QUAESTIO I

Utrum ab aeterno fuit mundus et motus

Plato in Timaeo et Critia. Arist. 8. Phys. c. 18. et 1. de caelo, c. 2. et 12. M et. c. 6. Averr. Proclus, Simpl. Avic. hic. D. Thom. lect. 1. et 2. p. q. 6 6. art. 2 et 2 cont Gent. cap. 38. Capreo). 2. dist. 1. q. K. Hervaeus in tract. de aeternitate mundi. Rub. 8. Phys. q. 1. Conimbr. in 8. Phys. q. 3. Comptut. disp. 29. q. 1. Aversa tom. 2. Phil. q. 31. sig. . 7. Rocc. 8. Phys. q. 1. et 2.

Arguitur primo quod non : quia sequeretur, quod infinita essent pertransita. Consequens est impossibile, ut patet 7. hujus, text.9. Consequentia probatur : quia infiniti dies fuissent praeteriti.

Secundo, sequeretur quod unum infinitum esset majus alio. Consequens est impossibile, ut patet 3. hujus, text. 61. Consequentia probatur, quia si infinitae fuissent revolutiones Lunae, et infinitae Solis, loquendo de revolutionibus, quas faciunt contra firmamentum motu proprio, et tamen revolutiones Lunae fuissent multo plures, quam revolutiones Solis.

Tertio, sequeretur quod de facto esset multitudo actu infinita. Consequens est falsum, ut patet 3. hujus, text. 68. Consequentia probatur : quia infiniti homines praecessissent, quorum quilibet habuit animam, quae est perpetua, et sic de facto esset multitudo ipsarum actu infinita.

Quarto, quia Aristoteles 1. et 2. Meteororum, videtur innuere, quod terra fuerat de novo habitata ; et 1. Politicae, ubi imaginatur fuisse primam domum, quae non possent esse, si mundus esset perpetuus.

Quinto, sequeretur quod esset aliquod infinitum compositum ex duobus infinitis praecise. Consequens est impossibile, ut patet 3. hujus, text. 68. imo quodlibet infinitum contineret infinities infinita. Consequentia probatur ; quia tempus aeternum componeretur praecise ex tempore praeterito, et futuro.

Sexto, quia magnitudo mundi est finita , et sic mundus est finitus secundum magnitudinem ; igitur est finitus secundum durationem. Consequentia tenet, quia ejus magnitudo non est aliud,quam duratio.

Oppositum arguitur per Aristotelem in principio hujus 8. text. 1. et inde, ubi ponit, quod semper fuit mundus et motus, nec motus incepit de novo, ita ut ante illum non fuerit alter motus.

Notandum, quod quaestio non intelligitur, utrum sit ( ) aliquis unus motus perpetuus,sed utrum perpetuo fuerit motus ; et adhuc hoc non intelligitur continue , sed intercise, quemadmodum dicimus quod perpetua fuerat eclipsis,

ex eo quod ante quamlibet eclipsim fuerat alia eclipsis ; et ita intelligitur in proposito, utrum.ante omnem motum erat alius motus, vel mutatio.

Secundo notandum, ut patet 4. hujus, qu. 18. quod triplex est duratio ; et patet magis expresse in libro de Consolatione. Quaedam est temporalis, qua res exceditur in utroque termino, scilicet ante et post. Alia est perpetua, qua res durat per totum tempus quod fuit et erit. Et tertia est aeterna, quae est tota simul sine successione ; et istam durationem aeternam non comprehendit faciliter nostra imaginatio, ex eo quod ipsa semper apprehendit cum motu.

Tertio notandum, quod de quaestione ponit fides ( ) nostra, quod mundus et motus inceperunt de novo, scilicet, quod Deus creavit mundum de novo ex nihilo. Secundo fuit alia opinio, quae posuit, quod motor et mobile fuerunt perpetuo, sed tamen cum initio temporis motor incepit movere, et mobile moveri. Tertia opinio posuit quod motor et mobile inceperunt de novo ; et ista tertia est impossibilis tam loquendo secundum fidem, quam loquendo naturaliter, quia primus motor est aeternus ; et cum hoc impossibile est aliquid ex se ipso incipere esse. Quarta est opinio ( ) Aristotelis quod mundus est perpetuus, et etiam motus : et ista est probabilior, stando in principiis naturalibus, et pro qua adducuntur rationes,quae sunt contra primam viam, supponendo quod primus motor est omnino immutabilis, ut patet in isto 8. text. 41. et 45. et 12. Metaph. text. 29. et inde,et per fidem nostram.

Prima ratio est: Vel Deus ab aeterno potuit producere mundum, vel non : si sic ; tunc vel ab aeterno voluit, vel non: si voluit, et cum hoc potuit, sequitur quod ab aeterno produxit, et per consequens non de novo. Si non voluit ab aeterno, et postea voluit quando produxit, sequitur quod Deus fuit mutatus de non velle ad velle, quod est contra suppositum. Si dicatur quod non potuit ab aeterno producere, et postea potuit, erat igitur aliqua mutatio tacta in Deo, vel in aliquo alio ; quia impossibile est esse mutationem de contradictorio in contradictorium sine aliqua mutatione facta ex parte rei , et quocumque dato, sequitur quod ante primum motum fuit alius motus prior,quod implicat contradictionem.

Secundo arguitur ; fides nostra ponit, quod Deus ab aeterno voluit producere mundum, quia agens volens producere aliquid, et potens, non expectat nisi propter aliquam indispositionem agentis ex parte agentis vel passi, vel quia expectat donec pertranseat tempus, in quo vult illum effectum producere ; sed nullum istorum potest fieri, scilicet nec indispositio agentis vel passi, nec removere, nec adducere tempus sine motu ; igitur ante primum motum datum, erat alius motus.

Tprtio, quia si mundus et motus incepisset de novo, tunc inciperent in aliquo nunc ; sed de ratione nunc est, quod sit continuativum temporis ; igitur ante illud nunc erat tempus, et per consequens motus ; igitur motus datus non erat primus.

Quarto, si dicatur quod illud nunc est initium temporis, sed non est finis alterius , quemadmodum punctus terminans lineam est initium lineae, et non continuativum partium ejus, hoc non valet ; nec est simile de puncto, et linea, et de nunc, et tempore ; quia punctus est res permanens, sed nunc est quid successivum, quod non esset nisi alteri priori succederet.

Quinto, si motus inciperent de novo, tunc in instanti inceptionis est verum dicere, mundus et motus nunc sunt, et ante non fuerunt, sed ante est differentia temporis ; igitur ante illud nunc erat tempus,et per consequens motus ; igitur motus datus non erat primus.

Sexto, in illo nunc, in quo primo est motus, verum est dicere, quod Deus fuit antequam motus fuit; sed ante significat tempus ; igitur tempus fuit antequam primus motus fuit. Et si dicatur, quod ista : Deus fuit antequam primus motus fuit, vel est postquam primus motus fuit, intelligitur de prioritate secundum naturam, et non de prioritatesecundum tempus. Contra, quia aliter nunc est verum dicere, quod Deus fuit priusquam mundus, quam si mundus fuisset ab aeterno ; sed dato quod mundus fuisset ab aeterno, adhuc fuisset verum dicere, quod Deus fuisset priusquam mundus secundum naturam ; igitur nunc aliter est intelligendum de prioritate,quam tunc, et non aliter quam de prioritate temporis ; igitur Deus fuit prius tempore , et per consequens ante primum tempus erat aliud tempus prius.

Confirmatur, quia propter hoc, quod aliquid sit prius alio secundum naturam, non oportet quod ipsum sit,illo alio non existente, sed posito quod mundus inceperit de novo, et Deus sit aeternus, tunc necesse est, quod Deus sit, mundo non existente ; igitur alio modo Deus prius est quam mundus, secundum naturam ; igitur est prius tempore. Et antecedens apparet: quia Sol est prior luce sua secundum naturam, et tamen ex hoc non sequitur, quod Sol est, sua luce non existente.

Septimo, si Deus produxit mundum de novo, aut ex aliquo, vel ex nihilo : si ex aliquo ; igitur illud prius mutabatur quam mundus moveretur, et per consequens ante primum motum erat mutatio prior. Si ex nihilo, hoc est impossibile, et improbatum primo hujus.

Notandum, quod istae rationes ( ) sunt probabiles, et evidentes satis, suppositis principiis naturalibus , nec aliquae sunt ita probabiles ad partem oppositam : non tamen sunt demonstrativae, et infirmiter concludunt contra fidem.

Igitur ad primam est unus modus respondendi, quod Deus ab aeterno potuit, sed primo non voluit et postea voluit ; sed ex hoc non sequitur quod fuerit mutatio : verbi gratia, in simili, posito quod Socrates diligat omnem bonum hominem, et odiat omnem malum ; tunc Plato sit primo bonus, et postea malus, tunc sequitur quod Socrates primo diligit Platonem, et postea eum non diligit, et tamen ex hoc non sequitur quod Socrates sit mutatus. Sed ista responsio non valet in proposito, quia sequitur, Socrates primo diligit, et postea non diligit ; igitur Socrates est mutatus, vel Plato, vel aliquid aliud. Ita sequitur in proposito, si Deus primo non voluit, et postea voluit, sequitur quod sit mutatus, vel aliquid aliud est mutatum, et quocumque dato, sequitur quod primam mutationem praecessit alia mutatio.

Ideo aliter ( ) respondetur, quod Deus ab aeterno potuit, et voluit producere mundum, et hoc pro illa mensura, pro qua de facto produxit, sicut si ego haberem unam voluntatem continuam dehinc usque ad cras ad legendum cras ; ita similiter quodammodo est in proposito. Tunc ad illam, qua arguitur contra hoc, dico quod nulla causa est quaerenda, quare pro tunc produxit, et non alias, nec indispositio agentis, vel passi, nec expectatio temporis, sed sola voluntas Dei, quae est idem, quod ipse Deus.

Ad tertiam, si sic ; tunc mundus, et motus inceperunt in aliquo nunc. Concedo, sed dico quod illud nunc non erat continuativum temporis,sed initiativum,

quemadmodum punctus terminans est initium lineae, vel initiativus lineae.

Ad quartam, quando objicitur (f) contra hoc, dico quod nunc non est res successiva, et quod alteri succedat; sed dicitur disjunctive per alterum duorum, scilicet vel quia ipsum alteri succedit, aut quia alterum illi succedit ; modo in proposito verificatur pro secunda parte.

Ad quintam,concedo quod ante nonfuit mundus, nec motus ; modo ista propositio est negativa, et ad negativam non sequitur affirmativa : verbi gratia, posito quod nullus homo esset, adhuc ista esset vera : Homo non est, et ideo ad illam nulla affirmativa sequitur. Similiter nec ad istam: Ante mundus, et motusnon fuerunt ;igitur ante fuit aliquid.

Ad sextam, quae est difficilis, dicunt aliqui, quod Deus fuit priusquam mundus, vel etiam ante mundum ; solum intelligitur de prioritate secundum naturam, et non de prioritate temporis ; sed oppositum istius probant satis duae rationes sequentes:

Alii respondent sic, quod ista, Deus fuit priusquam mundus, est concedenda de prioritate aeternitatis,et non de prioritate temporis, aut secundum naturam solum, sed hoc non valet, quia aeternitas est tota simul,quae est ipse Deus ; igitur in aeternitate non est prius, nec posterius.

Ideo aliter respondetur, quod ille modus prioritatis forte non est bene expli^ cabilis per voces jam compositas propter hoc, quod ea quae concipimus secundum ordinem prioris et posterioris, nos concipimus cum motu, et considerando differentias temporis ; igitur ille modus non est aliter explicabilis, quam isto modo: Deus fuit antequam mundus fuit, id est, Deus fuit mundo non existente. f Vide Scotum in secundo, distinctione p. ima, quaestione tertia ad secundum principale.)

Ad septimam, dico quod ex nihilo propter infinitatem suae potentiae. Et si quaeratur, prout quaerit Commentator in quo praecessit potentia ante creationem mundi et motus, dico quod sufficit solam potentiam activam praecessisse, nec requiritur potentia passiva, nisi in actionibus naturalibus, quae fiunt a potentia finita.

Ad rationes principales. Ad primam, dico quod non sequitur, quod spatium infinitum sit pertransitum,et quod motus perpetuus fuit circularis; modo de spatio loquitur Aristoteles in isto 6.

Ad secundam, negatur consequentia ; quia, ut probatum fuit tertio hujus, non sunt plures revolutiones Lunae quam Solis, posito quod mundus fuit aeternus.

Ad tertiam,de multitudine (g) infinita, dico quod ratio demonstrat, supposito quod quilibet homo habuisset animam sibi propriam perpetuam , ita ut plures homines non communicassent in eadem anima ; dico tamen quod hoc non est probabile ex principiis naturalibus, imo vel quod anima corrumpitur ad corruptionem corporis , vel secundum Platonem quod esset unus certus numerus animarum, vel secundum Commentatorem quod esset una anima in omnibus hominibus.

Ad quartam, dico quod terra bene fuerat de novo habitata secundum partem, et non secundum totam.

Ad quintam, concedo, quod esset unum infinitum compositum ex duobus infinitis continuis praecise, tamen quodlibet illorum infinitorum, est infinities infinita aequivalenter, ut si sumatur dies hodierna, et dies septima praecedens illam, et sic in infinitum, et sic de aliis quibuslibet diebus.

Ad sextam de duratione dicetur postea.