Patrologiae Cursus Completus

 Patrologiae Cursus Completus

 Elenchus Operum Quae In Hoc Volumine Continentur.

 Elenchus Operum Quae In Hoc Volumine Continentur.

 In Libros De Trinitate Praefatio.

 In Libros De Trinitate Praefatio.

 Summa Librorum Sequentium E Duobus Mss.

 Summa Librorum Sequentium E Duobus Mss.

 (Circiter An. 356 Inchoati.)

 (Circiter An. 356 Inchoati.)

 1 Liber Primus.

 25-26 Liber Secundus.

 49 Liber Tertius.

 69-70 Liber Quartus.

 103-104 Liber Quintus.

 131-132 Liber Sextus.

 173-174 Liber Septimus.

 211-212 Liber Octavus.

 255, 256 Liber Nonus.

 319-320 Liber Decimus.

 373-374 Liber Undecimus.

 407-408 Liber Duodecimus.

 445-446 In Librum De Synodis Praefatio.

 445-446 In Librum De Synodis Praefatio.

 (Scriptus Circa Finem Anni 358.)

 (Scriptus Circa Finem Anni 358.)

 Exemplum Blasphemiae Apud Sirmium per Osium et Potamium conscriptae

 Fides Secundum Orientis Synodum. (an. 347.)

 485 Exemplum fidei Sirmio ab Orientalibus contra Photinum scriptae

 521-522 Sancti Hilarii Apologetica Ad Reprehensores Libri De Synodis Responsa .

 521-522 Sancti Hilarii Apologetica Ad Reprehensores Libri De Synodis Responsa .

 Admonitio In Epistolam Sequentem Et Subjunctum Ei Hymnum.

 Admonitio In Epistolam Sequentem Et Subjunctum Ei Hymnum.

 (Circa Finem Anni 358 Missa.)

 (Circa Finem Anni 358 Missa.)

 529-530 Sancti Hilarii Hymnus Filiae Suae Abrae Missus.

 529-530 Sancti Hilarii Hymnus Filiae Suae Abrae Missus.

 Censura Alterius Hymni Hilario Perperam Tributi.

 Censura Alterius Hymni Hilario Perperam Tributi.

 Alterius Hymnus Hilario Perperam Tributus.

 Alterius Hymnus Hilario Perperam Tributus.

 Fnis.

 In Sequentem Librum Admonitio. Nonnulla De Libris Aliis Ad Constantium Praelibantur.

 In Sequentem Librum Admonitio. Nonnulla De Libris Aliis Ad Constantium Praelibantur.

 (Scriptus anno 355 aut 356.)

 (Scriptus anno 355 aut 356.)

 541-542 In Libellum Subsequentem Admonitio.

 541-542 In Libellum Subsequentem Admonitio.

 (Scriptus anno 360.)

 (Scriptus anno 360.)

 Praevia Dissertatio In Librum Contra Constantium.

 Praevia Dissertatio In Librum Contra Constantium.

 (Scriptus Anno 360.)

 (Scriptus Anno 360.)

 Additamentum ex libris de Trinitate.

 Admonitio In Librum Contra Auxentium.

 Admonitio In Librum Contra Auxentium.

 (Scriptus Anno 364.)

 (Scriptus Anno 364.)

 Exemplum Blasphemiae Auxentii.

 603-604 In Fragmenta S. Hilarii Praefatio.

 603-604 In Fragmenta S. Hilarii Praefatio.

 613-614 Fragmentorum Vetus Ordo Cum Novo Comparatus.

 613-614 Fragmentorum Vetus Ordo Cum Novo Comparatus.

 617-618 Fragmenta Ex Libro Sancti Hilarii Pictavensis Provinciae Aquitaniae, In Quo Sunt Omnia, Quae Ostendunt Vel Quomodo, Quibusnam Causis, Quibus I

 617-618 Fragmenta Ex Libro Sancti Hilarii Pictavensis Provinciae Aquitaniae, In Quo Sunt Omnia, Quae Ostendunt Vel Quomodo, Quibusnam Causis, Quibus I

 Fragmentum I ( Alias I partis

 Fragmentum II ( Alias I partis

 Synodi Sardicensis ad universas Ecclesias.

 Nomina Haereticorum.

 Item Nomina Episcoporum Infra, Qui Synodo Sardicensi Adfuerunt Et Subscripserunt Iidem In Judicio.

 Fragmentum III ( Alias II partis

 Incipit Decretum Synodi Orientalium Apud Serdicam Editum an.

 Fragmentum IV ( Alias I partis

 Incipit Exemplum Epistolae Liberii Episcopi Urbis Romae Ad Orientales Episcopos.

 671 Fragmentum V ( Alias II partis

 Incipit Epistola Legatorum Missa Ad Constantium circa an

 Fragmentum VI ( Alias I partis

 Liberius Ante Quam Ad Exsilium Iret, Hanc Uniformem Epistolam Confessoribus Scripsit, Id Est, Eusebio, Dionysio Et Lugifero In Exsilio Constitutis (an

 Item Liberius Ante Quam Iret In Exsilium, De Vincentio Capuensi Ad Caecilianum Episcopum Spoletinum circa initium an.

 Fragmentum VII ( Alias II partis.

 Incipit Exemplum Epistolae Constantii Imperatoris Ad Episcopos Italos, Qui In Ariminensi Concilio datae die 27 maii, an.

 Eusebio Et Ypatio Conss.

 686 Appendix Superioris Fragmenti.

 687 Fragmentum VIII ( Alias II partis

 Sequitur Epistola Ariminensis Concilii Ad Constantium Imperatorem,

 690 Gesta, Ubi Praevaricati Sunt Episcopi Legati A Fide Vera, Incipiunt. ( An. 359, die 10 octob. )

 691 Fragmentum IX ( Alias II partis.

 Incipit Exemplum Fidei An. 359 exeunte.

 Fragmentum X ( Alias I partis

 Exemplum Epistolae Orientalium Episcoporum, Quam Reversis Ab Arimino Legatis Dederunt. ( scriptae an. 359 exeunte

 Fragmentum XI ( Alias II partis

 Incipit Fides Catholica Exposita Apud Fariseam Civitatem Ab Episcopis Gallicanis Ad Orientales Episcopos.

 Incipit Epistola Eusebii Ad Gregorium Episcopum Spanensem ( Scripta circa an.

 Fragmentum XII ( Alias I partis

 «Incipit Exemplum Epistolae Liberii Episcopi Urbis Romae, Factae Ad Catholicos Episcopos Italiae» ( an. 363, aut etiam serius ).

 Item Exemplum Epistolae Episcoporum Italiae.

 Fragmentum XIII ( Alias II partis

 Incipit Epistola Germinii Episcopi Adversus Arianos Circa an. 365 edita

 Fragmentum XIV ( Alias I partis

 Incipit Exemplum Epistolae Valentis, Ursacii Et Aliorum Ad Germinium ( anno 366 scriptae ).

 Fragmentum XV ( Alias I partis

 Incipit Rescriptum an.

 712 Fragmenta Ex Aliis Sancti Hilarii Operibus In Veteribus Monimentis Relicta. 711

 712 Fragmenta Ex Aliis Sancti Hilarii Operibus In Veteribus Monimentis Relicta. 711

 Ex tractatibus in Job.

 Item

 Ex Prooemio expositionis Evangelii in Matthaeum.

 Item ex eodem.

 De expositione epistolae ad Timotheum.

 713 Ex libro ad Constantium imperatorem.

 Ex incerto Opere.

 Item aliud.

 Fragmentum dubium.

 Testimonium de Hilarii doctrina circa Spiritus sancti processionem.

 Appendix.

 Appendix.

 Joannis Chrysostomi Trombelli In Sequentem Hilarii Epistolam Praefatio.

 Joannis Chrysostomi Trombelli In Sequentem Hilarii Epistolam Praefatio.

 Caput Primum.

 Caput II.

 Sancti Hilarii Epistola Seu Libellus. (Numeri annotationes ad calcem epistolae subjectas indicant.)

 Sancti Hilarii Epistola Seu Libellus. (Numeri annotationes ad calcem epistolae subjectas indicant.)

 In Superiorem Hilarii Epistolam Annotationes.

 In Superiorem Hilarii Epistolam Annotationes.

 Dissertationes In Epistolam Seu Libellum Sancti Hilarii.

 Dissertationes In Epistolam Seu Libellum Sancti Hilarii.

 Dissertatio Prima. Ad haec epistolae Hilarii verba Num hominis causa sensibilia omnia, a Moyse descripta, condita sint.

 Dissertatio Secunda. Ad illa capitis V (col. 736, n. 87) : Dei Filius Deus Artifex Patre Jubente Moderatus Est. Item ad illa ejusdem capitis Demum ad

 Dissertatio III. Ad verba illa cap. V (num. 100, etc.) : Concessit Etiam, Ut Homo Dei Imaginem Portaret In Terris, Daturus Postea Similitudinem, Si Im

 Quaestio Prima. An ea imago, et similitudo, quam nobis indidit Deus, sint duo quaedam a se diversa, an unum tantum.

 Quaestio Secunda. In quo posita sit haec, de qua agimus, imago, et similitudo.

 Quaestio III et IV. In qua hominis parte posita sit haec, de qua agimus, imago et similitudo. Et: An soli viro, an etiam foeminae eamdem imaginem et s

 Quaestio Quinta. An Angelus ad similitudinem et imaginem Dei factus sit.

 ((Sermo De Dedicatione.))

 Joannis Chrysostomi Trombelli In Sequentem Sermonem Praefatio.

 Joannis Chrysostomi Trombelli In Sequentem Sermonem Praefatio.

 Sermo B. Hilarii De Dedicatione Ecclesiae Cumptus Pictavis In Ecclesia Ipsius Ibidem Consecrata.

 Sermo B. Hilarii De Dedicatione Ecclesiae Cumptus Pictavis In Ecclesia Ipsius Ibidem Consecrata.

 Monitum Editoris.

 Monitum Editoris.

 Liber De Patris Et Filii Unitate, Et Aliquot Locorum Sacrae Scripturae Interpretatio.

 Liber De Patris Et Filii Unitate, Et Aliquot Locorum Sacrae Scripturae Interpretatio.

 De Essentia Patris Et Filii Contra Haereticos Liber Unus.

 De Essentia Patris Et Filii Contra Haereticos Liber Unus.

 Monitum Editoris.

 Monitum Editoris.

 Nicolai Fabri In Fragmenta Sancti Hilarii Praefatio.

 Nicolai Fabri In Fragmenta Sancti Hilarii Praefatio.

 Index Rerum Et Sententiarum. ( Numeri arabici paginas edit. Veron., in hac nostra crassioribus characteribus expressas, Romani Operum Hilarii tomum in

 Index Rerum Et Sententiarum. ( Numeri arabici paginas edit. Veron., in hac nostra crassioribus characteribus expressas, Romani Operum Hilarii tomum in

 A

 B

 C

 D

 E

 F

 G

 H

 I

 L

 M

 N

 O

 P

 Q

 R

 S

 T

 U

 V

 X

 Y

 Z

 Index Glossarum.

 Index Glossarum.

 Observationes.

 A

 B

 C

 D

 E

 F

 G

 H

 I

 L

 M

 N

 O

 P

 Q

 R

 S

 T

 U

 V

 Index Rerum Quae In Hoc Tomo Continentur.

 Index Rerum Quae In Hoc Tomo Continentur.

 De Trinitate Libri Duodecim.

 Sancti Hilarii Ad Constantium Augustum Libri Duo.

 Fragmenta Ex Aliis S. Hilarii Operibus Et Veteribus Monumentis Relicta.

 Appendix.

Liber De Patris Et Filii Unitate, Et Aliquot Locorum Sacrae Scripturae Interpretatio.

Qui hunc librum anno 1535 typis Frobenianis edi curaverunt, vix illum e prelo subduxerant, cum compererunt illum non novum Hilarii opus, sed rhapsodiam esse studiosi cujuspiam, tum e secundo libro de Trinitate, tum maxime ex nono consarcinatam, cui aliunde 0883D adtexta est appendix de variis Christi cognominibus. Haec porro appendix descripta est ex cap. 6 libri de fide orthodoxa, apud Ambrosium et apud Gregorium Naz. vulgati, quem Gregorii Boetici esse plurimi arbitrantur. Ex eodem additamento conficitur sermo in appendice Augustini nunc 113.

Deus qui ubique est (Ex lib. II Hilarii de Trinit., num. 6) , et ubique totus est, ita regimen intelligentiae 0884C excedit, extra quem nihil est, cui semper sit, ut hoc modo se velit in veritate sacramenti intelligi. Hoc imperspicabilis naturae est nomen in Patre, quod Deus invisibilis, ineffabilis, infinitus, ad quem et eloquendum sermo sileat, et investigandum sensus hebetetur, 0884D et complectendum intelligentia coarctetur. Deficit ergo (Ex num. 7) in nuncupatione confessio, et quidquid illi sermonum aptabitur, Deum ut est, quantusque est, non loquetur. Perfecta scientia est, sic Deum scire, ut licet non ignorabilem, tamen inenarrabilem scias. Credendus est, intelligendus, adorandus est, et iis officiis eloquendus.

Est autem Filius progenies ingeniti (Ex num. 3) , 0885A unus ex uno, verus a vero, vivus a vivo, perfectus a perfecto, virtutis virtus, sapientiae sapientia, gloria gloriae, imago invisibilis Dei, forma patris ingeniti: habet igitur nativitatis hujus utique secretum (Ex num. 9) . Et si quis forte intelligentiae suae imputaverit, generationis hujus sacramentum non posse consequi, cum tamen et Pater sit absolute intellectus, et Filius nec major eo, nec minor; sine dolore a me audiet, Ignoro, ego nescio, non requiro. Consolabor me tamen: Archangeli nesciunt, Angeli non audierunt, Propheta non sensit, Apostolus interrogavit, Filius ipse non edidit. Cesset dolor querelarum. Non te, quisquis es qui haec quaeris, revoco in excelsum, non in amplitudinem tendo, non deduco in profundum.

0885B Haec de natura divinitatis attigimus (Ex num. 11 et 12) , non summam intelligentiae comprehendentes, sed intelligentes incomprehensibilia esse quae loquimur. Nullum ergo, dicis, officium fidei est, si nil poterit comprehendi. Immo hoc officium fides profiteatur, id unde quaeritur incomprehensibile sibi esse scire. Superest de inenarrabili generatione Filii adhuc aliquid: immo aliquid illud adhuc totum est. Aestuo, differor, hebesco, et unde incipiam nescio. Nescio enim quando natus sit Filius: et nefas est mihi scire quando natus sit Filius. Quem imprecer? quem implorem? ex quibus libris ad tantarum difficultatum narrationem verba praesumam? Evolvam omnem Graeciae scholam? Sed legi, ubi sapiens? ubi scriba? ubi conquisitor saeculi? In hoc ergo mundo sophistae 0885C multi et sapientes sunt: sapientiam autem Dei reprobaverunt. Scribam legis consulam? Sed ignorat, et crux Christi scandalum est. Hortabor forte vos connivere et tacere: quia ad venerationem ejus satis sit, quod in Evangeliis praedicatur tanta inter homines fecisse stupenda prodigia.

Ex num. 13.—Consistit enim meum in patrocinium meditatarum difficultatum piscator egens, ignotus, indoctus, manibus lino occupatis, veste humida, pedibus limo oblitis, totus e navi. Quaerite et invenite, utrum mirabilius fuerit mortuos suscitasse, an imperito scientiam istius doctrinae intimasse? Ait enim, In principio erat Verbum. Transeuntur tempora, transmittuntur saecula, tolluntur aetates: piscator meus illitteratus liber a tempore est, vicit omne 0885D principium.

Principium lib. IX.—Tractantes ante paucos dies de indifferenti natura Dei patris et Dei filii, etc., usque ad haec num. 44. Ac sic perfectam fidem docuit, cum id quod modo est, ejusdem temporis opus sit; et id quod operatur Pater operatur et Filius extra singularis sit unionem.

Ex capit. 6 Tractatus de fide orthodoxa.—Denique pro captu, pro viribus, pro fide nostra intueamur Deus quid sit: et videamus an illi possit aliquid comparari. Certe hoc est Deus, quod et cum dicitur, non potest dici; cum aestimatur, non potest aestimari; cum comparatur, non potest comparari; cum definitur, ipsa definitione sua crescit: qui coelum 0886A manu sua operit, pugno omnem mundum claudit, quem totum omnia nesciunt, et metuendo sciunt, cujus nomini et virtuti famulantur, hunc orbis ex ipsa elementorum sibi succedentium momentanea vicissitudine testatur.

Ratio quaedam est, quae apud Graecos λόγος appellatur, quae inter Patrem et Filium personas vel vocabula distinguit: quia ipse Filius ratio dicitur, quae tamen ratio multis nominibus appellatur. Modo enim verbum, modo virtus, modo sapientia, modo dextera, modo brachium, modo margarita, modo thesaurus, modo retia, modo aratrum, modo fons, modo petra, modo lapis angularis, modo agnus, modo homo, modo vitulus, modo aquila, modo leo, modo via, modo veritas, modo vita, cum sit Deus omnia et 0886B in omnibus. Et per haec vocabula divinarum dispensationum mysteria cognoscuntur.

Nam et ob hoc Verbum nuncupatur: quia et proprie divino ore processit, et nihil Pater sine eo aut jussit, aut fecit. Virtus dicitur: quia vere de Deo, et semper cum Deo, et omnis potestas Patris in ipso consistit. Sapientia appellatur: quia de corde Patris adveniens arcana in coelestibus (Apud Ambr. coelestia credentibus) reseravit. Dextera nuncupatur: quod per eum omnia opera divina perfecta sunt. Brachium dicitur: quia ab ipso omnia continentur. Margarita appellatur: quia nihil illo pretiosius invenitur. Thesaurus dicitur: ut in ipso omnes divitiae regnorum coelestium, quae reconditae sunt, agnoscantur. ( Ambr. conditae agnosc.) Retia dicitur: quia 0886C per ipsum, et in ipso de mari saeculi, gentium quasi multitudo piscium in Ecclesia congregantur, ubi bonorum malorumque discrimina cognoscuntur. Aratrum nuncupatur: quia signo crucis suae gentium pectora subiguntur, ut necessario semini praeparentur. Fons aquae appellatur: quia ex eo sitientium corda coelestis aquae gratia irrigantur. Petra dicitur: quia credentibus fortitudinem, incredulis duritiem praestat. Lapis dicitur angularis: quia utrosque parietes veteris ac novi Testamenti unus mediator in semetipso continens copulavit. Agnus appellatur: ut innocentia Christi et passio demonstretur. Homo ditur: quia secundum carnem propter nos homines nasci dignatus est. Vitulus dicitur: quia propter nostram salutem pati sustinuit. Aquila dicitur: quia 0886D post venerabilem resurrectionem, quasi remis alitum, ad Patrem revolavit (rex alitum ad Patris revolat sedem). Idem leo dictus est: quia ipse est rex regum, qui mortem ac diabolum virtutis suae potestate comminuit. Via est: quia per ipsum accessum habemus (adscensus est) ad Deum patrem. Veritas est: quia mendacium nescit. Vita est: quia ipse universa vivificat. Vides ergo, quia per haec vocabula significationes dispositionum et operum divinorum praeostensae sunt: non tamen ipse Deus per haec proprie definitus est.

Ex cap. 8 praedicti Tractatus.—Est ergo Pater Deus immensus, aeternus, incomprehensibilis, inaestimabilis. Est et Filius ejus Dominus noster tantus, 0887A quantus est Pater; sed non aliunde, sed de Patre: quia inquit, De Patre exivi, hoc est, lumen de lumine. Quod si filium (Apud Ambros. huc accedit quod sic filium) Dei, ut jam dictum est, visum a patribus approbamus, ut non totum in illo quod Dei est videretur: sed dispositiones rerum futurarum, quae suis quibusque temporibus complendae erant, in ipso per 0888A imaginem cernerentur. Nam Filium quis videre potuit antequam conspicabilem materiam cum placuit assumpsit, vel ipsum hominem induere dignatus est? Quia et si Abrahae visus est, sed in forma humani corporis visus est, qua de ejus fuerat carne ( Apud Ambros. quo scil. postremis temporibus in homine venturus esse ostenderetur).