Epistola XXI.

1055A

Celerinus Luciano. Litterae hae a Celerino Romae agente, ad Lucianum confessorem Carthaginensem transmissae, una cum sequentibus, multum faciunt ad explicandam de lapsis restituendis controversiam, et in ea excitanda singularem Luciani inverecundiam ostendunt: quae plurimum molestiae Cypriano et Ecclesiae ejus creabant. Unde e re erat, ut is hasce Epistolas recolligeret, atque suis adjungendas curaret. Vid. Ep. XXXVII et XXXIX.

Hujus mundi. Correctio ista receptae lectionis, ut et sequentes adeo sunt manifestae, ut non opus sit commentariis illas aut defendere aut illustrare.

In tam florida confessione. Rigaltius ait: Hoc est purparea; in qua sanguis fusus est pro nomine Christi. Sic Tertullianus lib. de Corona, dixit militem Christi russatum sanguinis sui spe. Et paulo post Caecilius noster dicet floridos martyres, sive confessores, sanguine fuso purpuratos. Jam vero pridem Salmasius probavit Graecos scriptores ἀνθηρὰν dixisse, purpuram 1055B veri luminis, hoc est coloris excellentis et perfectissime florentis. Sic etiam auctores Latini, circa Cypriani saeculum, floridos versus dixere, exquisitis sententiis nobiles: et excerpta quaedam Apuleii florida. Et floridus color opponitur austero. Plin. lib. XXXV, cap. 6.

Peto tamen, charissime, a Domino. Ac si dixerit: Si martyrium subieris antequam litterae meae ad te pervenerint, Dominum rego ut miserarum sororum mearum misereatur. Si vero litterae meae ad te vivum pervenerint, responsum reddas obsecro, et a Deo petas ut sim dignus et ego coronari, et annuas desiderio meo pro sororibus.

Et ideo peto ut annuas desiderio meo. Libellum concedas Numeriae et Candidae, quae lapsae erant. De origine horum libellorum, conjecturam satis commodam interponit illustrissimus Baronius in an. Christi 253, parag. 60. Fluxisse inde ea consuetudo videtur, quod lapsi ad confessores ab episcopis pro pace consequenda, priusquam reconciliarentur Ecclesiae, mitterentur; ut ab illis primo veniam peterent, in quos inverecundius 1055C deliquissent, dum fortiter confitentibus illis, ipsi ignaviter pernegassent. Magna certe imprimis hujusmodi poena esse videbatur, ipsos turpi negatione foedatos, vel vultus eorum inspexisse confessionis gloria fulgidos atque decoros. Consulebatur hac via et confessorum dignitati et lapsorum utilitati, qui sic cogerentur, ut victi, se victoribus subjicere, eaque animi demissione eorum precibus veniam ab Ecclesia promereri. Sed quod in remedium olim fuerat introductum, humana nequitia coepit convertere in delictum, dum lapsi spreto episcopo ac aliis sacerdotibus, sponte convolarunt ad martyres, extortisque ab iis supplicibus ad episcopum de communicatione libellis, quasi oppignoratam, ac martyrum precibus debitam communicationem, ab Ecclesia exigebant potius, quam petebant. Et quidem confessores ex parvis initiis in immensum sua privilegia ampliasse, fidem facit illorum hoc ipso fere tempore Romae attentatum: ubi libellis suis pseudoepiscopum Ecclesiae obtrudebant. Sic Pacianus Ep. II 1055D dicit Novatianum episcopum factum per epistolam eorum qui se confessores esse simularent. Et Ep. III: Ille auctoritate Epistolarum, sedente jam Romae adversus fas sacerdotii singularis, alterius Episcopi sibi nomen assumit. Sed in praesenti causa, quiddam peculiari ratione inexspectatum occurrit. Celerinus Romae agens, a Luciano Carthaginiensi confessore, pacem Numeriae et Candidae concedi petit, quae Romae erant lapsae, et illic ab Ecclesia depulsae permanebant. Quae quidem praerogativa, episcoporum jura longis intervallis superat, quorum potestas inter suarum Dioeceseon limites clauditur. Sed revera martyres non uni alicui Ecclesiae, sed omnibus, a primis christianae fidei saeculis deputabantur: videmus enim Acta martyrum, ab una Ecclesia ad alias transmissa; et singularum Ecclesiarum martyrologia, non suorum modo, sed et longe dissitorum hominum nomina continere. Erant porro in proximo Moyses et Maximus, aliique Romae 1056A confessores, e quibus nonnulli, Moyses saltem, martyrio coronabantur; quare non ab ipsis Celerinus veniam pro lapsis sororibus petit? An hoc factum quia Numeria et Candida Afrae erant, et licet Romae deliquerint, Carthaginensi Ecclesiae deputabantur; et proinde martyrum Ecclesiae Carthaginensis suffragiis sublevandae? An lenior Romae intentabatur persecutio, ut supplicia capitalia ibi non expectarentur? Certe Moyses post longos carceris paedores, ex morbo mortuus videtur; et reliqui tandem erant elapsi. An demum. quia nullus Romae fuit episcopus, nec tamen spes, ut in integrum restituerentur lapsae, donec episcopus constituatur, ideo alio spectabant illae, et fidem praesulis Carthaginensis implorarunt. De istis nihil libet statuere: dispiciat eruditus lector.

Donec auxilium Domini nostri Jesu Christi. Subaudi sit; sive, praestetur.

Floridorum ministerium. Rigaltius ait, Sic legendum arbitramur. Floridos vocat confessores illos jam florida confessione conspicuos, qui jam torti equuleo, sive ungulis 1056B concerpti, fidem Christo constantissime servaverant, adeoque proconsulis arbitrium exspectabant in carcere: sacrarum interea Litterarum constantiam pascentes, spem erigentes, fiduciam figentes: omnia denique tractantes, quae praesentium temporum qualitas aut praemonere suadebat, aut recognoscere. Ad haec igitur christianae pietatis officia fratribus secum inclusis Lucianus, super ipsos factus antistes, ipse quoque florida confessione praeclarus ministrabat, ac desideria confessorum ad fratres qui forte in proximo formam Ecclesiae retinuerant, perscribebat, aut ab dominae matris Ecclesiae uberibus transmissa refrigeria dispensabat.

Factus antistes Dei. Forte eadem mente qua in Apoc. V, 10, martyres dicuntur reges et sacerdotes Deo. Aut peculiariter Floridorum ministerium intelligit, quo super martyres factus antistes, hoc est procurationem obibat eorum causa. Sed revera locus corruptus, nec quicquam boni sensus ex sequentibus facile exculpi poterit. Forte reponendum amicus Dei, hoc enim elogio martyres perpetuo donantur.

1056C Quia pro se dona numeravit, ne sacrificaret. Rigaltius ait: Sacrificandi necessitatem nummis redemerat. Sic plerique solebant, qui suis ad perferenda tormenta viribus diffidebant. Itaque paciscebantur cum delatore, vel milite, vel furunculo aliquo praeside. Erga istos Caecilius noster multo fuit humanior ac benignior Tertulliano, qui persecutionem neque esse fugiendam censuit neque redimendam. Pretium interest, inquit: caeterum sicut fuga redemptio gratuita est, ita redemptio nummaria fuga est. Pecuniariam vexationis redemptionem non excusat tantum, sed defendit Petrus Alexan. can. XII, exemplo Jasonis, Act. XVII, qui datis pecuniis dimittebatur; et loco illo S. Scripturae, Pretium redemptionis animae hominis propriae divitiae. De illis certe qui sic pecuniam dederunt diserte ait, Οὐκ ἔστιν ἔγκλημα προσάγειν.

Sexaginta quinque. Extorres habebantur omnes qui post confessionem pro cripti, licet Romam pergerent. Nec tutiores ullibi, quam in urbe latebrae. 1056D Qui fuga antequam ad tribunal pertrahebantur sibi consuluerunt, profugi audiebant. Non vulgari hac impensa, et profusa largitione erga tantum confessorum numerum, nefas peractum redimere conabantur istae sorores.