exhibet, cf. Grim. I 785.— ni qeþun] J. St. B. + nimanna, deinde lac. usque ad finem versus.] þaruh ïna gasaiwiþ. svasve qaþ du ïzvis. jah usgaggandeins af þamma hlaiva gaþlauhun. dizuh þan J. St. B. + marive þamei; B. in adnotatione recte conjecit þizai, quod intenta oculorum acie cum Ih. in cod. Arg. legimus.] sat ïjos reiro jah usfilmei jah ni qeþun mannhun vaiht. ohtedun sis auk. usstandands þan ïn maurgin J. St. ÷ so.—gataih] St. + gataiþ.—visandam] J. St. B. + verun, deinde lac, usque ad finem versus.] frumin sabbato ataugida frumist marjin þizai magdalene. af þizaiei usvarp sibun unhulþons. soh J. St. B. ÷ ïþ eis gahausjandans.—gasaiwans] J. St. B. + gasaiwands.] gaggandei gataih þaim miþ ïmma visandam qainondam jah gretandam. jah eis hausjandans þatei J. St. B. + afar uþþan.] libaiþ jah gasaiwans varþ fram ïzai ni galaubidedun. afaruh þan þata.