Acta Benedicti Pp. XVI 1019

tatione comprehenditur. Attamen materia fundamentalis circa exspectatio-

nem Iudicii prorsus non evanescit. Nunc autem illud formam plane diversam

induit. Atheismus XIX et XX saeculi secundum suas radices suumque finem,

est quidam moralismus: reclamatio contra mundi et universalis historiae

iniustitias. Mundus, in quo talis datur moles iniustitiae, doloris innocentium

atque immanitatis potestatum, boni Dei opus nequit esse. Ille Deus qui de

tali mundo curam adhiberet, iustus Deus non esset, ac minore quidem ratione

bonus. Moralis rei nomine hic Deus oppugnetur oportet. Quandoquidem non

exsistit ille Deus qui iustitiam constituat, homo ipsemet nunc vocari videtur

ad iustitiam statuendam. Si coram dolore huius mundi reclamatio contra

Deum comprehensibilis videtur, ambitiosum desiderium ut hominum societas

ea facere possit et debeat quae nullus Deus facit nec facere potest, superbum

exstat atque intrinsecus non verum. Quod demum ex huiusmodi propositione

graves immanitates iustitiaeque violationes sunt secutae, id haud casu eve-

nit, sed in intrinseca huius praesumptionis falsitate innititur. Mundus qui per

se suam iustitiam creare ipse debet, is sine spe est mundus. Nemo nihilque de

saeculorum mundi doloribus respondet. Nemo nihilque praestat ne regiminis

protervitas - sub quocumque allicienti ideologiae involucro se ostendens -

in mundo dominari pergat. Sic eximii Francofurtensis scholae philosophi,

scilicet Maximilianus Horkheimer et Theodorus W. Adorno simul atheismum

theismumque aequabiliter notarunt. Horkheimer funditus negavit succeda-

neum quiddam immanens pro Deo reperiri posse, cum tamen eadem opera

Dei boni iustique speciem etiam respueret. Quando apud Vetus Testamentum

imagines radicitus vetantur, is de « omnino Alterius rei desiderio » loquitur,

quae attingi non potest - clamatio est desiderii, quae ad universalem histo-

riam convertitur. Adorno etiam hac omnium imaginum recusatione prorsus

tenetur, quae amantis Dei etiam « imaginem » amovet. At semper is hanc

dialecticam « negativam » extulit atque autumavit iustitiam, veram videlicet

iustitiam, orbem secum ferre, in quo non modo praesentes dolores delerentur,

verum etiam quae omnino abierunt revocarentur.30 Id autem significat -

quod positivis symbolis ideoque ad eius mentem non sufficientibus exprimi-

tur - iustitiam absque mortuorum resurrectione dari non posse. Talis tamen

30 Negative Dialektik (1966), pars tertia, III, 11, in: Gesammelte Schriften, Bd. VI, Frank-

furt/Main 1973, 395.